1352737881

192 KACPER DECURTINS

i ludzi i pełen inicyatywy odznaczał się niezwykłą bystrością, rozległością i ruchliwością umysłu, zawsze z ognistym rozmachem i bezwzględnie zmierzał do celu.

Był on częstokroć mówcą potężnym, który podbiją! w moc swoją nieodpartą dyałektyką i wizyami oratorskiemi umysły i serca słuchaczy, który narzucał wolę swoją masom, ale zbywało mu na tym takcie politycznym, na tej cierpliwej aż do znużenia polityce kompromisowej, bez których w parlamencie niema rządu, a w polityce trwałych powodzeń.

Przyjaciel jego ks. Meyenberg tak ocenia i charakteryzuje jego działalność parlamentarną:

,,Siła jego była w tern, że potężną wymową w parlamencie uzasadniał prawa katolików, ugruntowane w głębokim poglądzie religijno-filozoficznym i przypadające do potrzeb kultury wieku.

W parlamencie polityka zasad dwie drogi ma przed sobą możliwe: raz pracując konsekwentnie nad realizacyą jakiegoś ideału możliwego, np. nad równouprawnieniem katolików w życiu państwowem i kulturalnem, nad przeniknięciem ustawodawstwa silnym duchem religii Chrystusowej, nad wszechstronnym, zdrowym rozwojem ojczyzny na zasadzie bogatej i zawsze federalistycznej, bez uszczerbku dla silnego rządu związkowego i według potrzeb czasu rozwiniętej, władzy centralnej: oto cele, wytknięte na daleką metę, do których zmierzać na^ leży trzeźwo, zadawalniając się tern, co na razie osiągnąć można, do których dążyć należy stopniowo, wyzyskując wszystkie możliwe polityczne konstelacye i konjunktury.

Polityka taka nie może, rzecz jasna, odsłaniać odrazu wszystkich swoich celów: one tkwią w istocie Kościoła, w nieodmiennej miłości ojczyzny i właściwych tym potęgom ideałach politycznych.

Inna droga to jasne, szczere, katolickie i konserwatywno-federalistyczne credo polityczne, to jasne przedstawienie religijno-politycznych ideałów w parlamencie. Nazwano to raz recytowaniem katechizmu wśród wrzawy walk politycznych. Ale to coś więcej, niż recytowanie. Id^ie tu o religijno-pozytywne