2967511868

Rys. 1.7. Rodzaje zużywania części maszyn

Zużywanie

części

maszyn

Rodzaje

zużywania

Zjawiska i procesy określajqce •nechanizm zużywania

| Mechaniczne j
	—| Tarcie
	Przekroczenie _ wytrzymałości

Korozyjne

doraźnej lub zmęczeniowej

Korozyjno-mechaniczne

| Korozja chemiczna

-i Korozja naprężeniowa

Korozja elektro-chemiczna

H Korozja zmęczeniowa

Korozja-erozja

Źródło. M. Cymerys, Użytkowanie i obsługiwanie maszyn i urządzeń 723[02].Z2.03. Poradnik dla ucznia. ITE PiB. Radom 2007

Zużywanie mechaniczne

W przypadku tarcia ślizgowego powodującego zużywanie ścierne, adhezyjne, erozyjne i fretting wyodrębnia się trzy typowe okresy:

1.    docieranie,

2.    zużywanie umiarkowane - normalna praca, zwykle o stałej intensywności,

3.    zużywanie awaryjne (patologiczne).

W przypadku tarcia tocznego zmiany zachodzące w okresie docierania i zużywania normalnego, wywołane zgniotem materiału warstwy wierzchniej, są w zasadzie niezauważalne. W skutek zmian zmęczeniowych w tej warstwie, po pewnym czasie następuje wypadanie z niej cząstek materiału (pitting lub łuszczenie), co jest początkiem zużywania lawinowego, awaryjnego.

Długość oraz intensywność poszczególnych okresów zużywania zależą od:

•    cech konstrukcyjnych współpracujących części, kształtu ich powierzchni, rodzaju materiałów, obciążenia i smarowania,

•    cech technologicznych współpracujących części: rodzaju ostatecznej obróbki, jakości obróbki cieplnej lub cieplno-chemicznej, chropowatości powierzchni i jakości montażu,

•    cech eksploatacji: prawidłowego użytkowania, konserwacji oraz obsługi między naprawami.

Zużywanie mechaniczne wskutek przekroczenia wytrzymałości zmęczeniowej

Niszczenie mechaniczne powstaje nie tylko w wyniku tarcia, lecz również na skutek odkształceń plastycznych i zmęczenia. Odkształcenia trwałe, powodujące uszkodzenia elementów maszyn, powstają w wyniku działania obciążeń statycznych i dynamicznych, których wartości przekraczają granicę sprężystości materiału. Powstają one również po osiągnięciu przez materiał granicznej liczby cykli zmęczeniowych przy obciążeniach zmiennych, któiych wartość nie przekracza granicy sprężystości materiału.

20