11407 skanuj0456

Dla kryształu złożonego z kilku rodzajów atomów liniowy współczynnik absorpcji nie zależy od struktury, lecz wyłącznie od składu i gęstości q kryształu, zgodnie z zależnością

w której p_a oznacza ułamek masowy atomów rodzaju a w krysztale.

Dokładne wyznaczanie czynników strukturalnych wymaga kryształów tak małych, by absorpcja w nich nie odgrywała istotnej roli, dostatecznie dużych jednak, by możliwy był dogodny pomiar natężeń wiązek ugiętych, proporcjonalnych do kwadratu liczby komórek elementarnych, do których dotarła wiązka padająca.

Kompromis między tymi dwoma sprzecznymi wymaganiami zostaje osiągnięty w przypadku kryształów organicznych, nie zawierających atomów szczególnie silnie absorbujących, gdy wymiary liniowe kryształu są rzędu 0,2-0,3 mm.

n. Absorpcja pierwotna i absorpcja wtórna

a. Absorpcja pierwotna

Odbicie wiązki padającej przez płaszczyznę sieciową daje wiązkę odbitą przesuniętą w fazie o tt/2 (patrz ss. 400-401) w stosunku do wiązki padającej. Z kolei ta wiązka odbita ulega częściowo drugiemu odbiciu od ,,drugiej ściany” płaszczyzny, zostaje więc

Rys. 4.47. Absorpcja pierwotna

ponownie wysłana w kierunku padania (rys. 4.47). Te dwa kolejne odbicia powodują całkowite przesunięcie fazowe, równe 7u, występuje więc przeciwieństwo faz między wiązką padającą a jej (małą) częścią dwukrotnie odbitą. Powoduje to zmniejszenie natężenia wiązki padającej; ulega ona w istocie absorpcji w kierunkach dyfrakcji. Absorpcja pier-

458