2554271292

Gleby na kuli ziemskiej

Na tej lekcji dowiesi się: dym |es gkoa I jak powstaje • ak«? ciymki i procesy gfcbctwcrcze przyczynają sę oo pcwsta*ana goby • lak® są gkwno typy gleb na «weoe.

Na kuli ziem sklei występują różne typy gleb Dostarczała one wielu składników niezbęd nich do rozwoju roślin, a te t kolei stano w la podstawę wyżywienia ludzi i zwierząt L tego powodu gleby natęża do na|c«inie) szych bogactw naturalnych nasze) planety Czasem bywaja nazywane fabryka z.ycta. ponieważ szacuje się. ze sa one mic)scein bytowania około 1/4 wszystkich organizmów występujących na Ziemi. Warto się zastanowię. czym jest gleba, jak powstaje oraz lakie typy gleb występują na Ziemi.

■ Czym jost gleba i jak powstaje? Gleba to najbardziej zewnętrzna warstwa litosfery. Ma grubość od kilkunastu centymetrów do kilku metrów. Składa się z cząstek mineralnych I organicznych, a także z wody i powietrza. Powstaje w wyniku różnych procesów glebotwórczych Najczęściej wyróżnia się trzy etapy powstawania gleby:

►    przygotowanie podłoża skalnego (Ok

►    przekształcanie i akumulację materii organiczno (©).

►    zaawansowane procesy glebotworcze (©).

zakres podstawowy

Powstawanie gleby

Gfctoa powstaje w wyniku dOgotrwatych prooesow fizycznych. chemicznych oraz biologicznych nazywanych procesami gletotwórczymi. JAaina w nich wyróżnić trzy zasadnicze etapy.

© W wynłcu wntizend potłnra sfcaftiegs powitaj) cena mniejsze cłuuchy skzłne Nn razleuszcnym podWu ror wjij) się rrifcroorgirtrny mchy > poroety. klóm doslarcran muleni croncrej

mttm

© Sto powstąącei ęjetie

pcjMia się ceru więcej rotfn i r*Krzrf. Ctę*) iczMadowi ich otumnrych szcząlcow przy udriato bafctsri i grzybów kvorzy się próchnica.

© W cera? lepaaj wyfcszUSccncj gMtfąnauąpcęt przemieezczanie się zwązków mrerahych i orgsnczrych wrs z wodą Przyczyrta 9ę to do powstawania warstw -poziomów glebowych

Prócmca - sMad-* crganczny 0ety ma*ący ciemna barwę Pcw one ze szczątków roSIn i rwerrąr Jest Zródem sutMUncę OjZywczych poterarych przez nośmy

Skład i budowa atmosfery

Na tej lekcji dowiesi się: czym Js-st atmosfera i J* Jest zbudowana • )aM jest s«ad powietrza atmostaycaoego • cz>m jest megnetosfera

!»

Mimo że na co dzień się nad tym nie zastanawiamy. nieustannie przebywamy w atmosferze ziemikiei. To wiiśmc dzięki niej Ziemia iest Jodyną pianrtą w Układzie Słonecznym, na które) mogło potniał życie. Substancje chemiczne, z których iest zbudowani atmosfera, umożliwiali rozwój organizmów Z kolei iei właściwości fizyczne powodusą. że stanowi warstwę chroniącą naszą planetę między innymi przed szkodliwym promieniowaniem z kosmosu.

■ Czym jest atmosfera?

Atmosfera to powloką Ziemi stanowiąca mieszaninę gazów zwaną powietrzem atmosferycznym. W powietrzu występują trzy rodrale składników: k składniki stałe.

» składniki zmienne.

I aerozole atmosferyczne.

Składnikami stałymi atmosfery są gazy. których stężenie nie zmienia się do wysokości ok. 100 km nad powierzchnią Żarnu Są to azot. tlen i argon oraz - w śladowych ilościach - neon, hel. krypton i wodór.

Do zmiennych składników atmosfery, czyli takich, których stężenie zmienia się zarówno

Wttąn m<*cm acrccca rtnoctoycznycn są wufcmy, a«e |an hd^iesyisę Kratooaj. yzrmearie pc« rie cząsiw sta*- w postaci cąmów l sadz o>ar znozne Mci gaś** (np daUMrw* w«0<c natężą Oz ruhralyh zarteczyszowt.

w czasie, jak i w przestrzeni, należą pora wodna, dwutlenek węgla, nazywany inaczej tlenkiem węglajIV) oraz ozon. Na kh zawartość w atmosferze wpływają nie tylko procesy naturalne, lecz także antropogeniczne, czyli te. które wiążą się z działalnością człowieka. Naiwiększym wahaniom ulega stężenie pary wodno. |et zawartość

Saład cnan te/y amossar, pco:o-l ceąątcocą.

iW.esoj* »k>j aCtJS. Mon.hetfcnctcw.wooer.

zakres rozszerzony

Podział lekcji na mniejsze fragmenty ułatwia uczniom przyswojenie nowych informacji.