2165574197

Problemy aktywizacji miast    129

i podejmowane po wojnie reformy. Narastające trudności małych miast wyrażają się m.in. w odpływie ludności i dewastacji zasobów mieszkalnych. Zwróciły cne uwagę badaczy i polityków, formułujących programy aktywizacyjne. Powszechnie przyjmowano, że czynnikiem decydującym winno być uprzemysłowienie, prowadzone w oparciu o wykorzystanie miejscowych zasobów surowca, rezerw siły roboczej czy rezerw budowlanych. Przeprowadzana w latach 1955—1956 reforma administracyjna, polegająca na zwiększeniu liczby powiatów, postawiła na porządku dziennym sprawę wyboru osiedli, które stałyby się stolicami nowo kreowanych powiatów. A zatem aktywizacja kilkudziesięciu miast mogłaby być związana także z przeprowadzaną reformą administracyjną.

Miasta białostockie nie są wyjątkiem wśród ogółu miast Polski, tu kryzys zarysował się dość mocno, gdyż osiedla o funkcjach złożonych, szczególnie boleśnie nim dotknięte, stanowiły tu przytłaczającą większość, a ponadto straty wojenne były tu znacznie większe w związku z tym, iż poważny odsetek ludności stanowili Żydzi. W konsekwencji ludność większości miast nie osiągnęła jeszcze stanu przedwojennego. Spośród większych miast, oprócz Białegostoku, jedynie Bielsk Podlaski i Ełk, ostatnio Łapy, Zambrów i Sokółka przekroczyły przedwojenny stan zaludnienia. Poza Sokółką — aktywizacji wymienionych miast, sprzyjał rozwój przemysłu, mimo iż funkcja przemysłowa grała różną rolę w strukturze zatrudnienia tych miast. Należy zwrócić uwagę, że leżący na ziemiach odzyskanych Ełk liczy obecnie o 6,5 tys. mieszk. więcej niż przed wojną, pomimo ciężkich zniszczeń i wyludnienia, w wyniku których w 1946 r. ludność miasta stanowiła ok. 40°/o stanu z 1939 r. (a w tej liczbie przytłaczającą większość stanowili świeżo przybyli osiedleńcy). Całkiem odmienny los spotkał Gołdap, który dopiero ostatnio wykazuje silny przyrost ludności. Niestety nieliczne tylko miasta i osiedla miejskie Białostocczyzny odczuły korzystne skutki akcji uprzemysłowienia, prowadzonej w latach minionej sześciolatki. Właściwie, poza osiedlami Czarna Wieś i Nurzec, jedynie Zambrów spotkał ten szczęśliwy los. Wprawdzie lokalizacja budowanego tam zakładu włókienniczego była wadliwa, ze względu na brak wody, połączenia komunikacyjnego, a nawet zasobów siły roboczej, na które zapotrzebowanie przekraczało możliwości niewielkiego miasta, jednakże lokalizacja dla Zambrowa była niesłychanie korzystna, oznaczała bowiem wyrwanie się z impasu, w jakim znalazło się wiele innych miast Polski. O tym, że tudności te nie ominęły i Zambrowa, świadczy spadek liczby ludności w latach 1946—1950. Po 1950 r. w parze z rozbudową przemysłu szła tu odbudowa miasta, zniszczonego w czasie wojny, która objęła centrum miasta, przyczyniając się do szybszego usunięcia śladów wojny. W strukturze zatrudnienia zaznacza się w ostatnim

9 Miasta woj. Białostockiego