5027719694

negocjowany już od niemal siedmiu lat²⁹ traktat o partnerstwie i współpracy (tzw. traktat bazowy i graniczny), w którym strony jednoznacznie deklarowały specjalny, uprzywilejowany status stosunków dwustronnych, wynikający z przeszłości historycznej i wspólnoty językowej i kulturowej. Porozumienie precyzowało, że partnerstwo między Kiszyniowem a Bukaresztem musi być zbudowane na wzajemnym poparciu dla starań ukierunkowanych w stronę integracji ze strukturami europejskimi oraz na zaangażowaniu Rumunii w aktywne wspieranie wszystkich działań Mołdawii mających na celu zachowanie jej jedności i integralności jako państwa. Efektem rozwoju wzajemnych stosunków było także utworzenie dwóch euroregionów „Dolnego Dunaju" i „Górnego Prutu" (odpowiednio w 1998 i 2000 roku).

PRACE OSW 09/2015

Ten pozytywny okres w relacjach dwustronnych zakończył się jednak stosunkowo szybko. Przejęcie władzy w Mołdawii przez Partię Komunistów (PCRM) w kwietniu 2001 roku zapoczątkowało kolejną radykalną zmianę stosunków między Kiszyniowem i Bukaresztem. PCRM szła do wyborów, głosząc wywodzącą się z czasów radzieckich ideę mołdawianistyczną. Jej promowanie gwarantowało komunistom poparcie nie tylko wielu nastawionych niepodległo-ściowo lub zsowietyzowanych Mołdawian, którym taką wersję historii wpoiła radziecka szkoła, ale także mieszkających w Mołdawii rosyjskojęzycznych mniejszości (Rosjan, Ukraińców, Gagauzów, Bułgarów). Działo się tak z dwóch powodów. Po pierwsze, mołdawianizm legitymizował prawo państwa mołdawskiego do niepodległości i uznawał za bezpodstawne wszelkie dyskusje dotyczące możliwości zjednoczenia Mołdawii i Rumunii, którego obawiali się rosyjskojęzyczni mieszkańcy kraju oraz nastawieni antyrumuńsko etniczni Mołdawianie. Tworzył także pojęcie narodu mołdawskiego, którego istnieniu tradycyjnie zaprzecza Rumunia, uważając po prostu wszystkich etnicznych Mołdawian za członków narodu rumuńskiego. Po drugie, mołdawianizm przedstawiał Mołdawię jako kraj odwiecznie wieloetniczny, wielojęzyczny, tolerancyjny wobec innych religii oraz otwarty na wszelkie mniejszości. W tym ujęciu mołdawianizm przeciwstawiany był przez komunistów rumuńskiemu nacjonalizmowi - z ich perspektywy szowinistycznemu i nietolerancyjne-mu. Jednocześnie komuniści otwarcie promowali zbliżenie z Rosją (włącznie z ewentualnym wstąpieniem do Państwa Związkowego Białorusi i Rosji) oraz ściślejszą współpracę z państwami byłego ZSRR.

²⁹ Negocjacje trwały tak długo przede wszystkim ze względu na brak porozumienia stron co do ostatecznego kształtu zapisów dotyczących historycznych i kulturowych fundamentów relacji dwustronnych (m.in. uznania odrębności narodu mołdawskiego od rumuńskiego).

19