7125411631

około 74,5-77% wag Al₂0,w 1850°C.

W opracowanym diagramie fazowym przyjęto temperaturę eutektyki 1587°C z pracy Aksaya i Paska (2], natomiast przebieg linii likwidusu mulit + Al₂0, taki jaki. wyznaczyli Horibe i Kuwabara [9J. Nie zaobserwowano trudności w nukłeacji korundu,'któremu .to zjawisku Ak-say i Pask przypisywali zjawisko przegrzania mulitu otrzymanego metodą prasowania na gorąco. Przegrzanie mogłoby mieć miejsce w stopie o wysokiej lepkości. Lepkość stopu glinok-rzemianowego o zawartości- 50%    A1₂0₃

w 1850°C ’. wynosi 4 puazy, a ze wzrostem udziału Al₂0₃ maleje. Z równania prędkości topnienia wyliczono, że przyjmując temperaturę topnienia 1828°C prędkość topnienia mulitu w 1850°C wynosi 14 cm/min. Jest mało prawdopodobne, aby w tych warunkach, a tym bardziej w temperaturze o 30°C wyższej, mógł być zaobserwowany przegrzany mulit. Zatem stwierdzona przez Aksaya i Paska temperatura topnienia mulitu prasowanego na gorąco była zbliżona do rzeczywistej, natomiast ustalona przez tych autorów temperatura topnienia mulitu na 1828 i 10°C była wyraźnie zaniżona. Odmienny pogląd na równowagi fazowe w obszarze występowania mulitu przedstawili ostatnio Cavalieri, Pena i De Aza [10]. Poddali oni krytycznej analizie porównawczej rezultaty dotychczasowych badań układu Al₂0₃-Si0₂ oraz układów trójskładnikowych Al₂0₃-Si0₂-tlenek metalu.

Rys5. Obtzar występowania mulitu w układzie SJ0₂-AI₂0, według A. L. Cavalieriego, P. Pena, S. Dc AzyftO].

Według Kluga ze współa u torami [9| mulit o zawartości 76,5% Al₂0₃, a więc o składzie odpowiadającym stosunkowi AljO^/SiOj równym 2:1 topi się inkongruentnie w 1890°C. Skład powyższy jest zgodny ze składem monokryształów mulitu otrzymywanych metodami Czochralskiego i VerncuIicgo. Gdyby jednak mulit topił się inkongruentnie otrzymanie jego monokryształów tymi metodami byłoby niemożliwe. Uznano żartem, że mulit topi się kongruentnie, a skład 2:1 odpowiada składowi w punkcie zerozmiennym w temperaturze eutektyki mulit-korund. Położenie punktu eutektycznego w pseudodwuskładm-kowym układzie mulit-korund przy 78% AljO* jest zgodne z wynikami ' badań Aramakiego i Roya oraz innych autorów badających układy trójskładnikowe Al₂0j-Si0₂ - tlenek , metalu, w tym rezultatów badań układu -A^Oy-SiC^-MgO, przeprowadzonych przez Cavalieriego. Ostatecznie zaproponowano obraz równowag fazowych w obszarze występowania mulitu przedstawiony na rys. 5. Diagram ten jest zbliżony do opracowanego przez Aramakiego i Roya (rys. 1). Różni się głównie składem mulitu w równowadze z korundem. Mulit w temperaturze topnienia wynoszącej ok. 1890°C zawiera ok. 74% Al₂0₃. Jego roztwory stałe osiągają w niższych temperaturach od strony Si0₂ 71,8% Al₂O_v natomiast od strony korundu zawartość Al₂0₃ rośnie w mulicie od ok. 74% do ok. 78% w temperaturze eutektyki mulit-korund określonej na 1850°C - 50°C.

Literatura

•

1.    N. L. Bowen, J. Grieg - J. Am. Ceram. Soc., 1924, t. 7, nr 5.

2.    J. Grofcsik, F. Tamas - Mulite, its Structu-re, Formation and Significance, Ak. Kiado, Budapest, 1961.

3.    A.Staronka, M. Pham, M. Rolin - Rev. Int.Mautes Temp. Refract., 1968, t. 5.

4.    J. A. Aksay, J. A. Pask - J. Am. Ceram. Soc. 1975, L 58, nr 11/12.

5.    S. Aramaki, R. Roy - Revised Eąuilibrium Diagram for the System Al₂0₃-Si0₂, J. Am. Ceram. Soc., 1962, t. 45, nr 5.

6.    S. H. Risbud, V. F. Dra per, J. A.. Pask

-    J. Am. Ceram. Soc. 1978, L 61, nr 9/10. 7.S. H. Risbud, J. A. Pask - J. Mater. Sci„

1978, t. 13, nr 11.

8.    F. J. Klug, S. Prochazka, R. H. Dore mus

-    J. Am. Ceram. Soc., 1987, t. 70, nr 10.

9.    T. Horibe, S. Kuwabara - Buli. Chem. Soc. Jpn., 1967, t. 40, nr 4.

10A. L. Cavalieri, P. Pena, S. Dc Aza - Bd. Soc. Esp. Ceram y Vidr., 1990, t. 29 nr 3.

37