Niezależnie od rodzaju prac badawczych i stosowanych metod naukowych w rzeczywistości spotyka się hipotezy naukowe.
Hipoteza jest naukowym przypuszczeniem co do istnienia danej rzeczy lub zjawiska w określonym miejscu lub czasie oraz co do związku zależności danych zjawisk od innych. Hipoteza naukowa zawarta w założeniach do rozwiązywanego problemu nazywana jest hipotezą roboczą. Hipotezy powstają wszędzie tam, gdzie w problemie naukowym stawiane są pytania: od czego ten fakt zależy, w jakich powstaje warunkach, czego skutkiem jest ten fakt?
Od jakości uzasadnienia problemu i przyjęcia właściwych hipotez zależy jakość wszystkich dalszych etapów badania, poczynając od metody naukowej, a kończąc na jakości wyników. Wyniki badań są bowiem funkcją metody naukowej, a ta z kolei zależy od właściwego ustawienia problemu.
ORGANIZACJA BADAŃ
Badania naukowe dzielą się na następujące grupy:
* badania podstawowe - są to prace naukowe prowadzone w celu rozszerzenia wiedzy, skierowane na poznanie zjawisk świata rzeczywistego, na ustalenie ich wzajemnych związków i zbadanie prawidłowości warunkujących te związki. Prace te nie mają na celu bezpośredniego zastosowania praktycznego.
* badania stosowane są to prace naukowe podporządkowane określonemu celowi praktycznemu, prowadzące do wykorzystania wyników prac badawczych podstawowych. Celem tych prac może być np. doświadczalne sprawdzenie wyników prac podstawowych, opracowanie założeń konstrukcji, technologii wytwarzania lub eksploatacji.
* prace rozwojowe - prowadzone w celu sprawdzenia prawidłowości rezultatów osiągniętych w pracach naukowo-badawczych wykonywane w okresie poprzedzającym decyzje o zastosowaniu ich wyników w praktyce. Do prac rozwojowych zalicza się też prace z zakresu normalizacji, unifikacji i typizacji wyrobów, urządzeń lub procesów technologicznych.
* prace wdrożeniowe - są to prace związane z uruchomieniem produkcji nowych i modernizowanych wyrobów, lub zastosowaniem nowych metod wytwarzania (nowej technologii, organizacji produkcji, mechanizacji i automatyzacji).
Przygotowania organizacyjne podjęcia badań obejmują: wstępne ustalenie problemu, założenia odnośnie metody badawczej, przygotowanie wniosku badawczego a także potrzeby aparatury, harmonogram badań, potrzeby finansowe, materiałowe, potrzebne zatrudnienie, usługi obce itd.
Wniosek badawczy precyzuje złożoność problemu, temat zadania, ustala kierownika i wykonawców projektu, a także instytucje współpracujące. We wniosku opisuje się genezę pracy, jej cel, program i sposób realizacji, wymagane warunki dla realizacji pracy oraz spodziewane efekty .Wniosek zawiera również harmonogram badań i preliminarz budżetowy.
Zmodernizowany w Polsce system pozyskiwania środków na badania naukowe przewiduje możliwość występowania z wnioskami o tzw. GRANTY, indywidualne, celowe i zadaniowe, które finansowane są przez Komitet Badań Naukowych.
Zakończenie badań właściwych wymaga szeregu czynności organizacyjnych, obejmujących: sprawozdawczość, rozliczenie z zakupionej aparatury i maszyn, rozliczenie z umów i ostateczne rozliczenie finansowe.