336

bardziej wyrozumiałe w stosunku do takich niecenowych ograniczeń konkurencji jak transakcje wiązane i wyłączność handlowa.

Część siódma Ustawy Claytona zabrania łączenia się firm albo wykupywania przez firmę akcji jej konkurenta, jeśli efekt połączenia w znaczy sposób ogranicza konkurencję. Ustawa odnosi się jednak wyłącznie do połączeń poziomych. Połączenie poziome jest połączeniem się dwóch lub więcej firm należących do tego samego rynku - na przykład dwóch producentów samochodów - w jedną firmę. Połączenia pionowe nie były objęte ustawą. Połączenie pionowe jest połączeniem się dwóch lub więcej firm , które wykonują poszczególne fazy jednego procesu produkcyjnego, w jedną firmę. Na przykład połączenie się firmy wydobywającej ropę naftową z firmą rafineryjną w myśl Ustawy Claytona byłoby dopuszczalne. Podobnie dopuszczalne były połączenia prowadzące do powstania konglomeratów. Konglomerat jest firmą, która powstaje w wyniku połączenia się szeregu firm działających w różnych gałęziach przemysłu. Te właśnie luki w Ustawie Claytona zostały - połączenia pionowe i konglomeraty - zostały częściowo wyeliminowane przez poprawkę Antypołączeniową Cellera - Kefauvera, którą przyjęto w 1950 roku. Jakkolwiek od tego czasu ustawa była wykorzystywana w ściganiu połączeń pionowych, to nie zdarzyło się, by użyto jej przeciwko konglomeratom.

Ustawa Claytona uznawała również za nielegalne zjawisko połączonej dyrekcji. Połączona dyrekcja jest praktyką polegającą na zatrudnianiu tych samych ludzi jako dyrektorów dwóch lub więcej konkurujących ze sobą firm. Jeśli ci sami ludzie kierują konkurującymi ze sobą firmami i zalecają politykę, która skutecznie zmniejsza rozmiary produkcji, to de facto doprowadzają do powstania rodzaju monopolu. Część ósma Ustawy Claytona zabrania takich rozwiązań, jeśli "znacząco obniżają one" konkurencję.

Ustawa o Federalnej Komisji Handlu

Pierwotnym celem Ustawy o Federalnej Komisji Handlu, którą przyjęto w 1914 roku, było udaremnienie "nieuczciwych metod konkurowania" firm. Ustawa upoważniała Federalną komisję handlu do przeprowadzenia dochodzeń w przypadkach szpiegostwa przemysłowego, łapownictwa związanego z próbami przeniknięcia sekretów handlowych lub z uzyskaniem kontraktów, a wreszcie bojkotu. W późniejszym okresie Poprawka Wheelera - Lei rozszerzyła uprawnienia Komisji na sprawy "nieuczciwych lub wprowadzających w błąd działań lub praktyk", które wyrządzają szkodę klientowi, wliczając w to sprzedaż towarów złej jakości oraz reklamę wprowadzającą w błąd lub polegającą na oszustwie.

Wyraźnym celem wszystkich tych ustaw jest walka z monopolami, która prowadzona jest poprzez ustawowy zakaz działań gospodarczych zapobiegających konkurencji albo ją osłabiających. Sprawiając, że firmy mogą ograniczać produkcję lub ustalić ceny jedynie ukradkiem, ustawodawstwo antytrustowe zwiększa koszty zmawiania się między konkurentami. Pogwałcenia prawa pociągają za sobą grzywny i kary wobec zmawiających się firm i ich pracowników.

Należy jeszcze dodać, że zgodnie z wniesionymi poprawkami Ustawa Claytona daje prywatnym firmom prawo do wszczynania postępowania antytrustowego. Jeżeli pogwałcenie praw antytrustowych zostanie dowiedzione, firma będąca powodem w sprawie otrzymuje odszkodowanie w potrójnej wysokości ustalonych szkód.

Również w innych krajach ukazały się ustawy przeciwko restrykcjom handlowym. W Niemczech w 1909 roku uchwalono obowiązującą do dziś ustawę przeciwko nieuczciwej konkurencji , a w RFN w 1957 roku - ustawę przeciwko ograniczeniom konkurencji. Powołano także instytucje do czuwania nad przestrzeganiem ustaw antymonopolowych i ściągania monopolistycznych praktyk. W RFN jest to Federalny Urząd Kartelowy.

POLSKA

RQlity.kaMadz.ll.RE

Kryzys gospodarczy lat 30. spowodował, że stosunek władz do organizacji monopolistycznych stał się jednym z najważniejszych zagadnień w polityce gospodarczej państwa. Politycy obozu rządzącego uznali, że istnienie karteli i syndykatów jest niezbędne dla realizacji polityki forsowania eksportu i uniknięcia masowych zwolnień robotników zatrudnionych w przedsiębiorstwach przemysłowych. Ważne, choć w mniejszym stopniu było to że organizacje monopolistyczne przyczyniają się do utrzymania przejściowo nie