1352738244

Wstęp

Swoją pracę dyplomową poświęciłam grom językowym - tematowi, który pomimo iż interesujący, nie został dotąd zbyt szczegółowo opisany w pracach naukowych. Brak zainteresowania badaczy grami językowymi jest w pewnym stopniu spowodowany charakterem gier w ogóle. Badacze uważają, że tylko tematy poważne są odpowiedne do analizy zas zabawny, wyzwalający charakter gier przekonuje badaczy o niereprezentacyjności tego tematu i jego niestosowności do badania.

Innym problemem przeszkadzającym głębszemu zainteresowaniu grami językowymi jest niesprecyzowanie i nieujednolicenie tego, co w ogóle do nich zaliczać. Niektórzy badacze ujmują gry językowe zbyt szeroko - na przykład według Delii Chiaro¹ obejmują one „■wszystkie wyobrażalne sposoby; gdy języka używano z zamiarem rozśmieszać (od kalambórów przez dowcipy po śmieszne historie) Szeroko rozumie gry językowe także Ewa Jędrzejko², wykorzystując przy tym pojęcie konotacji asocjacyjnych w sensie, jaki nadaje im współczesna semantyka językoznawcza i lingwistyka kulturowa oraz pojęcie nawiązań intertekstualnych wraz z wszelkimi nawiązaniami intersemiotycznymi. Zbyt wąsko natomiast pojmują kategorię gier językowych Aldona Skudrzykowa i Krystyna Urban w Małym słowniku terminów z zakresu socjołingwistyki i pragmatyki językowej³, gdzie gry językowe utożsamiają z grą słów.

Jedną z ważnych cech gier językowych, która może utrudniać rozważania na ten temat, jest ich narodowa specyfika. Trzeba sobie uświadomić, że to, co ludzie traktują jako zabawne, zależy od lingwistycznych, geograficznych, socjokulturalnych i osobistych czynników⁴. Te same rzeczy nie wydają się jednakowo śmieszne we wszystkich społeczeństwach i we wszystkich sytuacjach. Dla tego, jak sądzi D. Chiaro⁵, istotny jest koncept tzw. wspólnej wiedzy (shared knowłedge), wiedzy, którą posługuje się zarówno nadawca i odbiorca gry językowej. Ten termin jest bardzo szeroki, ponieważ poza nim ukrywa się nie tylko kod językowy, ale również to, co D. Chiaro nazywa wiedzą o świecie (world knowłedge). Ludwig Wittgenstein stosuje dla tego zjawiska pojęcie

1    Chiaro D.: The language of Jokes. Analysing verbalplay. Routledge, London, New York, 1992.

2 Jędrzejko E.: Strategia tekstotwórcza a gry językowe w literackich nazwach własnych w: Gry w języku, literaturze i

kulturze. Energeia, Warszawa 1997.

3    Wołos M.: Koncepcja „gry językowej “ Wittgensteina w świetle badań współczesnego językoznawstwa. Universitas,

Kraków 2002, str. 9.

4    Chiaro D.: The language of Jokes. Analysing verbal play. Routledge, London, New York, 1992, str. 4—17 .

5    Tamteż