plik


UBEZPIECZENIA SPOAECZNE REPETYTORIUM Gra|yna Szyburska-Walczak Warszawa 2012 Stan prawny na 1 maja 2012 r. Wydawca Magdalena Stojek-SiwiDska Redaktor prowadzcy Ewa Fonkowicz Opracowanie redakcyjne El|bieta Jzwiak Aamanie JustLuk Aukasz Drzewiecki, Justyna SzumieB, Krystyna Szych Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2012 ISBN: 978-83-264-3911-7 ISBN PDF-a: 978-83-264-5023-5 Wydane przez: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. Redakcja Ksi|ek 01-231 Warszawa, ul. PBocka 5a tel. 22 535 82 00, fax 22 535 81 35 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl Ksigarnia internetowa www.profinfo.pl Spis tre[ci SPIS TREZCI Wykaz skrtw 19 RozdziaB I Zagadnienia wstpne 23 1. Dlaczego ubezpieczenia spoBeczne s takie skomplikowane? 23 1.1. Jak narodziBy si ubezpieczenia spoBeczne? 23 1.2. Uwarunkowania demograficzne, ekonomiczne, prawne i spoBeczne polskiego systemu ubezpieczeD spoBecznych 23 2. Zabezpieczenie spoBeczne, ubezpieczenie spoBeczne, zaopatrzenie spoBeczne, pomoc spoBeczna  rozr|nienie podstawowych poj 24 2.1. Zabezpieczenie spoBeczne 24 2.2. Ubezpieczenie spoBeczne 25 Ubezpieczenie spoBeczne a ubezpieczenia spoBeczne 25 2.3. Zaopatrzenie spoBeczne 25 Typowe przypadki [wiadczeD o charakterze zaopatrzeniowym 26 2.4. Pomoc spoBeczna 26 2.5. Czy ubezpieczenie zdrowotne nale|y do ubezpieczeD spoBecznych? 27 3. Charakterystyczne cechy regulacji polskiego systemu ubezpieczeD spoBecznych jako elementu zabezpieczenia spoBecznego 27 3.1. Konstytucja RP jako wzorzec regulacji w sprawach dotyczcych zabezpieczenia spoBecznego 27 3.2. Kto jest obowizany do realizowania uprawnieD konstytucyjnych obywateli 28 3.3. Charakterystyka uregulowaD dotyczcych ubezpieczeD spoBecznych jako elementu zabezpieczenia spoBecznego 28 4. Konwencje i umowy midzynarodowe jako zrdBo midzynarodowego prawa socjalnego 30 4.1. Podstawowe zrdBa midzynarodowego prawa zabezpieczenia spoBecznego 30 4.2. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej 31 5. Prawo wsplnotowe. Koordynacja systemw zabezpieczenia spoBecznego 32 5.1. Zasada bezpo[redniego stosowania norm wsplnotowych 32 5.2. Zasada swobodnego przepBywu pracownikw wewntrz Unii 33 5 5 Spis tre[ci 5.3. Koordynacja systemw zabezpieczenia spoBecznego jako instrument sBu|cy ochronie interesw pracownika przemieszczajcego si wewntrz Unii 33 5.4. Zakres podmiotowy i przedmiotowy rozporzdzenia nr 883/2004 34 5.5. Podstawowe zasady koordynacji systemw zabezpieczenia spoBecznego 35 5.5.1. Zasada jedno[ci stosowanego ustawodawstwa 35 5.5.2. Zasada sumowania okresw ubezpieczenia (zatrudnienia i zamieszkania) 36 5.5.3. Zasada rwnego traktowania 36 5.5.4. Zasada zachowania praw nabytych (transferu) 37 5.5.5. Zasada rwnego traktowania [wiadczeD, dochodw, okoliczno[ci i zdarzeD 37 Pytania 37 RozdziaB II Zasady podlegania ubezpieczeniom spoBecznym 39 1. Zakres przedmiotowy ustawy z dnia 13 pazdziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeD spoBecznych 39 1.1. Co tam znajdziemy? 39 1.2. Zasada rwnego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez wzgldu na pBe, ras, pochodzenie etniczne, narodowo[, stan cywilny i rodzinny (art. 2a u.s.u.s.) 40 1.3. Rodzaje ubezpieczeD spoBecznych wyodrbnione w polskim prawie ubezpieczeD  art. 1 u.s.u.s. 41 1.4. Podmioty realizujce zadania z zakresu ubezpieczeD spoBecznych (art. 3 ust. 1 u.s.u.s.) 41 1.4.1. ZakBad UbezpieczeD SpoBecznych  status 41 1.4.2. Otwarte fundusze emerytalne 41 1.4.3. ZakBady emerytalne 42 1.4.4. PBatnicy skBadek 42 1.5. Kto to jest ubezpieczony? 43 1.5.1. Definicja ustawowa zawarta w ustawie systemowej 43 1.5.2. Status osb, ktre w dniu wej[cia w |ycie ustawy systemowej i po tej dacie nie podlegaBy ubezpieczeniu 43 2. Obowizkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe 44 2.1. Podstawowe zasady podlegania obowizkowym (przymusowym) ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym 44 2.2. Zamknity katalog podmiotw podlegajcych obowizkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a tak|e okresy podlegania temu obowizkowi (art. 6 i 13 u.s.u.s.) 45 2.3. Kim jest osoba wspBpracujca? 59 2.4. Istotne znaczenie kwalifikacji stosunku prawnego Bczcego strony umowy 59 3. Zbieg tytuBw do ubezpieczeD emerytalnego i rentowych 60 3.1. Umowa o prac jako tytuB do obowizkowych ubezpieczeD emerytalnego i rentowych (art. 9 ust. 1 u.s.u.s.) 60 6 6 Spis tre[ci 3.2. Bezwzgldne tytuBy do ubezpieczenia Bczce si z obowizkiem ubezpieczenia ka|dego z nich i brakiem mo|liwo[ci zwolnienia z takiego obowizku (art. 9 ust. 1 u.s.u.s.) 61 3.2.1. Obowizkowe podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w przypadku osb wykonujcych prac, realizujcych umow agencyjn, zlecenia, inn umow o [wiadczenie usBug, do ktrej stosuje si przepisy dotyczce zlecenia, umowy o dzieBo na rzecz pracodawcy, z ktrym Bczy ich stosunek pracy i na rzecz innych szczeglnych podmiotw (art. 9 ust. 1 u.s.u.s.) 62 3.2.2. Uzale|nienie obowizku ubezpieczeD emerytalnego i rentowych z innych tytuBw  nie bezwzgldnych, ale tzw. oglnych  od podstawy wymiaru skBadek z tytuBu bezwzgldnego (stosunku pracy, czBonkostwa w spBdzielni, sBu|by itd.) 62 3.3. Status osoby speBniajcej warunki do objcia obowizkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytuBw, z ktrych |aden nie jest bezwzgldnym tytuBem ubezpieczenia (art. 9 ust. 2) 63 3.3.1. Szczeglna rola tytuBu, ktry powstaB najwcze[niej 63 3.3.2. Szczeglny skutek wysoko[ci podstawy wymiaru skBadek (art. 9 ust. 2a u.s.u.s.) 64 3.3.3. Osoba wykonujca prac nakBadcz (art. 9 ust. 2b) 64 3.3.4. Najni|sze a minimalne wynagrodzenie 65 3.3.5. Prowadzcy kilka rodzajw dziaBalno[ci pozarolniczej (art. 9 ust. 3) 65 3.3.6. Emeryci i renci[ci  majcy ustalone prawo podlegaj w zasadzie dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym, ale istniej w tym zakresie wa|ne wyjtki 65 3.3.7. Pobierajcy zasiBek macierzyDski i zasiBek w wysoko[ci zasiBku macierzyDskiego (art. 9 ust. 1c, 1d i 6b u.s.u.s.) 66 4. Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe 66 4.1. Objcie dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym na podstawie art. 7 u.s.u.s. 66 4.2. Dobrowolne ubezpieczenie wynikajce ze zbiegu tytuBw (art. 9 u.s.u.s.) 67 4.3. Dobrowolna kontynuacja ubezpieczeD emerytalnego i rentowych (art. 10 u.s.u.s.) 68 4.4. Dobrowolne ubezpieczenie w okresie zawieszenia wykonywania dziaBalno[ci gospodarczej przez osoby prowadzce pozarolnicz dziaBalno[ gospodarcz (art. 36a u.s.u.s.) 68 5. Ubezpieczenie chorobowe 69 5.1. Cel ubezpieczenia, narzdzia ochrony 69 5.1.1. Zwiadczenia przewidziane w ustawie o [wiadczeniach pieni|nych z ubezpieczenia spoBecznego w razie choroby i macierzyDstwa  kompleksowy system pomocy pieni|nej 69 5.1.2. Kto ustala prawo do zasiBkw okre[lonych w ustawie, wysoko[ zasiBkw i dokonuje ich wypBaty? 70 5.1.3. Kiedy przedawnia si roszczenie o wypBat zasiBkw? 70 5.1.4. Czy mo|na kontrolowa korzystajcych z zasiBkw? 70 7 7 Spis tre[ci 5.2. Podmioty podlegajce obowizkowemu ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ust. 1 u.s.u.s.) 70 5.3. Podmioty uprawnione do objcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym na swj wniosek (art. 11 ust. 2) 71 5.4. ZasiBek chorobowy 71 5.4.1. Komu i kiedy przysBuguje (art. 4, art. 6 ust. 1, art. 7 u.[.p.u.s.) 71 5.4.2. Jak dBugo zasiBek chorobowy przysBuguje (art. 8 i 9, 12 ust. 3 u.[.p.u.s.) 73 5.4.3. Okresy, za ktre zasiBek chorobowy nie przysBuguje, bowiem ochrona ubezpieczeniowa jest wyBczona a prawo nie powstaje (okresy wyBczenia  art. 12 ust. 2 u.[.p.u.s.) 73 5.4.4. Okresy po ustaniu tytuBu ubezpieczenia, za ktre zasiBek chorobowy nie przysBuguje (dotyczy to niezdolno[ci powstaBej w czasie trwania i po ustaniu tytuBu ubezpieczenia  art. 13 ust. 1 i 2 u.[.p.u.s.) 74 5.4.5. Okresy pozbawienia prawa do zasiBku chorobowego (art. 14, 15, 16 i 17 ust. 2 u.[.p.u.s.) 74 5.4.6. Okresy utraty prawa do zasiBku chorobowego (art. 17 ust. 1 i 2 u.[.p.u.s.) 74 5.4.7. Obowizek dostarczenia za[wiadczenia lekarskiego 75 5.4.8. Wysoko[ zasiBku (art. 11 ust. 1 i 2 u.[.p.u.s.) 75 5.4.9. Co to jest podstawa wymiaru zasiBku i jak j obliczy? 76 5.5. Zwiadczenie rehabilitacyjne 77 5.6. ZasiBek wyrwnawczy 78 5.7. ZasiBek macierzyDski (art. 29 31 u.[.p.u.s.) 78 5.7.1. Komu i jak dBugo przysBuguje zasiBek macierzyDski 78 5.7.2. Wysoko[ zasiBku macierzyDskiego 79 5.8. ZasiBek opiekuDczy 80 5.8.1. Komu przysBuguje zasiBek opiekuDczy  art. 32 ust. 1 i 2, art. 32a u.[.p.u.s. 80 5.8.2. Przez jaki okres i w jakich warunkach przysBuguje zasiBek opiekuDczy? 80 5.8.3. Wysoko[ zasiBku 81 6. Ubezpieczenie wypadkowe 81 6.1. Cel ubezpieczenia 81 6.2. Podmioty podlegajce obowizkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu 81 6.3. Jakie zdarzenie wyczerpuje pojcie wypadku przy pracy? 82 6.3.1. Zdarzenia zrwnane z wypadkiem przy pracy w zakresie uprawnienia do [wiadczeD okre[lonych w ustawie (art. 3 ust. 2 u.s.u.s.) 84 6.3.2. Kto i w jakim trybie stwierdza wypadek przy pracy? 84 6.4. Co nazywamy chorob zawodow? 84 6.5. Zwiadczenia przewidziane w ustawie przysBugujce z tytuBu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej 85 6.5.1. ZasiBek chorobowy 86 8 8 Spis tre[ci 6.5.2. Zwiadczenie rehabilitacyjne 86 6.5.3. ZasiBek wyrwnawczy 86 6.5.4. Jednorazowe odszkodowanie 86 6.5.5. Jednorazowe odszkodowanie dla czBonkw rodziny zmarBego wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej 87 6.5.6. Renta z tytuBu niezdolno[ci do pracy 87 6.5.7. Renta szkoleniowa 88 6.5.8. Renta rodzinna 88 6.5.9. Dodatek do renty rodzinnej 88 6.5.10. Dodatek pielgnacyjny 89 6.5.11. Pokrycie kosztw leczenia z zakresu stomatologii i szczepieD ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne (art. 6 ust. 1 pkt 11 u.u.s.w.p.) 89 6.5.12. Czy zadBu|enie z tytuBu skBadek na ubezpieczenie wypadkowe wpBywa na mo|liwo[ uzyskania [wiadczeD? 89 6.5.13. Uszczerbek na zdrowiu w rozumieniu ustawy (art. 11 ust. 2 i 3 u.u.s.w.p.) 90 6.6. Okoliczno[ci wyBczajce prawo do [wiadczeD na rzecz ubezpieczonego (art. 21 ust. 1 i 2) 90 6.7. Kiedy ZUS wydaje decyzj o odmowie [wiadczenia z tytuBu wypadku przy pracy? (art. 22 ust. 1 u.u.s.w.p.) 91 6.8. Zbieg prawa do [wiadczeD (art. 24 26 u.u.s.w.p.) 91 6.9. Wypadki powstaBe w innych okoliczno[ciach ni| wymienione w ustawie wypadkowej 91 7. Kiedy ustaj ubezpieczenia? 92 7.1. Ustanie dobrowolnych ubezpieczeD emerytalnego, rentowych i chorobowego na wniosek 92 7.2. Ustanie dobrowolnych ubezpieczeD emerytalnego, rentowych i chorobowego z mocy prawa 92 Pytania 93 RozdziaB III Zasady ustalania i egzekwowania skBadek na ubezpieczenia spoBeczne 97 1. Wysoko[ skBadki 97 1.1. Stopy procentowe skBadek (art. 22 ust. 1 u.s.u.s.) 97 1.2. PodziaB skBadki na ubezpieczenie emerytalne  subkonto 98 2. System finansowania skBadek, czyli kogo wBa[ciwie obci|a skBadka 99 2.1. SkBadki finansowane w rwnych cz[ciach z wBasnych [rodkw przez pBatnikw skBadek i ubezpieczonych (art. 16 ust. 1, 1a u.s.u.s.) 99 2.2. WspBudziaB w finansowaniu skBadki (art. 16 ust. 1b u.s.u.s.) 99 2.3. SkBadki finansowane w caBo[ci z wBasnych [rodkw przez ubezpieczonych (art. 16 ust. 2 i 4, 11) 100 2.4. SkBadki finansowane w caBo[ci z wBasnych [rodkw przez pBatnikw skBadek (art. 16 ust. 1d, 3, 5a u.s.u.s.) 100 2.5. SkBadki finansowane przez pBatnikw skBadek, ale nie z wBasnych [rodkw (przykBady) 101 9 9 Spis tre[ci 2.6. SkBadki finansowane w caBo[ci przez bud|et paDstwa 101 2.7. Szczeglny rodzaj finansowania skBadek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe duchownych podlegajcych obowizkowo tym ubezpieczeniom (art. 16 ust. 10 u.s.u.s.) 101 2.8. Odrbne zasady finansowania skBadek zatrudnionych osb niepeBnosprawnych oraz niepeBnosprawnych podejmujcych dziaBalno[ gospodarcz 102 3. Podstawa wymiaru skBadek 102 3.1. Przychd w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osb fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z pzn. zm.) jako zasadnicza kategoria sBu|ca wyznaczeniu podstawy wymiaru skBadek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 102 3.2. Katalog przychodw wyBczonych z podstawy wymiaru skBadek nale|nych za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. 103 3.3. Wyznaczanie podstawy wymiaru skBadek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla podmiotw szczeglnych art. 18 ust. 4 6 u.s.u.s. 104 3.4. Podstawa wymiaru skBadki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osb prowadzcych dziaBalno[ pozarolnicz 105 3.5. Podstawa wymiaru skBadki osb wykonujcych prac na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia, albo innej umowy o [wiadczenie usBug, do ktrej zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje si przepisy dotyczce zlecenia, i wspBpracujcych oraz podlegajcych dobrowolnie ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym na zasadzie przystpienia i kontynuacji 105 3.6. Preferencyjne zasady ustalania podstawy wymiaru skBadek (art. 18a u.s.u.s.) 105 3.7. Grna granica podstawy wymiaru skBadki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym 106 3.8. Podstawa wymiaru skBadki na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe 106 4. Odsetki za zwBok od nieopBaconych w terminie skBadek (art. 23 u.s.u.s.) 107 5. OpBata dodatkowa (art. 24 ust. 1 u.s.u.s.) 107 6. Przedawnienie nale|no[ci z tytuBu skBadek 108 6.1. Terminy przedawnienia 108 Nale|no[ci nieulegajce przedawnieniu (art. 24 ust. 5 u.s.u.s.) 108 6.2. Hipoteka przymusowa (art. 26 u.s.u.s.) 108 6.3. Zastaw (art. 27 u.s.u.s.) 109 6.4. Przerwanie biegu przedawnienia 109 6.5. Zawieszenie biegu przedawnienia 110 6.6. Odroczenie terminu pBatno[ci skBadek i ukBad ratalny (art. 29 ust. 1 4 u.s.u.s.) 110 7. Co si dzieje z nienale|nie opBaconymi skBadkami? (nadpBata u.s.u.s.) 110 7.1. Skd pBatnik powezmie wiadomo[ o kwocie nienale|nie opBaconych skBadek podlegajcych zwrotowi? 111 7.2. Jakie dziaBania powinien podj pBatnik, aby uzyska zwrot? 111 7.3. Czy te nale|no[ci si przedawniaj? 111 8. SkBadka na fundusze pozaubezpieczeniowe (art. 32 u.s.u.s.) 112 10 10 Spis tre[ci 9. Umarzanie nale|no[ci z tytuBu skBadek 112 9.1. Fakultatywny charakter umorzenia 112 9.2. CaBkowita nie[cigalno[ jako przesBanka umorzenia 113 10. Odpowiedzialno[ innych osb za nale|no[ci z tytuBu skBadek oraz odpowiedzialno[ osb trzecich za zalegBo[ci skBadkowe 113 10.1. Odpowiedzialno[ innych osb za zobowizania skBadkowe 113 10.1.1. Odpowiedzialno[ maB|onka 114 10.1.2. Nastpstwo prawne powstaBe w wyniku Bczenia, przeksztaBcenia i przejcia podmiotw (art. 93, 93a 93c, 93e, 94 o.p.) 114 10.1.3. Odpowiedzialno[ spadkobiercw za zobowizania skBadkowe (art. 97 1, art. 98 1, art. 98 2 pkt 1, 2, 5, 7, art. 100, 101, 105 1 i 2 o.p.) 115 10.1.4. Odpowiedzialno[ zapisobiercy (art. 106 o.p.) 115 10.2. Odpowiedzialno[ osb trzecich za zalegBo[ci skBadkowe 115 10.2.1. Odpowiedzialno[ rozwiedzionego maB|onka pBatnika (art. 110 1, 2 pkt 2 i o.p.) 115 10.2.2. Odpowiedzialno[ czBonkw rodziny pBatnika (art. 111 1 4 i 5 pkt 1 o.p.) 116 10.2.3. Odpowiedzialno[ nabywcy przedsibiorstwa lub jego zorganizowanej cz[ci (art. 112 o.p.) 116 10.2.4. Odpowiedzialno[ firmanta (art. 113 o.p.) 117 10.2.5. Odpowiedzialno[ wBa[ciciela, samoistnego posiadacza lub u|ytkownika wieczystego rzeczy lub prawa, wynajmujcego, wydzier|awiajcego, strony umowy leasingu i innych o podobnym charakterze (art. 114 o.p.) 117 10.2.6. Odpowiedzialno[ wsplnikw spBek prawa cywilnego, jawnych, partnerskich, komplementariuszy spBki komandytowej albo komandytowo akcyjnej (art. 115 o.p.) 117 10.2.7. Odpowiedzialno[ czBonkw zarzdu spBek kapitaBowych (art. 116 o.p.) 118 10.2.8. Odpowiedzialno[ osoby prawnej przejmujcej lub powstaBej w wyniku podziaBu (art. 117 o.p.) 120 10.2.9. Przedawnienie prawa do wydania decyzji o odpowiedzialno[ci osoby trzeciej i zobowizania wynikajcego z decyzji o odpowiedzialno[ci osoby trzeciej (art. 118 ust. 1 i 2 o.p.) 121 Pytania 121 RozdziaB IV Obowizki ubezpieczonych i pBatnikw skBadek 123 1. Podstawowe obowizki zwizane ze zgBaszaniem do ubezpieczeD, rozliczaniem skBadek i zasiBkw 123 2. Obowizki ubezpieczonych zwizane z ustalaniem prawa do [wiadczeD i ich wysoko[ci (art. 80 pkt 1 5 u.s.u.s.) 124 3. Obowizki pBatnikw skBadek zwizane z realizacj uprawnieD inspektorw kontroli ZUS (art. 88 u.s.u.s.) 125 11 11 Spis tre[ci 4. Czy ZUS mo|e zastpowa pBatnika w jego obowizkach i czy istnieje norma kompetencyjna pozwalajca ZakBadowi na podejmowanie dziaBaD z urzdu? 126 RozdziaB V Postpowanie przed organem rentowym  decyzje ZUS 127 1. Wszczcie postpowania 127 2. Przebieg postpowania przed organem rentowym 128 3. Forma decyzji 129 4. Katalog indywidualnych spraw, w ktrych ZUS wydaje decyzje (art. 83 ust. 1 u.s.u.s.) 129 5. Prawo do odwoBania od decyzji jako realizacja zasady dwuinstancyjno[ci wyra|onej w art. 78 Konstytucji RP 130 6. Czy zaskar|ona decyzja zawsze bdzie rozpoznawana przez sd? 131 7. Szczeglna instytucja ponownego rozpoznania sprawy na wniosek lub z urzdu (art. 83a ust. 1 i 2 u.s.u.s.). 131 8. Swoiste instytucje przewidziane w przypadku przedBo|enia nowych dowodw lub ujawnienia nowych okoliczno[ci majcych wpByw na prawo albo zobowizanie w sprawach ju| rozstrzygnitych orzeczeniem wBa[ciwego sdu (art. 83 a ust. 3 u.s.u.s.) 132 9. WypBata [wiadczeD 133 10. Ustawa systemowa jako samodzielna podstawa |dania zwrotu nienale|nie pobranych [wiadczeD z odsetkami w wysoko[ci i na zasadach okre[lonych w prawie cywilnym 135 11. Pojcie nienale|nie pobranego [wiadczenia (art. 84 ust. 2 u.s.u.s.) 136 Jak nale|y rozumie obowizek pouczenia? 137 12. Dochodzenie nale|no[ci 137 Pytania 139 RozdziaB VI Emerytury i renty z Funduszu UbezpieczeD SpoBecznych, emerytury kapitaBowe i pomostowe 140 1. Podstawowe zasady zreformowanego systemu emerytalnego 140 1.1. Charakterystyka systemu filarowego 140 1.2. ZakBad UbezpieczeD SpoBecznych jako I filar 141 1.3. OFE  II filar 142 1.4. Dobrowolne formy przezorno[ci  III filar 143 1.5. yrdBa regulacji 144 2. Zakres przedmiotowy ustawy emerytalnej 144 2.1. Obszary regulacji 144 2.2. Zwiadczenia przysBugujce z Funduszu UbezpieczeD SpoBecznych uregulowane ustaw emerytaln 145 3. Okresy skBadkowe i nieskBadkowe jako podstawowe pojcia stosowane przy ustalaniu warunkw nabycia prawa do [wiadczeD z ubezpieczenia emerytalnego i rentowych 145 3.1. Okresy skBadkowe (art. 6 ust. 1 pkt 1 10, ust. 2 pkt 1 17 u.e.r.) 145 12 12 Spis tre[ci 3.2. Okresy nieskBadkowe (art. 7 u.e.r.) 149 3.3. Okresy uzupeBniajce (art. 10, 10a u.e.r.) 151 3.4. Okresy ubezpieczenia za granic 152 4. Emerytury z Funduszu UbezpieczeD SpoBecznych 153 4.1. Emerytury dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. 153 4.1.1. Emerytury w wieku podstawowym (art. 27 u.e.r.) 153 4.1.2. Emerytury z urzdu zamiast pobieranej renty z tytuBu niezdolno[ci do pracy (art. 27a u.e.r.) 154 4.1.3. Emerytury przy obni|onym sta|u (art. 28 u.e.r.) 154 4.1.4. Emerytury wcze[niejsze (art. 29 31 u.e.r.) 154 4.1.5. Emerytury w wieku obni|onym (art. 32, 33 u.e.r.) 156 4.1.6. Emerytury kolejowe (art. 40 45 i 50 u.e.r.) 158 4.1.7. Emerytury grnicze 159 4.1.8. Emerytury wcze[niejsze przyznawane na podstawie odrbnych przepisw (art. 30 u.e.r.) 159 4.2. Emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r. (art. 46 u.e.r.) 160 4.3. Emerytury przyznawane bez wzgldu na wiek 161 4.3.1. Emerytura przyznawana na podstawie art. 58 ust. 3 u.[.r. 161 4.3.2. Emerytury dla osb opiekujcych si dziemi tzw. specjalnej troski 161 4.3.3. Emerytury grnicze przyznawane bez wzgldu na wiek (art. 50e u.e.r.) 162 4.3.4. Emerytury nauczycielskie przyznawane bez wzgldu na wiek (art. 88 KN) 162 4.4. Emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. (art. 24 i 24a u.e.r.) 163 5. Emerytury pomostowe 164 5.1. Charakter [wiadczenia 164 5.2. Nowe definicje pracy w warunkach szczeglnych i o szczeglnym charakterze oraz pracownika wykonujcego takie prace 164 5.3. Warunki przyznania emerytury pomostowej (art. 4 pkt 1 7 u.e.p.) 165 5.4. Rekompensaty 166 6. Renty z Funduszu UbezpieczeD SpoBecznych 166 6.1. Niezdolno[ do pracy, niezdolno[ do samodzielnej egzystencji 166 6.2. Tryb orzekania o niezdolno[ci do pracy 168 6.3. Warunki nabycia prawa do renty z tytuBu niezdolno[ci do pracy 170 6.3.1. Warunek posiadania wymaganego okresu skBadkowego i nieskBadkowego 171 6.3.2. Warunek powstania niezdolno[ci w okresie objtym ochron ubezpieczeniow 172 6.3.3. Przywrcenie prawa do renty (art. 61, 72 u.e.r.) 172 6.4. Renta szkoleniowa(art. 60 u.e.r.) 172 6.5. Renta rodzinna 173 6.5.1. Renta rodzinna dla dzieci zmarBego 174 13 13 Spis tre[ci 6.5.2. Renta rodzinna dla przyjtych na wychowanie i utrzymanie przed osigniciem peBnoletnio[ci wnukw, rodzeDstwa i innych dzieci (art. 67 ust. 1 pkt 2 u.e.r.) 174 6.5.3. Renta rodzinna dla wdowy (wdowca) 175 6.5.4. Renta rodzinna dla rodzicw 176 6.5.5. Wysoko[ renty rodzinnej (art. 73, 76 u.e.r.) 176 7. Dodatek pielgnacyjny, zasiBek pogrzebowy 177 7.1. Dodatek pielgnacyjny  komu przysBuguje i ile wynosi? 177 7.2. ZasiBek pogrzebowy 177 7.2.1. W jakiej sytuacji przysBuguje zasiBek pogrzebowy? (art. 77 ust. 1 3 u.e.r.) 177 7.2.2. Komu przysBuguje zasiBek pogrzebowy i w jakiej wysoko[ci? 178 8. Ustalanie wysoko[ci [wiadczeD 178 8.1. Pojcia niezbdne dla zrozumienia procesu ustalania [wiadczeD 178 8.1.1. Kwota bazowa 178 8.1.2. Podstawa wymiaru emerytury i renty 179 8.1.3. Podstawa wymiaru emerytury dla osoby, ktra wcze[niej miaBa ustalone prawo do renty z tytuBu niezdolno[ci do pracy 181 8.1.4. Podstawa wymiaru emerytury dla osoby, ktra wcze[niej miaBa ustalone prawo do emerytury 181 8.1.5. KapitaB pocztkowy 181 8.1.6. Podstawa obliczenia emerytury 182 8.2. Ustalanie wysoko[ci rent 182 8.2.1. Renta dla osoby caBkowicie niezdolnej do pracy (art. 62 ust. 1, 1a, 3, art. 63 ust. 1 u.e.r.) 182 8.2.2. Renta dla osoby cz[ciowo niezdolnej do pracy (art. 62 ust. 2 u.e.r.) 183 8.3. Ustalanie wysoko[ci emerytur 183 8.3.1. Wysoko[ emerytury dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. i ubezpieczonych urodzonych w latach 1949 1968, ktrzy speBnili warunki do przyznania emerytury na starych zasadach 183 8.3.2. Wysoko[ emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. 185 8.3.3. Wysoko[ emerytury mieszanej dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. (art. 183 u.e.r.) 186 9. Emerytury kapitaBowe 186 9.1. Zakres przedmiotowy ustawy o emeryturach kapitaBowych (art. 1 u.e.k.) 186 9.2. Rodzaje emerytur kapitaBowych, charakterystyka [wiadczenia 187 9.2.1. Okresowa emerytura kapitaBowa 187 9.2.2. Do|ywotnia emerytura kapitaBowa 188 10. Zmiana wysoko[ci [wiadczeD z Funduszu UbezpieczeD SpoBecznych 189 10.1. Waloryzacja (art. 88 94 u.e.r.) 189 10.2. Zmiana wysoko[ci [wiadczeD uzale|nionych od niezdolno[ci do pracy 190 10.3. Zmiana wysoko[ci nowej emerytury z art. 24 i 24a (art. 108 u.e.r.) 190 10.4. Zmiana wysoko[ci renty i emerytury obliczonej na starych zasadach 191 14 14 Spis tre[ci 10.4.1. Ponowne ustalenie emerytury lub renty od podstawy wymiaru [wiadczenia ustalonej wedBug reguB art. 15 u.e.r. z zastosowaniem nowej kwoty bazowej do cz[ci socjalnej i sta|owej 191 10.4.2. Przeliczenie podstawy wymiaru [wiadczenia (art. 111 u.e.r.) 192 10.4.3. Doliczenie nieuwzgldnionych okresw skBadkowych i nieskBadkowych (art. 112, 113 u.e.r.) 192 10.4.4. Przeliczenie z wyeliminowaniem  lat pustych 193 10.4.5. Ponowne ustalenie wysoko[ci emerytury zawieszonej od dnia 1 pazdziernika 2011 r. z powodu kontynuowania zatrudnienia u pracodawcy, na rzecz ktrego emeryt wykonywaB je bezpo[rednio przed dniem nabycia prawa do emerytury (art. 194c 194h u.e.r.) 193 10.5. Ponowne ustalenie prawa do [wiadczeD lub ich wysoko[ci poprzez wzruszenie prawomocnej decyzji rentowej 194 11. Podstawowe zasady ustalania [wiadczeD objtych ustaw emerytaln i ich wypBaty 195 11.1. Powstanie i ustanie prawa do [wiadczenia 195 11.2. Zawieszenie prawa do [wiadczenia 196 11.3. Zmniejszenie prawa do [wiadczenia 198 11.4. Wstrzymanie wypBaty [wiadczeD (art. 134 ust. 1 u.e.r.) 199 11.5. WypBata [wiadczeD niezrealizowanych (art. 136 u.e.r.) 200 11.6. Zwrot nienale|nie pobranych [wiadczeD (art. 138 138a u.e.r.) 200 11.6.1. Pojcie nienale|nie pobranego [wiadczenia (art. 138 ust. 2 i 3 u.e.r.) 201 11.6.2. Szczeglne obowizki bankw 202 11.7. Potrcenia ze [wiadczeD (art. 139 141 u.e.r.) 202 12. Zwiadczenia przyznawane w szczeglnym trybie finansowane z bud|etu paDstwa 203 Pytania 204 RozdziaB VII III Filar  indywidualne formy przezorno[ci 206 1. Pracownicze programy emerytalne 206 1.1. Formy prowadzenia programw (art. 6 ust. 1 u.p.p.e.) 206 1.2. Jak funkcjonuje PPE? 207 2. Indywidualne konta emerytalne 208 3. Indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego 209 RozdziaB VIII Inne [wiadczenia zlecone ZUS do wypBaty 211 1. Podstawowe akty prawne 211 1.1. Zwiadczenie przedemerytalne 211 1.2. Renta socjalna 213 1.3. Nauczycielskie [wiadczenie kompensacyjne 215 Pytania 216 15 15 Spis tre[ci RozdziaB IX Postpowanie sdowe w sprawach z zakresu ubezpieczeD spoBecznych 217 1. Pojcie sprawy z zakresu ubezpieczeD spoBecznych 217 1.1. Definicja ustawowa sprawy z zakresu ubezpieczeD spoBecznych (art. 476 2 i 3 k.p.c.) 217 1.1.1. Skarga na bezczynno[ (art. 4779 4 k.p.c.) 218 1.1.2. OdwoBanie w sprawie decyzji wydanej na skutek rozpoznania wniosku o interpretacj 218 1.1.3. System orzekania o niepeBnosprawno[ci 219 2. Gdzie, jak i kiedy wnie[ odwoBanie 219 2.1. WBa[ciwo[ rzeczowa sdw (art. 4778 1 k.p.c.) 219 2.2. WBa[ciwo[ miejscowa sdw (art. 461 2 3 k.p.c.) 220 2.3. Termin do wniesienia odwoBania, wymogi formalne, tre[ odwoBania 221 3. Strony postpowania w sprawach z zakresu ubezpieczeD spoBecznych (art. 47711 1 pkt 1 k.p.c.) 222 3.1. Ubezpieczony (art. 476 5 pkt 2 k.p.c.) 222 3.2. Inna osoba, ktrej praw i obowizkw dotyczy zaskar|ona decyzja 223 3.3. Organ rentowy (art. 476 4 k.p.c.) 223 3.4. Zainteresowany 224 3.5. Reprezentacja stron w postpowaniu z zakresu ubezpieczeD spoBecznych 225 4. Przebieg postpowania w sprawach z zakresu ubezpieczeD spoBecznych i jego odrbno[ci 225 4.1. Wstpne badanie sprawy i czynno[ci wyja[niajce jako instrumenty sBu|ce realizacji zasady szybko[ci postpowania w sprawach ubezpieczeniowych (art. 467 468 k.p.c.) 225 4.2. Zmiana przez organ rentowy zaskar|onej decyzji przed rozstrzygniciem sdu (art. 47713 k.p.c.) 226 4.3. Inne odrbno[ci majce na celu przyspieszenie postpowania 226 4.4. Odrbno[ci majce na celu ochron interesw ubezpieczonych 227 5. Rozstrzygnicie sdu 227 5.1. Przedmiot rozstrzygnicia 227 5.2. Sposoby rozstrzygnicia 229 5.3. Zaskar|anie orzeczeD sdu I instancji, nadzwyczajne [rodki zaskar|enia 230 Pytania 230 RozdziaB X Podstawowe informacje o ubezpieczeniu spoBecznym rolnikw 232 1. Podstawowe zrdBo regulacji i jego gBwne zaBo|enia 232 2. Zakres podmiotowy ustawy o ubezpieczeniu spoBecznym rolnikw 233 2.1. Rolnik  definicja ustawowa 233 2.2. Domownik (art. 6 pkt 2 u.u.s.r.) 234 2.3. Pojcie dziaBalno[ci rolniczej i gospodarstwa rolnego 234 2.3.1. DziaBalno[ rolnicza 234 2.3.2. Gospodarstwo rolne 235 16 16 Spis tre[ci 3. Charakter ubezpieczeD 235 3.1. Powstanie i ustanie ubezpieczenia obowizkowego 235 3.2. Powstanie i ustanie ubezpieczenia dobrowolnego 236 4. Ubezpieczenia wypadkowe, chorobowe i macierzyDskie 237 4.1. Podmioty podlegajce ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyDskiemu z mocy ustawy (art. 7 ust. 1 u.u.s.r.) 237 4.2. Podmioty podlegajce ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyDskiemu na wniosek 237 4.3. Zwiadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyDskiego (art. 9 u.u.s.r.) 238 5. Ubezpieczenie emerytalno rentowe 238 5.1. Podmioty podlegajce ubezpieczeniu emerytalno rentowemu z ustawy 238 5.2. Podmioty podlegajce dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalno  rentowemu na wniosek (art. 16 ust. 2 i 3 u.u.s.r.) 239 5.3. Zwiadczenia z ubezpieczenia emerytalno rentowego rolnikw 239 6. Zbieg tytuBw do ubezpieczeD (art. 5a u.u.s.r.) 240 7. Zwiadczenia z ustawy o ubezpieczeniu spoBecznym rolnikw 242 7.1. Jednorazowe odszkodowanie 242 7.2. ZasiBek macierzyDski (art. 15 u.u.s.r.) 244 7.3. ZasiBek pogrzebowy (art. 35 u.u.s.r.) 244 7.4. ZasiBek chorobowy(art. 14 u.u.s.r.) 244 7.5. Emerytury rolnicze 245 7.5.1. Emerytura w wieku podstawowym (art. 19 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1 i 3 u.u.s.r.) 245 7.5.2. Wcze[niejsza emerytura rolnicza (art. 19 ust. 2 i 3 w zw. z art. 20 ust. 1 3 u.u.s.r.) 246 7.6. Renty rolnicze z tytuBu niezdolno[ci do pracy w gospodarstwie rolnym 246 7.7. Renta rodzinna 249 7.8. Wysoko[ rent i emerytur rolniczych 249 7.8.1. Ustalanie cz[ci skBadkowej [wiadczenia 250 7.8.2. Ustalanie cz[ci uzupeBniajcej 250 7.9. Zbieg emerytur i rent 251 7.10. Zawieszanie prawa do emerytury i renty rolniczej oraz wypBaty emerytur i rent rolniczych 252 Zaprzestanie dziaBalno[ci rolniczej (art. 28 ust. 4 u.u.s.r.) 253 7.11. Zwiadczenia przyznawane w drodze wyjtku (art. 55 ust. 1 2 u.u.s.r.) 254 Pytania 255 Literatura 257 Skorowidz przedmiotowy 259 17 17 Wykaz skrtw WYKAZ SKRTW Akty prawne k.c.  ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r.  Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z pzn. zm.) k.p.  ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. 1998 r. Nr 21, poz. 94 z pzn. zm.) k.p.a.  ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r.  Kodeks postpowania ad ministracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z pzn. zm.) k.p.c.  ustawa z dnia 17 listopada 1964 r.  Kodeks postpowania cywil nego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z pzn. zm.) KN  ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r.  Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z pzn. zm.) Konstytucja RP  Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z pzn. zm.) KPPUE  Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 303 z 14.12.2007, s. 1, z pzn. zm.) nowela z dnia  ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektrych ustaw zwi 25 marca 2011 r. zanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeD spoBecznych (Dz. U. Nr 75, poz. 398 z pzn. zm.) nowela z dnia  ustawa z dnia 28 lipca 2011 r. zmieniajc ustaw o zmianie usta 28 lipca 2011 r. wy o systemie ubezpieczeD spoBecznych oraz ustawy  Prawo bankowe oraz ustaw o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 185, poz. 1095) o.p.  ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.  Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z pzn. zm.) p.u.s.p.  ustawa z dnia 27 lipca 2001 r.  Prawo o ustroju sdw powszech nych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z pzn. zm.) rozporzdzenie  rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1231/2010 nr 1231/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. rozszerzajce rozporz dzenie (WE) nr 883/2004 i rozporzdzenie (WE) nr 987/2009 na obywateli paDstw trzecich, ktrzy nie s jeszcze objci tymi 19 19 Wykaz skrtw rozporzdzeniami jedynie ze wzgldu na swoje obywatelstwo (Dz. Urz. UE L 344 z 29.12.2010, s. 1) rozporzdzenie  rozporzdzenie Rady nr 859/2003 z dnia 14 maja 2003 r. rozsze nr 859/2003 rzajce przepisy rozporzdzenia (EWG) nr 1408/71 i rozporz dzenia (EWG) nr 574/72 na obywateli paDstw trzecich, ktrzy nie s jeszcze objci tymi przepisami wyBcznie ze wzgldu na ich obywatelstwo (Dz. Urz. UE L 124 z 20.05.2003, s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 4, s. 317, z pzn. zm.)  akt archiwalny; zasady przechodzenia od rozporzdzeD Rady (EWG) Nr 1408/71 i Nr 574/72 do rozporzdzeD Parlamentu Euro pejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 i Nr 987/2009 reguluje decyzja Nr H1 Komisji Administracyjnej d/s Koordynacji Systemw Za bezpieczenia SpoBecznego z dnia 12 czerwca 2009 r. (Dz. Urz. UE C 106 z 24.04.2010, s. 13) rozporzdzenie  rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordyna cji systemw zabezpieczenia spoBecznego (Dz. Urz. UE L 166 z 30.04.2004, s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 5, s. 72, z pzn. zm.) rozporzdzenie  rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 nr 987/2009 z dnia 16 wrze[nia 2009 r. dotyczce wykonywa nia rozporzdzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordyna cji systemw zabezpieczenia spoBecznego (Dz. Urz. UE L 284 z 30.10.2009, s. 1, z pzn. zm.) r.w.e.p.  rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracownikw zatrudnionych w szczegl nych warunkach lub w szczeglnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z pzn. zm.) Traktat z Lizbony  Traktat z Lizbony zmieniajcy Traktat o Unii Europejskiej i Trak tat ustanawiajcy Wsplnot Europejsk, sporzdzony w Lizbo nie dnia 13 grudnia 2007 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 203, poz. 1569) TWE  Traktat ustanawiajcy Wsplnot Europejsk (wersja skonsolido wana Dz. Urz. UE C 321E z 29.12.2006, s. 37); od dnia 1 grudnia 2009 r. tytuB: Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wer sja skonsolidowana Dz. Urz. UE C 83 z 30.03.2010, s. 47) u.e.k.  ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitaBowych (Dz. U. Nr 228, poz. 1507 z pzn. zm.) u.e.p.  ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656 z pzn. zm.) u.e.r.  ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Fun (ustawa emerytalna) duszu UbezpieczeD SpoBecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z pzn. zm.) u.i.k.e.  ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz. U. Nr 116, poz. 1205 z pzn. zm.) 20 20 Wykaz skrtw u.m.w.p.  ustawa z dnia 10 pazdziernika 2002 r. o minimalnym wynagro dzeniu za prac (Dz. U. Nr 200, poz. 1679 z pzn. zm.) u.n.[.k.  ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich [wiadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. Nr 97, poz. 800 z pzn. zm.) u.o.f.f.e.  ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowa niu funduszy emerytalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 34, poz. 189 z pzn. zm.) u.p.p.e.  ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. Nr 116, poz. 1207 z pzn. zm.) u.p.z.r.p.  ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i insty tucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z pzn. zm.) u.r.n.o.  ustawa z dnia 16 wrze[nia 2011 r. o redukcji niektrych obowiz (ustawa deregulacyjna) kw obywateli i przedsibiorcw (Dz. U. Nr 232, poz. 1378) u.r.o.n.  ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i spo Becznej oraz zatrudnianiu osb niepeBnosprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 214, poz. 1407 z pzn. zm.) u.r.s.  ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135, poz. 1268 z pzn. zm.) u.s.d.g.  ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dziaBalno[ci gospodar czej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z pzn. zm.) ustawa abolicyjna  ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeD spoBecznych oraz ustawy  Prawo bankowe (Dz. U. Nr 71, poz. 609 z pzn. zm.) u.s.u.s.  ustawa z dnia 13 pazdziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeD (ustawa systemowa) spoBecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z pzn. zm.) u.[.p.  ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o [wiadczeniach przedemery talnych (Dz. U. Nr 120, poz. 1252 z pzn. zm.) u.[.p.u.s.  ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o [wiadczeniach pieni|nych (ustawa zasiBkowa) z ubezpieczenia spoBecznego w razie choroby i macierzyDstwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z pzn. zm.) u.[.r.  ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o [wiadczeniach rodzinnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z pzn. zm.) u.u.s.r.  ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spoBecznym rolnikw (tekst jedn.: Dz. U z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z pzn. zm.) u.u.s.w.p.  ustawa z dnia 30 pazdziernika 2002 r. o ubezpieczeniu spoBecz (ustawa wypadkowa) nym z tytuBu wypadkw przy pracy i chorb zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z pzn. zm.) u.w.m.p.s.  ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posBa i se natora (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29 z pzn. zm.) 21 21 Wykaz skrtw Inne ABW  Agencja BezpieczeDstwa Wewntrznego Biul. SAKa  Biuletyn Sdu Apelacyjnego w Katowicach FUS  Fundusz UbezpieczeD SpoBecznych IKE  indywidualne konto emerytalne IKZE  indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego KRUS  Kasa Rolniczego Ubezpieczenia SpoBecznego MOP  Midzynarodowa Organizacja Pracy OFE  otwarte fundusze emerytalne ONZ  Organizacja Narodw Zjednoczonych PPE  Pracownicze programy emerytalne PUP  powiatowy urzd pracy TSUE  TrybunaB Sprawiedliwo[ci Unii Europejskiej WWPW  wskaznik wysoko[ci podstawy wymiaru emerytury lub renty ZUS  ZakBad UbezpieczeD SpoBecznych 22 22 RozdziaB I. RozdziaB I Rozdzia I ZAGADNIENIA WSTPNE 1. Dlaczego ubezpieczenia spoeczne s takie skomplikowane? 1.1. Jak narodziy si ubezpieczenia spoeczne?  ju| od czasw staro|ytnych spoBeczeDstwa prbowaBy wytworzy mechanizmy i powoBa instytucje, ktre byByby w stanie wyeliminowa caBkowite uzale|nienie osoby niezdolnej do pracy z powodu wieku, chorb, uBomno[ci, zdarzeD losowych, a nieposiadajcej dostatecznego majtku na pokrycie wBasnych potrzeb, od pomo cy wsplnoty terytorialnej, rodziny, wsplnoty religijnej, wBadcy, czy instytucji ja kichkolwiek form paDstwowo[ci;  rozwj spoBeczny i cywilizacyjny powoli eliminowaB zupeBn dowolno[ w ustala niu kryteriw takiej pomocy i jej form, a przede wszystkim, fakultatywno[ w jej udzielaniu;  czasy nowo|ytne, a w szczeglno[ci rewolucja przemysBowa, radykalne zmiany w strukturze spoBeczeDstw, narastajce napicia spoBeczne przyniosBy potrzeb wprowadzenia [wiadczeD gwarantowanych przez paDstwo, przyznawanych na wypadek staro[ci, [mierci |ywiciela, choroby, wypadkw przy pracy, inwalidztwa; nieskuteczne okazaBy si instytucje tzw. zbiorowej przezorno[ci: kasy fabryczne, kasy zwizkowe, kasy pomocy wzajemnej; tak zrodziBy si wspBczesne instytucje zabezpieczenia spoBecznego, a w[rd nich ubezpieczenia spoBeczne. 1.2. Uwarunkowania demograficzne, ekonomiczne, prawne i spoeczne polskiego systemu ubezpiecze spoecznych  spadek przyrostu naturalnego, starzenie si spoBeczeDstw, migracje ludno[ci nie s obojtne dla ksztaBtowania systemu ubezpieczeD, ktry musi by dostosowywany do zmieniajcej si sytuacji demograficznej tak, aby zapewni wydolno[ tego systemu;  stan finansw publicznych, sytuacja ekonomiczna spoBeczeDstwa wymuszaj nie ustanne korekty rozwizaD sBu|cych realizowaniu zaBo|eD przyjtego w 1998 r. systemu ubezpieczeD spoBecznych, przez co przepisy z zakresu ubezpieczeD spo Becznych cechuj si znaczn niestabilno[ci; 23 23

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Umowa ubezpieczenia po nowelizacji kodeksu cywilnego Komentarz ebook demo
Skarga do sądu administracyjnego droga odwoławcza od decyzji podatkowych ebook demo
Dialogi z tradycją ebook demo
Czas na czasownik ebook demo
Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę ebook demo
Kodeks księgowego „Ustawa o VAT” ebook demo
Biznes nowych możliwości Czterolistna koniczyna nowy paradygmat biznesu ebook demo
Działania pionu HR po ocenach okresowych ebook demo
Budowa biogazowni aspekty finansowe i praktyczne ebook demo
Kodeks postępowania administracyjnego i inne akty prawne Przepisy ebook demo
Networking ebook demo
Informator płacowy Wskaźniki i stawki aktualne od 1 marca 2015 r ebook demo
Składka na ubezpieczenia społeczne młodocianych
Logistyka wewnętrzna firmy korygowanie przepływu materiałów ebook demo
City Girl Kobieta, ktora podbi ebook demo id 2037047

więcej podobnych podstron