skanuj0016 (106)

stawowych⁹. Kowal otrzymuje za swoją pracę cały szereg świadczeń ze strony dworu. Składają się na nie tak świadczenia w naturze bezpośrednie, a więc dostarczanie żywności, jak również pośrednie: na przykład przez utrzymywanie w dworskich oborach inwentarza kowala. Za szereg czynności szczególnie bardziej skomplikowanych kowal otrzymuje wynagrodzenie w pieniądzu.

O ile w okresie, gdy kowal był powiązany z dworem wyłącznie poprzez określone świadczenia podobnie, jak pozostali chłopi, łączność jego ze wsią była bardzo ścisła i bezpośrednia, o tyle w okresach późniejszych, gdy pracuje on właściwie bezpośrednio we dworze I niemal wyłącznie na jego petrzeby. więź ta znacznie się rozluźnia.

Przechodząc do następnej części niniejsze) pracy, a mianowicie do materiałów, należy w skrucie przypomnieć, jaka grupa zabytków będzie tu rozpatrywana. Jak już wspomniano o tym szerzej we wstępie, będą to podkowy i podkówki do butów, jako typowe wyroby kowalskie, dalej noże ze względu na ich dużą użytkową przydatność, oraz specjalnie szeroko zostaną uwzględnione i szczegółowo opracowane gwoździe ze względu na ich masowe występowanie na każdym, praktycznie biorąc, stanowisku średniowiecznym i nowożytnym.

MATERIAŁY WYKOPALISKOWE I INNE REALIA KULTURY MATERIALNEJ

W przedstawianej pracy stanowią one Jej zasadniczą i podstawową część. Na pierwsze miejsce wysuwają się tu materiały zabytkowe, uzyskane w czasie prac archeologicznych tzw. archeologii historycznej, przy czym podstawowa ich część została uzyskana w czasie badań osobiście przeprowadzonych przez autora, bądź też w pracach przez niego nadzorowanych, wreszcie materiały wykopane przez osoby inne, które następnie trafiły do rąk autora w celu ich opracowania. Dodatkowo wprowadzono dużą ilość materiału porównawczego tak zabytków metalowych, jak i zabytków innych, w zasadzie ceramiki z tych samych stanowisk i warstw, a przede wszystkim z terenu tzw. „Gnojnej Góry” ze względu na wyjątkowe stratygraficznie występujący tam regularny układ.

Oprócz materiałów archeologicznych celem id) należytego opracowania, a głównie wydatowania operto się na źródłach pisanych, materiale ikonograficznym, materiale etnograficznym oraz zachowanych do chwili obecnej realiach muzealnych.

Celem uzupełnienia wiedzy o wytwórczości kowalskiej i jego wyrobach w części materiałowej przedstawiono wyniki badań specjalistycznych w zakresie analizy chemicznej uzyskanych wyrobów, jak i analizy petrograficznej określającej przypuszczalne pochodzenie surowca.

Dla zrozumienia kolejnych faz rozwoju i powstałych kształ-

43