4087490291

Rozdział I

BEZPIECZEŃSTWO

jest podmiotowe. Natomiast bezpieczeństwo międzynarodowe oznacza proces przetrwania i rozwoju poszczególnych narodów w znanym nam świecie.

Bezpieczeństwo postrzegano zwykle w kontekście funkcjonowania człowieka w różnych warunkach, ale często zapominano, że jest ono naczelną potrzebą wszystkich istot biologicznych. Proces bezpieczeństwa, pomimo że nie był tak postrzegany i definiowany, znajduje swoje uzasadnienie w instynkcie przetrwania każdego gatunku. Dotychczas nie wskazano genu, który w organizmach biologicznych odpowiada bezpośrednio za sferę bezpieczeństwa, ale niewątpliwie każda istota posiada taki mechanizm — z punktu widzenia biologicznego i psychologicznego nazywany instynktem przetrwania gatunku. Każdy organizm biologiczny posiada mechanizm samoobrony, mechanizm życia i rozwoju w określonym cyklu. Uogólniając — zasadne jest postrzegać bezpieczeństwo jako cechę biologiczną organizmów żywych, stan psychiczny, a przede wszystkim złożony proces warunkujący przetrwanie i rozwój określonego podmiotu.

Nie ulega wątpliwości, że bezpieczeństwo zawdzięcza swój rozwój istocie myślącej, która potrafi zinterpretować swoje potrzeby, wymagania i oczekiwania, by zagwarantować sobie przetrwanie biologiczne i społeczne oraz swobodny rozwój. Stąd słowo bezpieczeństwo obecne było we wszystkich językach, a jego znaczenie wyrażało wolność od zagrożeń. Czy w istocie bezpieczeństwo oznacza tylko wolność od zagrożeń? Czy możemy myśleć

0    realnym świecie wolnym od zagrożeń, czy raczej o świecie, w którym akceptujemy pewien poziom zagrożeń? Świat wolny od zagrożeń jest tak samo nierealny jak każda utopia. Stąd z jednej strony bezpieczeństwo interpretujemy jako wolność od zagrożeń, ale z drugiej strony postrzegamy je jako akceptowany poziom zagrożeń w określonej cywilizacji.

Współcześnie niewspółmiernie do minionych okresów wzrasta zainteresowanie bezpieczeństwem jednostki. Zatem podstawą bezpieczeństwa jest niezbywalne prawo człowieka do bezpieczeństwa. Będzie to dotyczyło również tych grup społecznych, które on tworzy. Stąd podmiotem bezpieczeństwa w tym rozumieniu jest człowiek i grupy społeczne, które stworzył i są one wyznacznikami jego rozwoju cywilizacyjnego. Zatem bezpieczeństwo podmiotowe możemy postrzegać jako personalne, grup społecznych, narodowe

1    międzynarodowe. Bezpieczeństwo personalne dotyczy człowieka jako jednostki społecznej i posiada ono zawsze charakter psychologiczny, ponieważ każdy człowiek w tych samych okolicznościach zachowuje swoje indywidualne postrzeganie tego, co jest dla niego szansą przetrwania i rozwoju. Bezpieczeństwo personalne wyznaczają granice praw człowieka i obywatela. Zawarcie ich w aktach prawnych i przestrzeganie jest wystarczającym warunkiem stanu i procesu bezpieczeństwa człowieka. Poziom zagwarantowania przez ustawodawcę i społeczeństwo realizacji przez człowieka jego potrzeb: egzystencjalnych, rozwoju, wolności i poszanowania godności jest jakościowym wyznacznikiem bezpieczeństwa personalnego. Bezpieczeństwo personalne to wolność człowieka od zagrożeń lub ich akceptacja na poziomie niepowodującym naruszenia jego godności, prawa do wolności, egzystencji i rozwoju oraz akceptowanie tych praw wobec innego człowieka.

Bezpieczeństwo grup społecznych dotyczy określonych zbiorowości, które stanowią formalną lub nieformalną grupę połączoną więzami celu, struktury, tożsamości, ośrodka skupienia oraz używanych symboli. W tym rozumieniu bezpieczeństwo grup społecznych posiada bardzo szeroki kontekst wyrażony w strukturach więzi społecznych pomiędzy jej członkami. Bezpieczeństwo grup społecznych to stan i proces, w którym wspólnoty nie odczuwają zagrożenia swego istnienia oraz szans rozwoju, ani podstawowych swych interesów, ze względu na zapewnienie przez państwo instytucjonalnych gwarancji ochrony prowadzącej do społecznie akceptowanego poziomu ryzyka.

19