3124727086

wielu nieuchronnych zakłóceń w ekosystemie, takich jak ograniczenie dopływu opadu liści/igieł, zmiana składu gatunkowego roślinności runa, brak okrywy roślinnej ułatwiający erozję i wymywanie w głąb rozpuszczalnych frakcji węgla, spadek zasięgu systemów korzeniowych, zmiany reżimu wodnego i temperatury, czy wreszcie zwiększenie infiltracji światła, przyspieszające rozkład materii organicznej (Bekele et al., 2007).

Spadek zasobów SOC, jaki ma miejsce po wykonaniu zrębu jest jednak głównie wynikiem destrukcji gleby na skutek wymieszania jej górnych poziomów, bogatych w materię organiczną, z warstwami położonymi głębiej (10-30 cm). Dochodzi wtedy do zwiększonej respiracji mikroorganizmów co może, w przypadku skrajnie nieprawidłowych technik pozyskania, doprowadzić do strat rzędu 20 Mg C na hektar, tzn. około 25 % całkowitej puli SOC (Zummo i Friedland, 2011). Jeżeli zabieg pozyskania drewna jest wykonywany z należytą starannością i nie powoduje destrukcji wierzchniej warstwy gleby, a na miejscu pozostawia się część pozostałości pozrębowych, jego oddziaływanie na zasoby węgla zgromadzone w glebie jest nieistotne (Post, 2003; Yanai et al., 2003). Należy tutaj nadmienić, że do chwili obecnej w Unii Europejskiej nie wypracowano spójnej strategii ochrony gleb. Ramowa Dyrektywa Glebowa, mimo, że prace nad nią rozpoczęto jeszcze w ubiegłym wieku, a ostateczny projekt powstał w 2006 roku, nadal napotyka na opory w wielu państwach członkowskich i jak dotąd nie została wdrożona. Konieczne jest więc zastosowanie bodźców ekonomicznych promujących bardziej kosztowne techniki pozyskiwania drewna, nie powodujące degradacji gleby. Proponuje się między innymi, żeby biomasa drzewna wykorzystana do celów energetycznych, a pozyskana technikami niszczącymi strukturę wierzchniej warstwy gleby, nie była traktowana jako neutralna przy bilansowaniu węgla w związku z ilością gazów cieplarnianych i zmianami klimatu (Friedland i Gillingham, 2010; Zummo i Friedland, 2011).

Związek między długością okresu rotacji a sekwestracją węgla przez gleby leśne nie jest jednoznaczny. Z jednej strony mniejsza biomasa drzew produkuje mniej opadu organicznego, co prowadzi do wzrostu tempa mineralizacji glebowej materii organicznej, zwłaszcza przy nieodpowiednich technikach pozyskania, z drugiej zaś strony przy bardziej częstych cięciach na powierzchni gleby pozostaje więcej pozostałości pozrębowych. Większość badań europejskich wykazuje jednak, że wraz z wydłużaniem okresu rotacji zwiększa się ilość węgla wiązanego przez gleby (Lasch et al., 2005).

Bardzo obiecującym sposobem zwiększenia zasobów węgla w glebach leśnych Polski jest przebudowa jednogatunkowych drzewostanów sosnowych, powstałych w większości w połowie XX wieku jako efekt wprowadzenia tego gatunku na około 2 min ha gruntów porolnych i nieużytków, często bez zwracania uwagi na żyzność siedliska. Przebudowa tych drzewostanów na mieszane, z większym udziałem gatunków liściastych, realizowana przez Lasy Państwowe, zgodnie art. 13 ustawy o lasach, jest tym bardziej wskazana, że istnieją dowody na postępującą eutrofizację siedlisk leśnych. Wyniki badań krajowych wykazują, że przebudowa jednogatunkowych drzewostanów sosnowych siedlisk boru świeżego, prowadząca w konsekwencji do przekształcenia tych siedlisk w bory mieszane świeże może spowodować - w perspektywie kilkudziesięciu lat - przyrost puli węgla trwale związanego w glebach wynoszący kilkanaście Mg na każdy hektar przebudowanego drzewostanu. W skali kraju może to zwiększyć sekwestrację węgla w glebach leśnych o około 25-30 Tg (milionów

18