§8. Struktura przestępstwa II. PODMIOT PRZESTĘPSTWA
podmiotem przestępstwa może być osoba fizyczna, która w chwili popełnienia czynu ukończyła 17 lat (art. 10§1 KK)
WYJĄTEK I: odpowiedzialność karną może ponieść nieletni, który ukończył 15 lat w chwili popełnienia czynu. Dotyczy to zamkniętego katalogu przestępstw, ujętego w art. 10§2 KK. Dodatkowo, muszą zostać spełnione następujące przesłanki: nieletni powyżej 15 r.ż. może odpowiadać na gruncie KK, jeżeli przemawiają za tym okoliczności sprawy, właściwości i warunki osobiste sprawcy, stopień rozwoju sprawcy oraz gdy poprzednio stosowane środki wychowawcze i poprawcze okazały się nieskuteczne.
Kara wobec nieletniego nie może przekroczyć 2/3 ustawowego górnego zagrożenia, przewidzianego w KK za dane przestępstwo (art. 10§3 KK)
WYJĄTEK II: w osoba w wieku 17-18 lat może być potraktowana jako nieletni (sądzona na gruncie NielU), jeżeli popełniła występek oraz jeżeli przemawiają za tym okoliczności sprawy, właściwości i warunki osobiste sprawcy, stopień rozwoju sprawcy. (art,10§4 KK)
Sprawca młodociany (art. 115§10 KK) - szczególna kategoria sprawcy dorosłego. Osoba, która nie ukończyła 21 lat w czasie popełnienia czynu ani 24 lat w chwili orzekania w I instancji. Kara wobec takiej osoby ma mieć wymiar wychowawczy, szersze możliwości zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary
NIELETNI - definicja wg NielU:
1. Osoby do lat 18, wobec których stosuje się środki wychowawcze w związku z ich demoralizacją
2. Osoby w wieku 13-17 lat, wobec których toczy się postępowanie o czyny karalne, wypełniające znamiona przestępstw lub niektórych wykroczeń
3. Osoby, wobec których wykonuje się orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze, są określane jako nieletni do czasu ukończenia 21 lat.
CZYN KARALNY - definicja wg NielU:
■ Popełniony przez osobę w wieku 13-17 lat
■ Wypełniający znamiona przestępstw lub niektórych wykroczeń
ŚRODKI WYCHOWAWCZE:
- Upomnienie
- Zobowiązanie do określonego postępowania
- Nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna
- Nadzór kuratora
- Umieszczenie w rodzinie zastępczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii albo w ośrodku szkolno-wychowawczym
- Teoretycznie wszystkie środki, wskazane w art. 6 NielU, można zastosować do osób do 21 lat, w praktyce stosowanie większości z nich ogranicza się do osób > 18 lat (art. 73 NielU)
ŚRODEK LECZNICZO-WYCHOWAWCZY:
Umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym lub innym zakładzie leczniczym. Stosowane w razie stwierdzenia niedorozwoju umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych bądź nałogowego używania alkoholu i innych środków odurzających.