2808185952

Procesy egzogeniczne

1.    Wstęp

Źródło procesów egzogenicznych tkwi poza wnętrzem Ziemi. Powodują je sity takie jak: energia słoneczna, atmosfera np. wiatr, hydrosfera np. rzeki, lodowce, fale morskie i biosfera. Zaliczamy do nich: wietrzenie, ruchy masowe oraz erozję, transport i akumulację.

2.    Wietrzenie:

W strefie wietrzenia skały podlegają rozpadowi i rozkładowi pod wpływem oddziaływania czynników fizycznych, chemicznych i organicznych. Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje wietrzenia: fizyczne (mechaniczne) i chemiczne (czasami wyróżnia się oddzielnie wietrzenie organiczne):

•    Wietrzenie fizyczne polega na mechanicznym niszczeniu skał wskutek oddziaływania promieni słonecznych i zmian temperatury powietrza (wietrzenie insolacyjne, np. na pustyni), zamarzania i rozmarzania wody w szczelinach skalnych (wietrzenie mrozowe np. w górach i na obszarach polarnych), mechanicznego oddziaływania na skały roślin, zwierząt oraz człowieka poprzez budowę, m.in. tuneli, dróg itp. Wietrzenie fizyczne prowadzi do powstania ostrokrawędzistych pokryw zwietrzelinowych (gołoborzy np. w Górach Świętokrzyskich),

•    Wietrzenie chemiczne polega na rozpadzie i rozkładzie skał pod wpływem wody zawierającej rozpuszczone gazy (dwutlenek węgla, tlen) bądź kwasy organiczne. W procesie wietrzenia chemicznego biorą też udział organizmy żywe, w tym bakterie oraz mchy i porosty, które osiedlają się na nagiej skale, rozkładają ją i przygotowują podłoże roślinom wyższym. Do zintensyfikowania tych procesów przyczynia się także człowiek poprzez zwiększenie ilości m.in. dwutlenku węgla czy tlenków siarki w atmosferze. Prowadzi to, m.in. do powstawania kwaśnych opadów, wchodzących w reakcje ze skałami. Procesy wietrzenia przebiegają różnie w różnych klimatach: w klimatach suchych i chłodnych najintensywniej przebiegają procesy wietrzenia mechanicznego, zaś w wilgotnych większe znaczenie ma wietrzenie chemiczne.

3.    Ruchy masowe:

Ruchy masowe polegają na przemieszczaniu się mas skalnych (zwietrzeliny) w obrębie stoków pod wpływem oddziaływania siły ciężkości. Na stokach równoważy się siła ściągająca oraz siła tarcia i spoistości skały. Jakiekolwiek zaburzenie tej