7133532047

12 TRIBOLOGIA 4-2003

inżynierii biomedycznej np. elementy endoprotez, sztuczne zastawki serca itp.

Z każdym rokiem rozszerza się także zakres stosowanych w tłocznictwie materiałów. Poza typowymi blachami karoseryjnymi w procesach tłoczenia stosowane są stopy aluminium, blachy nierdzewne, jak również stopy tytanu, magnezu itp. Coraz powszechniej wprowadzana jest automatyzacja procesów tłoczenia, stąd też rosną wymagania dotyczące dokładności wykonania i trwałości tej grupy narzędzi. Biorąc pod uwagę    wysoki koszt wykonania narzędzi stosowanych

w automatycznych liniach do tłoczenia oraz rosnące wymagania dotyczące jakości wytłoczek (zarówno w odniesieniu do wytrzymałości, jak też gładkości powierzchni) problemowi wytwarzania narzędzi do tłoczenia należy poświęcać coraz więcej uwagi.

WYMAGANIA STAWIANE NARZĘDZIOM DO TŁOCZENIA

Narzędzia stosowane w procesach tłoczenia poza wysoką dokładnością wymiarowo-kształtową powinny zapewnić uzyskanie odpowiedniej jakości wytłoczek w możliwie długim okresie eksploatacji narzędzia. Ponieważ nieuchronnym zjawiskiem towarzyszącym każdemu procesowi technologicznemu jest zużycie narzędzia, zatem wraz z postępującym procesem zużycia pogarszają się cechy jakościowe wytłoczki. Istnieje bowiem oczywista współzależność pomiędzy:

zużyciem narzędzia => jakością wyrobu.

Zmiana wymiarów i geometrii narzędzia, a zwłaszcza mikrogeometrii, ma istotny wpływ na mikrogeometrię wytłoczki.

Najbardziej typowym objawem postępującego procesu zużycia narzędzi do tłoczenia, poza ubytkiem masy, prowadzącym do zmiany wymiarów, jest lokalne występowanie narostów („nalepień”) odkształcanego materiału (blachy) na narzędziu. Występujące lokalne „nalepienia” powodują z kolei uszkodzenie powierzchni wytłoczki, objawiające się powstawaniem lokalnych rys i wgnieceń. Tego typu uszkodzenia powierzchni wytłoczek są klasyfikowane jako wady wytłoczek. Szczególnie dużą intensywność powstawania „narostów” obserwuje się przy tłoczeniu blach ze stopów aluminium, tytanu oraz stali nierdzewnych. Problem tworzenia się narostów występuje także przy kształtowaniu blach pokrytych powłokami cynku. Zjawisko