4087491000

ARCHIWUM ODLEWNICTWA

Konieczność wykonywania odlewów z otworami wgłębieniami np. groty strzaL, dzid, siekieiy itp. spowodowało wprowadzenie metody wytapianych modeli. Można więc powiedzieć, za J. Bakerem [1], że odlewnictwo precyzyjne ma około 5000 lat.

Według K. Sękowskiego [2] początki stosowania procesów metalurgicznych do wytwarzania przedmiotów użytkowych przed n. Chr. można uszeregować według następującej tabeli:

Tabela 1. Początki zastosowania metali nieżelaznych do wytwarzania przedmiotów użytkowych Table 1. Rudiments uses metals non-ferrous to productions of useful objects

Lata przed n. Chr.	Zastosowanie metali
Ok. 7000	Przetapianie samorodków złota, odlewanie, kucie
Ok 7000	Przetapianie samorodków miedzi odlewanie, kucie
Ok. 6000	Wytapianie ołowiu z ntdy. odlewanie
Ok. 5000	Wytapianie miedzi z rudy, odlewanie, kucie
Ok. 4000	Wytapianie miedzi stopowej z md mieszanych zawierających As i Pb, odlewanie, kucie
Ok. 3000	Wytapianie cyny z rudy, odlewanie
Ok 2500	Otrzyny wanie brązu przez stapianie miedzi z mdą cyny i miedzi z cyną. odlewanie, kucie
Ok 1000	Otrzyrrywanie mosiądzu przez stapianie miedzi z mdą cynku w obecności węgla, odlewanie, kucie

Z tab. 1 wynika, że najstarsze odlewy powstały około 7000 lat przed n. Chr. Były to odlewy ze złota i miedzi. Jest bardzo interesujące, jak w ówczesnych czasach osiągnięto niezbędne dla tych metali temperatuiy topienia złoto - 1062 °C, miedź - 1086 °C i odpowiednie temperatury przegrzania. Zwraca uwagę też fakt. że odlewnictwo jest oczywiście starsze od metalurgii.

2. ODLEWNICTWO MIEDZI I JEJ STOPÓW

Wg K. Gerdziejewskiego [3] za H. Richardsonem najstarszymi okazami są miedziane odlewy płaskorzeźb, które znaleziono na terenie dawnej Mezopotamii. Pochodzą one prawdopodobnie z okresu około 4500 lat przed n. Chr. Wg K Gerdziejewskiego [3] za Awdiewem, w czwartym tysiącleciu przed n. Chr. w środkowej Mezopotamii odkryto pierwsze ślady stosowania miedzi. Znaleziono siekiery i szpilki. Okres ten, to przejście z epoki kamiennej w wiek brązu - kultura Uruka i Sumerów - spowodowane odkryciem metalu - rodzimej miedzi. Za jeden z najstarszych odlewów uchodzi znany odlew żaby stanowiącej podstawę pojemnika, prawdopodobnie dla oświetlającego łuczywa lub kadzidła (rys. 4). Odlew ten jest datowany na około 3200 lat przed narodzeniem Chrystusa [3],

W minach Ura znaleziono pochodzące z początków trzeciego tysiąclecia przed n. Chr. szereg przedmiotów wykonanych z brązu cynowego [3], Jednym z najslynniej-