3784494492

Wstęp 13

ostro zarysowała się cala szarzyzna i byłejakość wcześniej powstających powieści dla dziewcząt. Za koronny dowód tej liberalizacji trzeba jednak uznać wznowienie w roku 1982 „Małego Gościa Niedzielnego”, czasopisma religijnego dla dzieci, tygodnika o wysokim nakładzie i szerokim zasięgu czytelniczym, ukazującego się w Katowicach, z długimi przerwami, jeszcze od lat dwudziestych ubiegłego wieku.

Opisywany okres przyniósł z pewnością pierwsze istotne próby sformułowania poważnej refleksji badawczej nad literaturą dla dzieci i młodzieży. Droga ta wiedzie przez wybitne nazwiska, od: Krystyny Kuliczkowskiej, Haliny Skrobiszew-skiej, Jerzego Cieślikowskiego, Józefa Zbigniewa Białka aż po obecnych badaczy. Powstające wówczas „szkoły” badawcze: krakowska, warszawska i wrocławska, mają swoje dzisiejsze kontynuacje, a rozwój badań w kolejnych, młodszych ośrodkach: katowickim, kieleckim, opolskim, szczecińskim i innych¹⁴, także jest w jakimś stopniu kontynuacją myśli wspomnianych powyżej uczonych.

W literaturze dla dzieci i młodzieży były reprezentowane wszystkie gatunki i rodzaje literackie: liryka, epika, dramat, była baśń i bajka, powieść i opowiadanie historyczne, proza obyczajowa, fantastycznonaukowa z wczesną fazą science fiction, przyrodnicza, kryminalna, przekłady, nawet można dostrzec pewne bogactwo tematyczne.

Ukazywały się także czasopisma dla najmłodszych oraz dla młodzieży, a monopolistyczna Nasza Księgarnia wydawała również teksty ambitne i znakomicie ilustrowane. Dobrze rozwijał się teatr dziecięcy. To wszystko znalazło się w opracowaniu Stanisława Fryciego i nie w tym tkwi ów niedostatek, o którym napisano wcześniej.

Pragniemy uzupełnić braki (także sprawy bibliotek, czytelnictwa, lektur), a niektóre sytuacje skomentować. Nasze opracowanie nie ma być polemiczne wobec dokonania Stanisława Fryciego, ale komplementarne. Na nowe spojrzenie pozwala nie tylko dystans czasowy, ale również sytuacja, w której myśli i słowa nie są ograniczane żadną cenzurą.

Ogrom zagadnień powoduje, iż musiano podzielić całość na dwa tomy, których zawartość obejmuje zagadnienia literaturoznawcze, bibliologiczne, prasoznawcze i kulturoznawcze. Bogactwo materiału wynika zarówno ze złożoności zjawiska, jakim jest pisarstwo dla młodych i małych odbiorców, przestrzeni temporalnej, którą pragniemy opisać, jak i zasadniczego wzbogacenia wiedzy o opisywanych problemach.

Redaktorki

¹⁴ Pisano o nich w opracowaniu: Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980). T. 2. Red. Krystyna Heska-Kwaśniewicz. Katowice 2009, s. 119—127.