4461062417

273

Akademicka Komisja Geograficzna w Krakowie

śniającego, a także dyskusji towarzyszących im na kilku kolejnych posiedzeniach Oddziału TNK, została opisana w „Gazecie Górskiej". Na jej łamach powtórzona została także reprodukcja omawianej mapy (Alexandrowicz 2009).

Komisję Fizjograficzną utworzono 4 kwietnia 1865 r. na podstawie jednomyślnej uchwały Oddziału Nauk Przyrodniczo-Lekarskich Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, a miesiąc później odbyło się zebranie konstytuujące tę Komisję. Na przewodniczącego wybrano wówczas Ignacego Czerwiakowskiego, profesora botaniki UJ, który w krakowskiej gazecie „Czas" ogłosił odezwę, prezentującą jej zadania i zaplanowaną strukturę (Czechowska 2008). W następnym roku (9 maja 1866) Komisja licząca 16 członków podzieliła się na 5 sekcji, z których dwie obejmowały problematykę z zakresu nauk geograficznych. Jedna z nich to Sekcja Meteorologiczna, kierowana początkowo (do roku 1868) przez prof. Stefana Kuczyńskiego z Katedry Fizyki UJ, a następnie przez Franciszka Karlińskiego - profesora astronomii i matematyki UJ, natomiast druga - Sekcja Orograficzno-Geologiczna, działała pod kierunkiem wspomnianego już geologa, prof. Alojzego Altha (Trepińska 2008; Alexandrowicz 2008). Pozostałe trzy sekcje Komisji Fizjograficznej to: Sekcja Botaniczna, Sekcja Zoologiczna i Sekcja Chemiczna (Pawłowski 2008).

Pierwsza z wymienionych, czyli Sekcja Meteorologiczna, bezzwłocznie przystąpiła do organizowania sieci stacji meteorologicznych oraz hydrologicznych, inicjując systematycznie prowadzone obserwacje. Nie dysponowała ona jednak odpowiednio dużymi funduszami, aby zatrudniać stale wynagradzanych pracowników, toteż swoją działalność opierała głównie na pracy bezpłatnych lub tylko częściowo opłacanych obserwatorów, zaopatrywanych w niezbędne instrumenty pomiarowe oraz w specjalnie przygotowane instrukcje i formularze. Byli to ludzie różnych profesji, m.in. nauczyciele, lekarze, księża i właściciele majątków ziemskich, którzy w większości dobrowolnie przyjęte na siebie obowiązki wykonywali z pełnym przekonaniem i oddaniem. Wyniki tych obserwacji i pomiarów były, począwszy od 1866 r., publikowane w corocznie ukazującym się wydawnictwie - „Sprawozdaniu Komisji Fizjograficznej". W ten sposób w ciągu kilkunastu lat udało się uruchomić 31 stacji meteorologicznych. Wzbogaciły i uzupełniły one całą ówcześnie zorganizowaną sieć, na którą składało się także 88 stacji utworzonych przez Wydział Krajowy oraz 20 stacji Towarzystwa Tatrzańskiego.

Przyjęte przez Sekcję zadania były realizowane do I wojny światowej, w czasie której ze względu na działania militarne znaczna część stacji zawiesiła działalność. Po wojnie kontynuowały one prace prowadzone już wówczas dla powstałego w 1918 r. Państwowego Instytutu Meteorologicznego, który przejął zarazem cały zgromadzony uprzednio materiał. Ostatecznie w tomie 55/56 „Sprawozdań Komisji Fizjograficznej" ukazała się informacja, że od roku 1920/21 omawiana Sekcja była już nieczynna. W jej miejsce trzy lata później powołano Sekcję Geofizyczną, działającą jeszcze ze zmienną aktywnością przez kolejne pięć lat. Opie-