3289580423

ZESZYT 1/1950

WIADOMOŚCI URZĘDU PATENTOWEGO

51

To też na ten dział produkcji zwrócono w Związku Radzieckim baczną uwagę od samego początku. Już pierwsze dwie pięciolatki położyły podwaliny pod nowoczesny przemysł maszynowy, obejmujący fabryki maszyn dla wyrobu traktorów, kombajnów, sprzętu rolniczego, łożysk i panewek, dla górnictwa i kopalń, dla przemysłu chemicznego, papierniczego, tekstylnego i inn.

XVIII Zjazd WKP(b) w 1939 roku zwrócił specjalną uwagę na doniosłość przemysłu maszynowego dla całości gospodarki krajowej oraz dla obrony państwa i postanowił znacznie podnieść poziom produkcji maszyn, specjalnie automatów i półautomatów, z uwzględnieniem na pierwszym planie potrzeb przemysłu ciężkiego, a jednocześnie zalecił intensywno szkolenie pracowników w kierunku opanowania tych maszyn.

Ta linia rozwoju znajduje swój wyraz w osiągnięciach pracowników technicznych, którzy za zasługi w dziedzinie racjonalizacji zostali odznaczeni nagrodą Stalina.

-Rekrutują się oni spośród ludzi, którzy w święcie pracy zajmują najróżnorodniejsze stanowiska — od profesorów .uniwersytetu, od specjalistów uczonych, aż do zwykłych robotników fabrycznych. Podobna rozmaitość zaznacza się w dziedzinach, w których laureci wykazali swe zdolności. Wynalazki i udoskonalenia dotyczą zarówno wielkich maszyn, stanowiących dla siebie odrębną całość, jak i zupełnie drobnych przyrządów, których uproszczenie wyrażało się nieraz wielomilionową cyfrą oszczędności.

Tak np. mechanik szybu nr 31 w Karagandzie, S. S. Makarów, zestawił swój kombajn górniczy w początku roku 1945. Aparatura działała doskonale, ale znana była tylko w zasięgu lokalnym. Po pewnym czasie zainteresowano się nią i poddano długotrwałym badaniom. Okazało się wówczas, że kombinacja maszyn według systemu mechanika Makarowa da się zastosować we wszystkich kopalniach węgla, odpowiada warunkom mechanizacji pracy i daje lepsze wyniki, aniżeli maszyny stosowane dotychczas. Wobec wielkiego zapotrzebowania cały zespół maszyn produkuje się obecnie seryjnie.

System hydromechaniczny opuszczania kesonów przy budowie mostów pochodzi od robotnika N. S. Chruszczewa. Jest obecnie powszechnie stosowany w budownictwie radzieckim. System ten zużywa przy wydobyciu 16.500 m. sześć, tylko 920 dni roboczych — przy dawnym .systemie potrzeba ich było 12.000. Wydajność na jednego pracownika wzrosła ośmiokrotnie, a czas pracy skrócił się do połowy. Zmalało znacznie zużycie zgęszczonego powietrza i polepszyły się — zwłaszcza nod względem bezpieczeństwa — warunki pracy. Ponadto wy. nalazek Chruszczewa dał impuls do całego szeregu ulepszeń na przyległych odcinkach.

W rozwoju technicznym socjalistycznym rzadko się zdarza, aby jeden człowiek był autorem wynalazku czy udoskonalenia. Przeważnie wszystkie te ulepszenia są wynikiem pracy zespołowej, wspólnych przemyśleń, wspólnych wypróbow-ań, są powodem wspólnych nadziei lub rozczarowań. Najczęściej udział w postępie technicznym bierze załoga pod kierownictwem konstruktora. Ale i uczeni stowarzyszają się przy rozwiązywaniu donioślejszych zagadnień.

Te możliwości — które są przejawem uspołecznienia, zdobyczą systemu socjalistycznego — przewidziały statuty nagród Stalinowskich. Otrzymują je nietylko jednostki, ale także zespoły lub grupy racjonalizatorów.

Inżynierowie T. N. Sokołow, I. A. Drużyńskij, I. I. Wiurin, A. M. Razygrajew i A. G. Nazarów skonstruowali obrabiar-kę-automat o wielostronnym działaniu dla wyrobu części metalowych. Różnica pomiędzy ich obrabiarką a używanymi dotychczas polega m. inn. na wyzyskaniu prądów indukcyjnych i na dostosowaniu systemu elektromechanicznego. Zalety jej przewyższają znacznie obrabiarki amerykańskie tego typu, uważane dotychczas za najlepsze. Podstawową strukturę maszyny opracował Sokołow, kandydat nauk technicznych, młody uczony radziecki. Zestawienia części metalowych dokonał Dru-żyński, naczelnik biura konstrukcyjnego w zakładach im. Świerdłowa. Główny inżynier tych zakładów, Wierin, rozwią-zał szereg trudnych technologicznych zagadnień, jakie się wyłoniły przy budowie maszyny. Inż. Razygrajew opracował stronę elektrotechniczną, a inż. Nazarów oprawę, dostosowaną do przeznaczenia obrabiarki. Tym sposobem jedna z najlepszych obrabiarek świata jest tworem pięciu zgodnie współpracujących mózgów.

Szlifierka MM-582, pierwsza radziecka uniwersalna maszyna o bardzo wysokiej precyzji, jest wynalazkiem głównego konstruktora Moskiewskiego Zakładu Szlifierek Mierpierta i inż. Pochorowskiego z tychże zakładów. Jej dokładność osiąga 0,002 mm na 25 mm długości, co znaczy, że obrabiarkę tę zaliczyć należy do najprecyzyjniejszych maszyn tego rodzaju. Szlifierka opiera się na systemie hydraulicznym i ma szereg urządzeń automatycznych. Konstrukcję opracował konstruktor Mierpiert, model sporządzili obaj współpracownicy. Inż. Pochorowski przygotował maszynę do wyrobu seryjnego.

Dwa wielkie kolektywy, jeden pod kierownictwem prof. M. I. Grinberga, drugi pod kierownictwem D. W. Jcfrcmowa, opracowały wspólnie nową potężną konstrukcję energetyczną. Największa w Europie turbina parowa, dysponująca mocą 100.000 KP przy 3.000 obrotów na minutę pod ciśnieniem 90 atmosfer, wyszła z Leningradzkich Zakładów Metalurgicznych im. Stalina. Dostosowany do niej zarówno pod względem mocy jak i obrotów turbogenerator wykonany został w leningradzkich zakładach „Elektrosiła”. Oba nagrodzone zakłady pracują dalej nad maszynami tego typu, stosując ulepszenia, oparte na doświadczeniach z wyróżnioną turbiną.

W dziedzinie energetyki odznaczyły się dwie grupy inżynierów: jedna z prof. A. A. Gorowem na czele opracowała metodę i sposób montażu aparatury wysokiego napięcia dla badania siły wybuchowej, druga pod kierownictwem inż. W. T. Kasjanowa zajęła się obliczeniami i konstrukcją wielkich maszyn dostosowanych do prądu stałego.

Dwaj robotnicy Centralnego Laboratorium Ałtajskich Zakładów Budowy Traktorów otrzymali nagrodę Stalinowską za opracowanie nowej metody nagrzewania metali i stopów w procesie elektrolitycznym. Zastosowane przez nich przyrządy odznaczają się wielką prostotą konstrukcji i brakiem komplikacji w obsłudze, pracują automatycznie i nader oszczędnościowo, zmniejszając do 33% koszty dotychczasowe.

A. M. Iwanow i N. A. Rossyjskij należą do przedstawicieli tych kierowników drobniejszych działów zakładu produkcyjnego, o których Stalin mówił jako o ludziach skromnych, prawie nic dających się zauważyć, którzy przecież odgrywają ważną rolę w produkcji. Technolog Iwanow wynalazł nowy rodzaj gąsienic do traktorów, uzyskując przez to znaczny wzrost wydajności. Zastosowana przez niego metoda krajania metali pozwoliła na zwolnienie z tego działu i zatrudnienie przy innej robocie 29 ludzi spośród 90, potrzebnych do działu przy poprzednim systemie. Okazał się również dobrym organizatorem przy obsadzaniu warsztatów i przykładał wielką wagę do szkolenia pracowników i ułatwienia im pracy. Majster fabryki „Kalibr”, Rossyjskij, otrzymał nagrodę Stalinowską nie za ulepszenie tej lub owej maszyny albo jej części, ale za racjonalizację pracy na całym sobie podległym odcinku. Wspólnie z naczelnikiem J. Osniascm i technologiem M. Korcncową zaprowadził surowy porządek na swoim oddziale i kontrolę, sugerował odpowiednie planowanie, ulepszył technikę pracy i doprowadził współzawodnictwo do najwyższego poziomu. Przykład pracy Iwanowa i Rossyjskiego miał ogromne znaczenie dla podwyższenia produkcji w całym kraju. Siła ich patriotycznego zapału pociągnęła za sobą pracowników w dziesiątkach i setkach zakładów, i stała się bodźcem do podjęcia współzawodnictwa przez majstrów i technologów i do przesunięcia go na wyższy poziom.