2033345841

dawczej. Lanson zobowiązywał filologa do wykorzystywania gramatyki historycznej, historii języka, biografistyki, historii. Zamiast spekulacji nad intencją autorską występuje w ujęciu Lansonowskim analiza społecznych uwarunkowań powstania i funkcjonowania wśród współczesnych pisarzowi danego tekstu³¹. W rezultacie nacisku na historyczne znaczenie dzieła oddzielano wtedy krytykę literacką od nauki o literaturze (nauki rozumianej jako historia).

Rozwijając później refleksję nad metodą filologiczną, Zygmunt Łempicki wyodrębniał trzy „fazy postępowania filologicznego”: po pierwsze, krytykę tekstu (kwestia autorstwa, historii poszczególnych wersji oraz publikacji), po drugie, odtworzenie zamierzonej przez autora postaci tekstu (rekonstrukcja), po trzecie, zbadanie genezy poszczególnych motywów i ich kompozycji w kontekście biografii autora, aby w końcu wskazać oryginalne cechy dzieła różne od zapożyczonych. Dla badacza literatury współczesnej rekonstrukcja tekstu wydaje się raczej zbędna, gdyż zazwyczaj dysponuje on zaakceptowaną przez autora edycją, a nie wątpliwymi odpisami, fragmentami, śladami tekstu ocalałymi przez stulecia.

Akrybia filologiczna przywodzi na myśl pozytywistyczne ideały obiektywizmu oraz empirycznej weryfikowalności twierdzeń nauki, jednakże metoda filologiczna implikuje niezależność od myślenia w kategoriach przyrodoznawstwa. Teksty należą do dziedziny kultury, a nie natury (Lanson)³². U głównego przedstawiciela ówczesnego filologizmu, autora syntezy Historia literatury francuskiej, Gustave’a Lansona odnotowano wpływ socjologii Emila Durkhe-ima³³, co pozwala wnioskować o otwartości tego filologa na wybrane, pozytywnie przezeń oceniane nowości.

Praktykowana w szkołach we Francji od 1902 r., u nas popularyzowana w 1991 r. metoda eksplikacji literackiej, zwanej też eksplikacją francuską, została wypracowana przez Gustave’a Lansona i Ferdinanda Brunota³⁴.

W połowie XX w. do czołowych filologów europejskich zaliczali się Ernst Curtius i Erich Auerbach. Ich dokonania oparły się próbie czasu.

Nowa Filologia³⁵ zapoczątkowana w 1976 w Stanach Zjednoczonych wśród badaczy historii literatur Ameryki Łacińskiej i nadal rozwijana, skoro

³¹    Ibidem.

³²    Zob. ibidem, s. 117.

³³    Zob. ibidem, s. 120.

³⁴    A. W. Labuda, Wprowadzenie, [w:] Lekcje czytania. Eksplikacje literackie, cz. 1, red. W. Dynak, A.W. Labuda, Warszawa 1991, s. 11.

³⁵    Interesujące byłoby prześledzenie relacji między Nową Filologią a postcolonial studies. Do głównych przedstawicieli Nowej Filologii zaliczają się m.in.: Matthew Restall (Seven Myths of the Spanish Conguest, Oxford University Press 2003), Stephanie Wood (Transcending