2165574170

Struktura i typy funkcjonalne miast i osiedli 121

Czarna Wieś, Choroszcz), najniższy natomiast w dużych ośrodkach lokalnych, jak Suwałki, Łomża czy Grajewo¹⁰².

W oparciu o analizę struktury funkcjonalnej przeprowadzono klasyfikację funkcjonalną miast i osiedli (m. 19), przy czym klasyfikacją tą objęto nie tylko 28 miast i osiedli uwzględnionych w tabeli 31, ale i 14 mniejszych. Znalazły się tu wszystkie uznane za miasta i osiedla miejskie, a ponadto następujące kategorie osiedli:

1. Wszystkie osiedla wyspecjalizowane, nawet jeśli liczba osób, utrzymujących się z zawodów pozarolniczych,    nie przekraczała w 1950 r. — 800 osób, natomiast %> utrzymujących się z zawodów pozarolniczych przekraczał wówczas 80%, przy czym większość tej ludności była związana z jednym zakładem pracy (Płociczno, Czeremcha).

2.    Ośrodki nowo kreowanych powiatów, gdzie zatrudnienie poza rolnictwem przekraczało w 1956 r. 300 osób (Mońki, Dąbrowa).

3.    Ożywione ośrodki lokalne, w których zatrudnienie poza rolnictwem przekraczało w 1954 250 osób (Kleszczele, Szepietowo, Kowale Oleckie).

W ten sposób klasyfikacją funkcjonalną objęto również te osiedla, które nie mając jeszcze charakteru miast czy osiedli miejskich, mają szanse dalszego wzrostu. W tabeli 32 włączono je do grupy osiedli miejskich, dlatego ich liczba wzrosła do 22.

W przeprowadzonej klasyfikacji wyróżniono przede wszystkim miasta i osiedla wyspecjalizowane, w których zatrudnienie w jednym lub równorzędnie w dwóch działach gospodarki narodowej przekracza 60% grupy osiedlotwórczej. Osiedla, w których przemysł stanowi 40—60%, grupy osiedlotwórczej potraktowano jako silnie uprzemysłowione. Pozostałe miasta i osiedla stanowią miasta o funkcjach złożonych. Należy podkreślić, że kryteriów tych nie stosowano sztywno, ale opierano się również na znajomości terenu. Na przykład Ciechanowca nie zaliczono do grupy silnie uprzemysłowionych, gdyż odsetek przemysłu jest tam w gruncie rzeczy niski, a wysuwa się na czoło wobec niskiego ogólnie odsetka grupy miastotwórczej. W dwu osiedlach (Brańsku i Knyszynie) poważną rolę grają ponadto funkcje rolnicze.

Wielkość miast -i osiedli miejskich oraz typy funkcjonalne przedstawia m. 18. Z mapy .tej oraz z tiab. 32 widać, iż w województwie białostockim dominują ośrodki o funkcjach złożonych reprezentowane przez osiedla różnej wielkości rozmieszczone dość równomiernie na ca-

102 Pewien wpływ może tu mieć sposób zbierania danych, gdyż w miastach, gdzie istniały duże zakłady pracy, mniejsza była możliwość opuszczenia ich aniżeli w miastach o funkcjach złożonych, z typowym dla nich rozdrobnieniem firm i instytucji.