98673

„ na kopcu” wznoszone były przez elity moźnowladcze, lecz z rosnącą popularnością z czasem były dostępne dla drobnego rycerstwa.

Właścicielami omawianych obiektów byli przedstawiciele wszystkich warstw stanu uprzywilejowanego, tylko ze różni w różnym czasie. Mało precyzyjnie ustalona chronologia prawie zupełny brak datowania technikami fizyczno- chemicznymi i datowania dcndrochronologicznego uniemożliwia klasyfikacje czy dwór należał jeszcze do możnowładztwa czy już do rycerstwa.

W literaturze coraz rzadziej pojawiają się koncepcje łączące państwową politykę obronna obiektami typu dwór na kopcu. Możliwości obronne niewielkiego kopca w łąkach otoczonego płytką fosą były zupełnie inne niż dworu z końca cyplu wysoczyzny majnego z jednej strony naturalnie stromy stok a z drugiej głęboki przekop lub wal. Walory tego pierwszego są związane z panująca pogodą i zmianami pór roku- kiedy fosa okresowo wysychała lub bagno ścinał mróz dostęp był znacznie łatwiejszy. Wówczas mieszkańców broniła palisada lub solidny plot.

Umieszczenie dwom często zależało od fundatora. Czasem siedziba musiała znajdować się w widocznym z daleka miejscu- co było świadectwem aspiracji właściciela, czasem jednak były budowane w lesie schowane ,żeby nie można było ocenić obronności obiektu. Dziwić może fakt o małym procencie dworów lokalizowanych na wyspach.

Trudno jest nam ustalić bez specjalistycznych badań jakie warunki środowiskowe panowały w czasie budowy i w późniejszych fazacli użytkowania. Badacze często mylą warunki historyczne ze współczesnymi. Czasem okazuje się że obiekt będący na samotnym wzgórzu jeszcze 50 lat temu otoczony byl bagnem.

Przekazy ikonograficzne ani opisy wyglądu dworów i ich otoczenia nie pokazują wczesnego okresu ich powstania czyli końca XIII w. i w wieku XIV. Przedstawiane są za to obiekty miuowane. Najwcześniejsze opisy pochodzą z wieku XV.

Kolejnym zagadnieniem jest fonna zabudowań. Najbardziej „ ryzykowne” jest rekonstruowanie formy wieżowej budynku. Trudne jest określenie ilości kondygnacji na podstawie reliktu niewystającego z ziemi. Podstawowe znaczenie ma stratygrafia stanowiska sposób zniszczenia zabudowania. Znaczenie ich rekonstrukcji ma szerokość fundamentów. Ważnym mułem jest rozpatrywanie symboliki wieży jako domu pańskiego. Leszek Kajzer zwrócił uwagę na fakt, że dwory wieżow^re powstają w czasie, kiedy kształtują się inne elementy symboliki rycerskiej np. różnego rodzaju przedstawierna heraldyczne.

Od początku XV w. dwory wieżowe zaczęły być rozbudowywane. Najpierw przez dodaiue nowych zabudowali do dw^rom warowanego, z czasem przenoszono siedzibę poza umocnienia, zostawiając jednak wieże jako znak prestiżu i przynależności społecznej. W źródłach pisanych pojawiają się wiadomości o „ domu nowym” i „ star ym”- jest to niewątpliwie dowód na przemiany dworów^r.

Przekonanie o pewności siedzib wieżowych znajduje wyraz w publikacjach badań. Często jest to tylko hipoteza nie oparta na stratygrafii. Najczęściej badacze interpretują jako