1318344505

INWENTARZ STANU I CeCMY LEKU STAI(CJ). Splelbeiger, J. Slrelnu. M. Tysartjyk, K. Wrześniewski) polska adaptacja amerykańskiego testu State - Tratę Anxiety Inventory (STAI) autorstwa C.D.

Splelbergera, R.L. Goruscha I R.E. Lushene'a

Założenie leżące u podstaw testu: rozróżnienie pomiędzy lękiem definiowanym jako przejściowy i uwarunkowany sytuacyjnie stan jednostki a lękiem rozumianym jako względnie stała cecha csobowości.

Lęk-stan odpowiedzialny jest za zmienność wyników z sytuacji na sytuację, jego cechą charakterystycznąjcst duża zmienność pod wpływem oddziaływania różnych czynników zagrażających.

Lęk-cecha jest odpowiedzialny za różnice indywidualne ■ charakteryzuje się świadomie postrzeganymi uczuciami obawy i napięcia, którym towarzyszy związana z nimi aktywacja lub pobudzenie autonomicznego układu nerwowego Spielberger definiuje lęk-cechę jako „motyw lub nabytą dyspozycję behawioralną, która czym jednostkę podatną na postrzeganie szerokiego zakresu obiektywnie niegroźnycn sytuacji jako zagrażających i reagowanie na nie stanami lęku, nieproporcjonalnie silnymi w stosunku do obiektywnego zagrożenia".

Podkreśla się tu wyuczony charakter ękj, 'Olę doświadczeń z okresu wczesnego dzieciństwa -relacji dziecka z rodzicami (związanych szczególnie z sytuacjami karania), a także rolę procesów poznawczych (postrzegania sytuacji).

Relacje między lękiem cechą a lekiem stanem w koncepcji Spielberga

Osoby o wysokim poziomie lęku-cechy, w porównaniu do osób o niskim poziomie tego lęku nie muszą przejawiać w sposób stały wysokiego pozionu lęku-stanu. Będą go przejawiać jednak w sytuacjach silnie zagrażających. Jak podkreślają jednak autorzy polskiego podręcznika wyniki badań wskazują, że wyższy poziom lęku-cechy często wiąże się z wysokim poziomem lęku-stanu. Wg Spielbcrgera związek między lękiem-stanem i lękiem-cechą w dużej mierze jest zdetermirowany charakterem zagrożenia. Jest on bardzo wyraźny w sytuacjach, w których występuje zagrożenie ego. słabszy natomiast w sytuacjach zagrożenia fizycznego.

WALORY PSYCHOMETRYCZNE

Inwentarze STAI w polskiej adaptacji charakteryzują się zadawalającymi właściwościami psychometrycznymi.

Rzetelność

Zgodność wewnętrzna polskiej wersji STAI

•    v/ grupie młodzieży 15-16 lat - L-stan alfa Cronbacha dziewczęta (N-S54): 0,83; chłopcy (N—458): 0,84; L-cecha al^ra Crcnbacha dziewczęta:0,83; chłopcy: 0,82.

•    w grupie młodzieży 17-18 lat - L-stan alfa Cronbacha dziewczęta (N = 150): 0,87; chłopcy (N=71): 0,90; L-cecha alfa Cronbacha dziewczęta:0,86; chłopcy: 0,87.

•    w grupie dorosłych (21-79 lat) L-stan: alfa Cronbacha od 0,89 do 0,92; L-cecha alfa Cronbacha od 0,76 (w grupie mężczyzn w wieku 70-79 lat, N=48) do 0,90.

Stabilność bezwzględna polskiej wersji STAI

•    Lęk stan r= 0,39 do 0,81;

•    Lęk-cecha r=0,59 do 0,39. Najniższa stabilność bezwzględna została odnotowana w grupe mężczyzn (N=16) w weku 55-59 lat (w tej grupie stabilność lęku stanu wynios»a r-0,60).

Trafność (na podstawie podręcznika z 2011 roku).

1.    Skala jest czułym narzędziem do wykrywania zmian w natężeniu aktualn e przeżywanego lęku.

2.    Lmiarkowanc korelacje pomiędzy skalami X-l i X-2 wskazują, 2c zgodnie z założeniami Spiclbergera osoby z wysokim natężeniem lę<u cechy reagują częściej stanem lęku.

3.    Wysokiemu natężenu lęku towarzyszy: mała zdolrość odczytywania, rozumienia i zarządzania emocjami (własnymi I Innych ludzi), nska efektywność działań w sytuacjach zag*ażających (słaba kontrola zachowań, rozpraszanie się), słaba adaptacja do zmieniających się warunków, chwicjność emocjonalna, wrażliwość emocjonalna, obniżony poziom kompetencji społecznych (gorsze radzenie sobie w sytuacjach intymnych i ekspozycji spoecznej), niskie przystosowanie społeczne (poczucie bycia nieszczęśliwym, f'ustracja, problemy w kontaktach społecznych), nieskuteczne radzeń e sobie (koncentracja na emocjach), obniżona sprawność intelektualna w t-akcie zadań trudnych i złożonych, neurotyczność i introwersja, wtększa skłonność do uzależnień.