1352737941

M

t

WOJNA I POKÓJ

wolny handel zewnętrzny. Zupełnie mylnem byłoby przypuszczenie, że wogóle nie prowadzą polityki wolnego handlu. W obrębie Stanów Zjednoczonych przestrzegają jej jaknajściślej od dawien dawna. Niema mowy o odstąpieniu od niej. Stany Zjednoczone obejmują przestrzeń niemal równie wielką, jak Europa, zamieszkałą obecnie przez blisko stó milionów ludzi, wewnątrz której granice celne są zjawiskiem zupełnie nie znanem. Stany Zjednoczone prowadzą politykę ochrony celnej wobec zagranicy, politykę wolnego handlu wewnątrz kraju. Coś podobnego zachodzi w sprawie wojny i,pokoju. Stany Zjednoczone utrzymują wojsko lądowe, flotę wojenną. Gd czasu do czasu prowadzą wojny z państwami sąsiedniemi. Chcąc w razie wojny skutecznie wystąpić przeciwko zewnętrznemu nieprzyjacielowi, oczywiście także z innych przyczyn, starają się usilnie o wykluczenie ‘walki na ogromnej przestrzeni wśród licznej rzeszy ludzi podległej ich władzy.

Nie każde z państw nowoczesnych występuje stanowczo przeciwko wszelkim walkom między osobami podlegającymi jego władzy. Stanowisko wielu państw nowoczesnych wobec pojedynków jest charakterystyczną pozostałością dawniejszego ustroju, pozostałością czasów, którym obcą była zasada bez-względnego wykluczenia starć orężnych między mieszkańcami państwa. Dziś pojedynki są wszędzie zakazane, ale znaną jest rzeczą, że w wielu państwach pod naciskiem opinii publicznej władze albo unikają ścigania uczestników pojedynku, albo wymierzają kary łagodne. Dziwne jest w wielu państwach stanowisko władz w wypadkach, w których jedną ze stron, biorących udział w zatargu, jest wojskowy. Wówczas władze wojskowe wywierają pewien przymus celem doprowadzenia do pojedynku. Grożą usunięciem z wojska w razie nieuskutecznienia, czy też nieprzyjęcia wyzwania na pojedynek zgodnego z przyjętymi zwyczajami. Ten przymus nie wyklucza kary, gdy dojdzie do pojedynku. W stanowisku władz tkwi oczywista sprzeczność.

Angielska opinia publiczna potępia pojedynek, także woj-

s

skowych. Tamtejsze władze państwowe nie czynią różnicy