6556994245

M. Rosińska-Bukowska, Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze - problematyka międzynarodowa w badaniach ekonomicznych [w:] Szkoły naukowe i kierunki badań na Wydziale Ekonomiczno-Socjolog/czwy/w Uniwersytetu Łódzkiego. Tradycja i współczesność, J. Grotowska-Leder, E. Kwiatkowski (red.), Wyd. \2Ł, Łódź 2015, s. 207-229.

najważniejszych jej hipotez. Od podejść innych autorów krajowych i zagranicznych różni się m. in. kompleksowym spojrzeniem na internacjonalizację przedsiębiorstw. Badania empiryczne dotyczące roli produktywności w tym procesie z reguły ograniczają się bowiem do eksportu. Natomiast w „łódzkim przypadku” przeanalizowano i porównano dodatkowo takie formy wejścia przedsiębiorstw na rynki zagraniczne, jak import dóbr zaopatrzeniowych i inwestycyjnych oraz bezpośrednia inwestycja zagraniczna.

Celem badania systemu GATT/WTO było wyjaśnienie, czy sens jego istnienia da się obronić na gruncie argumentacji czysto ekonomicznej, czyli uzasadnić, że uczestnictwo w WTO pozwala zwiększyć krajom swój dobrobyt. Nie jest to oczywiste, gdyż członkostwo zobowiązuje rządy do przestrzegania określonych reguł, które ograniczają swobodę ingerencji korygującej działanie rynku, ale jednocześnie porządkują ich wzajemne reakcje na coraz silniejsze zależności krajów od gospodarki światowej spowodowane rosnącym eksportem i importem. System GATT/WTO jest konstrukcją, którą ekonomiści mogą badać, w zależności od celu, przy pomocy różnych teorii, np. teorii dobrobytu lub teorii wyboru publicznego (ekonomii politycznej, ekonomicznej teorii polityki). W pierwszym przypadku chodzi o ocenę racjonalności (optymalnego poziomu) regulacji handlu międzynarodowego i jego związek z teorią handlu, w drugim - o rekomendowanie rozwiązań, które uodporniłyby system na spychanie ze ścieżki liberalizacji przez przetarg polityczny. Oba zadania są bardzo trudne nawet nie ze względu na słabość teorii, ale z powodu kłopotów z identyfikacją istoty systemu, w szczególności zasad, na których oparte są jego regulacje. W zależności od tego, jak zasady są rozumiane, członkowie GATT/WTO mogą różnie interpretować obowiązujące regulacje. Ograniczenie analizy do zasad podstawowych (niedyskryminacja, wzajemność, egzekwowanie zobowiązań) częściowo tylko rozwiązuje problem, bo każda z nich zawiera wyjątki i jest stosowana „do pewnego stopnia”, tzn. nie ma bezwzględnego charakteru.

W efekcie system GATT/WTO jest konstrukcją niejednorodną i płynną, a jego ocena teoretyczna wymaga przyjęcia założeń upraszczających, które, jak zawsze w badaniach, są wynikiem indywidualnej oceny wagi poszczególnych okoliczności. Np. choć formalnie zasada niedyskryminacji jawi się jako nadrzędna dla stosunków handlowych, system toleruje w szerokim zakresie stosunki oparte na dyskryminacji partnerów, wynikającej z porozumień o integracji regionalnej. Podobnie, ograniczenia w stosowaniu zasady wzajemności dostarczają argumentów, że w istocie składa się on z dwóch subsystemów: dla krajów rozwiniętych i dla rozwijających się. Po trzecie, ekonomiście trudno jest oceniać racjonalność regulacji w sensie