Dominika Jankowska I rok pracy socjalnej Uniwersytet w Białymstoku
Analiza procesu pomocowego w różnych kontekstach - profil placówki, teren pracy, osoba podopiecznego i pracownika socjalnego; analiza sytuacji
Analiza sytuacji jest początkiem procesu metodycznego. Polega na gromadzeniu niezbędnych informacji, dotyczących środowiska, w którym dochodzi do procesu pomocowego. Informacje te dotyczą podopiecznego, terenu pracy, samego pracownika socjalnego i najbliższego otoczenia, np. warunków panujących w danym województwie, powiecie czy gminie, możliwościach pomocy na tym obszarze, sytuacji politycznej, ekonomicznej i zawodowej. Wszystkie te dane nie mogą być statyczne, powinny być stale aktualizowane, uzupełniane i udoskonalane wraz ze zmianami zachodzącymi w społeczności lokalnej1. Ważna jest ocena zasobów, diagnoza i strategia. Prowadzone one są również przez Regionalne Ośrodki Polityki Społecznej w ramach strategii polityki społecznej województw na określone lata.
Aby właściwie udzielać pomocy, pracownik socjalny, obok teoretycznego przygotowania, powinien być dobrym obserwatorem terenu pracy, rzeczywistości, w której pracuje. Pod tym względem powinien często dokonywać interpretacji otoczenia na kilku poziomach, m.in.: politycznym, terytorialnym i zawodowym. Na poziomie terytorialnym zwraca się uwagę na charakter terenu pracy i jego zasoby, możliwości ekonomiczne i geograficzne2. Jest to ważna informacja m.in. też dlatego, że w sposób bezpośredni dotyczy podopiecznego i warunków, w których żyje, np. może wiązać się z koniecznością dojazdu do pracy do innej miejscowości. Interpretacja na poziomie politycznym pozwala natomiast na określenie charakteru polityki społecznej na tym terenie, możliwości i decyzji władz oraz potrzeb mieszkańców. Z kolei na poziomie zawodowym wymaga ona oceny przedsiębiorczości terenu - ważne, aby pracownik socjalny wiedział, jakie zakłady się tam znajdują i jaką działalność prowadzą, jaka jest ich lokalizacja i kondycja ekonomiczna. Charakterystyki terenu można dokonywać na dwa sposoby: naukowy i empiryczny, a więc
Chrislina de Robertis, Metodyka działania w pracy socjalnej, Wydawnictwo Śląsk, 1996.
Józef Młyński, Praca socjalna: procedury działań instytucjonalnych, “Studia nad rodziną”, 2003, 17/2 (33), str. 170-172.