1352738101

MODERNIZM W KSIĄŻCE POLSKIEJ    47

Lf

0

widzą sprzeczności w istnieniu Boga i zła na świecie ^x). Racye, iakiemi uzasadniają ten brak sprzeczności są bardzo poważne i godne uwagi. Nasz Autor ignoruje zupełnie i te racye i całą odnośną literaturę i kategorycznie oświadcza, iż zło na świecie głośno woła: nie ma Boga. Trzeba było przecież rozprawić się z argumentacyą przeciwnego zapatrywania, wykazać niedostateczność tej argumentacji, a wtedy dopiero wolno było Autorowi owo pesymizmem przesiąkłe wygłaszać zapatrywanie i w dodatku trzeba je było jeszcze pozytywnie uzasadnić.

Nie jest naszym zamiarem i nie może być w rozprawce tego rodzaju jak niniejsza podawać wyczerpująco argumenta, przemawiające za możliwością pogodzenia zła na świecie z Opatrznością bożą. Samo zgromadzenie argumentów z autorów, którzy w tej kwestyi pisali, objęłoby zapewne kiJkutomowe dzieło. Nie możemy atoli całkiem pomijać tej argumentacyi, dlatego kilka uwag niech wystarczy.

Przede wszy stkiem trzeba zaznaczyć, że Bóg tak, jak i człowiek, nie chce zła i chcieć nie może dla samego zła — to sprzeciwia się naturze woli rozumnej istoty, której przedmiotem jest dobro. Jeśli tedy Bóg chce zła fizycznego, a moralne dopuszcza, to tylko dlatego, że z tego zła wiele dobrego wypłynie. ,,Bóg, powiada św. Augustyn, nie stworzyłby był ani anioła ani człowieka, o którym przewidział, że się grzesznym stanie, gdyby zarazem nie umiał ich grzechu ku dobrym obrócić celom“ (de civ. Dei 11. 18). Jakież tedy mogą być owe dobra, które Bóg ma na oku, kiedy na złe pozwala lub je dopuszcza?

Zniszczenie w świecie istot nierozumnych : roślin, zwierząt, odbywa się często celem utrzymania ludzi, istot niepomiernie wyższych od tamtych. Gćlyby nie to zniszczenie, musiałby Bóg cudownie utrzymywać Judzi przy życiu, a czynienie cudów bez potrzeby sprzeciwiałoby się mądrości bożej. Dlatego także, że Bóg wyjątkowo tylko w nader rzadkich wypadkach wkracza w bieg praw przyrody, prawa te z konieczności po-

*) Fr. u. p. św. Tomasz, S. p. 1. q, 22 i 103; C. gent. 1. 3. c. 64—97; Bougand: Chrystyanizm i obecne czasy t. I.; Morawski: Wieczory nad Lema-nem. wyd. 5.