2659241935

Osady eoliczne dzielimy na eologliptolity (bruk deflacyjny), piaski wydmowe i pyły lessowe.

Środowisko jeziorne dzielimy na cyrkowe, wytopiskowe, rynnowe i starorzecza. Jeziora cyrkowe to jeziora górskie powstające na miejscu dawnych lodowców. Jeziora wytopiskowe powstają w miejscach, w których bryły lodowca pozostawały przez dłuższy czas nie roztapiając się. W ten sposób powstawały zagłębienia, w których później gromadziła się woda. Jeziora rynnowe powstawały w rynnach, które również zostały wykształcone przez posuwający się lodowiec. W jeziorach wytopiskowych i rynnowych sedymentacja jeziorna występuje w najpełniejszej formie.

Zjawisko sukcesji jeziornej ma charakter biologiczny lub geologiczny. Jeziora zarastają roślinnością i przekształcają się w torfowiska. W jeziorach odkłada się również materiał geologiczny.

Jeziora wytopiskowe powstają w zimnym klimacie. Nie występuje w nich początkowo żadna roślinność. Z czasem pojawiają się w nich piaski i muły, które gromadzą się na dnie. W trakcie ocieplania się klimatu w holocenie w jeziorach pojawiały się rośliny. Wiąże się to ze zmianą charakteru sedymentacji z geologicznej na biologiczny. Dwutlenek węgla z atmosfery rozpuszcza się w wodzie jeziornej. Powstają aniony wodorowęglanowe, które ułatwiają rozpuszczanie kalcytu. Kationy wapniowe pozostają w równowadze z anionami wodorowęglanowymi.

Z czasem pojawiają się rośliny, głównie glony, które do procesu fotosyntezy odbierają dwutlenek węgla. Wokół glonów, służących jako ośrodki krystalizacji, wytrącają się kryształy węglanu wapnia. W ten sposób powstaje osad, który odkłada się na dnie i jest nazywany kredą jeziorną. Jest to biały osad złożony głównie z CaC03.

Następnie powstaje kolejna warstwa złożona z rozkładających się roślin, która ma ciemniejszą barwę. Osad ten nazywany jest gytią. Powstaje ze szczątków roślin wodnych, które powodują też krystalizację węglanu wapnia. Gytia jest mieszaniną CaC03 oraz pozostałości organicznych. Ma odczyn alkaliczny i reaguje z kwasami.

Torf składa się wyłącznie z organicznych pozostałości roślin przybrzeżnych, które nie mają wpływu na równowagę jonów wapniowych i wodorowęglanowych w jeziorze.

W środowiskach jeziornych powstają warstwowania horyzontalne. Jednej warstwie odpowiada jeden rok. W jeziorach odkładają się osady klastyczne - piaski, iły i żwiry, chemiczne - kredy jeziorne oraz biologiczne - gytie i torfy.

Środowiska wodnolodowcowe dzieli się na rzecznolodowcowe, czyli fluwioglacjalne oraz jeziornolodowcowe, czyli limnoglacjalne. Wyróżnia się też środowiska czysto lodowcowe, czyli glacjalne.

Lodowce tworzą się w cyrku lodowcowym, pozostałościami po których są jeziora cyrkowe. Z czasem lód nie mieści się już w cyrku i powstaje schodzący od cyrku jęzor lodowcowy. Gdy topnienie jest równoważone przez akumulacją następuje stagnacja czoła. Choć lodowiec jest cały czas w ruchu, czoło lodowca pozornie nie porusza się. W klimacie cieplejszym następuje recesja czoła lodowca, zaś w klimatach zimnych, gdy akumulacja jest intensywniejsza od topnienia, ma miejsce transgresja czoła. Lód tworzący lodowiec jest nieustannie w ruchu od cyrku przez jęzor lodowcowy.

Podstawowe formy lodowcowe to kemy, wytopiska, doliny rynnowe, ozy, moreny denne, moreny czołowe, sandry i pradoliny. Moreny denne to rozległe, płaskie osady złożone z glin, znajdujące się na dnie lodowca. Gdy lodowiec wycofa się morena denna pozostaje jako forma polodowcowa. Moreny denne zajmują duże powierzchnie i są pozostałością po spągu lodowca.

Moreny czołowe złożone są ze żwirów i piasków. Są pozostałością po czole lodowca. Moreny czołowe są formami wodnolodowcowymi i składają się z grubych frakcji, które zostały przetransportowane przez czoło lodowca.

9