9990199489

2.2.1 Rodzaje cząstek i minerałów

Skład mineralny gruntów zależy od minerałów budujących ziarna i cząstki, z których składają się poszczególne grunty rozdrobnione (Pisarczyk, 1999):

•    bloki i głazy skalne oraz ziarna żwirowe mają ten sam skład mineralny co skały macierzyste,

•    ziarna piaskowe w naszym klimacie składają się z kwarcu i krzemionki, które są dość odporne na wietrzenie chemiczne. Natomiast świeżo powstałe piaski mogą zawierać ziarna skaleni, a te są podatne na wietrzenie chemiczne. W innych krajach znane są piaski mikowe, gipsowe i wapienne,

•    cząstki pyłowe (mączka skalna) powstają wskutek tarcia i zaokrąglenia krawędzi okruchów skalnych w czasie ich przenoszenia przez wodę i wiatr. Świeżo odłożone pyły zawierają obok cząstek kwarcowych i krzemionkowych znaczną ilość cząstek skaleniowych lub mikowych, które szybko ulegają procesowi wietrzenia chemicznego i są albo wymywane lub pozostają jako cząstki iłowe tworząc pyły ilaste (gliny pylaste),

•    cząstki iłowe składają się przeważnie z minerałów iłowych, powstałych jak produkt chemicznego wietrzenia skaleni lub mik.

Minerały iłowe odznaczają się warstwową budową krystaliczną. Kryształy minerałów iłowych mają kształt blaszek o zarysach heksagonalnych (tab. 2.2).

Tabela 2.2. Orientacyjne wymiary cząstek (Lambe i Whitman, 1978)

Minerał	Powierzchnia właściwa [m^2/g]	Wymiary cząstek [urn]
		długość	grubość
Kaolinit	10-20	0,3 -3,0	0,03 - 1,0
Illit	o o o	0,1 -2,0	0,01-0,2
Montmorylonit	800	0,1 - 1,0	0,001-0,01

Warstwy minerałów są utworzone z tetraedrów (czworościanów) krzemowo-tlenowych i oktaedrów (ośmiościanów) glinowo-tlenowo-wodorotlenowych lub magnezowo-tlenowo-wodorotlenowych. Warstwy tetraedryczne i oktaedryczne łączą się ze sobą w pakiety dwuwarstwowe i trój warstwowe. W zależności od wzajemnego układu zasadniczych warstw w pakiecie i ewentualnych dodatkowych elementów powstają różne minerały iłowe: kaolinit, montmorylonit, illit (Grabowska-Olszewska i in., 1977).