3760886061

oznacza ono brak zagrożenia oraz ochronę przed niebezpieczeństwem⁸: Bezpieczeństwo -stan, który daje poczucie pewności, i gwarancje jego zachowania oraz szanse na doskonalenie. Jedna z podstawowych potrzeb człowieka to sytuacja odznaczająca się brakiem ryzyka utraty czegoś, co człowiek szczególnie ceni, na przykład zdrowia, pracy, szacunku, dóbr materialnych⁹. Najogólniejszą definicję zdaje się zawierać sponsorowany przez UNESCO „Słownik nauk społecznych”, jaki formułuje następującą treść: W najbardziej dosłownym znaczeniu bezpieczeństwo jest rzeczywiście identyczne z pewnością (safety) i oznacza brak zagrożenia (danger) fizycznego albo ochronę przed nim^l0. W naukach społecznych bezpieczeństwo, w najogólniejszym znaczeniu, obejmuje zaspokojenie potrzeb takich, jak istnienie, przetrwanie, całość, tożsamość (identyczność), niezależność, spokój, posiadanie i pewność rozwoju. A że ma charakter podmiotowy, toteż jako naczelna potrzeba populacji jest zarazem podstawową potrzebą państw i systemów międzynarodowych; jego brak wywołuje niepokój i poczucie zagrożenia. Stąd każdy z wymienionych podmiotów stara się oddziaływać na otoczenie zewnętrzne i sferę wewnętrzną tak, by usuwać lub przynajmniej oddalać zagrożenia i eliminować własny lek, obawy, niepokój i niepewność. Stańczyk postrzega je jako: Stan niezagrożenia, spokoju; stan i poczucie pewności, wolności od zagrożeń; wolność od strachu lub ataku; przeciwieństwo niebezpieczeństwa; poczucie zagrożenia ze strony niestabilnego porządku, w którym żyjemy; swoboda działania, której nie towarzyszy poczucie zagrożenia, a więc i stan umysłu, który determinowany jest przez określoną formę porządku międzynarodowego; warunek przetrwania; rozumny standard życia'^{1 2}.

Skoro zagrożenia mają dwojakiego rodzaju proweniencję, działania w celu ich likwidowania mogą być skierowane zarówno do wewnątrz, jak i na zewnątrz. Tak więc zasadne jest wyodrębnienie dwóch aspektów bezpieczeństwa - wewnętrznego i zewnętrznego. Bezpieczeństwo wewnętrzne oznacza stabilność i harmonijność danego organizmu lub systemu (podmiotu zbiorowego), natomiast bezpieczeństwo zewnętrzne to brak zagrożenia ze strony innych podmiotów. Łącznie oba aspekty składają się na ogólne bezpieczeństwo danego podmiotu¹².

7

1

⁸    Tamże, s. 49-50. Zob. także F. Rubin, The theoryand concept on national security in the Warszawa Pact countries, International Affairs. Vol. 58. No. 4. Autumn 1982, s. 648-657.

⁹    Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002, s. 13.

¹⁰    James W. Gould. W. Lester Kolb (red.) A Dictionary of the Social Scientes, London: Tavistock Publications 1964, s. 629.

2

J. Stańczyk, Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa. Warszawa 1996, s. 15-16.

¹² Por. Ch. Bay, Koncepcje bezpieczeństwa indywidualnego, narodowego i zbiorowego. Studia Nauk Politycznych, Warszawa 1989, nr 4, s. 83-91.