plik


ÿþJAN PAWEA II  O CZAOWIEKU Jan PaweB II (wBa[ciwie Karol WojtyBa), od roku 1978 papie|, pierwszy od 1452 roku papie| nie-WBoch, kontynuator dzieBa Vaticanum II, twórca programu nauczania spoBecznego ko[cioBa na potrzeby trzeciego tysiclecia chrze[cijaDstwa, urodziB si 18 maja 1920 roku w Wadowicach. W 1938 roku podjB studia polonistyczne na uniwersytecie JagielloDskim; w czasie wojny rozpoczB studia na Wydziale Teologicznym UJ, które kontynuowaB po 1945 roku. Podczas okupacji hitlerowskiej pracowaB m.in. w kamienioBomach, zwizany byB z ruchem konspiracyjnym, zajmowaB si twórczo[ci literack. W 1946 roku otrzymaB [wicenia kapBaDskie. DoktoryzowaB i habilitowaB na UJ, potem wykBadaB na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1958 roku otrzymaB sakr biskupi , w 1963 roku zostaB arcybiskupem- metropolit krakowskim, a w 1967 roku  kardynaBem. 16 pazdziernika 1978 roku zostaB wybrany na papie|a i przybraB imi Jan PaweB I.I. Jego pontyfikat przebiega pod znakiem wielostronnej aktywno[ci , licznych podró|y pasterskich, w tym piciu pielgrzymek do Polski, niezwykle wa|nych dla postpu gBbokich przemian zachodzcych w |yciu kraju w ostatnim dwudziestoleciu , oraz licznych enuncjacji , w której papie| z jednej strony kontynuowaB polityk aggiornamento w Ko[ciele , zapocztkowan Soborem WatykaDskim II, ale w których te|  z drugiej  tworzyB fundament pod stabilne i poczesne miejsce Ko[cioBa w rozpoczynajcym si niebawem trzecim tysicleciu chrze[cijaDstwa. Najwa|niejszymi dokumentami zawierajcymi koncepcje nauki spoBecznej Ko[cioBa s liczne encykliki , w[ród nich  Laborem exercens (1981),  Sollicitudo rei socialis (1988) i  Centesimus Annus (1991). Wiele wa|nych my[li zawieraj papieskie konstytucje apostolskie oraz przemówienia wygBaszane z wa|nych okazji. Charakterystyczne dla stosunku Jana PawBa II wobec wzBowych problemów wspóBczesnego [wiata jest jego naukowe zorientowanie. Ju| w encyklice  Redemptor hominis papie| stwierdzaB :  Jest powoBaniem teologów i wszystkich ludzi nauki w Ko[ciele, a|eby Bczyli wiar z wiedz i mdro[ci, aby przyczyniali si do ich wzajemnego przenikania . Akademicki rodowód papie|a, jego kilkunastoletnia praca jako profesora, poczucie misji i potrzeby nauczania wycisnBy gBboki [lad w jego podej[ciu do nauki i uczonych, jako tych , których dziaBalno[ jest [ci[le zwizana z pragnieniem poznania prawdy , w idei uniwersytetu otwartego, wra|liwego na znaki czasu, wreszcie w jego stosunku do wzajemnej relacji midzy wiar a nauk. Papie| wielokrotnie mówiB o wolno[ci przedmiotu i metod badania, wyra|ajc zdanie, |e  nauka jest sama w sobie dobra, jest bowiem poznawaniem [wiata , który jest dobry . Podkre[laB on , |e poznawanie [wiata przez ludzi jest forma udziaBu w wiedzy Stwórcy. Jan PaweB II wysoko ceni nie tylko badania stosowane, ale i podstawowe. W przemówieniu wygBoszonym w 1983 roku na KUL-u mówiB, |e uniwersytet to wa|ny odcinek walki o czBowieczeDstwo czBowieka, |e instytucja uniwersytetu jest jednym z arcydzieB ludzkiej kultury. W przemówieniu wygBoszonym w 1983r. na KUL-u mówiB, |e uniwersytet to wa|ny odcinek walki o 1 czBowieczeDstwo czBowieka, |e instytucja uniwersytetu jest jednym z arcydzieB ludzkiej kultury. W encyklice Redemptor hominis zastanawiaB si te| nad tym,  czy ów postp, którego autorem i sprawc jest czBowiek, czyni |ycie ludzkie na ziemi bardziej ludzkim, bardziej godnym czBowieka? nie wykluczaB kolizji na styku wiary i nauki. PoddawaB krytyce pozytywistyczn mentalno[, spadek po filozofii o[wiecenia, ale jego krytyka byBa bardziej pow[cigliwa od tej, któr przeprowadzali poprzednicy. W trwajcym dialogu wiary z ateizmem Jan PaweB II stanB na stanowisku, |e  to prawda, i| czBowiek nie mo|e organizowa spraw ziemskich bez Boga. Prawd jest tylko, |e bez Boga mo|e on skierowa je przeciw sobie . Papie| doprowadziB do koDca spraw rehabilitacji Galileusza, podkre[lajc, |e w przeszBo[ci nie brakowaBo nieporozumieD, rodzcych niejeden bolesny konflikt trwajcy przez stulecia. Charakteryzujc istot magisterium spoBecznego Ko[cioBa, papie| konkludowaB w encyklice Centesimus Annus:  Ko[cióB wypowiada si na temat okre[lonych sytuacji ludzkich, indywidualnych i wspólnotowych, narodowych i midzynarodowych i formuBuje w ten sposób swe nauczanie, prawdziwy corpus doktrynalny, który pozwala mu analizowa zjawiska spoBeczne, wypowiada si na ich temat i wskazywa kierunki wBa[ciwego rozwizywania problemów, które z nich wynikaj . Jednym z takich problemów jest praca ludzka, o której Jan PaweB II wspominaB wielokrotnie, najbardziej kompleksowo w encyklice Laborem exercens, wydanej w 1981 r. w dziewidziesit rocznic ogBoszenia wielkiej karty ustroju spoBecznego, jak byBa encyklika Rerum novarum. Praca-wedBug papie|a- stanowi podstawowy wymiar ludzkiego bytowania, z którego czBowiek czerpie wBa[ciw sobie godno[.  Ko[cióB uwa|a za swoje zadanie staBe przypominanie o godno[ci i prawach ludzi pracy oraz pitnowanie takich sytuacji, w których bywaj one gwaBcone, starajc si przez to oddziaBywa na bieg tych przemian, aby wraz z nimi dokonywaB si prawdziwy postp czBowieka i spoBeczeDstwa . Praca jako problem czBowieka stanowi kwintesencj kwestii spoBecznej i musi by obiektem szczególnej uwagi w nauczaniu Ko[cioBa, bo jest wyrazem jego apostolskiego posBannictwa. Tak jest jednak tylko wówczas, gdy celem bdzie dobro czBowieka. Znaczenie pracy-pisaB papie|- podkre[la wiele nauk o czBowieku: antropologia, paleontologia, historia, socjologia i psychologia; to prze[wiadczenie rozumu jest w nauce spoBecznej Ko[cioBa, dodatkowo wspierane przez przekonanie wiary. Dziki pracy czBowiek staje si obrazem Boga w dziele tworzenia, pracujc-odzwierciedla Stwórc, a sama praca zyskuje wymiar radosnego aktu wspóBtworzenia. Grzech pierworodny, po którym czBowiek zostaB skazany na to, by  w pocie oblicza zdobywaB po|ywienie , nie zmienia pierwotnego jego przeznaczenia, by  czyniB sobie ziemi poddan . Praca zatem  cho wykonywana w trudzie  nie przestaj by dobrem. Przez prac czBowiek nie tylko przeksztaBca przyrod, ale tak|e  urzeczywistnia sobie jako czBowieka i to zarówno ze wzgldu na sam nakaz Stwórcy, jak i na jego wBasne czBowieczeDstwo, którego utrzymanie i rozwój wymagaj wykonania pracy. Ten obowizek rozszerza posiadanie rodziny, ale wynika on te| z obowizku wobec spoBeczeDstwa, narodu, a nawet caBej rodziny ludzkiej, której czBowiek jest czBonkiem, bdc  dziedzicem pracy wielu pokoleD, a zarazem 2 wspóBtwórc przyszBo[ci tych, którzy po nim nastan w kolei dziejów . Podkre[lajc, |e warto[ pracy polega przede wszystkim na tym, |e jej podmiotem jest czBowiek, Jan PaweB II poddaB krytyce zarówno koncepcje liberalne, traktujce prac jako towar, o cenie ustalanej przez rynek, jak i koncepcj marksistowsk, ograniczajc podmiotowo[ czBowieka. WzywaB do zapewnienia czBowiekowi prawa do pracy i sBusznej pBacy umo|liwiajcej godne |ycie i pozwalajcej utrzyma rodzin. ApelowaB o miejsca pracy dla niepeBnosprawnych, o organizowanie si w zwizkach zawodowych; nie kwestionowaB pracowniczych strajków pod warunkiem, |e zmierzaj ono do ochrony praw pracujcych i nie maj charakteru politycznego. Podkre[laB szczególn odpowiedzialno[ za wBa[ciw polityk socjaln pracodawców po[rednich, a wic przede wszystkim  paDstwa. Jan PaweB II dobrze zdaje sobie spraw z licznych niebezpieczeDstw, jakie zagra|aj rozwojowi godno[ci czBowieka we wspóBczesnym [wiecie. W encyklice Sollicitudo rei socialis z 1987r.,zawierajcej m.in. zarys wielu problemów wspóBczesno[ci, nie szczdziB sBów krytyki groznym zjawiskom naszego |ycia. Podkre[laB rosncy przedziaB midzy bogactwem a ubóstwem, zwracaB uwag na ró|nic w dziedzinie kulturowej: analfabetyzm, trudno[ci osignicia wy|szego wyksztaBcenia, ró|ne formy wyzysku ekonomicznego, spoBecznego, politycznego i religijnego, dyskryminacj na tle rasowym, pluralizm [wiatopogldów. Totalizm  pisaB papie|  gBosiB równo[, ale równaB w dóB, niszczyB twórcz podmiotowo[ obywatela.  Zamiast twórczej inicjatywy rodzi si bierno[, zale|no[ i podporzdkowanie wobec biurokratycznego aparatu, który jako jedyny dysponent i decydent, je|eli wrcz nie posiadacz ogóBu dóbr wytworzonych, stawia wszystkich w pozycji mniej lub bardziej totalnej zale|no[ci . W[ród szczególnych oznak niedorozwoju, które dotykaj coraz bardziej tak|e kraje bardziej rozwinite, papie| wymieniaB kryzys mieszkaniowy i bezrobocie oraz wzrastajce zadBu|enie midzynarodowe. Te przera|ajce tendencje tylko cz[ciowo równowa|one s trosk o pokój oraz walk o poszanowanie praw ludzkich, deklarowane przez organizacje midzynarodowe. Papie| wskazywaB na potrzeb pozaekonomicznych imponderabiliów rozwoju, rozwoju, który byBby prawdziwie ludzki, wolny od cywilizacji spo|ycia, od niewolnictwa posiadania, od zasady by mie, czyli |dzy zysku i pragnienia wBadzy. Prawdziwy rozwój - twierdziB  zakBada [wiadomo[ warto[ci praw wszystkich i ka|dego z osobna, poczynajc od prawa do |ycia a| po prawa zwizane z |yciem wspólnoty politycznej. Zwiatu potrzeba solidarno[ci i wolno[ci, nade wszystko za[  wzrostu moralnego; [wiat podzielony na bloki i [wiat imperialny, to [wiat poddany strukturom grzechu. Papie| przypominaB, |e Ko[cióB nie mo|e ofiarowa technicznych rozwizaD problemów nkajcych [wiat, zgBasza natomiast program zachowania godno[ci czBowieka, w którym Ko[cioBowi byBaby pozostawiona konieczna przestrzeD do wypeBniania wBasnego posBannictwa w [wiecie. Ko[cióB ma jednak obowizek dzieli si swym ogromnym do[wiadczeniem w sprawach ludzkich; powinien rozcign swe religijne posBannictwo na ró|ne dziedziny ludzkiej aktywno[ci. Jan PaweB II 3 podkre[laB, |e nauka spoBeczna Ko[cioBa  nie jest jak[ trzeci drog midzy liberalnym kapitalizmem i marksistowskim kolektywizmem ; |e stanowi kategori niezale|n. Nie jest ona równie| ideologi, lecz dokBadnym sformuBowaniem wyników pogBbionej refleksji nad zBo|ono[ci ludzkiego bytowania. Jej gBównym celem jest wyja[nianie rzeczywisto[ci przez badanie jej zgodno[ci czy niezgodno[ci z nauk Ewangelii. Tak rozumiana nauka spoBeczna Ko[cioBa nale|y do teologii moralnej, która naucza przepowiadajc. Przepowiadanie jest wa|niejsze od oskar|ania, bo wi|e si z wy|szym stopniem motywacji. Twierdzc, |e dobra tego [wiata byBy pierwotnie przeznaczone dla wszystkich i |e los rzesz ubogich musi równie| niepokoi Ko[cióB, Jan PaweB II wskazywaB najlepsze potrzeby w tym zakresie: reform midzynarodowego systemu handlowego, reform [wiatowego systemu monetarnego, wzrost wymiany technologicznej i rewizje struktur [wiatowych organizacji midzynarodowych. W stulecie Leonowej encykliki Rerum novarum Jan PaweB II wydaB encyklik Centesimus Annus, która w sposób najbardziej widoczny poBczyBa cigBo[ z wizj odnowy, daBa ocen drogi, jak przebyB Ko[cióB i caBy [wiat, a zarazem wizj przyszBego rozwoju, która przypominaBa rzeczy stare, ale i podnosiBa rzeczy nowe, w[ród których |yje Ko[cióB i [wiat. Surowo[ ocen odnosiB papie| przede wszystkim do drogi, po której kroczyB [wiat w ostatnim stuleciu. Praca staBa si towarem, który podobnie jak inne towary mo|na swobodnie kupowa i sprzedawa na rynku; nastpstwem byB  podziaB spoBeczeDstwa na dwie klasy odgrodzone od siebie gBbokim przedziaBem . Jan PaweB II nie ukrywaB niechci do caBkowitej wolno[ci ekonomicznej; to ona zrodziBa jako antytez socjalizm. Z kolei podstawowy bBd socjalizmu ma charakter antropologiczny i wynika z bBdnej koncepcji osoby ludzkiej i jej pozycji w spoBeczeDstwie. U podstaw tego bBdu tkwiB ateizm, którego drzewo genealogiczne tkwiBo w filozofii o[wiecenia. Papie| nie negowaB konfliktowo[ci w spoBeczeDstwie; powoBywaB si na sBowa Piusa XI, który twierdziB, |e walka klas powinna zmierza do wspóBzawodnictwa opartego na d|eniu do sprawiedliwo[ci. PrzeciwstawiaB si natomiast idei walki klas jako konfliktu nieograniczonego wzgldami natury etycznej i prawnej. Liberalny kapitalizm i stalinowski socjalizm musiaBy doprowadzi do konfliktu na skal totaln z chwil, w której padBy ofiar ideologii nienawi[ci. Dominujcy wpByw na sytuacj wspóBczesnego [wiata wywarBo rozprzestrzenienie si komunistycznego totalitaryzmu i powstanie porzdku jaBtaDskiego. Rozwizaniem alternatywnym byB system bezpieczeDstwa narodowego, który wszak|e zapobiegajc inflacji marksistowskiej, uderzaB w sam system wolno[ci obywateli, dla których byB stworzony. Praktyczn alternatyw dla komunizmu stanowiB model spoBeczeDstwa dobrobytu lub spoBeczeDstwa konsumpcyjnego, ale i tu punkt ci|ko[ci w walce z marksizmem przenosiB si na teren czystego materializmu. UdowadniaB on co prawda, |e spoBeczeDstwo wolnorynkowe mo|e doj[ do peBniejszego ani|eli komunizm zaspokajania materialnych potrzeb czBowieka, ale  uwydatniajc niepowodzenie marksizmu w jego zamiarze zbudowania lepszego spoBeczeDstwa  spotykaB si 4 on  jak to okre[laB papie|  z marksizmem w d|eniu do caBkowitego sprowadzenia czBowieka do dziedziny ekonomicznej i zaspokojenia potrzeb materialnych. Alternatywa kapitalizm-socjalizm jest alternatyw z gruntu faBszyw, albowiem  nie do przyjcia jest twierdzenie  jak zauwa|yB papie|  jakoby klsce realnego socjalizmu kapitalizm zostaB jedyny modelem organizacji gospodarczej . Tylko system, w którym dominuje  ekonomia przedsibiorczo[ci, ekonomia rynku czy po prostu wolna ekonomia zasBuguje na poparcie. Innymi sBowy: upadek komunizmu bynajmniej nie usuwa automatycznie wszystkich zagro|eD, pojawiajcych si w dzisiejszym [wiecie. Jan PaweB II cytowaB sBowa  Leona XIII o potrzebie zdrowej teorii paDstwa; akceptowaB ide paDstwa praworzdnego, ale nie sdziB, by jego urzeczywistnienie byBo spraw prost.  Gdy ludzie sdz, |e posiedli tajemnice doskonaBej organizacji spoBecznej, to polityka staje si wówczas [wieck religi . ZwracaB uwag na niebezpieczeDstwo wykorzystania paDstwa do realizacji ustrojowych koncepcji sprzecznych z natur czBowieka i uzurpujcych sobie prawo do swobodnego manipulowania losami jednostki. UznawaB |e przeciwieDstwem paDstwa totalitarnego jest paDstwo demokratyczne, zwracaB wszak|e uwag na to, |e demokracja mo|e sprzyja interesom  wskich grup kierowniczych, które dla wBasnych partykularnych korzy[ci przywBaszczaj sobie wBadz w paDstwie . DostrzegaB ta| drugie oblicze zjawiska, a mianowicie niebezpieczeDstwo fanatyzmu lub fundamentalizmu ludzi którzy  w imi ideologii, uwa|ajcej si za naukow lub religijn, czuj si uprawnieni do narzucania innym wBasnej koncepcji prawdy i dobra . OpowiadaB si za solidarno[ciowym modelem spoBeczeDstwa, w którym czBowiek urzeczywistnia siebie samego, traktujc jako przedmiot zawBaszczane przez siebie  rzeczy tego [wiata . Zadaniem paDstwa jest czuwanie nad dobrem wspólnym i troska o to, by wszystkie dziedziny |ycia spoBecznego przyczyniaBy si do jego urzeczywistnienia. Do tych dziedzin papie| zaliczaB tak|e |ycie ekonomiczne, cho najwa|niejsze byBy warto[ci moralne, sBu|ce rozwojowi czBowieka jako istoty godnej. 5

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Jan Paweł II – Orędownik prawdy(1)
Jan Paweł II Apostoł pokoju
Jan Pawel II Tryptyk Rzymski
Jan Pawel II i krach komunizmu

więcej podobnych podstron