2192972456

dawki, której moc wyznaczamy. W przypadku mocy dawki ekspozycyjnej (X) jest to C/(kg s) (czyli A/kg), natomiast moc dawki pochłoniętej (D) opisana jest przez Gy/s [9].

Przy dokładnym wyznaczaniu dawek należy również określić rodzaj tkanki, która została napromieniowana oraz rodzaj i energię promieniowania jonizującego. Dawkę pochłoniętą w tkance lub narządzie ważoną dla rodzaju i energii promieniowania nazywamy dawką równoważną (Ht). Jednostką dawki równoważnej jest siwert (Sv), wyrażony jako 1 Sv=l J/l kg.

Wielkością używaną w celu określenia dawek granicznych w prawie atomowym jest dawka skuteczna (efektywna, E), zdefiniowana jako suma ważonych równoważnych dawek od wewnętrznego i zewnętrznego napromienienia tkanek i narządów. Jej jednostką jest również siwert [10].

Dodatkowym pojęciem stosowanym do opisania napromienienia wewnętrznego po wchłonięciu długożyciowego izotopu jest dawka obciążająca. Wartości dawek obciążających w zależności od wchłoniętego izotopu, drogi skażenia oraz ilości przyjętej substancji znajdują się w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego [10].

Polskie prawo jednoznacznie określa dawki graniczne promieniowania jonizującego w zależności od podziału na ogół ludności lub pracowników narażonych na działanie promieniowania. Graniczna dawka skuteczna dla ogółu ludności wynosi 1 mSv w ciągu roku kalendarzowego uwzględniając graniczną dawkę równoważną określoną dla soczewek oczu wynoszącą 15 mSv oraz dla powierzchni skóry równej 50 mSv (wartość średnia dla 1 cm² powierzchni napromieniowanej skóry) [11].

Graniczna dawka skuteczna dla pracowników wynosi 20 mSv w ciągu roku kalendarzowego z zastrzeżeniem równoważnej dawki granicznej określonej dla soczewek oczu - 150 mSv, skóry - 500 mSv oraz dłoni, przedramion, stóp i podudzi również 500 mSv. Jednocześnie w celu dopasowania sposobu oceny zagrożenia wprowadzono podział na dwie kategorie pracowników [11], Kategoria A obejmuje pracowników, których dawka skuteczna może przekroczyć 6 mSv lub będą narażeni na dawkę równoważną przekraczającą dla soczewek oczu 45 mSv, dla skóry, dłoni, przedramion i stóp - 150 mSv. Pracownicy zakwalifikowani do kategorii A podlegają systematycznym pomiarom dawek indywidualnych. Jeżeli istnieje zagrożenie skażenia wewnętrznego wtedy pracownik dodatkowo zostaje poddany pomiarom skażeń wewnętrznych [10]. Pracownicy zaliczani do kategorii B mogą być narażeni na dawkę skuteczną przekraczającą lmSv w ciągu roku kalendarzowego lub dawka równoważna dla soczewek oczu może przekraczać 15 mSv, a dla skóry, dłoni, przedramion, stóp oraz podudzi - 50 mSv. Ocenę narażenia pracownika kategorii B prowadzi się na podstawie pomiarów dozymetrycznych środowiska pracy [10].

4. Skutki promieniowania

Z jednej strony, odkrycie promieniowania jonizującego dało człowiekowi wiele nowych, pozytywnych możliwości, z drugiej strony, obarczyło go ogromną odpowiedzialnością za wykorzystanie tegoż zjawiska. Poznanie natury i konsekwencji promieniowania, umożliwiło zwiększenie bezpieczeństwa i ograniczenie negatywnych skutków biologicznych.

Najważniejszymi czynnikami determinującymi zagrożenie pochodzące od promieniowania jonizującego są [12]:

• Moc dawki promieniowania, która określa ilość energii pochłoniętej w jednostce masy ciała w określonym czasie. Oznacza to, iż skutki zależą nie tylko od aktywności źródła, lecz w dużej mierze od czasu ekspozycji i wielkości (masy) organizmu.

5