3818438430

Kuratela sądowa - historia powstania i charakterystyka pracy współczesnych kuratorów

http://www.bryk.pI/teksty/st:udia/pozostfl%C5%82e/pedagogika/23820-kurafcelajs

%C4%85dowa_historia_powstaniaJ_charakterystyka_pracy_wsp%C3%B3%C5%82czesnych_kurator%C3%B3w.html

Historia kurateli sądowefa

Poszukiwania nowych rozwiązań w dziedzinie postępowania z wykolejonymi społecznie dziećmi i młodzieżą doprowadziły do wyodrębnienia się na przełomie XIX i XX wieku specjalnego sądownictwa dla nieletnich. Pierwszy sąd dla nieletnich powstał w Stanach Zjednoczonych w 1899r. w Chicago. Charakteryzował się on następująco:

•    zajmował się sprawami dzieci bez opieki i porzuconych, włóczęgów popełniających przestępstwa

•    jego posiedzenia odbywały się w specjalnie dla niego wydzielonych miejscach

•    sędzia tego sądu rozstrzygał tylko sprawy nieletnich, miał on do dyspozycji różnorodne środki, które miały spełniać cel wychowawczy

•    pracownikami pomocniczymi sędziego byli specjalni kuratorzy sądowi

Idea takiego sądu szybko rozpowszechniła się w innych krajach świata, inicjatywę taką podjęto w wielu stanach Ameryki Północnej. Na terenie Europy pierwsze sądy dla nieletnich powstały w Anglii (1905r.) i Danii, potem na Węgrzech, w Austrii i Niemczech, Rosji, Portugalii, Belgii, Francji i Szwajcarii.

Praktyczna działalność kuratorów sądowych sięga drugiej połowy XIX wieku, natomiast jej prawne podstawy powstają dopiero w początkach XX wieku. Ukształtowanie się instytucji kuratorów jako organu pomocniczego sądów nastąpiło także dopiero w XX wieku, najwcześniej w krajach anglosaskich.

Z uwagi na to, iż pewne metody oddziaływania wychowawczego na nieletnich inne niż zamykanie ich w zakładach karnych były znane od dawna, niektórzy badacze doszukują się źródeł prawnych instytucji kuratora już w średniowieczu. Za przykład można tutaj przytoczyć prawo króla Athelstan z 940 r. jako pierwszy oryginalny przepis prawny dotyczący systemu probation. Przepis ten stanowił, że nieletni poniżej piętnastego roku życia podlegający każe śmierci nie może być poddany tej egzekucji, lecz oddany na dozór do biskupa. Wprawdzie przepis ten jak i inne zawierają pewne elementy dozoru, jednak nie można ich traktować jako prawne podwaliny dla dzisiejszej instytucji kuratora sądowego.

Według oficjalnych danych ONZ oraz innych sprawozdań i opisów, dozór kuratora zawdzięcza swe powstanie nie aktom prawnym, a rezultatom postępowych praktyk sądowych . Interpretowanie angielskiego Common Law wykształciło w XIX wieku kilka różnych odmian procedury sądowej, pozwalającej tam zawiesić sam wymiar kary, bądź też jej wykonanie na okres próbny (z ang, probation). Warunkowe pozostawienie na wolności wymagało jednak kontroli, stąd też zrodziła się instytucja kuratora sądowego (probation officer), który sprawował dozór nad podsądnym. Dobre efekty tych praktyk doprowadziły do wyeliminowania kary w pewnych przypadkach i stosowania tylko dozoru jako reakcji sądowej na pewne przestępstwa. Pozytywne wyniki takich działań doprowadziły w końcu do uznania dozoru jako samoistnej sankcji sądowej, a dotychczasowy probation officer zmienił się w przedstawiciela władzy państwowej jako prawomocny kurator sądowy.

Rozwój stosowania probation w praktyce poszedł różnymi drogami - zależało to od miejscowych zwyczajów, kultury i możliwości, oraz oczywiście przywiązywania wagi do tego typu systemu. Zasadniczą przeszkodą do wprowadzenia tzw. metod wolnościowych było stosowanie wyłącznie pisemnego prawa w Europie, gdyż nowa praktyka nie miała możliwości rozpowszechnienia się bez uprzedniego wprowadzenia odpowiednich przepisów prawnych. Wprawdzie możliwość zawieszania kary była dyskutowana wielokrotnie, jednak dopiero Kongres w Paryżu w 1895r, doprowadził do jej realizacji. Uznał on, że zawieszenie wykonania kary, zwłaszcza przy pierwszym skazaniu, jest lepszym środkiem do jej wykonania. Decyzję tą podparły głosy ze świata nauki - kryminologii i polityki kryminalnej. Propozycję konkretnego projektu dał francuski senator Berengerw 1889 r., w oparciu o co ustawodawstwo belgijskie i francuskie najwcześniej wprowadziły zawieszenie kary.

Rozwój systemu wolności dozorowanej w Europie idzie niemal równolegle z rozwojem sądownictwa dla nieletnich. Pierwsze ustawodawstwo w tym zakresie powstało w Portugalii (1911r), Belgii i Francji. Odrębnym torem poszły państwa skandynawskie, oddając sprawy nieletnich w ręce specjalnych organów administracyjno - społecznych, tzw. komisji rad, bądź komitetów opieki nad dziećmi i młodzieżą. Wypracowały one metody postępowania podobne do probation. Największy jednak wpływ na ukształtowanie się instytucji kuratora w Europie Środkowej miały ustawodawstwa Belgii i Francji, dlatego też przy analizie powstawania i stosowania środków wolnościowych wyróżnia się głównie dwie tendencje rozwojowe:

•    angielsko - amerykańską, czyli system probation

•    belgijsko - francuską, czyli system wolności dozorowanej, która zawdzięcza swe powstanie wydawanym w tym przedmiocie aktom prawnym.