154752058

138

Recenzje.

regionalnej hierarchii w Szwecji. Autor wykorzystuje elementy teorii innowacji Hagerstranda; w szczególności wyróżnia następujące rodzaje zmian zachodzących w rolnictwie: 1) występujące w zupełnie przypadkowym czasie i miejscu, 2) spowodowane przekazywaniem informacji przez jednostki, najczęściej pod wpływem oddziaływania środków masowego przekazu, oraz 3) strukturalne, którym podlega społeczeństwo jako całość. I. B e n c z e (Węgry) przy pomocy statystycznego porównania wielkości określa rolę stolic w rozwoju społeczno-ekonomicznym poszczególnych krajów. Szczególną uwagę poświęca Budapesztowi i jego roli w sieci osadniczej Węgier. S. J. N o m m i k i V. I. Murel (ZSRR) dają opis układu osadniczego i planowania regionalnego sił wytwórczych w Estrmn. W szczególności autorzy ci przeprowadzają typologię funkcjonalno-hierarchiczną i próbę* regionalizacji republiki.

Część artykułów grupy trzeciej dotyczy problemów rozwoju gospodarczego i kulturalnego regionów. E. D. Kobakhidze (ZSRR) pokazuje — na przykładzie Gruzińskiej SRR — trudności rozwoju sił wytwórczych w rejonach górskich. Podobne zagadnienia omawiają M. Vasović (Jugosławia) dla górskich obszarów Serbii i Czarnogóry, a M. Żagar (Jugosławia) — Słowenii. M. Cataudella (Włochy) zajmuje się zacofaniem gospodarczym i kulturalnym południowych Włoch, aP. Coppola (Włochy) niskim poziomem nasycenia środkami „masowego przekazu” na tym samym obszarze.

Ostatnia, czwarta grupa referatów porusza problemy lokalizacji i — częściowo także — rozwoju sił wytwórczych. N. N. Niekrasow (ZSRR) bada szczegółowo rozmieszczenie sił wytwórczych w Związku Radzieckim aż do 1980 r. Porusza między innymi następujące kwestie: analizę bazy wyjściowej, ustalenie przyszłych poziomów rozwoju gospodarczego, bezpośrednie warianty rozwoju i sektory lokalizacji, ustalenie kryteriów i metod ekonomicznej efektywności różnych wariantów, międzyregionalne problemy lokalizacji sił produkcyjnych, międzyregionalny podział pracy i stworzenie nowych miejsc pracy w regionach. Artykuł sprawozdawczy L. Karpowa (ZSRR) zapoznaje z rodzajami studiów gospodarczych prowadzonych w ramach i przy poparciu ONZ. W. A. Witiazjewa i W. P. P o d o -p 1 e 1 o w (ZSRR) donoszą o rozwoju gospodarczym północnej połowy europejskiej części Związku Radzieckiego. Zajmują się oni przeobrażeniami i oczekiwanymi trudnościami w długookresowym rozwoju kompleksu przemysłowego Timanu—Peczory. J. Mareś (Czechosłowacja) przedstawia nową metodę delimitacji regionów przemysłu przetwórczego na przykładzie kraju północno-morawskiego. Jako podstawę delimitacji przyjmuje dojazdy do pracy. E. W. Miller {USA) analizuje zróżnicowanie wzrostu węglowego regionu Appalachów. Opiera się głównie na danych dotyczących struktury zatrudnienia w dwu przekrojach czasowych: 1959 i 1969 r. Tom zamyka artykuł E. Biermana (USA) na temat funkcji Odry jako wodnej arterii transportowej. Autor (przedstawia historię żeglugi na Odrze po II wojnie światowej (notabene na podstawie literatury polskiej), a następnie określa zależności między skonstruowanym przez siebie wskaźnikiem produkcji przemysłowej województw nadodrzańskich i wielkością przewozów na rzece. Szkoda że autor nie ustrzegł się kilku drobnych pomyłek (s. 412): cementownia „Odra” w Opolu nie jest przecież zakładem przemysłu chemicznego, a zakłady chemiczne Wizów nie są zlokalizowane w Gorzowie.

Reasumując, omawiany tom świadczy o ogólnym wysokim poziomie przedstawionych referatów. Nasuwa się wniosek o korzyściach płynących z korzystania z wiedzy geograficznej w planowaniu regionalnym i przestrzennym. Wśród autorów widać coraz większe zainteresowanie i szersze wykorzystywanie dorobku nauk ekonomicznych i niektórych działów matematyki stosowanej, np. programowania liniowego.

Zbigniew Taylor