page0045

35

twierdzi, że po kilku tygodniach ciało staje się zupełnie nowem. Moleschott przypuszcza, że 30 dni wystarcza dla odnowienia całego ciała. Podobnie twierdzą Flammarion, Liebig, Funke itd. Atoli sama ta przemiana odbywa się w sposób niespostrzegalny. Dlaczego? Bo ja wnę-trzne pozostaje zawsze niezmienne, czy ono jest dzieckiem, młodzieńcem, dojrzałym człowiekiem, czy starcem. Duszę człowieka można porównać do piramid egipskich lub do jednego z granitów wystających w szafuskim wodospadzie Renu; granit jest dzisiaj tym samym granitem, który był wczoraj i lat temu tysiące, ale dokoła niego przepływa, pieni się, pryska i szumi woda coraz inna a inna. Mimo odmian, zachodzących w ciele, mówię zawsze „j a“ i zawsze będę mówił j a. Twierdzenie zaś to byłoby niemożliwem, gdyby we mnie była tylko materya; bo w tem nieu-stannem ubywaniu pierwiastków, które się składają na moje ciało, utraciłbym nieomylnie świadomość mej identyczności. Gdyby organa czuły, toby istoty, które w nas czują, odmieniały się również z organami, które się odmieniają w prądzie życiowym; rożne podmioty chwytałyby różne przedmioty; nie byłby to już jeden i ten sam człowiek, któryby czuł i pojmował; percepcya poprzednich senzacyj nie mogłaby pozostać, lecz musiałaby zniknąć razem z organami czującymi.

Jeśli nam zarzucą, że ogólna forma organów i ciała pozostaje taż sama mimo zmiany materyi, wtedy, choć w innych słowach, przy-

3*

http://rcin.org.pl