3784496648

15

CHEMIA • DYDAKTYKA • EKOLOGIA • METROLOGIA 2009, R. 14. NR 1-2

Andrzej Kulig

Zakład Ochrony i Kształtowania Środowiska Wydział Inżynierii Środowiska Politechnika Warszawska ul. Nowowiejska 20. 00-653 Warszawa email: [e-mail]

PROCEDURY OCEN ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO A OBSZARY NATURA 2000 W POLSCE

ENVIRONMENTAL IMPACT ASSESSMENT PROCEDURES AND NATURĘ 2000 AREAS IN POLAND

Abstrakt: Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody wprowadziła w Polsce dwie nowe formy ochrony przyrody: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO), wyznaczane na podstawie tzw. dyrektyw ptasiej i siedliskowej, określane ogólnie jako OBSZARY objęte Europejską Siecią Ekologiczną NATURA 2000. Celem utworzenia Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest ochrona różnorodności biologicznej ekosystemów na terytorium krajów członkowskich Unii Europejskiej. Wyznaczenie OSO i SOO nakłada na państwa członkowskie obowiązek zachowania wartości przyrodniczych, które były podstawą ich wytypowania. Dyrektywy nie narzucają ani form, ani metod ochrony gatunków i siedlisk. Ich wybór pozostaje w gestii krajów członkowskich UE. Ważny jest jednak efekt końcowy, czyli utrzymanie określonych typów siedlisk przyrodniczych i populacji gatunków w tzw. właściwym stanie ochrony. Podejmowane działania ochronne powinny przede wszystkim zapobiegać przekształceniom siedlisk i niekorzystnym zmianom w obrębie populacji roślin i zwierząt, a także przyczyniać się do renaturyzacji biotopów i wspierać restytucję gatunków. Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest tworzona w celu zachowania zagrożonych i najbardziej reprezentatywnych dla Europy siedlisk przyrodniczych, a także związanych z nimi gatunków flory i fauny. Obszary Natura 2000 mogą obejmować już istniejące tereny chronione (m.in. parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody), całość obszarów i obiektów objętych pozostałymi formami ochrony przyrody oraz tereny dotychczas nieobjęte ochroną. Podstawowym kryterium uwzględnianym podczas wyznaczania obszaru jest obecność siedlisk przyrodniczych lub gatunków roślin i zwierząt, wyszczególnionych w wymienionych powyżej dyrektywach. Spośród obu typów obszarów Komisja Europejska wybrała Obszary o Znaczeniu Wspólnotowym (OZW). Użytkowanie terenu i działalność gospodarcza na obszarach Natura 2000 nie podlega specjalnym ograniczeniom, zabronione jest jednak (z pewnymi wyjątkami) podejmowanie działań, mogących w istotny sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz stan siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w istotny sposób wpłynąć negatywnie na gatunki chronione na tym terenie. Stawiane są więc pytania, czy ochrona przyrody w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 stwarza bariery rozwoju kraju? W przypadku przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000, należących jednocześnie do kategorii mogących (zawsze lub potencjalnie) znacząco oddziaływać na środowisko, ustalenie wpływu na obszar Natura 2000 może być elementem „klasycznego" postępowania OOŚ (z pewnymi wyjątkami w zakresie właściwości organów). W przypadkach gdy przedsięwzięcie nie należy ani do tzw. grupy I, ani tzw. grupy II wymagane jest przeprowadzenie oddzielnego postępowania w sprawie oceny wpływu projektu na obszar w sieci Natura 2000. Postępowania OOŚ dla przedsięwzięć z tzw. grupy III powinny być zasadniczo prowadzone podobnie jak dla przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek sporządzenia raportu może być ustalony. Podlegają one zatem procedurze screeningu oraz wymaganym uzgodnieniom, a w przypadku przesądzenia o konieczności sporządzenia raportu - także postępowaniu z udziałem społeczeństwa. W stosunku do przepisów obowiązujących w Polsce przed 15 listopada 2008 r. zmianie uległy zarówno kwestie proceduralne, jak i właściwość organów uzgadniających i opiniujących. W prezentacji przedstawiono ograniczenia w działalności gospodarczej na obszarach Natura 2000 oraz prawne odstępstwa zezwalające na realizację przedsięwzięć wynikających z nadrzędnego interesu publicznego przy zapewnieniu m.in. wykonania kompensacji przyrodniczej.

Słowa kluczowe:    instrumenty ochrony środowiska, obszary Natura 2000, oceny oddziaływania na środowisko, przedsięwzięcia znacząco

oddziałujące na środowisko, ustawa OOŚ

Abstract: The Naturę Conservation Act of 16^lh April 2004 introduced in Poland two new forms of naturę preservation: special protection areas (SPA) and special areas of conservation (SAC), appointed on the basis of so-called Birds and Habitat directive, called in generał as AREAS covered by European Ecological NetWork NATURĘ 2000. The aim of creating European Ecological NetWork Naturę 2000 is biological diversity protection of ecosystems on the territory of the EU Member States. Appointment of SPAs and SACs assigned the Member States the obligation to keep natural values, which were basis for their choose. Directives do not impose either forms or methods of species and habitats protection. Their selection is in UE Member States hands. Important is finał effect, ie maintain of specific types of natural habitats and species population in so-called proper protection State. First of all, performed preservation activities should prevents of habitats transformations and unfavorable changes within plants and animals populations, as well as contribute to biotopes renaturization and support species restitution. European Ecological NetWork Naturę 2000 is being madę in the aim of maintenance of the endangercd and the