plik


ÿþMOP rok 2011 numer 6 Ostatnie zmiany ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji dr Anna Zientara, Autorka jest adiunktem na WPiA Uniwersytetu Warszawskiego. Ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji[1] byBa ju| wielokrotnie zmieniana. Niniejszy artykuB przedstawia zmiany dokonane w czasie ostatnich 3 lat. W okresie tym doszBo do dwóch nowelizacji ZNKU  ustaw z 23.8.2007 r. o przeciwdziaBaniu nieuczciwym praktykom rynkowym[2], która weszBa w |ycie 21.12.2007 r. i ustaw z 19.7.2009 r. o grach hazardowych[3], która weszBa w |ycie 1.1.2010 r.[4]. Ostatnia nowelizacja ZNKU byBa niewielka. WynikaBa ona jedynie ze zmiany stanu prawnego w zakresie aktu prawnego regulujcego zasady organizacji loterii promocyjnych, do których odwoBuje si ZNKU. Znacznie powa|niejsze zmiany w ZNKU wprowadziBo uchwalenie NieuczPraktU zawierajcej uregulowania sBu|ce ochronie konsumentów, co oznaczaBo przeniesienie opisu niektórych niedozwolonych zachowaD zagra|ajcych interesom konsumentów z ZNKU do nowej ustawy, zarówno w zakresie regulacji cywilnoprawnej, jak i prawnokarnej. Zabiegi ustawodawcy je[li chodzi o planowany efekt zmian pozostawiaj jednak wiele do |yczenia. Zmiany wprowadzone NieuczPraktU 1. Zmiana celów i zadaD ustawy 2. Pozbawienie uprawnieD Prezesa UOKiK 3. OszukaDcze loterie promocyjne 4. System konsorcyjny 5. Systemy o charakterze piramidy Ustawa o grach hazardowych Podsumowanie Zmiany wprowadzone NieuczPraktU Uchwalenie NieuczPraktU wynikaBo z obowizku wdro|enia dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.5.2005 r. o nieuczciwych praktykach handlowych[5]. Celem tej dyrektywy byBo ustanowienie jednolitych zasad uznania okre[lonych praktyk handlowych za zakazane. Zauwa|ono bowiem, |e w poszczególnych paDstwach czBonkowskich przepisy prawne w tym przedmiocie znacznie si ró|ni midzy sob, co powoduje niepewno[ zarówno konsumentów, jak i przedsibiorców, co do stanu prawnego w paDstwie czBonkowskim innym ni| rodzime. Uznano, |e tworzy to bariery w swobodnym przepBywie towarów i usBug. Aby temu zaradzi, dyrektywa 2005/29 zostaBa oparta na zasadzie harmonizacji peBnej, która ogranicza swobod implementacji paDstw czBonkowskich[6]. Zawarto w niej rozwizania w zakresie ochrony konsumentów, które maj by odzwierciedlone w ustawodawstwach krajowych bez |adnych odstpstw. Zmiany, jakie do ZNKU wprowadziBa NieuczPraktU, polegaBy na uchyleniu w caBo[ci trzech artykuBów i dokonaniu zmian w czterech. 1. Zmiana celów i zadaD ustawy NieuczPraktU zmieniono okre[lenie celów i zadaD ZNKU, o których mowa w art. 1 ZNKU. Poprzednio przepis ten stanowiB, |e:  ustawa reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji (& ) w interesie publicznym, przedsibiorców oraz klientów, a zwBaszcza konsumentów . Zmiana polegaBa na usuniciu wyra|enia  a zwBaszcza konsumentów . Rozwizanie takie miaBo, zdaniem ustawodawcy, podkre[li, |e ZNKU ma mie zastosowanie w relacjach przedsibiorca-przedsibiorca, a NieuczPraktU w relacjach przedsibiorca-konsument. Dlatego te| w art. 1 NieuczPraktU czytamy, |e  ustawa okre[la nieuczciwe praktyki rynkowe w dziaBalno[ci gospodarczej i zawodowej oraz zasady przeciwdziaBania tym praktykom w interesie konsumentów i w interesie publicznym . Idea ta zostaBa podkre[lona tak|e w uzasadnieniu do projektu NieuczPraktU[7], w którym wskazano, dlaczego zdecydowano si na doprowadzenie do istnienia niejako  obok siebie dwóch ustaw, które maj zwalcza brak uczciwo[ci w szeroko rozumianym obrocie gospodarczym:  RównolegBe funkcjonowanie w systemie prawnym dwóch aktów prawnych (ZNKU oraz niniejszej ustawy), regulujcych niejedno krotnie zbli|ony zakres przedmiotowy i jednocze[nie zawierajcych analogiczny katalog sankcji wi|cych si z dopuszczeniem si okre[lonych w nich dziaBaD, uzasadnione jest -293- faktem odmiennego umieszczenia »[rodka ci|ko[ci« w zakresie grupy podmiotów bdcych beneficjentami zawartych w nich regulacji. W przypadku ZNKU punkt ten znajduje si po stronie konkurujcych na rynku przedsibiorców, tylko po[rednio sBu|c ochronie interesów konsumentów, natomiast w przypadku projektu ustawy  po stronie konsumentów, tylko po[rednio sBu|c przedsibiorcom [8]. Nale|y zwróci uwag, |e w obecnie obowizujcym brzmieniu art. 1 ZNKU mowa jest jednak o  klientach . Na gruncie pierwotnego brzmienia tego przepisu przyjmowano, |e pojcie klienta obejmuje konsumentów, przedsibiorców i tzw. konsumentów zbiorowych[9]. Zgodzi nale|y si z E. NowiDsk i M. du Vall em[10], |e pogld ten pozostaje nadal aktualny. ZNKU nadal zatem, zgodnie z art. 1, chroni tak|e interesy konsumentów. Wykre[lenie pojcia  zwBaszcza konsumentów spowodowaBo jedynie, |e ta grupa przestaBa by wyró|niona[11]. Obecnie zatem ZNKU chroni interesy konsumentów po[rednio, poprzez przeciwdziaBanie nieprawidBowo[ciom w relacjach midzy przedsibiorcami. Zmiany w ZNKU dokonane przez NieuczPraktU to kolejny etap w procesie zmniejszania roli ZNKU jako ustawy sBu|cej ochronie konsumentów. W pierwotnym brzmieniu art. 19 ust. 1 ZNKU legitymacj do wystpowania z roszczeniami wymienionymi w tej ustawie, obok krajowych lub regionalnych organizacji, których celem statutowym jest ochrona interesów przedsibiorców, przyznano tak|e krajowym i regionalnym organizacjom, których celem statutowym jest ochrona interesów konsumentów. Pózniej uprawnienie to przyznano tak|e Prezesowi UOKiK[12], a nastpnie powiatowemu (miejskiemu) rzecznikowi konsumentów[13]. W 2002 r. mo|liwo[ t jednak odebrano zarówno krajowym i regionalnym organizacjom, których celem jest ochrona konsumentów, jak i powiatowym i miejskim rzecznikom konsumentów[14]. 2. Pozbawienie uprawnieD Prezesa UOKiK NieuczPraktU uchyliBa art. 19 ust. 1 pkt 3 ZNKU. Na podstawie tego przepisu Prezes Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentów[15] mógB wystpowa z roszczeniami z art. 18 ust. 1 pkt 1 3 oraz pkt 6 ZNKU (z roszczeniem o zaniechanie niedozwolonych dziaBaD, o usunicie skutków niedozwolonych dziaBaD, o zBo|enie jednokrotnego lub wielokrotnego o[wiadczenia odpowiedniej tre[ci i w odpowiedniej formie, o zasdzenie odpowiedniej sumy pieni|nej na okre[lony cel spoBeczny zwizany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochron dziedzictwa narodowego  je|eli czyn nieuczciwej konkurencji byB zawiniony). Legitymacja procesowa z ZNKU przysBugiwaBa Prezesowi UOKiK tylko wówczas, gdy czyn nieuczciwej konkurencji zagra|aB lub naruszaB interesy konsumentów. Przepis, który uchylono, miaB zastosowanie do czynów nieuczciwej konkurencji zawartych w art. 3, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 15b, 16, 17, 17a 17e ZNKU, tj. takich czynów jak: faBszywe lub oszukaDcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usBug, wprowadzajce w bBd oznaczenie towarów lub usBug, nakBanianie do rozwizania lub niewykonania umowy, na[ladownictwo produktów, utrudnianie dostpu do rynku, czynno[ci zwizane z urzdzeniami niedozwolonymi w rozumieniu przepisu o ochronie niektórych usBug [wiadczonych drog elektroniczn, nieuczciwa lub zakazana reklama, sprzeda| premiowana, formuBowanie ofert w sposób stwarzajcy konsumentowi pewno[ wygranej, organizowanie systemu sprzeda|y lawinowej, nadmierna sprzeda| marek wBa[ciciela, prowadzenie lub organizowanie dziaBalno[ci w systemie konsorcyjnym. Prezes UOKiK nie posiadaB jednak legitymacji w przypadku popeBnienia czynów nieuczciwej konkurencji z art. 5 7, 11, 14 i 15a ZNKU, tj. takich czynów jak: wprowadzajce w bBd oznaczenie przedsibiorstwa, naruszenie tajemnicy przedsibiorstwa, rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzajcych w bBd wiadomo[ci, przekupstwo osoby peBnicej funkcj publiczn. W uzasadnieniu ProjNieuczPraktU wskazano, |e przepis art. 19 ust. 1 pkt 3 ZNKU, nadajcy Prezesowi UOKiK uprawnienie do wystpowania z roszczeniem z tytuBu czynu nieuczciwej konkurencji,  ma wymiar wyBcznie ideologiczno-historyczny i obecnie nie jest wykorzystywany przez Prezesa UOKiK [16]. Organu, jakim jest Prezes UOKiK, nie wymieniono jednak w art. 12 ust. 2 NieuczPraktU w[ród podmiotów uprawnionych do wystpienia z roszczeniami z tej ustawy. Rozwizanie to co prawda prowadzi do wyraznego rozdzielenia postpowania administracyjnego prowadzonego przez Prezesa UOKiK od postpowania prywatnoprawnego[17], ale z drugiej strony nie sprzyja realizacji przez Prezesa UOKiK jego zadania, jakim jest ochrona konsumentów[18]. Po uchyleniu art. 19 ust. 1 pkt 3 ZNKU Prezes UOKiK zachowaB natomiast sw kompetencj w zakresie ochrony konsumentów przysBugujc mu na mocy ustawy z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów[19]. -294- Na podstawie OchrKonkurU Prezes UOKiK mo|e wydawa decyzje o uznaniu praktyki za naruszajc zbiorowe interesy konsumentów i nakazujce zaniechanie jej stosowania (art. 26 OchrKonkurU). Zgodnie z art. 24 ust. 2 OchrKonkurU, praktyk naruszajc zbiorowe interesy konsumentów s m.in. nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji. 3. OszukaDcze loterie promocyjne Kolejn zmian, jak NieuczPraktU dokonano w ZNKU, byBo uchylenie art. 17b ZNKU. Przepis ten okre[laB czyn nieuczciwej konkurencji w zakresie loterii promocyjnych. ArtykuB 17b ust. 1 ZNKU stanowiB, |e:  czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie loterii promocyjnych jest formuBowanie ofert w sposób stwarzajcy konsumentowi  niezale|nie od wyniku losowania czy wiedzy konsumenta  pewno[ wygranej, je|eli konsument zBo|y zamówienie na towar lub usBug objte promocj albo zapBaci oferentowi z góry jakkolwiek kwot . W ust. 2 tego uchylonego artykuBu precyzowano, |e:  czynem, o którym mowa w ust. 1, jest w szczególno[ci formuBowanie ofert w dokumencie wystawionym imiennie na konsumenta, majcym cechy pisma o charakterze oficjalnym . W uzasadnieniu ProjNieuczPraktU nie wskazano, który przepis tej ustawy miaBby przej tre[ dotychczasowego art. 17b ZNKU. Piszc na ten temat M. Sieradzka[20] wskazuje art. 7 pkt 19 NieuczPraktU. W przepisie tym okre[lajcym wprowadzajce w bBd nieuczciwe praktyki rynkowe uznane za takie w ka|dych okoliczno[ciach, wymienia si  twierdzenie, w ramach praktyki rynkowej, |e organizowany jest konkurs lub promocja z nagrodami, a nastpnie nieprzyznanie opisanych nagród lub ich odpowiedniego ekwiwalentu . Wydaje si, |e uchylonemu art. 17b ZNKU cz[ciowo odpowiada tak|e art. 9 pkt 8 NieuczPraktU[21], w którym stwierdzono, |e agresywn praktyk rynkow jest  wywoBanie wra|enia, |e konsument ju| uzyskaB, uzyska bezwarunkowo lub po wykonaniu okre[lonej czynno[ci, nagrod lub inn porównywaln korzy[, gdy w rzeczywisto[ci nagroda lub inna porównywalna korzy[ nie istnieje lub uzyskanie nagrody lub innej porównywalnej korzy[ci uzale|nione jest od wpBacenia przez konsumenta okre[lonej kwoty pienidzy lub poniesienia innych kosztów . Ta agresywna praktyka rynkowa jest nieuczciw praktyk rynkow w ka|dych okoliczno[ciach, co powoduje, |e jest ona zakazana ex lege i nie podlega ocenie pod ktem przesBanek z art. 4 NieuczPraktU. Delikt okre[lony w art 9 pkt 8 NieuczPraktU jest tak|e, w [wietle art. 5 ust. 1 NieuczPraktU, praktyk wprowadzajc w bBd i cz[ciowo pokrywa si z wy|ej ju| wspomnianym art. 7 pkt 19 NieuczPraktU. Tak wic w przypadku opisanej praktyki trudno jest mówi o przejrzystym oddzieleniu praktyk agresywnych i wprowadzajcych w bBd. SformuBowania u|yte w art. 9 pkt 8 NieuczPraktU ró|ni si od sformuBowaD, które byBy zastosowane w art. 17b ZNKU. W ZNKU mowa byBa bowiem o zBo|eniu przez konsumenta zamówienia na towar lub usBug objte promocj albo zapBacie oferentowi z góry jakiejkolwiek kwoty, a w NieuczPraktU  o wpBaceniu przez konsumenta okre[lonej kwoty pienidzy lub poniesieniu innych kosztów. Przede wszystkim nale|y postawi pytanie, czy  zBo|enie zamówienia na towar , o którym byBa mowa w art. 17b ZNKU, mo|e zosta uto|samione z  wpBaceniem okre[lonej kwoty pienidzy , o którym mowa w NieuczPraktU. Na gruncie art. 17b ZNKU wyraznie rozró|niano dwie sytuacje: 1) zBo|enie zamówienia na towar i 2) zapBacenie z góry jakiejkolwiek kwoty. Wniosek ten wynika z tego, |e w uchylonym przepisie wymieniajc je obie, postawiono midzy nimi funktor alternatywy rozBcznej. Je|eli uznamy, |e  zBo|enia zamówienia na towar , o czym byBa mowa w art. 17b ZNKU nie mo|na uto|samia z  wpBaceniem przez konsumenta okre[lonej kwoty pienidzy (art. 9 pkt 8 NieuczPraktU), oka|e si, |e NieuczPraktU dziaBanie niedozwolone w tej pBaszczyznie zakre[la odmiennie ni| czyniB to art. 17b ZNKU. Nale|y jednak wzi pod uwag, |e pominicie w art. 9 pkt 8 NieuczPraktU sformuBowania mówicego o  zBo|eniu przez konsumenta zamówienia na towar mogBo zosta uznane za zbdne, gdy| wiadomo, |e podmiotowi stosujcemu praktyk tego rodzaju chodzi nie tyle o zBo|enie zamówienia, co o wpBacenie przez konsumenta jakiej[ kwoty (obojtne, czy bdzie to nastpstwem zBo|enia zamówienia na towar, czy nie). Gdyby zatem przyj, |e wyodrbnienie w ZNKU sytuacji  zBo|enia zamówienia na towar byBo zbdne, a obecnie istniejce sformuBowanie obejmuje tak|e tamten przypadek, to nale|aBoby uzna, |e w art. 9 pkt 8 NieuczPraktU chodzi o kontynuacj uregulowaD w zakresie tego typu dziaBaD. Równie| okre[lenie  poniesienie innych kosztów jest niejasne; w szczególno[ci nie ma pewno[ci, czy pojcie to obejmuje zBo|enie przez konsumenta zamówienia towaru i dokonanie zapBaty za niego. W tym ostatnim przypadku konsument dokonuje rozporzdzenia swoim mieniem, ale uzyskuje w zamian okre[lon rzecz. Czy zatem mo|na mówi, |e doszBo do poniesienia przez niego kosztów? W pozostaBym zakresie art. 9 pkt 8 NieuczPraktU szerzej zakre[la bezprawno[ zachowania przedsibiorcy. Przepis NieuczPraktU, w przeciwieDstwie do ZNKU, nie odwoBuje si bowiem do loterii promocyjnych. Ponadto, NieuczPraktU stanowi, |e nieuczciw praktyk rynkow jest wywoBanie wra|enia, |e konsument ju| uzyskaB, uzyska bezwarunkowo lub po wykonaniu okre[lonej czynno[ci nagrod lub inn porównywaln korzy[, gdy w rzeczywisto[ci nagroda lub inna porównywalna korzy[ nie istnieje, a tego warunku nie byBo w art. 17b ZNKU. Okre[lony w art. 17b ZNKU delikt naruszaB przede wszystkim interesy konsumentów. W [wietle zaBo|eD ustawodawcy, aby ZNKU udzielaBa ochrony w relacji przedsibiorca- przedsibiorca, a NieuczPraktU w relacji przedsibiorca-konsument, zamieszczenie podobnie okre[lonego deliktu w NieuczPraktU poBczone z uchyleniem art. 17b z ZNKU uzna nale|y za prawidBowe. Szkoda jednak, |e -295- ustawodawca nie doprecyzowaB okre[leD zamieszczonych w NieuczPraktU[22]. Delikt z art. 17b ZNKU byB jednocze[nie wykroczeniem z art. 25 ust. 2 ZNKU zagro|onym kar aresztu lub grzywny. W zwizku z uchyleniem art. 17b ZNKU konieczne byBo dokonanie odpowiedniej zmiany tak|e w art. 25 ust. 2 ZNKU. W zwizku z powy|szym art. 18 pkt 6 NieuczPraktU usunB z art. 25 ust. 2 ZNKU wyra|enie  loterii promocyjnych . W obecnym stanie prawnym po wej[ciu w |ycie NieuczPraktU nieuczciwe zachowanie przedsibiorcy okre[lone w art. 9 pkt 8 NieuczPraktU jest wykroczeniem[23]. ArtykuB 15 ust. 1 NieuczPraktU stanowi bowiem, |e karze grzywny podlega osoba stosujca agresywn praktyk rynkow. Tak wic z uwagi na to, |e zachowanie przedsibiorcy opisane w art. 9 pkt 8 NieuczPraktU, jest agresywn praktyk rynkow, jest równie| wykroczeniem. Nale|y zwróci jednak uwag na obni|enie sankcji za wykroczenie polegajce na dopuszczeniu si czynu w zakresie oszukaDczego obiecywania konsumentom wygranej. ArtykuB 25 ust. 2 ZNKU stanowiB bowiem, |e czyn ten podlega karze grzywny lub aresztu, natomiast w art. 15 NieuczPraktU przewidziano jedynie kar grzywny. W uzasadnieniu ProjNieuczPraktU nie wyja[niono powodu rezygnacji z kary aresztu i pozostawienia jedynie kary grzywny. Przy ustalaniu wysoko[ci kary grzywny, jaka mo|e by orzeczona za wykroczenie z art. 15 ust. 1 NieuczPraktU, nale|y odwoBa si do art. 48 KW, który stanowi, |e przepisy cz[ci ogólnej tego kodeksu stosuje si do wykroczeD przewidzianych w innych ustawach, je|eli ustawy te nie zawieraj przepisów odmiennych. NieuczPraktU nie statuuje |adnych szczególnych zasad odpowiedzialno[ci, zatem w caBo[ci nale|y stosowa przepisy cz[ci ogólnej KW. Kara grzywny za wykroczenie z art. 15 NieuczPraktU mo|e by wic wymierzona w wysoko[ci od 20 do 5000 zB (art. 24 § 1 KW)[24]. Przeniesienie tego wykroczenia z ZNKU do bardzo ogólnie, wrcz zbiorczo okre[lonego wykroczenia w art. 15 NieuczPraktU, skBania do bli|szego przyjrzenia si temu ostatniemu przepisowi. Brzmienie art. 15 NieuczPraktU budzi powa|ne wtpliwo[ci. Nale|y bowiem zauwa|y, |e karalno[ci objte zostaBo stosowanie ka|dej agresywnej praktyki rynkowej. Agresywne praktyki obejmuj bardzo wiele ró|nych zachowaD, z których tylko niewielka cz[ zostaBa szczegóBowo okre[lona w NieuczPraktU (art. 9  praktyki agresywne zabronione w ka|dych okoliczno[ciach). Ocena, czy inne zachowania przedsibiorcy s praktyk agresywn, jest stosunkowo skomplikowana: najpierw nale|y bowiem dokona oceny, o której mowa w art. 4 ust. 1 NieuczPraktU (sprzeczno[ z dobrymi obyczajami i istotne znieksztaBcenie lub mo|liwo[ znieksztaBcenia przez praktyk rynkow zachowania rynkowego przecitnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczcej produktu, w trakcie jej zawierania lub po zawarciu), a nastpnie odwoBa si do art. 8 NieuczPraktU, który to przepis wskazuje, jak praktyk uznaje si za agresywn. W przepisie tym u|yto wielu niedostatecznie sprecyzowanych okre[leD takich np. jak:  niedopuszczalny nacisk ,  wykorzystanie przewagi czy  znacznie ograniczajcy zdolno[ przecitnego konsumenta do podjcia [wiadomej decyzji dotyczcej umowy [25]. Równie| definicja  przecitnego konsumenta , jak zamieszczono w art. 2 pkt 8 NieuczPraktU, pozostawia wiele wtpliwo[ci. Niejasno[ tych sformuBowaD prowadzi w sposób nieunikniony do nieokre[lono[ci wykroczenia z art. 15 NieuczPraktU. Z powodu braku dostatecznej okre[lono[ci czynu zabronionego z art. 15 NieuczPraktU, przedsibiorca podejmujcy dane zachowanie rynkowe mo|e mie kBopot z rozpoznaniem, czy jego zachowanie bdzie penalizowane, czy nie. Nieokre[lono[ tego czynu zabronionego mo|e wrcz rodzi obaw o zgodno[ tego przepisu z konstytucyjn zasad okre[lono[ci czynu zabronionego pod grozb kary, któr bez wtpienia nale|y tak|e odnosi nie tylko do przestpstw, ale tak|e wykroczeD. W dyrektywie 2005/29 na paDstwa czBonkowskie naBo|ono obowizek ustanowienia skutecznych, proporcjonalnych i odstraszajcych sankcji za naruszenie przepisów zakazujcych nieuczciwych praktyk rynkowych. Dyrektywa nie wskazuje, jaki rodzaj sankcji (karne, cywilne, administracyjne) ma mie zastosowanie w odniesieniu do nieuczciwych praktyk rynkowych. Kompetencje Wspólnoty Europejskiej (istniejcej do czasu wej[cia w |ycie Traktatu z Lizbony[26]) do okre[lenia sankcji w przepisach prawa karnego, byBy przedmiotem badania przez TrybunaB Sprawiedliwo[ci. W wyrokach z 13.9.2005 r.[27] oraz z 23.10.2007 r.[28] TS stwierdziB, |e, co do zasady, przepisy prawa karnego i postpowania karnego nie nale| do kompetencji Wspólnoty. W przypadku jednak, gdy stosowanie przez wBa[ciwe wBadze krajowe skutecznych, proporcjonalnych i odstraszajcych sankcji stanowi dziaBanie niezbdne dla zwalczania powa|nych przestpstw, to Wspólnota mo|e naBo|y na paDstwa czBonkowskie obowizek ustanowienia sankcji karnych[29]. Tym samym TrybunaB opowiedziaB si za mo|liwo[ci nakBadania na paDstwa czBonkowskie zobowizania -296- do wprowadzenia sankcji karnych w aktach wydanych tak|e w ówcze[nie istniejcym I filarze, ale Wspólnota Europejska nie mogBa okre[la ani ich rodzaju, ani wymiaru[30]. Ustawodawca polski miaB zatem mo|liwo[ wyboru sankcji. Ustawodawca zdecydowaB si na wprowadzenie sankcji cywilnej (art. 12 NieuczPraktU) i wykroczeniowej (wykroczenie z art. 15 NieuczPraktU). Jest równie| sankcja administracyjna, ale w innym akcie prawnym. Umieszczono j we wspomnianym wy|ej art. 24 ust. 2 OchrKonkurU[31], gdzie przewidziano sankcje administracyjne z tytuBu praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentów; w okre[leniach tych praktyk nawizano m.in. do nieuczciwych praktyk rynkowych. 4. System konsorcyjny Kolejn zmian w ZNKU dokonan przez NieuczPraktU byBo uchylenie art. 17e, art. 24b oraz art. 27 ust. 1a. Wszystkie te zmiany spowodowane byBy przeniesieniem regulacji dotyczcej systemu konsorcyjnego z ZNKU do NieuczPraktU. Dyrektywa 2005/29 wyró|nia jedynie dwa rodzaje nieuczciwych praktyk handlowych: agresywne i wprowadzajce w bBd. Polski ustawodawca do tych grup dodaB dwie kolejne  zakaz stosowania sprzecznych z prawem kodeksów dobrych praktyk (art. 4 ust. 3 in fine NieuczPraktU) oraz zakaz prowadzenia dziaBalno[ci w formie systemu konsorcyjnego lub organizowanie grupy z udziaBem konsumentów w celu finansowania zakupu w systemie konsorcyjnym (art. 4 ust. 3 i art. 10 NieuczPraktU, dawniej art. 17e ZNKU). Przeniesienie zakazu prowadzenia lub organizowania dziaBalno[ci w systemie konsorcyjnym z ZNKU do NieuczPraktU tBumaczono tym, |e czyny te stanowi powa|ne zagro|enie dla konsumentów. Powinny si one zatem znalez wBa[nie w akcie prawnym majcym na celu ich ochron i dajcym im legitymacj do dochodzenia roszczeD cywilnoprawnych. Takiej mo|liwo[ci konsumenci nie mieli na gruncie ZNKU. Przeniesienie czynu dotyczcego prowadzenia lub organizowania dziaBalno[ci w systemie konsorcyjnym z ZNKU do NieuczPraktU zwikszyBo zatem uprawnienia konsumentów, których interes zostaB zagro|ony lub naruszony poprzez zachowanie nieuczciwego przedsibiorcy. W doktrynie zgBoszono jednak zastrze|enia co do uregulowania praktyki polegajcej na prowadzeniu lub organizowaniu systemu konsorcyjnego. NieuczPraktU wprowadza bowiem bezwzgldny zakaz ex lege takiej dziaBalno[ci. Praktyki te, na mocy art. 4 ust. 3 in fine NieuczPraktU, nie podlegaj ocenie w [wietle przesBanek okre[lonych w art. 4 ust. 1 NieuczPraktU (sprzeczno[ z dobrymi obyczajami oraz istotne znieksztaBcenie lub mo|liwo[ znieksztaBcenia przez praktyk rynkow zachowania rynkowego przecitnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczcej produktu, w trakcie zawierania lub po jej zawarciu). Natomiast dyrektywa 2005/29 zawiera w pierwszym zaBczniku  czarn list praktyk handlowych uznanych za nieuczciwe w ka|dych okoliczno[ciach, ale nie ma tam systemu konsorcyjnego. W art. 5 ust. 5 dyrektywy 2005/29 stwierdzono wprost, |e:  wykaz ten obowizuje jednolicie we wszystkich PaDstwach CzBonkowskich i mo|e zosta zmodyfikowany wyBcznie poprzez zmian niniejszej dyrektywy [32]. TrybunaB Sprawiedliwo[ci ju| kilkukrotnie wypowiedziaB si w trybie prejudycjalnym o znaczeniu czarnej listy zawartej w zaBczniku I do dyrektywy 2005/29[33]. W orzeczeniach tych TrybunaB Sprawiedliwo[ci przyjmowaB, |e tylko praktyki handlowe wskazane w zaBczniku I dyrektywy mog by uznane za nieuczciwe ex lege, tj. bez przeprowadzania oceny na podstawie art. 5 9 dyrektywy 2005/29. Biorc powy|sze pod uwag nale|y stwierdzi, |e sposób uregulowania zakazu dziaBalno[ci systemu konsorcyjnego w NieuczPraktU narusza dyrektyw 2005/29[34]. Co do sposobu uregulowania zakazu prowadzenia i organizowania systemu konsorcyjnego w NieuczPraktU nale|y zgBosi jeszcze jedn krytyczn uwag. O systemie konsorcyjnym mowa jest w art. 2 pkt 10 (definicja pojcia  system konsorcyjny ), art. 4 ust. 3 (uznanie tego zachowania za nieuczciw praktyk rynkow) i art. 10 NieuczPraktU (uznanie tego zachowania za nieuczciw praktyk rynkow), przy czym art. 10 powtarza tre[ art. 4 ust. 3 NieuczPraktU. ArtykuB 10 NieuczPraktU uzna zatem nale|y za zbdny, gdy| po jego usuniciu stan prawny nie ulegBby zmianie[35]. Porównujc tre[ dawnego art. 17e ZNKU i obecnie istniejcego art. 4 ust. 3 NieuczPraktU (a tak|e art. 10 NieuczPraktU) stwierdzi nale|y, |e zakres zachowaD objtych tymi przepisami jest identyczny. Na pierwszy rzut oka mogBoby si wydawa, |e art. 17e ZNKU byB znacznie obszerniejszy od regulacji zawartej w art. 4 ust. 3 -297- i art. 10 NieuczPraktU, poniewa| obejmowaB tak|e grupy utworzone w celu zakupu usBug. Tak jednak nie jest, gdy| NieuczPraktU posBuguje si pojciami  system konsorcyjny i  produkt , które maj definicje legalne w tej ustawie. Pojcie  produktu obejmuje  prawa, rzeczy ruchome, nieruchomo[ci lub usBugi , o których expressis verbis byBa mowa w art. 17e ZNKU Natomiast definicja pojcia  system konsorcyjny odpowiada odpowiedniemu fragmentowi art. 17e ust. 1 ZNKU Midzy uregulowaniem systemu konsorcyjnego w ZNKU i NieuczPraktU s dwie ró|nice. Jedna z nich polega na tym, |e w art. 17e ZNKU byBa mowa o  finansowaniu , a w art. 2 pkt 10 NieuczPraktU zawierajcym definicj legaln  systemu konsorcyjnego  o  sfinansowaniu . Druga ró|nica to u|ycie w NieuczPraktU liczby pojedynczej  zakupu , gdy w art. 17e ust. 2 ZNKU mowa o  zakupach w liczbie mnogiej. Podobne ró|nice widoczne s tak|e w przepisach karnych zawartych w obu porównywanych ustawach. Organizowanie i prowadzenie dziaBalno[ci w zakresie systemu konsorcyjnego, po wej[ciu w |ycie NieuczPraktU, analogicznie jak w poprzednim stanie prawnym  stanowi wystpek. Odpowiednikiem dawnego art. 24b ZNKU jest obecnie art. 16 NieuczPraktU. Opis znamion czynu z art. 16 NieuczPraktU jest zbli|ony do regulacji, jaka byBa w art. 24b ZNKU. Jednak podobnie jak przy okre[laniu deliktu, równie| w znamionach wystpku okre[lonego w NieuczPraktU, mowa jest o zakupie w liczbie pojedynczej, a nie mnogiej. Co ciekawe, art. 16 NieuczPraktU posBuguje si pojciem  finansowanie , tak jak czyniBa to ZNKU zarówno w art. 17e, jak i art. 24b, a nie  sfinansowanie , pomimo, |e ta ostatnia nazwa wystpuje w art. 2 pkt 10 NieuczPraktU. ArtykuB 16 NieuczPraktU wprowadza identyczne zagro|enie kar jak to, które byBo przewidziane w art. 24b ZNKU zarówno w typie podstawowym, jak i kwalifikowanym. Przestpstwo to równie| w obecnym stanie prawnym jest [cigane na wniosek. Moim zdaniem  w obydwu wypadkach  te drobne ró|nice w brzmieniu uchylonego art. 24b ZNKU i art. 16 NieuczPraktU nie zmieniaj zakresu penalizowanego zachowania. W szczególno[ci u|ycie przez ustawodawc w art. 24b ZNKU liczby mnogiej mo|e by uznane jedynie za konwencj jzykow, a nie wymóg aby rozumie to pojcie, jako  co najmniej dwa zakupy [36]. Ponadto, istot systemu konsorcyjnego jest zawizanie grupy konsumentów, której celem jest sfinansowanie z wpBat czBonków jakiego[ zakupu dla ka|dego z nich, czyli zakupów. Przy przenoszeniu przestpstwa dotyczcego prowadzenia i organizowania systemu konsorcyjnego z art. 24b ZNKU do art. 16 NieuczPraktU ustawodawca nie uniknB ewidentnego przeoczenia brzemiennego w skutkach. Ustawodawca bowiem  zapomniaB , |e art. 24b ZNKU widnieje w art. 16 ustawy z 28.10.2002 r. o odpowiedzialno[ci podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod grozb kary[37]. W ostatnim z wymienionych przepisów przyjto, |e podmiot zbiorowy, po speBnieniu innych przesBanek okre[lonych w OdpPodZbiorU, podlega odpowiedzialno[ci tylko wtedy, gdy osoba fizyczna popeBniBa jedno z enumeratywnie wyliczonych przestpstw. Wraz ze zmian stanu prawnego poprzez skre[lenie w ZNKU art. 24b i skryminalizowanie wystpku dotyczcego prowadzenia i organizowania systemu konsorcyjnego w NieuczPraktU, ustawodawca powinien byB dokona odpowiedniej zmiany w art. 16 OdpPodZbiorU. Tak si jednak nie staBo. Obecnie w art. 16 OdpPodZbiorU nadal wymieniony jest art. 24b ZNKU, pomimo, |e przepis ten 3 lata temu zostaB skre[lony, jednocze[nie w art. 16 OdpPodZbiorU brak jest wskazania, |e podstaw odpowiedzialno[ci podmiotu zbiorowego mo|e by popeBnienie przez osob fizyczn czynu z art. 16 NieuczPraktU[38]. Wobec braku odpowiedniej nowelizacji OdpPodZbiorU w zakresie art. 16 NieuczPraktU nale|y si zastanowi, czy mo|liwa jest odpowiedzialno[ podmiotu zbiorowego za czyn powizanej z ni, w my[l art. 3 OdpPodZbiorU, osoby fizycznej, wypeBniajcej znamiona art. 16 NieuczPraktU. Jak ju| wy|ej wspomniano, zakres bezprawno[ci karnej w zakresie prowadzenia i organizowania systemu konsorcyjnego po uchwaleniu NieuczPraktU jest taki sam, jak wcze[niej. Moim zdaniem to|samo[ zakresu bezprawno[ci nie mo|e by argumentem za uznaniem, |e podmiot zbiorowy mo|e ponie[ odpowiedzialno[ za czyn osoby fizycznej, który wypeBnia znamiona art. 16 NieuczPraktU. OdpPodZbiorU przepisu tego po prostu nie wymienia, odsyBajc do przepisu uchylonego. Pamita bowiem nale|y, |e odpowiedzialno[ podmiotów zbiorowych jest odpowiedzialno[ci o charakterze represyjnym i odnosz si do niej konstytucyjne wymogi z art. 2 i 42 Konstytucji RP[39]. Zasada okre[lono[ci czynu zabronionego pod grozb kary (odpowiedzialno[ci tylko za czyn zabroniony w momencie jego dokonania) i zasada demokratycznego paDstwa prawnego, w mojej ocenie, stoj na przeszkodzie zastosowaniu analogii na niekorzy[ podmiotu zbiorowego. Reasumujc, uzna nale|y, |e w obecnym stanie prawnym podmiot zbiorowy nie mo|e zosta ukarany za czyn osoby fizycznej wypeBniajcy znamiona art. 16 NieuczPraktU[40]. -298- 5. Systemy o charakterze piramidy Ponadto, warto jeszcze zwróci uwag, |e w literaturze powszechnie podkre[la si potrzeb przeanalizowania problematyki spójno[ci i wzajemnej relacji art. 17c ZNKU (organizowanie systemu sprzeda|y lawinowej) i art. 7 pkt 14 NieuczPraktU (zakaz zakBadania, prowadzenia lub propagowania systemów promocyjnych typu piramida)[41]. Opisy zachowaD umieszczone w obu tych przepisach zawieraj ró|ne okre[lenia zabronionego zachowania (NieuczPraktU zakazuje propagowania systemu, podczas gdy w art. 17c ZNKU pominito taki element opisu). Ponadto, cho oba te przepisy dotycz systemów typu piramida, w art. 7 pkt 14 NieuczPraktU nie wymieniono jednak expressis verbis wyBczeD, które z kolei s zawarte w art. 17c ust. 2 ZNKU[42]. Tak|e i te ró|nice skBania musz zatem do zastanowienia si nad pytaniem o relacje midzy tymi przepisami. W zwizku z powy|ej wskazanym ujciem przepisów dotyczcych praktyk typu piramida, zgBaszany jest w pi[miennictwie pogld podwa|ajcy celowo[ pozostawienia art. 17c ZNKU[43]. Zwróci nale|y jednak uwag, |e w obecnym stanie prawnym istnieje [cisBe powizanie art. 17c z art. 24a ZNKU, przewidujcym odpowiedzialno[ karn za organizowanie lub kierowanie systemem sprzeda|y lawinowej. Ewentualne prace zmierzajce do zmiany stanu prawnego w tym zakresie powinny by powizane z przemy[leniem kwestii wyBczeD równie| w kontek[cie podstaw i zakresu odpowiedzialno[ci karnej za dziaBania objte art. 24a ZNKU. Ustawa o grach hazardowych HazardU dokonaBa w ZNKU tylko jednej zmiany. W art. 17a ust. 2 pkt 2 ZNKU zamiast wyra|enia  przepisów o grach losowych, zakBadach wzajemnych i grach na automatach u|yto okre[lenia  przepisów o grach hazardowych . Zmiana ta zwizana jest z utrat mocy przez ustaw z 23.7.1992 r. o grach i zakBadach wzajemnych[44] i zastpieniem jej HazardU. Obie ustawy, i uchylona i obecnie obowizujca, w identyczny sposób definiuj pojcie  loterie promocyjne , które wystpuje w art. 17a ust. 2 pkt 2 ZNKU. Nowa ustawa w nieco odmienny sposób reguluje warunki organizacji loterii promocyjnych, np. dokumentacji, jaka musi by zaBczona do wniosku o udzielenie zezwolenia na urzdzenie loterii promocyjnej[45]. Podsumowanie Uchwalenie NieuczPraktU, która przejBa z ZNKU regulacj dotyczc systemu konsorcyjnego, spowodowaBo luk prawn w zakresie odpowiedzialno[ci podmiotu zbiorowego za ten czyn. Intencj ustawodawcy byBo, aby podmioty zbiorowe ponosiBy odpowiedzialno[ za prowadzenie lub organizowanie systemu konsorcyjnego. Z uwagi jednak na brak odesBania w art. 16 OdpPodZbiorU do odpowiedniego przepisu karnego NieuczPraktU, nie jest to obecnie mo|liwe. Konieczna jest zatem jak najszybsza nowelizacja OdpPodZbiorU i zamieszczenie art. 16 NieuczPraktU w katalogu z art. 16 OdpPodZbiorU. Przemy[lenia wymaga tak|e dalsze istnienie art. 10 ust. 1 i 2 NieuczPraktU. Przepis ten powtarza bowiem tre[ art. 4 ust. 3 tej ustawy. Biorc pod uwag wspomniane wy|ej orzeczenia TS dotyczce wpBywu tzw.  czarnej listy zawartej w zaBczniku I do dyrektywy 2005/29 na krajowe przepisy, ustawodawca krajowy bdzie musiaB dokona analizy wszelkich przepisów krajowych regulujcych, chocia|by po[rednio, stosunki midzy przedsibiorc a konsumentem, tak|e tych zamieszczonych w innych ustawach ni| NieuczPraktU[46]  a wic równie| w ZNKU[47]. Nie ma bowiem znaczenia, czy dany przepis statuujcy bezwzgldny zakaz danej praktyki handlowej znajduje si w akcie implementujcym dyrektyw, czy te| w innej ustawie. Ponadto, jak wynika z orzeczenia TS z 14.1.2010 r.[48], dla oceny zgodno[ci danej regulacji prawnej z dyrektyw 2005/29 nie ma znaczenia, |e gBównym celem danego przepisu jest nie ochrona konsumentów, lecz konkurentów przed nieuczciwymi praktykami handlowymi stosowanymi przez niektóre podmioty[49]. Ocenie zgodno[ci ze wspomnian dyrektyw nie bd podlega tylko  uregulowania krajowe dotyczce nieuczciwych praktyk handlowych szkodzcych »jedynie« interesom gospodarczym konkurentów lub dotyczcych transakcji midzy przedsibiorcami [50]. W polskim systemie prawnym nie mog zatem pozostawa przepisy bezwzgldnie zakazujce (tj. bez poddania ocenie w [wietle przesBanek zawartych w art. 5 9 dyrektywy 2005/29), innych praktyk ni| wskazane w czarnej li[cie nieuczciwych praktyk handlowych, je|eli maj one miejsce w relacji konsument-przedsibiorca. -299- PODSUMOWANIE Najwa|niejsze zagadnienia: " zmiana okre[lenia celów i zadaD ZNKU " uchylenie art. 19 ust. 1 pkt 3 ZNKU  pozbawienie uprawnieD Prezesa UOKiK " uchylenie art. 17b ZNKU (okre[lajcego czyn nieuczciwej konkurencji w zakresie loterii promocyjnych)  próba wskazania przepisów peBnicych funkcj uchylonego artykuBu " obni|enie sankcji za wykroczenie polegajce na dopuszczeniu si czynu w zakresie oszukaDczego obiecywania konsumentom wygranej  obecnie zgodnie z art. 15 NieuczPraktU zagro|ony jest jedynie kar grzywny " przeniesienie regulacji dotyczcej systemu konsorcyjnego z ZNKU do NieuczPraktU  uchylenie art. 17e, art. 24b oraz art. 27 ust. 1a ZNKU " zastrze|enia co do sposobu uregulowania praktyki polegajcej na prowadzeniu lub organizowaniu systemu konsorcyjnego  zakaz ex lege w NieuczPraktU narusza dyrektyw 2005/29 " brak odesBania w art. 16 OdpPodZbiorU do odpowiedniego przepisu karnego NieuczPraktU " przepisy dotyczce praktyk typu piramida  problem spójno[ci regulacji art. 17c ZNKU i art. 7 pkt 14 NieuczPraktU Najistotniejsze przepisy prawa: Art. 1 ZNKU: Ustawa reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w dziaBalno[ci gospodarczej, w szczególno[ci produkcji przemysBowej i rolnej, budownictwie, handlu i usBugach  w interesie publicznym, przedsibiorców oraz klientów. Art. 17a ust. 2 pkt 2 ZNKU: 2. Nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji sprzeda|, o której mowa w ust. 1, je|eli premie stanowi towary lub usBugi: 1) o niewielkiej warto[ci lub próbki towaru; 2) wygrane w loteriach promocyjnych, organizowanych na podstawie przepisów o grach hazardowych, lub konkursach, których wynik nie zale|y od przypadku. Art. 17c ZNKU: 1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest organizowanie systemu sprzeda|y lawinowej, polegajcego na proponowaniu nabywania towarów lub usBug poprzez skBadanie nabywcom tych towarów lub usBug obietnicy uzyskania korzy[ci materialnych w zamian za nakBonienie innych osób do dokonania takich samych transakcji, które to osoby uzyskaByby podobne korzy[ci materialne wskutek nakBonienia kolejnych osób do udziaBu w systemie. 2. Nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji organizowanie systemu sprzeda|y, o którym mowa w ust. 1, je[li speBnione zostan nastpujce warunki: 1) korzy[ci materialne uzyskiwane z uczestnictwa w systemie sprzeda|y pochodz ze [rodków uzyskiwanych z zakupu lub ze sprzeda|y dóbr i usBug po cenie, której warto[ nie mo|e ra|co przekracza rzeczywistej warto[ci rynkowej tych dóbr i usBug; 2) osoba rezygnujca z udziaBu w systemie sprzeda|y ma prawo do odprzeda|y organizatorowi systemu za co najmniej 90% ceny zakupu wszystkich nabytych od organizatora nadajcych si do sprzeda|y towarów, materiaBów informacyjno- instrukta|owych, próbek towarów lub zestawów prezentacyjnych zakupionych w przecigu 6 miesicy poprzedzajcych dat zBo|enia rezygnacji organizatorowi systemu sprzeda|y. Art. 4 ust. 3 NieuczPraktU: Za nieuczciw praktyk rynkow uznaje si prowadzenie dziaBalno[ci w formie systemu konsorcyjnego lub organizowanie grupy z udziaBem konsumentów w celu finansowania zakupu w systemie konsorcyjnym. Praktyki te nie podlegaj ocenie w [wietle przestanek okre[lonych w ust. 1. Art. 7 NieuczPraktU: Nieuczciwymi praktykami rynkowymi w ka|dych okoliczno[ciach s nastpujce praktyki rynkowe wprowadzajce w bBd: (...) 14) zakBadanie, prowadzenie lub propagowanie systemów promocyjnych typu piramida, w ramach których konsument wykonuje [wiadczenie w zamian za mo|liwo[ otrzymania korzy[ci materialnych, które s uzale|nione przede wszystkim od wprowadzenia innych konsumentów do systemu, a nie od sprzeda|y lub konsumpcji produktów; (...) 19) twierdzenie, w ramach praktyki rynkowej, |e organizowany jest konkurs lub promocja z nagrodami, a nastpnie nieprzyznanie opisanych nagród lub ich odpowiedniego ekwiwalentu; (...). Art. 9 pkt 8 NieuczPraktU: Nieuczciwymi praktykami rynkowymi w ka|dych okoliczno[ciach s nastpujce agresywne praktyki rynkowe: (...) 8) wywoBywanie wra|enia, |e konsument ju| uzyskaB, uzyska bezwarunkowo lub po wykonaniu okre[lonej czynno[ci nagrod lub inn porównywaln korzy[, gdy w rzeczywisto[ci nagroda lub inna porównywalna korzy[ nie istnieje lub uzyskanie nagrody lub innej porównywalnej korzy[ci uzale|nione jest od wpBacenia przez konsumenta okre[lonej kwoty pienidzy lub poniesienia innych kosztów. Art. 10 NieuczPraktU: 1. Nieuczciw praktyk rynkow jest prowadzenie dziaBalno[ci w formie systemu konsorcyjnego. 2. Nieuczciw praktyk rynkow jest równie| organizowanie grupy z udziaBem konsumentów w celu finansowania zakupu w systemie konsorcyjnym. Art. 15 NieuczPraktU: 1. Kto stosuje agresywn praktyk rynkow, podlega karze grzywny. -300- 2. W sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, orzekanie nastpuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r.  Kodeks postpowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz. 1148, z pózn. zm.). Czytaj tak|e w  Monitorze Prawniczym : " M. Sieradzka, Kampanie promocyjne jako nieuczciwe praktyki handlowe, MoP Nr 21/2010 " A. Doering, A. DubiDski, A. Jaroszewska, S. Józwiak, W. Jurasz, M. KaliDska, L. KoBnierzak, Ochrona konkurencji i konsumentów w Polsce  wybrane zagadnienia, dodatek specjalny do MoP Nr 8/2010 " M. Rogowski, Agresywne praktyki handlowe oraz ich implementacja do prawa polskiego, MoP Nr 2/2008 " A. Kunkiel-KryDska, Implementacja dyrektyw opartych na zasadzie harmonizacji peBnej na przykBadzie dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, MoP Nr 18/2007 " J. Szwaja, A. Tischner, Implementacja dyrektywy 2005/29/WE o zwalczaniu nieuczciwych praktyk handlowych do prawa polskiego, MoP Nr 20/2007 " M. BBaszczyk, Nowe przepisy karne ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, cz. I  MoP Nr 23/2003, cz. II  MoP Nr 24/2003 " A. Tomaszek, Zasady wymierzania kar wobec podmiotów zbiorowych na podstawie OdpZbiorU, MoP Nr 24/2003 -301- [1] T. jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.; dalej jako: ZNKU. [2] Dz.U. Nr 171, poz. 1206; dalej jako: NieuczPraktU. [3] Dz.U. Nr 201, poz. 1540; dalej jako: HazardU. [4] Z wyjtkiem przepisów wskazanych w art. 145 HazardU, które weszBy pózniej w |ycie. [5] Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.5.2005 r. dotyczca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsibiorstwa wobec konsumentów na rynku wewntrznym oraz zmieniajca dyrektyw Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ( Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych ), Dz.Urz. L Nr 149 z 11.6.2005 r., s. 22; dalej jako: dyrektywa 2005/29. [6] Na temat ograniczenia swobody implementacyjnej paDstw czBonkowskich na gruncie omawianej dyrektywy zob. A. Kunkiel-KryDska, Implementacja dyrektyw opartych na zasadzie harmonizacji peBnej na przykBadzie dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, MoP Nr 18/2007, s. 989 i n. [7] Uzasadnienie rzdowego projekt ustawy o przeciwdziaBaniu nieuczciwym praktykom rynkowym z 25.4.2007 r., druk nr 1682 Sejmu V kadencji, s. 14 15, dostpne na: www.sejm.gov.pl; dalej jako: uzasadnienie ProjNieuczPraktU. [8] W pi[miennictwie mo|na spotka si z krytyczn ocen takiego zabiegu ustawodawcy. Wskazuje si, |e ZNKU i NieuczPraktU wzajemnie s powizane, co powoduje, |e cz[ zachowaD przedsibiorców mo|e by kwalifikowana z obu ustaw. Ponadto, mo|na spotka si z opini, |e rozdzielenie interesów przedsibiorców i konsumentów jest sztuczne. Por. J. Szwaja, A. Tischner, Implementacja dyrektywy 2005/29/WE o zwalczaniu nieuczciwych praktyk handlowych do prawa polskiego, MoP Nr 20/2007, s. 1120. [9] J. Szwaja [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, pod red. J. Szwaji, Warszawa 2006, s. 95. [10] E. NowiDska, M. du Vall, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2010, s. 40. [11] Ibidem, s. 40. [12] Ustawa z 8.8.1996 r. o zmianie niektórych ustaw normujcych funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej, Dz.U. Nr 106, poz. 496. [13] Ustawa z 24.7.1998 r. o zmianie niektórych ustaw okre[lajcych kompetencje organów administracji publicznej  w zwizku z reform ustrojow paDstwa, Dz.U. Nr 106, poz. 668. [14] Ustawa z 5.7.2002 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ustawy  Kodeks postpowania cywilnego oraz ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Dz.U. Nr 129, poz. 1102. [15] Dalej jako: Prezes UOKiK. [16] Uzasadnienie ProjNieuczPraktU, op. cit., s. 39. [17] R. Stefanicki, Ustawa o przeciwdziaBaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, Warszawa 2009, s. 501. [18] A. Michalak, PrzeciwdziaBanie nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 131. [19] Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.; dalej jako: OchrKonkurU. [20] M. Sieradzka, Ustawa o przeciwdziaBaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 274. [21] Zdaniem A. Michalaka, na gruncie NieuczPraktU nie ma odpowiednika art. 17b ZNKU; A. Michalak, op. cit., s. 131. [22] W pi[miennictwie zwracano uwag tak|e na mankamenty redakcyjne art. 17b ZNKU Por: J. Szwaja [w:] Ustawa& , op. cit., s. 784 i n.; M. BBaszczyk, Nowe przepisy karne ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji  cz. II, MoP Nr 24/2003, s. 1126 1127. [23] Nie jest nim jednak wspomniana ju| praktyka wprowadzajca w bBd zawarta w art. 7 pkt 19 NieuczPraktU. [24] Warto zwróci uwag, |e wskazanie w sankcji za wykroczenie jedynie kary grzywny nie oznacza, |e w |adnym wypadku nie jest mo|liwe wymierzenie kary aresztu. ArtykuB 38 KW stanowi bowiem, |e:  ukaranemu co najmniej dwukrotnie za podobne wykroczenie umy[lne, który w cigu dwóch lat od ostatniego ukarania popeBnia ponownie podobne wykroczenie umy[lne, mo|na wymierzy kar aresztu, choby byBo zagro|one kar Bagodniejsz . [25] Dodatkowy problem z identyfikacj praktyk agresywnych mo|e powsta na skutek innego okre[lenia praktyk agresywnych w polskiej ustawie i dyrektywie. W dyrektywie 2005/29 mowa jest bowiem o nkaniu, przymusie lub bezprawnym nacisku, a w NieuczPraktU tylko o niedopuszczalnym nacisku. Wicej: M. Rogowski, Agresywne praktyki handlowe oraz ich implementacja do prawa polskiego, MoP Nr 2/2008, s. 79 i n. [26] Traktat z Lizbony zmieniajcy Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiajcy Wspólnot Europejsk z 13.12.2007 r., Dz.U. z 2009 r. Nr 203, poz. 1569. [27] Sprawa C-176/03, Komisja przeciwko Radzie, dostpne na: www.curia.europa.eu. [28] W sprawie C-440/05, Komisja przeciwko Radzie, www.curia.europa.eu. [29] Pkt 66 wyroku w sprawie C-440/05 i pkt 47 48 wyroku w sprawie C-176/03. [30] Pkt 70 wyroku w sprawie C-440/05; por. te| T. Ostropolski, Prawo karne domen Wspólnoty?  glosa do wyroku ETS z 23.10.2007 r. w sprawie C-440/05 Komisja przeciwko Radzie, EPS Nr 3/2008, s. 41. Na ten temat zob. M. Król-Bogomilska, Prawo karne w ochronie wBasno[ci intelektualnej. Najnowsze kierunki zmian w prawie Unii Europejskiej [w:] Reforma prawa karnego. Propozycje i komentarze. Ksiga pamitkowa Profesor Barbary Kunickiej-Michalskiej, pod red. C. SkupiDskiego, Warszawa 2008, s. 584. [31] Jak ju| wspomniano, Prezes UOKiK posiada kompetencje do wydania decyzji o uznaniu nieuczciwej praktyki rynkowej za naruszajc zbiorowe interesy konsumentów i nakazujc zaniechanie jej stosowania. [32] Równie| w preambule dyrektywy 2005/29 stwierdzono, |e:  s to jedyne praktyki handlowe, które mo|na uzna za nieuczciwe bez konieczno[ci oceny konkretnego przypadku w [wietle przepisów art. 5 9. Wykaz ten mo|e by zmodyfikowany wyBcznie poprzez poddanie niniejszej dyrektywy przegldowi . [33] Wyrok TS z 23.4.2009 r. w poBczonych sprawach C-261/07 i C-299/07; wyrok TS z 14.1.2010 r. w sprawie C-304/08, Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs eV przeciwko Plus Warenhandelsgesellschaft mbH, Legalis; wyrok TS z 11.3.2010 r. w sprawie C-522/08, Telekomunikacja Polska przeciwko Prezesowi Urzdu Komunikacji Elektronicznej, MoP Nr 8/2010, s. 420. [34] Tak z powoBaniem si na orzeczenia TS M. NamysBowska, Znaczenie czarnej listy nieuczciwych praktyk handlowych  uwagi na tle orzecznictwa TS, EPS Nr 8/2010, s. 34; R. Stefanicki, Interpretacja dyrektywy dotyczcej nieuczciwych praktyk handlowych wobec konsumentów na rynku wewntrznym,  Glosa Nr 1/2010, s. 90. Pogld ten wyra|ano w nauce tak|e przed wydaniem orzeczeD TS dotyczcych dyrektywy 2005/29  A. Michalak, op. cit., s. 73 74; R. Stefanicki, Ustawa& , op. cit., s. 179 183, 359, 460. [35] Por. R. Stefanicki, Ustawa& , op. cit., s. 459 460. [36] Por. uchwaBa SN z 21.11.2001 r., I KZP 26/01, OSNKW Nr 1 2/2002, poz. 4. [37] Dz.U. Nr 197, poz. 1661; dalej jako: OdpPodZbiorU. [38] Nie jest to pierwszy przypadek, gdy ustawodawca nie dokonuje odpowiedniej zmiany w art. 16 OdpPodZbiorU, pomimo dokonania zmian w przepisach karnych, do których ten przepis si odwoBuje. W 2003 r. uchwalono now ustaw ubezpieczeniow (ustawa z 22.5.2003 r. o dziaBalno[ci ubezpieczeniowej, t. jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 ze zm.; dalej jako: UbezpU), pozostawiajc w OdpPodZbiorU odesBanie do przepisów karnych ustawy z 28.7.1990 r. o dziaBalno[ci ubezpieczeniowej (t. jedn.: Dz.U. z 1996 r. Nr 11, poz. 62 ze zm.). Dopiero ustaw z 28.7.2005 r. o zmianie ustawy o odpowiedzialno[ci podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod grozb kary (Dz.U. Nr 180, poz. 1492) dokonano odpowiedniej zmiany w art. 16 OdpPodZbiorU. [39] Zob. wyrok TK z 2.11.2004 r., K 18/03, Dz.U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2442. [40] Równie| B. NamysBowska-Gabrysiak na gruncie UbezpU, w czasie gdy OdpPodZbiorU odsyBaBa do przepisów ustawy z 28.7.1990 r., opowiedziaBa si za brakiem mo|liwo[ci odpowiedzialno[ci podmiotu zbiorowego za czyny osób fizycznych wypeBniajcych znamiona przepisów karnych nowej ustawy  B. NamysBowska-Gabrysiak, Ustawa o odpowiedzialno[ci podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod grozb kary. Komentarz, Kraków 2004, s. 193. [41] Np. M. Sieradzka, Ustawa& , op. cit., s. 183 186; R. Stefanicki, Ustawa& , op. cit., s. 399 400; R. Stefanicki, Nieuczciwe praktyki handlowe w [wietle prawodawstwa Unii Europejskiej  dyrektywa 2005/29/WE, Warszawa 2007, s. 228 230; E. NowiDska, M. du Vall, op. cit., s. 355. [42] Warto jednak zwróci uwag, |e art. 9 pkt 14 NieuczPraktU wskazuje, |e zakazan praktyk rynkow jest taka, gdzie korzy[ci majtkowe przekazywane konsumentowi uzale|nione s przede wszystkim od wprowadzenia konsumentów do systemu, a nie od sprzeda|y lub konsumpcji produktów, co jest po cz[ci zbie|ne z wyBczeniem zawartym w art. 17c ust. 2 pkt 1 ZNKU. [43] E. NowiDska, M. du Vall, op. cit., s. 355. [44] Dz.U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27 ze zm.; dalej jako: GZWU. [45] Por. art. 32 ust. 3 GZWU i art. 39 HazardU. [46] TrybunaB Sprawiedliwo[ci w wyroku z 11.3.2010 r. (C-522/08, zob. przyp. 33) uznaB sprzeczno[ polskiego przepisu  art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy z 16.7.2004 r.  Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. z 2004 r. Nr 171, poz. 1800 ze zm.) z dyrektyw 2005/29, gdy| przepis ten wprowadzaB bezwzgldny zakaz praktyki handlowej, bez odwoBania do kryteriów okre[lonych w art. 5 9 dyrektywy 2005/29 , a dana praktyka handlowa nie figuruje na  czarnej li[cie z zaBcznika I do dyrektywy 2005/29. [47] Na potrzeb zmiany art. 17a ZNKU z uwagi na wprowadzenie w polskiej ustawie bezwzgldnego zakazu, pomimo, |e taka praktyka nie jest zawarta w zaBczniku I dyrektywy 2005/29, zwróciBa uwag M. Sieradzka, Oferta wizana jako rodzaj praktyki handlowej  glosa do wyroku TS z 23.4.2009 r. w poBczonych sprawach: C-261/07 i C-299/07 VTB0VAB NW przeciwko Total Belgium NV oraz Galatea BVBA przeciwko Sanoma Magazines Belgium NV, EPS Nr 8/2010, s. 57. [48] Sprawa C-304/08, zob. przyp. 33. [49] Ibidem, pkt 38. [50] Ibidem, pkt 39.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
2015 07 12?33 Prezentacja dot zmiany ustawy PRAWO?RMACEUTYCZNE
Projekt zmiany ustawy o RM
ROK 2011
pp pg zalacznik 8 deklaracje podatkowa za rok 2011

więcej podobnych podstron