3289580797

338

Dział czwarty.— Wytrzymałość materyalów.

Doświadczenia¹) wykazały dla przekroju prostokątnego: k_b — 1,7 k_z; dla przekroju kołowego: i^ = 2,05 k_E\ dla przekroju dwuteownika J ²{, — 1,45 k_E.

Dla odlewów żelaznych z surowca wyborowego, odlanych w formach, dających pewność nieznacznych tylko naprężeń pierwotnych, a zupełnej szczelności odlewu, można podano wartości k_b zwiększyć o '/i i dla odlewu wiolkopiocowogo natomiast wypada wartości to zmniejszyć o '/a-¹')

•) Bezpieczno naprężenia skręcająco (kręcenia) dla obrobionych odlewów żelaznych podaje C. v. Bach: ³)

dla przekroju kołowego...........fcj    —    k_E (z nadmiarem),

„    elipiycznego..........kj    —    k. do 1,25 k_E,

,    pierścieniowego !(kolow. lub eliptyczn.). k^ =    0.’8 fr_ado

kwadratowego..........k#    —    1 ,^J k_£ ,

_n    prostokątnego.........kj    =    1.4 k_E do 1.6 k_a,

_n    . wydrążonego.....k^ = k, do 1.25 k_£,

dla przekrojów kształtu: J, C, -f-. L . . . . k# = 1,4k_z do 1,0 Jfe_£ .

Wpływ naskórka odlewu surowego uwydatnia się przy kręceniu mniej niż przy gięciu.

Ciągnienia bezpieczno k„ dla żelaza lanego podano w tabl. na str. 337.

b. Naprężenia dozwolone iv konstrukcyaeh budowlanych

kg/cm².-}-) — I. W Niemczech.

I. Metale.

“) 1'rzopisy berlińskiej policyi budowlanej (z dnia 21 lutego 1887 v.) i oddziału budowlanego pruskiego ministeryum robót publicznyoh (z dnia 10 maja 1890 r.).

Metal	Ciągnienie	Ciśnienie k	Cięcie k$
Żelazo spawalne i zlewne . . Żelazna blacha falista, sklepień. Drut żelazny.......	750 (1000) 500 iaoo	750 (1000) 500 •	600 (750)
Żelazo lanc.......	2,50	500	aoo
Blacha cynkowa.....j	200	200	kb — 3 5o

Wartości dla żolaza spawalnogo i zlewnego, ujęto w nawiasy, dozwala pruskie ministeryum tylko dla takich konstrukcyi. któro nie są narażono ani na wstrząśnienia, ani na znaczne zmiany w obciążeniu i tylko w tyra razie, jeżeli wypróbowano uprzednio matcryał.

,S) Niemiecka „Normalprofilbuch" (o wyd. 1897 r.) do konstrukcji nic narażonych na znaczno wstrząśnienia poleca zamiast k_z = k —750, dla żelaza spawalnego 1000, a dla żelaza zlewnego 1200 kg/cm⁹.

y) Przepisy pruskiego ministeryum robót publicznych z lutego i lipca 1897 r. (Central-Idatt d. Bauversv. 1897 r., str. 313).

1.    W’ tych częściach budowli, których przekrój określa się tylko z obciążenia ciężarem własnym, oraz ciężarem śniegu w ilości 75 kg/m⁹, dozwala się naprężać żelazo zlewne 1200 kg/cm⁹, żelazo zaś spawaluc o 10# mniej.

2.    Dla tych części budowli, dla których obliczenie uwzględnia oprócz ciężaru własnego i śniegu jeszcze parcie wiatru w ilości 150 kg/cm^a prostopadle do odnośnej powierzchni" dozwala się naprężanie żelaza zlewnego do 1600 kg/cm⁹, a żelaza spawalnego o 10# mniej.

1

   Zeitschr.    d.    V.    d.    Ing.    1888, str. 1094.

2

   Zeitschr.    d.    V.    d.    Ing.    1889. Nr. 8.

3

   Zeitschr.    d.    V.    d.    Ing.    1889. str. 137 i    nast.

t) Naprężeniami dozwolonemi nazywamy naprężenia przepisami władz i t. p. za bezpieczne uznane, naprężeniami hezpiecznemi natomiast te, jakie technik według •własnego uznania uważa za właściwe dla danej konstrukcyi, a które mogą być mniejsze niż naprężenia dozwolone.