2588001385

POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTW 79

politycznego dialogu i negocjacji. Przełomowym momentem byl kryzys karaibski i jego pokojowe zażegnanie. Mocarstwa doszły wówczas do przekonania, że powściągliwość jest niezwykle ważnym uzupełnieniem strategii konfrontacyjnych. Ponadto wszystkie problemy są ze sobą ściśle powiązane i nie można osiągać jednostronnych korzyści w jakiejkolwiek sferze czy w którymkolwiek punkcie globu, gdyż grozi to zburzeniem kruchej równowagi.

Przekonanie to przybrało charakter zasady „wzajemnych powiązań” (lin-kage), za którą opowiadała się administracja amerykańska Richarda Nixona, szczególnie podczas prób rozwiązania problemu wietnamskiego. Za ułatwienie w kompromisowym rozwiązaniu konfliktu w Wietnamie Amery kanie byli gotowi ustąpić wobec ZSRR na Bliskim Wschodzie lub w rozmowach na temat zbrojeń strategicznych. Oznaczało to przyjęcie zasady do, ut des (daję, abyś /i ty mi/ dal), zgodnie z którą polityka równoważenia w wykonaniu mocarstw polegała na osiąganiu korzyści za cenę ustępstw czy rekompensat w innej domenie³³.

Polityka odstraszania

Złożoność procesów równoważenia sil po II wojnie światowej spowodowała przesunięcie akcentów z czynników obiektywnych na subiektywne. W strategiach mocarstwowych przyjęto, że od aktualnego stanu potęgi ważniejsza jest zdolność państwa do odstraszania (deterrence) potencjalnego agresora. „Przez odstraszanie rozumie się proces psychologiczno-polityczny, zmierzający do tego, by rządy poszczególnych państw - szczególnie tych, między którymi istnieją ostre lub ukryte różnice interesów - przekonać, że żadnego spośród celów zewnątrzpolitycznych nie da się wymusić przez zastraszenie silą militarną”⁵⁴. Istotą stało się więc zniechęcenie potencjalnego przeciwnika do wszczynania wojny, pozbawiając go możliwości osiągania swoich celów drogą wojskową lub karząc go za stosowanie tych środków. Inaczej mówiąc, chodziło o ostrzeżenie uzmysławiające agresorowi ryzyko potencjalnego ataku³³.

Odróżniano odstraszanie konwencjonalne od odstraszania nuklearnego. W pierwszym przypadku efektywność polityki zależy od zdolności obrony wła-

⁵³    R. Little, The Balance of Power in International Relations: Metaphors, Myths and ModęIs, Cambridge University Press. Cambridge 2007.

⁵⁴    A. Zwoliński, Wojna. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo WAM. Kraków^: 2003. s. 114.

⁵⁵    ..Pod pojęciem odstraszanie należ)- rozumieć groźbę oddziaływania na cudze zachowanie. Stan ten nie jest bezpośrednio związany z użyciem siły. ale stanowi ostrzeżenie o możliwości jej użycia oraz o wynikających stąd konsekwencjach. W świecie przyrody jest ono zjawiskiem normalnym. stanowiącym element obronny zwierząt i roślin. Najczęściej wyraża się ono poprzez przyjmowanie ubarw ienia ostrzegającego potencjalnego agresora, że atak może pociągnąć za sobą nieobliczalne dla niego konsekwencje. W przeciwieństwie do zachowań ludzkich jest to działanie instynktow ne, a nie racjonalne i opiera się w dużej mierze na blefie. Odstraszanie jako część polityki lub strategii ma na celu manipulację postępowaniem środowiska zewnętrznego, a więc sprowadza się do kreowania wrażenia i najczęściej (...) nie odzwierciedla stanu rzeczywistego. Faktem jest jednak, że nawet największy blef musi się opierać na pewnej dozie rzeczywistego zagrożenia, jakie może wypłynąć ze strony kraju stosującego strategię odstraszania". P. Ostaszewski, op. cit., s. 373.