6830719023

Kędy obrazów utworzonych przez układy optyczne

1.    Aberracja chromatyczna

Wada optyczna przejawiająca się różnym miejscem ogniskowania się promieni o różnej długości fali. Jest wynikiem dyspersji szkła użytego do budowy soczewki, czyli różnym współczynnikiem załamania fal o różnych długościach (mówiąc prościej niebieskie światło, ze względu na większą energię, załamuje się w szkle mocniej niż światło czerwone). Rozróżniamy aberrację chromatyczną podłużną i poprzeczną.

2.    Aberracja sferyczna

Jest to cecha soczewki, układu optycznego, obiektywu lub zwierciadła sferycznego, polegająca na odmiennych długościach ogniskowania promieni świetlnych ze względu na ich położenie pomiędzy środkiem a brzegiem urządzenia optycznego - im bardziej punkt przejścia światła zbliża się ku brzegowi urządzenia (czyli oddala od jego osi optycznej), tym bardziej uginają się promienie świetlne.

Efektem tego rodzaju aberracji jest spadek ostrości obrazu w całym polu widzenia.

3.    Koma

Koma jest aberracją zbliżoną do aberracji sferycznej i występuje dla obrazów punktów pozaosiowych. Pęk promieni biegnący z punktu P leżącego poza osią układu nie jest symetryczny względem osi układu, wskutek czego promienie w górnej i dolnej części soczewki załamują się w innych warunkach i tworzą obraz plamkowy o charakterze przecinka. Stąd aberracja ta nazywa się komą lub komatem. Układ optyczny pozbawiony aberracji sferycznej i komy nazywa się układem aplanatycznym lub aplanatem.

4.    Astygmatyzm

Pozaosiowa wada optyczna polegająca na różnym miejscu ogniskowania się promieni wpadających do soczewki w płaszczyznach prostopadłych do siebie. Obraz punktu położonego poza osią optyczną układu nie jest punktem, lecz stanowi dwa prostopadłe do siebie owale. Przesuwając się w jedną stronę w stosunku do najlepszego ogniska obraz robi się owalem poziomym, a po przesunięciu w drugą owalem pionowym. Usuwanie astygmatyzmu polega na tworzeniu układu, w którym obrazy odcinkowe są możliwie bliskie sobie. Przez odpowiednie ustawienie przysłony i nadanie odpowiedniego kształtu pojedynczego soczewce można uzyskać układ pozbawiony astygmatyzmu (szkła okularowe, prosty jednosoczewkowy obiektyw).

5.    Krzywizna pola

Soczewka lub układ soczewek będących obiektywem instrumentu optycznego nigdy nie daje obrazu leżącego idealnie i w całości w płaszczyźnie ogniskowej. W rzeczywistości obraz jest zakrzywiony i leżynatzw. powierzchni Petzvala. To powoduje efekt nieostrego obrazu na brzegach pola widzenia, podczas gdy jest on ostry w centrum (i na odwrót).

6.    Dystorsja

Dystorsja jest wadą układu polegającą na tym, że powiększenie obrazu na jego brzegach jest inne niż w jego obszarze środkowym. W związku z tym obrazami linii prostych (nie przechodzących przez oś układu) są linie krzywe. Układ wolny od dystorsji, zwany układem ortoskopowym tworzy obraz podobny (w sensie geometrycznym) do przedmiotu. Dystorsję można usunąć całkowicie, tworząc zespół dwóch jednakowych soczewek lub układów ustawionych symetrycznie względem przesłony (diagramy).

Błędy optyczne występujące w następujących obiektach:

	Aberracja	Aberracja	Koma	Krzywizna	Astygmatyzm	Dystorsja
	chromatyczna	sferyczna		pola