plik


ÿþ Jak kupi u|ywany samochód Aleksander Sowa kupi u|ywany samochód Wydawnictwa Komunikacji i Aczno[ci Warszawa Projekt okBadki: Dariusz Litwiniec Redaktor: mgr Barbara Ciuch Redakcja techniczna i korekta: Maria takomy 629.1-46.004:347.451 Praktyczny poradnik pomagajcy w zakupie u|ywanego samochodu. Opisano w nim zalecenia i rady dotyczce puBapek czyhajcych na kupujcych u|ywane auta, kryteriów wyboru modelu, wymaganych dokumentów. Podano internetowe zródBa informacji, adresy gieBd samochodowych oraz wzory umowy kupna-sprzeda|y. Odbiorcy: wszyscy zamierzajcy kupi u|ywany samochód. ISBN 83-206-1584-4 © Copyright by Wydawnictwa Komunikacji i Aczno[ci Sp. z o.o. Warszawa 2005 Utwór ani w caBo[ci, ani we fragmentach nie mo|e by powielany bdz rozpowszechniany za pomoc urzdzeD elektronicznych, mechanicznych, kopiujcych, nagrywajcych i innych bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. Wydawnictwa Komunikacji i Aczno[ci Sp. z o.o. ul. Kazimierzowska 52, 02-546 Warszawa tel. (0-22) 849-27-51, fax (0-22) 849-23-22 DziaB handlowy tel./fax (0-22) 849-23-45 tel. (0-22) 849-27-51 w. 555 Prowadzimy sprzeda| wysyBkow ksi|ek Ksigarnia firmowa w siedzibie wydawnictwa tel. (0-22) 849-20-32, czynna pon.-pt. 10.00-18.00 e-mail: wkl@wkl.com.pl PeBna oferta WKA w INTERNECIE: http://www.wkl.com.pl Wydanie 1. Warszawa 2005 SkBad i Bamanie: FotoskBad CRAFINI 05-840 Brwinów, ul. Wspólna 3/22 Druk: Aódzka Drukarnia DzieBowa S.A. 90-215 Aódz, ul. Rewolucji 1905 r. nr 45 Spis tre[ci Wstp ....................................................................................................................... 6 PuBapki..................................................................................................................... 7 Koszty dodatkowe ............................................................................................... 8 Sprzedajcy - zawodowy handlarz..................................................................... 10 Handlarze przygotowuj samochód do sprzeda|y ......................................... 13 Kiedy sprzedajcy kBamie.................................................................................... 16 Samochód po remoncie kapitalnym ............................................................... 17 SkBadak ............................................................................................................ 17 Samochód po wypadku .................................................................................... 18 Samochód z zagranicy .................................................................................... 19 Samochód na gaz .............................................................................................. 20 Samochód za po|yczone pienidze ............................................................... 23 Przed zakupem ................................................................................................... 25 Przygotowanie do zakupu .............................................................................. 25 Znajomo[ historii modelu ............................................................................ 26 Typowe usterki wybranych modeli samochodów ............................................. 28 Który samochód jest najlepszy? .......................................................................... 35 Przebieg rzeczywisty ..................................................................................... 40 Dokumenty .................................................................................................... 44 Zakup w kraju .................................................................................................. 49 Emocje .............................................................................................................. 49 Miejsce ........................................................................................................... 50 Doradcy .......................................................................................................... 51 Cena ................................................................................................................. 51 Rozmowa ze sprzedajcym .............................................................................. 52 Jazda próbna ................................................................................................... 53 Ogldziny samochodu ................................................................................... 56 Zakup za granic .................................................................................................. 65 Obowizki kupujcego ...................................................................................... 66 Wzory wybranych dokumentów.......................................................................... 68 ZakoDczenie........................................................................................................... 73 Polsko-niemiecki sBowniczek wybranych terminów samochodowych ................................................................................................ 74 Adresy gieBd samochodowych .............................................................................. 78 Przydatne witryny internetowe ........................................................................ 80 Wstp Pozwól Szanowny Czytelniku1, |e witajc Ci na samym wstpie bd |yczyB Ci dobrego, udanego zakupu u|ywanego samochodu. Wiedz, |e wedBug mnie po przeczytaniu tej publikacji prawdopodobieDstwo, |e zakup Twojego auta oka|e si udany, wzro[nie co najmniej kilkunastokrotnie. Tym serdeczniej wic zapraszam Ci do tej lektury. Skoro signBe[ po t pozycj, to najprawdopodobniej zamierzasz w bli|szej lub dalszej przyszBo[ci (cokolwiek to znaczy) kupi samochód. Mo|e masz tyle pienidzy, |e mógBby[ kupi auto nowe, ale ni|szej klasy, albo u|ywane, ale wiksze i lepiej wyposa|one? I tu na pocztek pierwsza rada, je[li stoisz przed takim wyborem - kupuj samochód nowy i nie czytaj dalej! Mo|liwe te|, |e mo|esz sobie pozwoli wyBcznie na u|ywany wóz, kilku- lub kilkunastoletni. Tutaj ju| specjalnego wyboru nie masz- mo|esz kupi auto albo dobre, albo zBe. W ka|dym razie, je[li zdecydowaBe[ si na zakup u|ywanego samochodu, w tej ksi|ce znajdziesz - mam nadziej - wiele cennych informacji na temat tego, jak nie kupi zBomu i nie wyrzuci pienidzy w bBoto. Wiem, |e czytasz ten tekst prawdopodobnie zmuszony do zakupu u|ywanego samochodu - bo wBa[ciwie, jak pisaBem wcze[niej, zawsze lepiej jest kupi auto nowe - daje to (chocia|by teoretycznie) wiksz gwarancj bezawaryjno[ci i sprawnego dziaBania. Oczywi[cie, zdarzaj si wyjtki, tak jak marki lepsze i gorsze, ale zapamitaj wa|ne dla Ciebie sBowa: Kupujc u|ywany samochód stajesz si uczestnikiem gry o bezlitosnych, twardych reguBach. Po jednej stronie jeste[ Ty, Szanowny Czytelniku, chccy kupi za jak najmniejsze pienidze mo|liwie najmBodszy samochód, w mo|liwie najlepszym stanie. Po drugiej stronie bdzie sprzedajcy, który chciaBby za wszelk cen sprzeda samochód, przy czym  za wszelk cen" 1 Skrywany we mnie szowinizm pozwala mi zakBada, |e jeste[ m|czyzn, jednak gdybym si myliB - witam Ci tym serdeczniej i pozwól, |e dla uproszczenia bd si zwracaB do Ciebie w tej formie. PuBapki 7 bdzie oznaczaBo dla sprzedajcego cen jak najwy|sz. Stan auta prawdopodobnie bdzie odbiegaB od ideaBu. Musisz zda sobie spraw z reguB tutaj rzdzcych i nauczy si ich na pami! Podstawow zasad przy sprzedawaniu i kupowaniu samochodu jest spopularyzowana przez kinematografi zasada, |e nie ma tu absolutnie |adnych zasad. Wiem, |e ka|dy czBowiek powinien mie sumienie bdz te| inn form samokontroli, ale... nie licz na to. Prawda jest okrutna. Niestety. CzBowiek, który bdzie Ci chciaB sprzeda samochód, mo|e mie nastpujc zasad moraln: Nie mam obowizku informowania kupujcego o wadach tego samochodu. Jak zapyta - powiem co[ innego. Najwa|niejsze, abym sprzedaB tego grata. Kupujcy po to ma oczy i rozum, aby ponosiB odpowiedzialno[ za swoje czyny w my[l powiedzenia:  widziaBy gaBy, co braBy". CzBowiek jest istot tak a nie inn i jest to temat na inn publikacj. Sprzedajcy mo|e by równie| uczciwym czBowiekiem i zakupu od takiego czBowieka Ci |ycz, ale... nie mo|esz si da  nacign". Nie bd w tej publikacji warto[ciowaB ludzkich charakterów, zalet czy wad. Czasem tylko mo|e je nieco przybli|, bo nie chc, Szanowny Czytelniku, aby[ kupowaB samochód  po omacku". Pomog Ci, przygotuj - choby w jakim[ stopniu - |eby Ci nie oszukano. Ja na to nie pozwol. PuBapki Jak wspomniaBem we wstpie, jedynie kupujc auto nowe i to z salonu masz gwarancj, |e nie bdzie ono zródBem kBopotów - przynajmniej teoretycznie i na papierze. Przez kilka lat i okoBo 100 tys. kilometrów nie powinno by problemów, a jednak czsto s. Pamitamy przecie| zapalanie si paliwa podczas tankowania, wystrzaBy poduszek powietrznych w nagrzanych sBoDcem autach, odpadajcy lakier i przewracajcego si mercedesa. Wielu Czytelników zna samochodowe przysBowie o rdzewiejcych w salonie fiatach, a tak|e wie, co jest wart ka|dy opel i ford. I gdzie[ zawsze jest ziarno prawdy, ale na pewno kupujc nowy samochód masz wiksz gwarancj zakupu auta  dobrego", ni| w przypadku zakupu  z drugiej rki". Kupujc auto u|ywane - Drogi Czytelniku - musisz liczy si z du|ym prawdopodobieDstwem, |e jest ono ofert, Jak kupi u|ywany samochód która mo|e okaza si puBapk. Zwykle na pocztku nie wiadomo, o co chodzi. Mo|liwo[ci jest wiele, ale kiedy niczego nie wiadomo -wiadomo, |e chodzi o pienidze... Koszty dodatkowe Przed podjciem decyzji o zakupie samochodu u|ywanego zastanów si, czy Ci na to sta, mo|e si bowiem zdarzy tak, |e kupisz  bardzo dobre" auto za tak kwot, jak aktualnie dysponujesz, a po kilku dniach, tygodniach lub miesicach oka|e si, |e ten zakup nie byB tak dobry. Wykryjesz takie wady i usterki, które bd wymaga znacznych nakBadów finansowych. I to jest pierwsza puBapka czyhajca na Ciebie - Szanowny Czytelniku - jako kupujcego. Nie wierzysz? Przypu[my, |e dokonasz zakupu u|ywanego (nowego ju| kupi nie mo|na) Daewoo Espero 1,5 z roku 2000, wic zapBacisz okoBo 16-17 tysicy zBotych. Po kilku dniach oka|e si, |e nie zauwa|yBe[ podczas jazdy próbnej usterki, któr teraz ustaliBe[ - auto ma zu|yte przednie hamulce, tarcze s zwichrowane, a klocki hamulcowe starte. Niby nic, jednak musisz by [wiadomy, |e jest to koszt okoBo 500 zB za same cz[ci, bez tzw. robocizny. Bezwzgldnie powiniene[ po zakupie wymieni BaDcuch lub pasek rozrzdu (chyba, |e samochód ma tak maBy przebieg, |e jest to zbyteczne, ale raczej na to nie licz) i jest to wydatek okoBo 70-500 zBotych. Do tego dochodzi wymiana oleju, konieczna bowiem nie wiadomo, ile poprzedni wBa[ciciel przejezdziB na oleju, który byB w silniku zakupionego auta. Wtpliwe jest aby przed zakupem  wyrzucaB w bBoto" pienidze na wymian oleju. Licz si wic z kosztem okoBo 100-150 zB. I tak, nawet nie wymieniajc wszystkiego, co powiniene[ zrobi po zakupie auta - Twoje auto staje si dro|sze o 700-1200 zB, a je[li do tego nie wziBe[ pod uwag opon, które maj zbyt pBytki bie|nik, to do 16-17 tysicy musisz doliczy co najmniej kolejne 800-1200 zB. Razem - ponad 2000 zB. Pamitaj te|, |e samochód musisz zarejestrowa na siebie i jest to tak|e dodatkowy koszt (ok. 160 zBotych). Przegld jest pBatny okoBo 90-160 zBotych. Musisz te| uda si do urzdu skarbowego i zapBaci podatek, zale|ny od tego, jaka kwota jest wpisana na umowie kupna--sprzeda|y. Je[li na umowie wpisana jest kwota powiedzmy - 1000 zB, to urzd skarbowy zwolni Ci z podatku. Je[li jednak  bBy[niesz intelektem" (lub ulegniesz namowom sprzedajcego, aby zani|y koszt na umowie) i wpiszesz za wspomniane espero nie wBa[ciw warto[ 16 000 zB, lecz 1600 zB, to urzdnicy wykonaj nastpujcy manewr: sprawdz w tabeli aktualn [redni cen gieBdow modelu i rocznika PuBapki 9 Twojego auta, a nastpnie na tej podstawie oblicz podatek, który bdziesz musiaB zapBaci. Licz si z tym, |e wedBug urzdu skarbowego [rednia cena tego modelu bdzie z pewno[ci wy|sza od tej, za jak w rzeczywisto[ci kupiBe[ swoje auto. Je[li kupujesz auto za granic, sprawa jest jeszcze gorsza, ale o tym pózniej. Pierwsz puBapk przy zakupie u|ywanego samochodu mo|na wic opisa maksym: Do kosztu zakupu musisz doliczy dodatkowe koszty, czasem wysokie... I wierz mi - czasem mo|e to by skarbonka bez dna, naprawd tak jest i rcz, |e wielu z tych, którzy kupili bardzo wyeksploatowany samochód potwierdzi moje sBowa. I jeszcze jedna sprawa: nie ma czego[ takiego, jak  okazja" - chyba |e  okazja oszukania kupujcego". Zastanów si Czytelniku, czy sprzedaBby[ dobry samochód za poBow lub trzy czwarte jego rzeczywistej warto[ci rynkowej bez powodu? Powody zawsze si znajd - wojsko, dziecko itd. Okazja najcz[ciej procentuje albo powa|nymi kBopotami natury prawno- administracyjnej, albo problemami czysto mechanicznymi, skutkujcymi dotkliwiej jako finansowe. Kupujesz samochód - przygotuj si na wydatki. Aby mie samochód, musisz go utrzyma, a to niestety kosztuje i to czasem caBkiem sporo. Warto si wic zastanowi, jakiego auta szukasz. Tabela 1 Wysoko[ skBadki (w zt) obowizkowego ubezpieczenia komunikacyjnego OC dla Warszawy, bez zni|ek Pojemno[ skokowa w cm3 Wysoko[ rocznej skBadki PZU Wysoko[ rocznej skBadki Warta Do 900 847 1385 901-1250 1124 1358 1251-1300 1652 1385 1301-1500 1652 1740 1501-1600 1973 2015 1601-1700 2192 2015 1701-1800 2192 2110 1901-2500 2392 2135 Ponad 2500 2392 2290 10 Jak kupi u|ywany samochód Nawet prosta wydawaBoby si kwestia ubezpieczenia jest istotna, kiedy trzeba opBaci skBadk. PrzykBad podano w tablicy. Je[li jeste[ kierowc w wieku do 25 lub 26 lat, to ubezpieczyciel za|da skBadki o 30% wy|szej. Je[li samochód jest znacznej warto[ci, dochodzi ubezpieczenie Auto Casco (AC), którego wysoko[ skBadki bdzie liczona w procentach od faktycznej warto[ci Twojego pojazdu. Nie pisz o tym, aby Ci Czytelniku przestraszy, ale po to, aby[ byB [wiadomy zagro|eD. Jednym z nich s na pewno koszty. Je[li si zastanowisz i wedBug Twojej oceny sta Ci na zakup oraz utrzymanie samochodu - mo|esz czyta dalej! Sprzedajcy - zawodowy handlarz Aby[my si dobrze zrozumieli - handlarz u|ywanymi samochodami to taki sam zawód, jak ka|dy inny i w |adnym wypadku nie deprecjonuj go ani nie potpiam. Tak samo jak nie czyni tego w przypadku zawodu policjanta, ksidza czy taksówkarza. Nieuczciwy ksidz, policjant czy bankier i tak samo nieuczciwy handlarz samochodami s - wedBug mnie - godni potpienia. A |e ta ksi|eczka dotyczy akurat samochodu i tym samym handlarzy samochodami, musz Ci, Szanowny Czytelniku, przedstawi - mo|liwie obiektywnie -jak sytuacja wyglda. Jednocze[nie |ycz Ci, aby[ na swojej drodze spotykaB wyBcznie uczciwych nie tylko handlarzy samochodów, ale ogólnie - uczciwych ludzi. Podczas zakupu sam musisz odpowiedzie sobie na pytanie podstawowe: czy czBowiek, od którego kupujesz samochód, jest zawodowym handlarzem, czy te| nie? Istniej dwie kategorie zawodowych handlarzy samochodami i o nich przeczytasz za chwil. Je[li jeste[ zainteresowany autem jakiego[ czBowieka i chcesz si dowiedzie, czy jest handlarzem, zadaj mu bezpo[rednie pytanie: - Czy jest Pan wBa[cicielem samochodu? Licz si jednak z tym, |e niezupeBnie zgodnie z prawd handlarz mo|e Ci odpowiedzie: - Tak, oczywi[cie! I tutaj masz doskonaB okazj, aby to sprawdzi na pocztku, zanim auto Ci si spodoba. Popro[ sprzedajcego o dokumenty samochodu oraz jego wBasne. By mo|e  wyjdzie" przy okazji, czy sprzedajcy mówi prawd. Je[li auto jest brata, matki, |ony lub syna - w porzdku, ale pamitaj, |e umow musisz podpisa z wBa[cicielem. Gorzej, gdy oka|e si, |e auto jest szwagra, kochanki lub kolegi. Je[li nazwisko si nie zgadza, prawdziwego wBa[ciciela nie ma przy aucie i sprzedajcy twierdzi, |e: - Auto sprzedaj w jego (jej) imieniu, ale nie ma go (jej) w Polsce... PuBapki 11 - PoszedB do wojska... - jest w szpitalu, bo zostaBa matk... to taka postawa mo|e [wiadczy o tym, |e sprzedajcy jest zawodowym handlarzem, a w ka|dym razie sugeruje Ci, |e sprawa nie jest czysta. Oczywi[cie, dobry samochód mo|esz kupi - czego Ci |ycz z caBego serca - równie| od handlarza. Niemniej jednak powiniene[ by szczególnie ostro|ny, a tak caBkiem szczerze to: je[li mo|esz - unikaj zakupu u zawodowego handlarza. Zakup u czBowieka, który zajmuje si zawodowo sprzeda| aut, jest niestety obarczony znacznie wy|szym ryzykiem. I mo|na si zastanowi nad samochodem z komisu, który powinien by wBa[ciwie  pewniejszy", stoi bowiem za nim wBa[ciciel autokomisu, ale równie| w tym przypadku pewno[ci nie ma! Pamitaj, |e w autokomisie nie kupisz samochodu taniej. Przeciwnie - zapBacisz na pewno wicej, ni| gdyby[ kupowaB ten sam samochód od wBa[ciciela. Przecie| wBa[ciciel autokomisu musi zarobi. Wtym przypadku wy|sz cen rekompensuje zazwyczaj udokumentowane pochodzenie, lepszy stan, dogodne warunki zakupu (np. kredyt albo raty) itd. Je[li na gieBdzie masz podejrzenie, |e czBowiek, od którego chcesz kupi samochód, jest zawodowym handlarzem, to kupno od niego jest wBa[ciwie 100- procentowym bBdem. Dlaczego? Handlarz sprzeda Ci samochód, który nie jest wart swojej ceny i albo bdzie to  grat", do którego bdziesz dokBadaB, albo kupisz dobre auto, ale zapBacisz za nie za du|o. Jakkolwiek by na to patrze - to niedobry pomysB, lecz jest to wyBcznie moja osobista opinia, z któr mo|esz si zgodzi lub nie. Oczywi[cie nie powinienem dyskwalifikowa zawodowych sprzedawców, ale... moja rada jest taka, jak napisaBem wcze[niej i nie cofam jej. Handlarze doskonale orientuj si w cenach samochodów i zwykle maj spor wiedz z zakresu budowy samochodu, wad i szczególnie tego, jak je zamaskowa albo na jaki[ czas ukry. Ponadto musisz sobie - Drogi Czytelniku - zda spraw, |e handlarz potrafi rozmawia z Tob i mo|e  wypra Ci mózg" na tyle, |e mu uwierzysz. Zastanów si, czy potrzebowaBby[ tej ksi|eczki, gdyby[ kupiB w swoim |yciu 50 albo 100 aut? Tak samo handlarz doskonale wie, jak auto sprzedawa, bo - po prostu - robiB to ju| wielokrotnie. Na koniec tego podrozdziaBu, aby udowodni prawdziwo[ mojego stwierdzenia, opowiem prawdziw histori. To, o czym napisz, nadal jest praktykowane... GieBda w Niemczech przy granicy z Polsk. Na gieBd przyje|d|a Niemiec z samochodem, który zamierza sprzeda za 1000 euro, taka jak kupi u|ywany samochód 12 bowiem jest rzeczywista warto[ jego samochodu. Wystawia wic cen na samochodzie i czeka na klienta. Na terenie gieBdy od rana obecni s trzej Polacy, wspóBpracujcy ze sob - zawodowi handlarze, [wietnie znajcy jzyk niemiecki, Niemców (siB rzeczy równie| Polaków) oraz lokalny rynek i teren. Obserwuj przyje|d|ajcych Niemców i upatruj sobie ofiar. Do auta wystawionego za cen 1000 euro podchodzi jeden z trzech handlarzy i zaczyna je skrupulatnie oglda, po czym wyra|a ch zakupu i zaczyna negocjowa cen z niemieckim wBa[cicielem. Oferuje cen 500 euro, na co oczywi[cie znajcy warto[ swojego auta Niemiec nie chce przysta. W pewnym momencie do targujcych si zacicie Polaka z Niemcem podchodzi czBowiek (jest to drugi z handlarzy - nie zdradzajcy absolutnie znajomo[ci z negocjujcym cen) i zaczyna tak|e oglda samochód, po czym gBo[no wy[miewa cen wystawion przez Niemca jako zbyt wygórowan i odchodzi niby zdegustowany. W chwil pózniej do nadal targujcych si podchodzi nastpny z handlarzy udajc oferenta i oglda samochód, po czym stwierdza, |e kupi to auto za najwy|ej 400 euro, bo... (i zaczyna wymienia Niemcowi wady, które samochód niby ma). Sytuacja wyglda wic tak, |e przy samochodzie stoi niemiecki wBa[ciciel i 2  obcych" Polaków, którzy oferuj mu cen odpowiednio 500 i 400 euro. Kiedy Niemiec jest ju| odpowiednio  zmikczony", do samochodu powraca trzeci z handlarzy i rzuca uwagi w stylu: -  Nigdy Pan za tyle tego golfa nie sprzeda - zapomnij Pan!" lub inne podobne. Przez caBy czas wszyscy trzej handlarze s dla siebie na pozór anonimowi. Je[li sprzedajcy auto wie, o co chodzi - numer nie przejdzie - je[li za[ nie, sprzedajcy w obawie o to, aby nie dosta jedynie 400 euro, sprzedaje samochód za cen 500 euro i odje|d|a z gieBdy zadowolony, |e wreszcie sprzedaB auto - cho, niestety, nie za cen, za któr zamierzaB sprzeda. Handlarze zbieraj si razem, wioz samochód do Polski i sprzedaj go za 1200 euro, na czym ka|dy z nich zarabia ponad 200 euro, albo wykonuj jeszcze bardziej perfidny manewr. Wyje|d|aj z gieBdy, po czym po chwili jeden z handlarzy wraca nowo kupionym samochodem, wystawia go na sprzeda| za 1200 euro i spokojnie czeka na jakiego[ Polaka, a pozostali dwaj z ukrycia obserwuj rozwój wypadków. I kiedy jaki[ Polak podchodzi do auta, pozostali dwaj handlarze wspóBpracuj ze sprzedajcym koleg tak, aby znalez klienta, który kupi to auto za  dobr" cen: -  Oj, w superstanie Pan ma tego golfika... szkoda, |e mam tylko 600 euro na auto, bo nie wahaBbym si ani sekundy..." albo PuBapki 13 -  Poprzedni wBa[ciciel musiaB o niego bardzo dba, bo jak na ten rocznik to wyglda naprawd super...", a| wreszcie handlarz, który teraz wystpuje w roli sprzedajcego  ulega" i mówi: -  O.K., niech bdzie moja strata, nie chce mi si ju| tu sta... daje pan 7000 i sprzedaj", a klient, który ogldaB samochód, lecz cena wydawaBa mu si za wysoka, ulega i kupuje... Handlarze zarabiaj tego dnia jedynie 500 euro na trzech, ale nie musz ju| jecha z autem do Polski i nie trac czasu. Szukaj nastpnej gieBdy albo za tydzieD powtarzaj proceder. Nie popeBniaj przestpstwa (?), ale zastanów si, czy chciaBby[ kupi takie auto? Albo raczej za tak cen? My[l wic, |e teraz zgodzisz si z moj rad, |e lepiej unikn spotkaD z handlarzem. Sytuacja, któr Ci przedstawiBem, dotyczy handlarzy  obrotowców". Ich potoczne okre[lenie pochodzi od czasownika  obraca" - obraca samochodami. Drug kategori handlarzy stanowi  picerzy" - dowiedz si, dlaczego i oni s szczególnie niebezpieczni. Handlarze przygotowuj samochód do sprzeda|y O ile  obrotowcy" zarabiaj - jak w opisanym przykBadzie - manipulujc cen, o tyle  picerzy" manipulujc autem. My[l, |e znaczna cz[ Czytelników spotkaBa si w swoim |yciu midzy WisB a Odr z okre[leniem  picowa" albo te|  pic na wod". Aby nie byBo wtpliwo[ci powiem, |e jest to odpowiednik czasownika  retuszowa". Jednak  retuszerzy" to nie jest wedBug mnie szcz[liwe lingwistycznie okre[lenie i nie oddaje w peBni soczysto[ci tego zjawiska, dlatego te| pozostan przy okre[leniu  picerzy" - mniej wysmakowanym, acz jestem pewien, |e lepiej przemawiajcym do Czytelnika.  Picerzy" koncentruj si na mocno wyeksploatowanych autach, z reguBy bardzo skorodowanych, takich, które mo|na tanio kupi i po odpowiednim  podrasowaniu" sprzeda o wiele dro|ej. Czasem bywa tak, |e s to  obrotowcy", którzy na ostatniej gieBdzie nie sprzedali swojego auta i teraz szukaj nabywcy2. Szczególnie w pewnych rejonach Polski jest wiele warsztatów  picerskich" i bystry Czytelnik domy[la si zapewne, |e im bli|ej granicy, tym wicej ich mo|na spotka. Profesjonalny  picer" wyznaje zasad: To lakier sprzedaje samochód. 2 Nie wiadomo dlaczego zwanego np.  jeleniem". 14 Jak kupi u|ywany samochód Je[li lakier jest dobrze  poBo|ony", to auto wyglda z zewntrz jak nowe. Reszta w my[l powiedzenia - czego oczy nie widz, tego sercu nie |al. W cigu najwy|ej kilku dni w warsztacie samochód przeznaczony do sprzeda|y zostaje rozkrcony i przygotowany do malowania. Wszystkie ubytki w nadwoziu, tak|e te spowodowane po prostu rdz (dziury w progach!) s dokBadnie zalepiane kitem z dodatkiem wBókna szklanego3, nastpnie nadwozie jest szlifowane. Kiedy ju| wszystkie ubytki s zaszpachlowane, nakBada si lakier, zwykle jak najmniejszym kosztem (piecowo). Po wyschniciu lakieru auto jest skBadane, wntrze starannie oczyszczane, silnik i przedziaB silnika s spryskiwane preparatem imitujcym konserwacj, a silnik czsto (szczególnie kiedy ma wycieki) jest czyszczony lub myty. Na opony natryskuje si czernidBo, aby lepiej wygldaBy. Zwykle plastikowe elementy wntrza spryskuje si równie| bByszczykiem, aby robiBy na potencjalnym kupujcym lepsze wra|enie. Je[li tapicerka foteli zdradza, |e auto ma sporo przejechanych kilometrów, handlarze zakBadaj pokrowce. Na wytarte nakBadki pedaBów mo|na tak|e zaBo|y nowe albo lepiej ozdobne nakBadki. To, jak dalece s posunite wizualizacje auta, zale|y oczywi[cie od tego, jak du|o mo|na zarobi sprzedajc efekt pracy handlarzy picerów jako tzw.  auto zadbane" albo  okazyjne", co dla handlarza oznacza ró|nic pomidzy tym za ile sprzedaB, a tym za ile kupiB i ile wBo|yB w retusz auta. Koronnym zabiegiem jest oczywi[cie cofanie licznika kilometrów np. o 50 tys. km. Wskazanie to jest jednym z najwa|niejszych wyznaczników tego, jak mocno wyeksploatowane jest auto. Z reguBy w ogBoszeniach prasowych czy internetowych podaje si przebieg samochodu, aby pomóc oceni jego stan. Dlatego te|: nigdy nie ufaj wskazaniom licznika kilometrów. Najgorzej jest w wypadku auta o przebiegu okoBo 100 tys. km. Jest to pewna psychologiczna granica dla kupujcego na zasadzie: maBo - du|o (maBy - du|y przebieg). Wiadomo - ka|dy chce kupi auto o przebiegu mniejszym ni| 100 tys. km ni| wikszym. Przebieg powiniene[ ustali na postawie przegldu kilku elementów. Przeczytasz o nich dalej. Je[li kupisz samochód przygotowany do sprzeda|y przez  picera", krótko bdziesz si cieszyB jego zadbanym wygldem. 3  Glasfazy". PuBapki 15 Jest niestety naprawd bardzo du|o  usBugodawców" oferujcych korekcj licznika (http://firmasonar.republika.pl/) Miejsca, gdzie poBo|ono grub warstw szpachli, po kilku tygodniach zaczn pka. Faktyczny przebieg sukcesywnie bdzie dawaB co jaki[ czas zna konieczno[ci wymiany klocków hamulcowych, tarcz, rozrzdu, Jak kupi u|ywany samochód 16 zwikszonym zu|yciem paliwa lub oleju, a| wreszcie konieczno[ci naprawy nadwozia lub silnika. Zapamitaj wic: Zwie|o polakierowany samochód prawie zawsze oznacza kBopoty. Lepiej unika takich aut, bo albo jest to auto po powa|nym wypadku, albo przygotowane do sprzeda|y przez zawodowego handlarza. Czsto jest tak, |e auto ulega powa|nemu wypadkowi. Czasem takiemu, |e powinno by zBomowane. Je[li jest w miar nowe lub drogie,  picerzy" kupuj taki wrak i w cigu kilku - kilkunastu dni dokonuj naprawy powypadkowej. Naprawiaj samochód nie tak, aby byB zdatny do u|ytku, lecz tak, aby byB zdatny do sprzedania jako bezwypadkowy. Kiedy sprzedajcy kBamie By mo|e to, co teraz napisz nie jest szczególnie kulturalne, ale... niestety, kupujc samochód nie jeste[ - Szanowny Czytelniku - na  herbatce u babci", dlatego te| powiniene[ dowiedzie si, kim jest sprzedajcy samochód. Wiesz ju|, dlaczego musisz by szczególnie ostro|ny wtedy, kiedy auto sprzedaje handlarz, ale... lepiej te| nie kupowa od taksówkarza lub od kogo[, kto sprzedaje samochód wykorzystywany jako sBu|bowy np. przez przedstawiciela handlowego albo kogo[, kto ma niewielki sklep. W ka|dym razie, je[li samochód byB u|ywany do pracy, to - w najlepszym przypadku - byB intensywnie eksploatowany albo jest po prostu zu|yty. I tutaj bardzo czsto okazuje si, |e sprzedajcy kBamie. Zadaj pytanie sprzedajcemu na temat tego, co Ci si nie podoba i nie patrz na auto, lecz uwa|nie obserwuj jego reakcj - przy czym pamitaj, |e prawd bdzie mówiBo jego ciaBo, a sBowa nie zawsze. Szczególnie takie sygnaBy jak dotykanie (nie[wiadomie, przypadkiem) ust lub nosa, rozbiegany wzrok, unikanie spotkania z Twoim spojrzeniem, niespokojne ruchy lub odwrotnie - szczególnie uwa|ne spogldanie w Twoj stron, powinny wzbudzi Twoj ostro|no[! Takie gesty prawdopodobnie s oznak, |e sprzedajcy kBamie. Kiedy odczujesz, |e sprzedajcy mija si z prawd - zrezygnuj z zakupu, gdy|: ogromnym bBdem jest kupowanie samochodu od kogo[, kto kBamie! Skoro kBamie, to nie warto od takiego czBowieka niczego kupowa - z pewno[ci oszukuje Ci na temat auta, jego stanu lub pochodzenia. A skoro ju| jeste[my przy pochodzeniu samochodu, zainteresuj si jego PuBapki 17 poprzednim wBa[cicielem - zapytaj o to. Najlepiej, aby sprzedajcy byB pierwszym wBa[cicielem. Je[li jest drugim, ju| jest troch gorzej, je[li niczego konkretnego si o wBa[cicielu (wBa[cicielach) nie dowiesz - Twój zakup bdzie obarczony wikszym ryzykiem. Zwykle samochód kupiony od pierwszego wBa[ciciela - nawet je[li ma spory przebieg - jest w lepszym stanie technicznym, ni| kupiony od kogo[, kto kupiB go wcze[niej, a tamten jeszcze wcze[niej itd. Pierwszemu wBa[cicielowi trudniej jest ukry fakt uczestniczenia pojazdu w stBuczce lub wypadku. Drugi wBa[ciciel zawsze mo|e powiedzie - nie wiedziaBem o tym. Zapytaj sprzedajcego, czy w umowie zgodzi si zawrze zapis, |e auto nie braBo udziaBu w wypadku lub skorzystaj z doBczonych do tego poradnika wzorów umów. Wiesz ju| jak sprawdzi, czy sprzedajcy kBamie. Je[li tak, nie wahaj si, nie daj si oszuka! Samochód po remoncie kapitalnym Widzisz samochód, który jest wyceniony na wicej ni| egzemplarze z jego rocznika, poniewa| - jak twierdzi sprzedajcy - ma wymienione filtry, tarcz sprzgBa, rozrzd, [wiece i inne elementy (zwBaszcza te, które s tak umiejscowione w konstrukcji wozu, |e nie bardzo mo|na to sprawdzi) i dlatego wBa[nie sprzedajcy  chce wicej". Niestety, czsto równie| jest tak, |e wymiana filtru oleju polega na przetarciu go czyst szmatk. O ile bardzo Batwo sprawdzi, czy klocki hamulcowe lub tarcze byBy wymienione, o tyle filtru oleju ju| odkrci nie mo|na. Dlatego nie ufaj takim zapewnieniom. Nie kupuj samochodu po remoncie, zwBaszcza t/w. kapitalnym. Czy wykonywaBby[ rzetelnie i fachowo, z wykorzystaniem nowych cz[ci, napraw po to, aby sprzeda auto? Nie, bo po prostu si to nie opBaca. Koszt rzetelnej naprawy jest niestety wysoki i ten, kto przeprowadziB dobrze tak operacj nie bdzie chciaB auta sprzeda. Natomiast remont  pod sprzeda|", polegajcy najcz[ciej na podobnych operacjach jak opisane wcze[niej, nie jest wart zapBacenia wy|szej ceny. Sprzedajcy, który wmawia Ci podobne  bajki", prawdopodobnie delikatnie mówic mija si z prawd. SkBadak W naszym piknym, acz bardzo dziwnym kraju, gdzie 90% obywateli to podobno katolicy i co drugi to zBodziej, byBy kiedy[ przepisy, które Jak kupi u|ywany samochód 18 wymuszaBy na prywatnych importerach aut sprowadzanie oddzielnie nadwozia, a oddzielnie zespoBu napdowego. Auto byBo w cz[ciach przewo|one przez granic i skBadane. O ile taki zabieg przeprowadzony starannie przez do[wiadczonego mechanika nie powoduje obni|enia warto[ci samochodu, o tyle niestety przeprowadzany w przygranicznych gara|ach przez handlarzy nastawionych wyBcznie na zysk czsto mo|e by brzemienny dla stanu auta. Jeszcze gorzej, kiedy nadwozie i zespóB napdowy pochodz z dwóch ró|nych aut - prawie na pewno oznacza to, |e cz[ci pochodz z auta po wypadku. Kiedy zabieg taki byB wykonywany przed rejestrowaniem, wBa[ciciel po przedBo|eniu odpowiedniej liczby rachunków uzyskiwaB wpis do dowodu z aktualnego rocznika, mimo |e np. karoseria (lub silnik) byBa o 5 lat starsza. Przy korzystnej dla wBa[ciciela polityce produkcji mo|e si okaza, |e kupujesz auto z rocznika - powiedzmy 98 - podczas gdy tak naprawd to auto jest rocznikiem 96, a to jest ogromna ró|nica. Przy czym, je[li wa|ne dla trwaBo[ci elementy (np. zawieszenie) pochodz z auta, które ulegBo wypadkowi, to na pewno nie bdzie to dobry zakup. Unikaj za wszelk cen najró|niejszych skBadaków! DokBadnie przestudiuj dowód rejestracyjny samochodu i porozmawiaj ze sprzedajcym. Dopiero potem przystp do ogldzin, a przy okazji sprawdzisz, czy sprzedajcy nie mija si z prawd. Samochód po wypadku Oczywi[cie, stuprocentow pewno[, |e samochód nie miaB wypadku w zasadzie mo|esz mie, Szanowny Czytelniku, niestety wtedy i tylko wtedy, kiedy kupujesz auto nowe w salonie. Ka|de auto u|ytkowane nawet przez krótki czas jest nara|one na wypadek lub stBuczk, przy czym o ile stBuczka nie jest szczególnie grozna, mo|e nawet nie mie najmniejszego znaczenia w przypadku uszkodzenia zderzaka lub kloszy lamp, o tyle ka|de powa|niejsze uszkodzenie ma wpByw i na trwaBo[ auta, i na jego cen. Je[li wypadek byB powa|ny, mo|e mie te| wpByw na prowadzenie pojazdu i oczywi[cie na bezpieczeDstwo. Osobi[cie znam wiele warsztatów samochodowych, które skupuj wszystkie rozbite auta - zreszt z pewno[ci widziaBe[ ogBoszenia w prasie motoryzacyjnej typu: ,AAAA Skupujemy wszystkie auta rozbite natychmiast. PBacimy gotówk". Wiem o praktykowanym procederze polegajcym na Bczeniu dwóch rozbitych aut w jedno, sprzedawane potem jako bezwypadkowe. Na PuBapki 19 przykBad kupuje si dwa rozbite prawie nowe auta - jedno po bardzo silnym zderzeniu czoBowym, a drugie po dachowaniu. Z wraku po dachowaniu wycina si dach i wstawia nieuszkodzony ze sBupkami od samochodu po  czoBówce". Po lakierowaniu miejsca Bczenia mog by nie do odró|nienia dla niefachowca. Wprawdzie je[li taka naprawa jest wykonana solidnie - a w zasadzie musi taka by - to auto nadaje si do dalszej eksploatacji, lecz jego cena nie powinna wynosi tyle, ile cena auta bezwypadkowego z tego samego rocznika. Przy wspóBczesnej technologii produkcji takie auto musi zacz szybciej korodowa i na pewno bdzie mniej bezpieczne. Ka|da naprawa powypadkowa wi|e si z ogromnymi kosztami, dlatego te| czsto wBa[ciciel decyduje si na napraw ju| z my[l nie o dalszej eksploatacji, ale o... sprzeda|y, a to oczywi[cie decyduje o jako[ci tej naprawy. Nie jest niczym szczególnie niespotykanym, |e po  dzwonie" (czyli zderzeniu) tak silnym, |e odpalaj obie czoBowe poduszki powietrzne, auto jest  klepane", nacigane, szpachlowane, w miejsce poduszek powietrznych (wBa[ciwie - poduszek gazowych) s wstawiane pakuBy albo papier, pknite za[lepki oraz fragmenty tablicy rozdzielczej wymienia si na nieuszkodzone i... kupujcy nabywa samochód bezwypadkowy i dobrze wyposa|ony (2 x airbag). Oczywi[cie pasów bezpieczeDstwa tak|e si nie wymienia, tym bardziej ich pirotechnicznych napinaczy. Std dobra rada: Je[li podejrzewasz, |e samochód uczestniczyB w wypadku -zrezygnuj z zakupu, bo mo|e si wkrótce okaza, |e pod lakierem pojawi si pcherze, lakier bdzie si kruszyB, opony zaczn si nierównomiernie zu|ywa, podczas jazdy za[ (szczególnie przy wikszych prdko[ciach) samochód nie bdzie prowadziB si pewnie lub po prostu bdzie  [cigaB". Je[li kupujesz auto za kilkana[cie lub kilkadziesit tysicy zBotych, porozmawiaj ze sprzedajcym tak, aby mo|liwa byBa kontrola geometrii zawieszenia w autoryzowanej stacji obsBugi - koszt takiej operacji (od 90 do kilkuset zBotych) z pewno[ci nie bdzie stanowiB pienidzy wyrzuconych w bBoto. Zreszt podejrzewam, i| sprzedajcy nie bdzie chciaB si na to zgodzi. Je[li si zgodzi i oka|e si po badaniu, |e miaBe[ racj, sprzedajcy i tak do koDca mo|e twierdzi, |e o niczym nie wiedziaB, zwBaszcza gdy nie jest pierwszym wBa[cicielem. Samochód z zagranicy Niektóre modele samochodów lub poszczególne wersje nie byBy oferowane na polskim rynku, dlatego te| ich cena jest wy|sza (lub po prostu Jak kupi u|ywany samochód 20 inna) od ceny  rówie[ników". Zwykle jest tak, |e samochody kupione na tzw.  zachodzie" maj lepsze wyposa|enie od sprzedawanych u nas. Dlatego te| takie auta czsto kusz nabywców, bo s po prostu atrakcyjniejszymi ofertami. I co tu du|o mówi- nie mo|na porównywa poloneza np. z 1998 roku z golfem czy astr z tego samego rocznika. Ró|nice w technice, wyposa|eniu lub nawet prowadzeniu s ogromne, jednak w cenach ju| nie tak widoczne. Przy podobnym przebiegu stan techniczny prawdopodobnie tak|e bdzie przemawiaB na korzy[ auta z  zachodu", nie tylko ze wzgldu na stan i rodzaj dróg, lecz tak|e ze wzgldu na mentalno[ kierowców oraz (szczególnie) sposoby dokonywania napraw. ChciaBbym jednak zwróci uwag, |e mimo wszystko zakup auta z zagranicy - zwBaszcza nie zarejestrowanego w Polsce - jest obarczony nieco wikszym ryzykiem. GBównie dlatego, |e nieznane jest pochodzenie tego samochodu oraz brak informacji o poprzednich wBa[cicielach. Je[li auto ma peBn dokumentacj - sprawa jest ja[niejsza, ale pamitaj o jednym: je[li usByszysz od sprzedajcego Polaka zdanie: Samochodem jezdziB dziadek w Niemczech, po dobrych drogach, wic jest w superstanie! powiniene[ wzmóc swoj czujno[. Taki tekst jest najczstsz bzdur wmawian kupujcym. Po prostu w to nie wierz! Musisz tak|e by szczególnie ostro|ny w przypadku samochodów sportowych - przewa|nie s mocno wyeksploatowane, oraz samochodów pochodzcych spoza rynków europejskich. Dotyczy to m.in. aut amerykaDskich - mo|esz mie kBopoty z zarejestrowaniem takiego auta, ze wzgldu na odmienno[ przepisów homologacyjnych i warunków technicznych dopuszczajcych pojazd do ruchu. Wicej informacji na temat kupna samochodu za granic znajdziesz w rozdziale  Zakup za granic". Samochód na gaz Bywa, |e chcesz kupi samochód z instalacj zasilania gazem pBynnym, tzw. LPG (ang. Liquefied Petroleum Gas)4 i jest to jak najbardziej zrozumiaBe. Mimo |e samochód  na gazie" pali od 10 do 20% wicej paliwa gazowego ni| benzyny, a koszt badania technicznego jest wy|szy o kilkadziesit zBotych, to i tak, przy obecnej cenie gazu i benzyny bezoBowiowej 95, samochód z instalacj LPG jest doskonaB propozycj dla tych, którzy lubi oszczdza, i dla tych, których auta spalaj du|o paliwa. 4 PBynne paliwo gazowe. PuBapki 21 Ale i w przypadku samochodu na gaz jest kilka wa|nych spraw. Po pierwsze - dokumentacja instalacji gazowej. Jest ona niezbdna, aby auto uzyskaBo pozytywny wynik badania technicznego. Konieczny jest tak|e wpis do dowodu rejestracyjnego auta, |e instalacja jest zamontowana. Warto tak|e zwróci uwag na dat utraty homologacji na butl. Po drugie samochody z instalacj gazow w Polsce to w wikszo[ci konstrukcje bardzo proste, tzw. mieszalnikowe, zwykle polonezy, du|e fiaty i inne, zasilane gaznikiem. S auta o wtrysku mechanicznym (przede wszystkim Mercedes 123, 124, 126), które raczej zle znosz zasilanie gazem. Samochody o wtrysku elektronicznym i z sond lambda maj elektronicznie regulowany dopByw gazu. Samochody wyposa|one w silniki o wtrysku wielopunktowym (multi-point injection) i plastikowy kolektor wymagaj zastosowania drogiej instalacji z sekwencyjnym wtryskiem gazu. Wyjtkiem jest Daweoo Matiz, do którego mo|na zamontowa prostsz instalacj. Tak wic instalacja LPG niejedno ma imi. W wikszo[ci samochodów da si zamontowa instalacj, która bdzie dobrze dziaBaBa. Jednak sprzedawcy czsto dokonuj  podrasowania" - szczególnie kosztownych i paliwo|ernych aut - zakBadaj instalacj LPG, aby skusi kupujcego niskimi kosztami eksploatacji samochodu. Niestety, zakBadaj instalacje niestarannie; s to konstrukcje najprostsze, które zle wspóBpracuj z silnikiem, w efekcie czego doprowadzaj do jego przedwczesnego zu|ycia. Dlatego kupujc auto na gaz musisz - Drogi Czytelniku - zwróci uwag na rodzaj zastosowanej instalacji. Przyda Ci si wiedza o modelu samochodu, który zamierzasz kupi. Zapamitaj: Samochód z instalacj gazow niedostosowan do parametrów silnika to samochód gorszy ni| bez jakiejkolwiek instalacji. Instalacja gazowa jest mimo wszystko urzdzeniem wielce precyzyjnym (nawet wydajno[ parownika w stosunku do pojemno[ci skokowej ma znaczenie przy najprostszych instalacjach), dlatego te| jej wBa[ciwe dobranie ma decydujce znaczenie i dla samego jej dziaBania, i dla trwaBo[ci silnika. W samochodach z silnikiem zasilanym wtryskowo konieczny jest odpowiedni sterownik - ukBad elektroniczny symulujcy prac ukBadu wtrysku benzyny, wyBczanego na czas zasilania LPG. Urzdzenie takie to emulator. Je[li go nie bdzie lub nie bdzie dziaBaB prawidBowo, komputer auta bdzie wskazywaB usterk i elektronika bdzie pracowaBa w trybie awaryjnym. jak kupi u|ywany samochód 22 Ewentualnym objawem uszkodzenia bdzie tak|e brak mo|liwo[ci zasilania benzyn lub  strzaBy" w kolektorze, spowodowane cofniciem si pBomienia. Nie pomog  klapy" i  gwizdki" czy wymiana kolektora na metalowy. Instalacja jest zle dobrana albo wadliwie wyregulowana, co te| zdarza si bardzo czsto. Je[li si ma samochód na gaz, zwykle caBy czas jezdzi si na gazie, wo|c w zbiorniku paliwa kilka - kilkana[cie litrów benzyny, która z czasem ulega zanieczyszczeniu. Wytrca si z niej woda, co powoduje korodowanie zbiornika. Czsto te| uszkodzona jest pompa paliwa i zapchane filtry paliwa. Je|eli jednak znajdzie si samochód w stosunkowo dobrym stanie z poprawnie dziaBajc instalacj gazow, to mo|e to by bardzo dobry zakup, chocia|by dlatego, |e samo zamontowanie instalacji to koszt od 1300 do kilku czy kilkunastu tysicy zBotych i nigdy nie odzyska si tej kwoty przy odsprzeda|y. Dla Ciebie Czytelniku jako kupujcego jest to wic korzystna sytuacja. Niestety, dobrych ofert nie jest du|o. Podczas jazdy próbnej nale|y jecha na LPG, ale równie| na etylinie. Rozruch silnika powiniene[ Czytelniku równie| wypróbowa na obu systemach zasilania. W przypadku zasilania gazem rozruch mo|e by nieco trudniejszy, ale powinien by mo|liwy i na benzynie, i na gazie. DoskonaBym pomysBem jest udanie si ze sprzedajcym do profesjonalnego punktu monta|u instalacji LPG i dokonanie ogldzin auta bdcego przedmiotem handlu. Niewielkim kosztem (kilkudziesiciu zBotych) na pewno bdzie mo|na si zorientowa, czy instalacja bdzie dawaBa oszczdno[ci, czy te| bdzie zródBem kBopotów. Przy okazji trzeba pamita, |e zBczka do tankowania gazu w aucie pochodzcym z zagranicy mo|e nie pasowa na polskich stacjach benzynowych. Warto te| szuka samochodów z zaworem gazu umieszczonym obok wlewu paliwa - jest to rozwizanie na pewno bardziej estetyczne, ale niestety rzadko stosowane. W przypadku pewnej grupy aut nie musimy mie obaw co do tego, czy instalacja jest dobrze dobrana. S to samochody z seryjnie montowan instalacj LPG, np. Fiat Multipla oraz Fiat Punto. Co do instalacji montowanych przez autoryzowanych sprzedawców, trudno si wypowiada. Nigdy nie wiadomo, jak instalacja zostaBa zamontowana. Cenicym mo|liwo[ci przewozowe szczególnie godne polecenia s auta ze zbiornikiem (butl) gazu w miejscu koBa zapasowego. Cho rozwizanie takie niczego nie zmienia - koBo zapasowe i tak zajmuje dodatkowe miejsce w baga|niku, to mo|na z  zapasu" zrezygnowa Budzc si, |e w razie  zBapania gumy" uratuje nas uszczelniacz PuBapki 23 w aerozolu. Auto  z gazem w kole zapasowym" jest praktyczniejsze, a w przypadku kombi czy auta kompaktowego - du|o praktyczniejsze. Samochód za po|yczone pienidze Zaczn tak, jak ma w zwyczaju mawia mój znajomy:  Kredyt ma same wady - nie dosy, |e trzeba go spBaca, to najpierw trzeba go jeszcze dosta". To stwierdzenie daje do zrozumienia, |e samochód na kredyt nie jest najlepszym wyj[ciem, ale - niestety - czsto wyj[ciem jedynym. Warto w takim przypadku nieco na ten temat wiedzie. Przede wszystkim - wysoko[ oprocentowania. Ka|demu czBowiekowi wydawa si mo|e oczywiste, |e im oprocentowanie jest ni|sze, tym kredyt jest taDszy. Prawda jest wBa[ciwie zawsze inna. Ale to niestety dopiero pocztek. Co ze stop procentow? StaBa czy zmienna? A jakie raty - staBe czy malejce? Podobno kredyty walutowe s taDsze od tych w zBotówkach? Co to jest RRSO? PytaD rodzi si wiele i udzielenie na nie peBnej odpowiedzi na kartach tej ksi|ki z oczywistych wzgldów nie jest mo|liwe. Co zatem warto wiedzie? Po|yczajc pewn kwot musimy j odda z nawizk w postaci odsetek i innych kosztów. Je[li oferta kusi niskim oprocentowaniem lub odsetkami 0%, to kredyt oddamy razem z innymi kosztami, które rzeczywi[cie nie bd odsetkami, ale Ty - Szanowny Czytelniku - bdziesz te  inne koszty" musiaB zapBaci. Mo|na by zaryzykowa tutaj powiedzenie  jak nie kijem - to paBk" i my[l, |e w odniesieniu do kredytów 0% sporo jest prawdy w tym porzekadle. Bardzo czsto jest tak, |e kredyty wysoko oprocentowane prawie zupeBnie nie s obci|one innymi kosztami i dlatego, cho pozornie wygldaj na dro|sze, s taDsze. Dla Ciebie bdzie wa|na RRSO, czyli rzeczywista roczna stopa oprocentowania. Najpro[ciej mówic jest ona kosztem, jaki poniesiemy z tytuBu zacignicia kredytu w postaci odsetek od zacignitej sumy, dodatkowych opBat, prowizji itp. Je[li bierzesz kredyt, to radz Ci jako form spBaty wybra raty malejce. Wprawdzie na pocztku bdziesz pBaciB du|o, ale im bli|ej chwili, w której uwolnisz si od banku, tym mniej bdziesz pBaciB. Ma to tak|e ogromne znaczenie z uwagi na fakt, |e Twój kredyt bdzie dro|szy tak|e o tyle, ile spBacane auto utraci na warto[ci. Pewnie sByszaBe[ od wielu ludzi, |e najtaDsze s kredyty walutowe. Z punktu widzenia oprocentowania rzeczywi[cie mo|na odnie[ takie Jak kupi u|ywany samochód 24 wra|enie, bo je[li kredyt zBotówkowy jest oprocentowany na 13%, a kredyt w CHF (frankach szwajcarskich) 4,5%, to faktycznie mo|na by tak pomy[le. Niestety, prawda jest taka, |e nie mo|na oszacowa prawdziwego (rzeczywistego) kosztu kredytu walutowego. Dlaczego? Poniewa| nikt - nawet najlepszy analityk, nie jest Ci w stanie poda kosztu ryzyka, jakie niesie ze sob wahanie cen konkretnej waluty. Dla przykBadu - kurs euro zawieraB si w granicach 3,7 do prawie 4,8 zB. Zastanów si, o ile dro|szy mo|e by kredyt w chwili, kiedy kurs waluty, w której po|yczyBe[ pienidze, zmieni si wzwy|? Oczywi[cie, jest równie| prawdopodobieDstwo, |e oddasz mniej ni| po|yczyBe[, ale liczenie na to porównywaBbym do rosyjskiej ruletki. A skoro ju| napisaBem o analityku, to maBa uwaga na temat doradców kredytowych, analityków i ekonomistów- pamitaj Szanowny Czytelniku, |e obdarzajc zaufaniem tych ludzi obdarzasz zaufaniem kogo[, kto ze stuprocentow pewno[ci odpowie Ci, dlaczego jego wczorajsza prognoza nie sprawdziBa si. Ustawa o kredycie konsumenckim narzuciBa na banki obowizek podawania kosztu kredytu w postaci rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), ale prawda jest taka, |e banki potrafi i to obostrzenie tak umiejtnie wymanewrowa, |e mówi si o  oprocentowaniu realnym", co nie jest oczywi[cie tym samym co  oprocentowanie rzeczywiste". Dlatego pytaj doradc kredytowego o kwot, jak bdziesz musiaB zapBaci za zacignicie kredytu, ale zawsze wymagaj, aby podano Ci rzeczywisty caBkowity koszt, jaki bdziesz musiaB ponie[. Pamitaj te|, |e rzeczywisty to nie to samo co realny. Banki i inne instytucje trudnice si lichw (bo tak powinno si wedBug mnie okre[la dziaBalno[ tych, którzy po|yczaj pienidze po to, aby na tym zarobi) bd stosowaBy najró|niejsze metody, aby[ prawd poznaB dopiero w chwili, kiedy kredyt bdziesz musiaB spBaca. Wiem, |e by mo|e nara| si tymi sBowami bankowcom, ale wolaBbym, aby[ wiedziaB, co robisz. Nigdy - pod |adnym pozorem - nie wpBacaj |adnych pienidzy komu[, kto obiecuje Ci, |e  zaBatwi" kredyt albo |da jakiej[ opBaty za zBo|enie wniosku kredytowego. Zawsze dokBadnie czytaj umow - nawet je[li ma kilkana[cie stron. Co wicej - im dBu|sza jest umowa, tym czytaj wnikliwiej. Pytaj pracownika banku, je[li czego[ nie rozumiesz - nie wstydz si tego, nikt nie wie wszystkiego! I |daj jasnej, zrozumiaBej i wyczerpujcej odpowiedzi. Zwró te| uwag na to, co stanowi umowa w przypadku nieterminowych wpBat (jak s oprocentowane odsetki karne). Przed zakupem 25 Podsumowujc ten temat powiem jeszcze raz, |e najlepiej zaciga kredyty krótkoterminowe - lepiej z wy|szymi ratami, ale krótszym okresem spBaty. Taniej jest wzi kredyt wy|ej oprocentowany i bez dodatkowych kosztów ni| oprocentowany ni|ej, ale z opBatami dodatkowymi. Lepiej bra kredyt w zBotówkach ni| w walucie obcej. A najlepiej... nie bra kredytu w ogóle. Ale o tym wie ka|dy... Przed zakupem Przygotowanie do zakupu Znasz ju| Szanowny Czytelniku wa|niejsze zagro|enia, które na Ciebie czyhaj, wic w tym rozdziale dowiesz si, jak si do zakupu przygotowa. Cz[ odpowiedniej wiedzy ju| posiadasz, cz[ciowo jeste[ do zakupu przygotowany, jednak... to jeszcze nie wszystko. Do zakupu musisz si po prostu przygotowa jak do sprawdzianu z geografii w podstawówce i bynajmniej nie oznacza to zebrania odpowiedniej kwoty pienidzy, niezbdnej do zakupu, zarejestrowania i opBacenia samochodu. Je[li przygotujesz si solidnie - nie tak Batwo dasz si wywie[ w pole, nie tak Batwo dasz si oszuka. Zapamitaj: O cenie samochodu, zwBaszcza starszego, decyduje nie rocznik, ale przede wszystkim jego stan techniczny. Na pocztek proponuj, aby[ dokBadnie zapoznaB si z obowizujcymi cenami. Nie wystarczy przy tym prze[ledzi ceny w ogBoszeniach gieBdowych czy w prasie, cho przyznaj, |e jest to dobra droga (pod warunkiem, |e nie zapomnisz o tym, i| zawsze powiniene[ traktowa te ceny orientacyjnie). O cenie samochodu nie decyduj tylko marka i model, lecz tak|e (a w przypadku samochodów starszych przede wszystkim) stan samochodu i wszystko, co jest z nim zwizane, czyli przebieg, liczba poprzednich wBa[cicieli, bezwypadkowo[, a nawet to, czy wBa[ciciel byB palaczem, czy unikaB papierosowego dymu. Pamitaj o tym, |e elementami, które mog decydowa o nieznacznie wy|szej cenie s: - oryginalny lakier (bezwypadkowo[), - niewielki przebieg (na podstawie innych wskazówek ni| licznik kilometrów), - bogate wyposa|enie dodatkowe, - dodatki (np. komplet opon zimowych z felgami), Jak kupi u|ywany samochód 26 - tuning samochodu, cho raczej odradzaBbym Ci zakup tunin-gowanego auta, chyba |e wBa[nie takiego szukasz, ale licz si ze znacznym zu|yciem silnika. Przed podjciem decyzji o zakupie przestudiuj dokBadnie oferty w komisach, prasie i Internecie. Na trzeciej stronie okBadki podano linki do odpowiednich stron internetowych - znajdziesz tam oferty, które pozwol Ci zorientowa si w cenach. Dodatkowym atutem jest mo|liwo[ obejrzenia zdj oferowanego samochodu, czsto w du|ej rozdzielczo[ci - czego nie uzyskasz w prasie. My[l, |e przegldanie stron internetowych z ogBoszeniami wprawdzie pozwoli Ci - Drogi Czytelniku - na zorientowanie si w obowizujcych cenach, lecz niestety pozbawi rzeczywistego kontaktu z samochodem i sprzedajcym. Dlatego te| (chocia| uwa|am, |e gieBda nie jest najlepszym miejscem na zakup samochodu) w tre[ci ksi|ki zamie[ciBem adresy najwa|niejszych gieBd samochodowych w Polsce - bo jest to (tym razem) - najlepsze miejsce na zorientowanie si w cenach i rzeczywistym stanie samochodów z ró|nych roczników. Ponadto gieBda daje Ci mo|liwo[ obcowania ze sprzedajcym - zawsze mo|esz targowa si tylko na prób oraz w celu obserwowania zachowaD sprzedajcych i dokBadnych ogldzin auta. Adresy gieBd znajduj si na koDcu ksi|ki. Znajomo[ historii modelu Z pewno[ci jest tak, |e masz przygotowan sum, za któr chcesz kupi samochód. Bardzo dobrze jest, kiedy chcesz kupi wyBcznie okre[lony model, np. Poloneza Caro 1,9D lub Nissana Sunny 1,4 sedan albo te| Fiata 126p. Dlaczego? Kupujc samochód, powiniene[ zna histori modelu. I to nie dlatego, abym namawiaB Ci do emocjonalnego zwizku z samochodem, który powinien peBni zasadniczo utylitarne funkcje, ale dlatego, |e pozwoli Ci to - Szanowny Czytelniku - unikn wielu nieprzewidzianych sytuacji, uBatwi zakup i na pewno ochroni (choby cz[ciowo) przed oszukaniem przez sprzedajcego. Podejrzewam, |e wolaBby[ unikn zakupu skBadaka po retuszu, a s modele samochodów, które bez wikszych zmian byBy produkowane bardzo dBugo - m.in. nale| do tej grupy Fiat 126p, czy wBa[nie FSO Polonez, jak równie| inne auta, tzw. zachodnie - szczególnie marek niemieckich wy|szych klas. Gdzie tkwi zagro|enie? Przed zakupem 2 7 Producenci wBa[ciwie nieustannie modyfikuj i ulepszaj produkowane samochody pomidzy powa|nymi modernizacjami modelu, przeprowadzajc tzw. face liftingi5. Na przykBad model A jest wprowadzany do sprzeda|y w roku 1990, a zastpiony caBkiem nowym modelem 7 lat pózniej. W tym czasie s przeprowadzane drobne zmiany konstrukcji -wprowadzanie nowych jednostek napdowych i usuwanie wadliwych podzespoBów na rzecz trwalszych. Okre[lone wersje silników i wyposa|enia trafiaj zwykle pózniej do naszego kraju ni| np. do Niemiec. Znajomo[ tych wszystkich niuansów na pewno ochroni Ci przed pewnymi wybiegami nieuczciwych sprzedawców. Mo|e si bowiem zdarzy tak, |e chcesz kupi Forda Fiest 1,1 z lat 1991 - 1993, która nie byBa w Polsce sprzedawana z 2 poduszkami powietrznymi. Widzisz na gieBdzie taki samochód i sByszysz, jak sprzedajcy twierdzi, |e byB on kupiony w Polsce, w salonie. Powinno to wzmóc Twoj czujno[ co do uczciwo[ci sprzedajcego - po co kBama, je[li wszystko jest w porzdku? Wybrane modele aut szczególnie s wra|liwe na tego typu zmiany - dobrze zapewne Czytelnikowi znany VW Golf II generacji byB produkowany od roku 1983 do roku 1992, a wic prawie 10 lat, a podczas tego okresu przechodziB kilka razy powa|ne modyfikacje. 1983: rozpoczcie produkcji Golfa II w wersjach C, CL, GL i Diesel 1984: Golf II GTI 1986: wprowadzenie silnika 1,8 /90 KM, wersja GT i wersje z ABS 1987: nowe silniki 1,3/55 KM oraz 1,6/ 70 KM; znikaj trójktne szybki w drzwiach 1988: silnik 1,6 TD/80 KM oraz Golf Rally. 1990: Golf Country. 1992: zakoDczenie produkcji. Warto zna histori modelu choby po to, aby rozpozna, |e auto jest skBadakiem - ogldasz samochód i widzisz, |e zamontowany w nim silnik byB oferowany przez producenta tylko do roku 1998, a sprzedajcy uparcie twierdzi, |e auto jest z rocznika 2000. Wystarczy wykona remont i przedstawi odpowiednie rachunki przy rejestrowaniu, aby w dowodzie wpisa rocznik, z którego pochodziBy istotne cz[ci. A jak  remont" prawdopodobnie wygldaB? Silnik z rozbitego auta - np. po dachowaniu albo uderzeniu w bok lub tyB, a nadwozie naprawione po mocnym zderzeniu czoBowym, w którym oryginalny silnik ulegB zniszczeniu. Projektowana zmiana przepisów, w my[l której 5 Face lifting (czyt. feis lifting, ang.) - gruntowne odmBodzenie, zmiana wizerunku. 28 Jak kupi u|ywany samochód nie bdzie si wymagaBo w dowodzie rejestracyjnym numerów silnika, umo|liwi sytuacj jeszcze grozniejsz - mo|e si zdarzy, |e kupisz auto z silnikiem, który pochodzi ze skradzionego samochodu!!! Koncern Honda produkuje samochody w Japonii i w Anglii i mo|esz si ze mn spiera, ale ka|dy u|ytkownik samochodów Honda potwierdzi to, co teraz napisz (pod jednym wszak|e warunkiem - |e jezdziB zarówno samochodami wyprodukowanymi w Japonii, jak i w Anglii). Samochody wyprodukowane w Japonii wykazuj o wiele wiksz bezawaryjno[, ale byB okres, |e ich import byB obci|ony cBem a| 35-procentowym i dlatego nawet w salonach byBy one du|o dro|sze. Odpowiedz sprzedajcego na Twoje pytanie o pochodzenie auta pozwoli Ci si zorientowa co do poziomu moralnego tego czBowieka i mo|e uBatwi decyzj o zakupie. Je[li sprzedajcy bdzie Ci wmawiaB, |e nie ma ró|nicy midzy Hond japoDsk a brytyjsk, to albo jest kBamc, albo ... nie ma pojcia, o czym mówi. Wyobraz sobie tak sytuacj! Aby nie da sobie wmówi bzdur, musisz mie podstawow wiedz o modelu, który zamierzasz kupi. Nie mo|esz kupi kota w worku - musisz wiedzie jak ten kot wyglda - w przeciwnym razie sprzedajcy sprzeda ci  psa" i wmówi, |e to  kot". Pocieszajce jest to, |e o roczniku auta i jego pochodzeniu [wiadczy wiele elementów, wic identyfikacja nie powinna by trudna - czasem wystarczy obejrze tabliczk znamionow na nadwoziu i wszystko jest jasne. Zapamitaj: Lepiej nie by laikiem, ale ... laika udawa. Pozwól, aby sprzedajcy pomy[laB, |e ma do czynienia z kim[, kto niewiele wie o samochodzie, który zamierza kupi i o samochodach ogólnie - je[li jest uczciwy, nie bdzie Ci oszukiwaB, bo i po co, ale je[li jest kBamc albo co[ ukrywa - u[pisz jego czujno[. Sprzedajcy pomy[li, |e ma przed sob  jelenia", którego Batwo oszuka. Tobie bdzie Batwiej odkry jego prawdziwe oblicze. Kupno u|ywanego auta to twarda gra - lepiej mie asa w rkawie. Typowe usterki wybranych modeli samochodów PisaBem, |e znajomo[ modelu auta, które zamierzasz - Szanowny Czytelniku - naby, jest du|ym uBatwieniem, ze wzgldu na zmiany w konstrukcji, które umo|liwiaj identyfikacj rocznika lub pochodzenia. I tak jest rzeczywi[cie. Aby Ci nieco pomóc poni|ej postaram si Przed zakupem 29 przedstawi charakterystyk pewnych modeli aut. Nie bdz rozczarowany, je[li nie znajdziesz tutaj modelu auta, które chciaBby[ kupi. Niestety, nie jest mo|liwe przedstawienie wszystkich usterek wszystkich aut - trzeba by napisa inn publikacj na ten temat, np. pt:  Usterki samochodów" czy  Typowe usterki samochodów" w formie encyklopedycznej. Dobierajc modele aut do poni|szej listy kierowaBem si ró|nymi kryteriami, przede wszystkim chciaBem zwróci Ci uwag, |e o ile usterki zawieszenia w polskich warunkach s wBa[ciwie typowe dla ka|dego samochodu, o tyle pewne modele maj po prostu swoje sBabe strony - je[li bdziesz je znaB, to Batwiej Ci bdzie unikn wpadki podczas zakupu i wBa[ciwie oceni stan techniczny wybranego pojazdu. StaraBem si dobra auta mo|liwie z najszerszego wachlarza modeli wystpujcych na naszym rynku, uwzgldniajc najpopularniejsze, ale ró|nych klas i z ró|nych okresów produkcji oraz ró|nych producentów. Poni|sz list wskazówek traktuj w ten sposób, |e oprócz typowych ogldzin auta, podczas których musisz sprawdzi najwa|niejsze podzespoBy, uczulam Ci na tzw. typowe usterki modelu - a wic musisz danemu elementowi przyjrze si dokBadniej, bo zu|ywa si on cz[ciej w tym modelu ni| w innych. Je[li na li[cie nie znajdziesz modelu, który zamierzasz kupi - musisz poszuka we wBasnym zakresie. Polecam internet jako doskonaBe zródBo wiadomo[ci, czsto bowiem miBo[nicy pewnych modeli wymieniaj si uwagami na temat u|ytkowania swoich pojazdów na ró|nego rodzaju stronach tematycznych lub forach dyskusyjnych. Du|o na temat usterek wiedz tak|e mechanicy, z tym |e zazwyczaj trudno z nimi rozmawia, bo objawiaj typowe wypaczenie zawodowe, ale na pewno wiedz bardzo du|o. Byleby tylko chcieli si t wiedz z Tob, Czytelniku podzieli. W poni|szym zestawieniu staraBem si dobiera te usterki, które wystpuj w danym modelu niezale|nie od wersji silnikowej, aby unikn pewnej specjalizacji. Podkre[lam, |e lista typowych usterek jest orientacyjna. Audi 80 (1982-1986) - zu|ycie wntrza (tapicerki), awarie instalacji elektrycznej wra|liwej na wilgo, korozja nadwozia i wyeksploatowanie, zu|ycie elementów zawieszenia. Audi 80 (1991-1996) - wybicie Bczników stabilizatora i zu|ycie Bo|ysk kolumn resorujcych, awarie wBcznika (termicznego) wentylatora chBodnicy, nieszczelno[ci pompy cieczy chBodzcej, wycieki oleju z odpowietrznika skrzyni korbowej, zu|ycie turbospr|arki (1,9 tdi), zerwanie paska napdu rozrzdu, niesprawno[ci alternatora i zamka centralnego. Jak kupi u|ywany samochód 30 Citroen AX (1991-1997) - korozja nadwozia, korozja ukBadu wylotowego, wycieki oleju ze skrzynki przekBadniowej i silnika, zu|ycie póBosi napdowych, usterki wyposa|enia elektrycznego, luzy w ukBadzie kierow- niczym oraz w zawieszeniu. Daewoo Espero - pknicia spr|yn przedniego zawieszenia, luzy w mechanizmie zmiany biegów (zewntrznym), usterki sterowania elektrycznym podnoszeniem i opuszczaniem szyb, usterki zamka centralnego (siBowniki), wybicie koDcówek dr|ków kierowniczych, skorodowanie tBumika tylnego, popkanie plastikowych elementów w kabinie auta. Daewoo Tico - zu|ycie Bo|ysk tylnych kóB, niedziaBanie hamulca rcznego, zu|ycie amortyzatorów, rozszczelnienie przewodu wspomagania ukBadu hamulcowego (twardniejcy hamulec), uszkodzenie wizek elektrycznych (pknicie przewodów - zwBaszcza o[wietlenia tablicy rozdzielczej oraz tylnej tablicy rejestracyjnej), korozja - zwykle na progach i na drzwiach, uszkodzenie lusterek i problemy z podnoszeniem i opuszczaniem szyb, drobne uszkodzenia nietrwaBych elementów wntrza wykonanych z plastiku. Fiat 126p - przedwcze[nie nie zu|ywaj si chyba tylko szyby i to tylko te z przodu, z tyBu oraz tylne boczne, bo te w drzwiach maj ju| czsto porysowane szkBo, a linki s pozrywane. Korozja (dotyczy caBego auta, a zwBaszcza: podszybia, drzwi, progów, bBotników, a nawet dachu, równie| miejsc mocowania resoru w podwoziu i np. wahaczy tylnych), drobne usterki silnika (gaznika, zaworów i rozdzielacza zapBonu), spadek ci[nienia oleju, wypadanie za[lepki waBu korbowego, zu|ycie uBo|ys-kowania waBu korbowego. Fiat Bravo i Brava (1995-1999) - uszkodzenia ukBadu smarowania silnika i w efekcie zu|ycie waBu rozrzdu, uszkodzenie popychaczy i dzwigni zaworów, awarie wtrysku paliwa (nierówna praca silnika na biegu jaBowym), zu|ycie sprzgBa, wybicie sworzni wahaczy przednich i gumowych elementów zawieszenia przedniego, zu|ycie Bo|ysk sto|kowych tylnych wahaczy, zatarcie mechanizmu tylnej wycieraczki, korozja klamek wewntrznych, korozja linki hamulca rcznego. Fiat Punto II - awarie sprzgBa (nietrwaBy zespóB dociskowy), przepalanie si |arówek H7, zaparowanie reflektorów i zapieczenie króca osadczego ramion wycieraków, niesprawno[ sondy lambda, wycieki oleju ze skrzynki przekBadniowej, awarie belki skrtnej, zu|ycie amortyzatorów, usterki pompy cieczy chBodzcej i sterownika silnika, pknicie obudowy alternatora, podatno[ lakieru na zarysowania i odpryski, awarie sprys-kiwaczy tylnej szyby i luzy w przekBadni kierowniczej. Przed zakupem 31 Fiat Siena i Palio Weekend (1997-2002) - zu|ycie wahaczy przednich, wybicie tulei gumowych dr|ka stabilizatora, gBo[no[ hamulców tylnych kóB, zu|ycie amortyzatorów (zwBaszcza tylnych w Palio), problemy z instalacj elektryczn (kierunkowskazy), awarie ukBadu grzewczo--wentylacyjnego (uszkodzenie ukBadu sterowania wentylatorem i rozdziaBem nadmuchu powietrza), zu|ycie uszczelniaczy póBosi napdowych, niesprawno[ alternatora i wentylatora chBodnicy. Fiat Uno (1989-1993) - zu|ycie elementów zawieszenia (amortyzatorów, elementów gumowo-metalowych, wahaczy), wycieki oleju - zwBaszcza w silniku 0,9 dm3, korozja nadwozia, usterki instalacji elektrycznej. Ford Fiesta (1989-1995) - awarie mechanizmu automatycznego ssania i w zwizku z tym trudno[ci z uruchomieniem zimnego silnika, w silnikach 1,4 oraz 1,6 awarie hydrauliki zaworów, korozja podwozia i nadwozia, wycieki oleju z silnika, a w silnikach Diesla podatno[ na zerwanie paska napdu rozrzdu. Mercedes-Benz 190 (1986-1989) - wycieki oleju z silnika i tylnego mostu, uszkodzenie pompy cieczy chBodzcej, wybicie przegubów waBu napdowego, korozja (krawdzie drzwi), zu|ycie waBków rozrzdu, zu|ycie uszczelniacza póBosi napdowej. Mitsubishi Galant (1990-1993) - zu|ycie tylnych tulei gumowych przednich wahaczy, Bczników stabilizatora, zu|ycie amortyzatorów, zwichrowanie (od przegrzania) tarcz hamulcowych, zapieczenie hamulców tylnych, korozja nadwozia (dachu przy szybach, dolnych krawdzi drzwi, pokrywy przedziaBu silnika). Nissan Micra (do 1993) - uszkodzenie zespoBu dociskowego sprzgBa, przepalenie uszczelki gBowicy, korozja nadwozia (zwBaszcza krawdzi drzwi i pokrywy przedziaBu silnika), zu|ycie elementów zawieszenia. Nissan Micra (od 1993) - podatno[ powBok lakierniczych na zarysowania, zbyt szybkie zu|ywanie si BaDcucha napdu rozrzdu (sBycha go - czsto jako efekt jazdy na wysokich biegach z maB prdko[ci obrotow silnika), korozja tBumika koDcowego. Nissan Primera (1990-1993) - zu|ycie przegubowego Bcznika przedniego zawieszenia, wybicie Bczników stabilizatora tylnego,  wyskakiwanie" 5. biegu, w starszych egzemplarzach ukrcenie póBosi (z powodu korozji pod gum tBumika drgaD), zu|ycie poduszek gumowych zawieszenia silnika, wyciekanie oleju z przekBadni kierowniczej, uszkodzenie elastycznych przewodów hamulcowych. jak kupi u|ywany samochód 32 Opel Ascona - wycieki oleju z silnika spod pokrywy zaworów oraz na uszczelnieniach miski olejowej i waBu korbowego. Opel Astra I - awarie napinacza paska napdu rozrzdu (do 1997 r.), nadmiernie szybkie zu|ywanie si pompy cieczy chBodzcej (nieszczelno[ci), problemy z rozdzielaczem zapBonu i aparatur wtryskow, korozja nadwozia - zwBaszcza samochodów w biaBym kolorze (pod uszczelkami szyb z tyBu i na drzwiach). Opel Astra II - w pierwszych egzemplarzach awarie zBczy elektrycznych w ukBadach sterowania centralnym zamkiem oraz elektrycznymi szybami; szybka korozja ukBadu wylotowego. Opel Corsa A - wycieki oleju spod pokrywy zaworów, zaawansowana korozja nadwozia (w modelach sprzed 1989 roku), odgBosy elementów wyposa|enia wntrza, korozja przewodów hamulcowych, defekty ogumienia, uszkodzenia ukBadu zapBonowego (zawilgoconego), wycieki oleju, zu|ycie gum stabilizatora, uszkodzenie przeBcznika kierunkowskazów. Opel Omega B - awarie rozrzdu (do 1995), luzy (stuki) w ukBadzie kierowniczym, wycieki z ukBadu chBodzenia (do 1995), szybkie zu|ycie wntrza (przyciski na tablicy rozdzielczej), korozja nadwozia, nieszczelno[ci w ukBadzie klimatyzacji (do 1995), niedziaBanie pilota centralnego zamka (do 1996). Wikszo[ usterek nie wystpuje w modelach po 1997 roku. Opel Tigra - szybkie zu|ycie klocków hamulcowych, szybkie zu|ycie silników, najcz[ciej wskutek ostrej jazdy. Opel Vectra A - wybicie sworzni wahaczy oraz elementów metalowo-- gumowych w zawieszeniu przednim, luzy na koDcówkach dr|ków kierowniczych, awarie pompy cieczy chBodzcej, niesprawno[ci w ukBadzie zapBonowym (uszkodzony aparat zapBonowy), wypalenie uszczelki gBowicy, korozja ukBadu wylotowego, awarie ukBadu wtryskowego, skorodowanie przewodów hamulcowych, nierównomierne dziaBanie hamulców. Peugeot 106 (1991-1996) -zu|ycie gumowych elementów zawieszenia (silentblocków) oraz osBon gumowych (przeguby), zu|ycie uBo|yskowania w belce tylnego zawieszenia, zapieczenie tBoczków tylnych hamulców, nieprecyzyjne dziaBanie skrzynki przekBadniowej (wersja 1,0) spowodowane zu|yciem plastikowych i gumowych elementów wewntrznego mechanizmu zmiany biegów, awarie alternatora oraz pompy cieczy chBodzcej, awarie wyposa|enia elektrycznego, korozja nadwozia i ukBadu wylotowego. Przed zakupem 33 Peugeot 205 (1987-1998) - zu|ycie tarcz hamulcowych, zu|ycie przegubów napdowych, awarie rozrusznika oraz alternatora, nietrwaBa linka hamulca awaryjnego (postojowego), zu|ycie elementów zawieszenia, korozja. Peugeot 309 (1989-1993) - zu|ycie elementów zawieszenia (tulei gumowo- metalowych, koDcówek wahaczy, zu|ycie zespoBów dr|ków skrtnych), zu|ycie przekBadni kierowniczej, usterki rozrusznika i pompy cieczy chBodzcej. Polonez: Caro, Caro Plus, Atu, Atu Plus - korozja (progi, krawdzie drzwi, podwozie - w starszych modelach równie| przedni pas i klapa baga|nika), wybicie koDcówek dr|ków kierowniczych, zu|ycie sworzni przedniego zawieszenia, luzy przekBadni kierowniczej i zu|ycie hamulców (okBadziny i tarcze), niedziaBanie hamulca rcznego (problemy z hamulcami nie dotycz samochodów z ukBadem Lucas, m.in. 1,4 mpi), haBa[liwo[ tylnego mostu, klekotanie krzy|aków mostu, wycieki oleju z tylnego mostu, silnika i skrzynki biegów, nietrwaBo[ tulei gumowo-metalowych i amortyzatorów. Renault 5 (1989-1996) - korozja nadwozia i podwozia, niesprawno[ci gaznika oraz zapBonu, nadmierne luzy w zawieszeniu, wycieki ze skrzynki przekBadniowej i silnika. Renault Clio (1990-1996) - niesprawno[ci alternatora, usterki rozrusznika, usterki sterownika silnika, korozja nadwozia i podwozia, korozja ukBadu wylotowego, usterki instalacji elektrycznej (przeBczniki). Renault Clio (od 2001 r.) - pkanie spr|yn tylnego zawieszenia, awarie centralnego zamka, haBa[liwo[ osBon katalizatorów, niepoprawno[ zamontowania stopki anteny radiowej, awarie wyposa|enia elektrycznego (cewki zapBonowe, sterownik silnika), wybicie elementów zawieszenia (koDcówki dr|ków kierowniczych i gumowe tuleje stabilizatora), zu|ycie Bo|ysk kóB przednich, awarie rozrusznika. Renault Scenie (2000-2003) - wycieki oleju z turbospr|arki (1,9 dci), wycieki oleju ze skrzynki przekBadniowej, zu|ycie sworzni wahaczy przednich, wybicie dr|ków kierowniczych, zu|ycie tylnych amortyzatorów, awarie instalacji elektrycznej, korozja ukBadu wylotowego - szczególnie tBumika tylnego. Seat Toledo (1991-1999) - znaczne zu|ycie elementów wykoDczenia wntrza, zu|ycie elementów zawieszenia, korozja nadwozia - zwBaszcza w samochodach sprzed modernizacji (sprzed 1995 r.) Skoda Fabia - awarie ukBadu kierowniczego (wspomagania i przekBadni kierowniczej), nadmierne luzy dr|ków kierowniczych, w silnikach 34 iak kupi u|ywany samochód 1,4 dm3 (60 i 68 KM) przepalenie uszczelki gBowicy, niesprawno[ci czujnika temperatury cieczy chBodzcej, usterki pompy cieczy chBodzcej, awarie ukBadu hydraulicznego kasowania luzów zaworów, awarie sterownika silnika, uszkodzenia wtryskiwaczy, zu|ycie stabilizatora i jego Bczników, zu|ycie amortyzatorów, awarie wspomagania sprzgBa, usterki instalacji elektrycznej (alarm, centralny zamek, podno[niki szyb i poduszki powietrzne). Skoda Octavia (od 1996 r.) - niestabilno[ biegu jaBowego (do 2000 r.), pknicia obudowy skrzynki przekBadniowej, awarie przepBywomierza powietrza (td), uszkodzenia przekazników sterownika silnika, uszkodzenia przekaznika [wiec |arowych (td), uszkodzenia dolnych plastikowych osBon silnika (td), zu|ycie gumowych tulei stabilizatora, wycieki w ukBadzie przeniesienia napdu (przeguby póBosi napdowych). Suzuki Swift (1988-1996) - awarie elektrycznie podnoszonych i opuszczanych szyb, niesprawno[ci stacyjki, nietrwaBo[ zespoBu dociskowego sprzgBa, usterki ukBadu zapBonowego, zu|ycie elementów zawieszenia. Toyota RAV4 (od 2000 r.) - czste [wiecenie si kontrolki  check engine" (zBe paliwo, bBdy elektroniki), przyspieszone zu|ycie opon, tarcz i klocków hamulcowych. Toyota Starlet (1989-1996) - nierównomierne dziaBanie hamulca rcznego, przepalenie uszczelki gBowicy, nadmierne zu|ycie oleju silnikowego. Volkswagen Golf III (1993-1999) -zazwyczaj ogólne wyeksploatowanie, awarie elektrycznej pompy paliwa, wycieki oleju spod pokrywy zaworów oraz uszczelniaczy waBu rozrzdu i waBu korbowego silnika, nierów-nomierno[ pracy silnika na biegu jaBowym, wskazujca na rozszczelnienie gumowej podkBadki midzy ukBadem wtryskowym a kolektorem dolotowym ( faBszywe" powietrze), zerwanie linki sprzgBa spowodowane uszkodzeniem mechanizmu, zu|ycie gumowych elementów wahaczy przednich, wybicie sworzni przedniego zawieszenia, twardnienie hamulca spowodowane rozszczelnieniem tzw. maBego kolanka (gumowego przewodu w ukBadzie wspomagania hamulców), awarie wyposa|enia elektrycznego (wypalenie obrotowego wyBcznika dmuchawy, awarie zamka i szyb sterowanych elektrycznie oraz elektrycznie sterowanych lusterek), chybotliwo[ foteli (zu|ycie plastykowych prowadnic). Volkswagen Polo II (1990-1993) - popkanie przewodów ukBadu chBodzenia, awarie ukBadu zapBonowego, uszkodzenie pomp paliwa i cieczy chBodzcej, korozja nadwozia, korozja ukBadu wylotowego, zu|ycie zawieszenia. Przed zakupem 35 Mam nadziej - Szanowny Czytelniku -|e zdajesz sobie teraz spraw z faktu, i| cz[ usterek w samochodach jest po prostu typowa i trzeba na pewne elementy podczas ogldzin lub podczas jazdy próbnej zwróci szczególn uwag, bo - jak mawiaj mechanicy -  ten typ tak ma". Nie zdziw si, |e w nowszych autach widz wicej usterek ni| w starszych - jest to normalne, gdy| w aucie starym ma prawo zepsu si ju| wszystko, ale w nowym bdz prawie nowym cz[ciej mo|na mówi o tzw. typowej usterce. Który samochód jest najlepszy? To naprawd doskonaBe pytanie - z rodzaju tych, które uwielbiaj politycy. Dlaczego? Poniewa| odpowiedzi na tak postawiony problem jest bardzo du|o i nie bd nawet usiBowaB tutaj podejmowa próby ich sklasyfikowania, ale - i cho niektórzy pomy[l, |e jestem niekompetentny (lub szalony) spróbuj jednak na to pytanie odpowiedzie. Samochód wybiera si wedBug mo|liwo[ci finansowych i - na drugim miejscu - wedBug potrzeb. Je[li hierarchia kryteriów jest odwrotna, to sytuacja jest zwykle bardzo komfortowa. Wyboru dokonujemy równie| powodowani swego rodzaju przywizaniem do danej marki. Tym kryterium kieruje si ponad 70% nabywców nowych aut. Jest to zrozumiaBe - je[li bdc pann lub kawalerem jezdzili[my Volkswagenem Polo, to kiedy mamy ju| rodzin, zwykle bdziemy szuka Vento lub Passata. Chyba |e nie mieli[my pozytywnych do[wiadczeD je|d|c Polo. No wBa[nie - dotarBem wic do sedna sprawy: do awaryjno[ci. Dla mnie spraw niezmiernie wa|n jest to, czy auto psuje si czsto czy rzadko, bo psu si musi - jest to przecie| tylko ukBad okre[lonej liczby cz[ci mechanicznych i elektronicznych. Je[li który[ element tego ukBadu jest zu|yty bdz wadliwy - auto bdzie si psuBo. Dlatego te| awaryjno[ jest kryterium decydujcym o tym, czy samochód jest lepszy, czy gorszy - szczególnie w przypadku samochodów u|ywanych. Owszem, kolor, wygoda, ekonomiczno[ czy osigi s równie| bardzo wa|ne, ale tylko w poBczeniu z tym, czy dany model psuje si cz[ciej, czy rzadziej. Na tej postawie mo|na przyj tez, |e auto A jest lepsze (lub gorsze) od auta B. Jasne, |e zawsze jest to sprawa indywidualna, ale... no wBa[nie, jak to oceni? Niemcy s tym narodem, który jest z pewno[ci technicznie dalej zaawansowany ni| my. To wBa[nie oni stworzyli TUV6 i dziki ich badaniom mamy jasno[ co do poszczególnych modeli. W reklamach mo|na mówi wszystko, ale 6 Niemieckie Stowarzyszenie Nadzoru Technicznego. Jak kupi u|ywany samochód 36 dopiero coroczny raport TUV obna|a nag prawd. Ranking powstaje na podstawie wyników badaD milionów samochodów zgBaszajcych si na obowizkowe badanie techniczne, nie za[ jak mo|na by sdzi - na podstawie awarii  na trasie". Samochody s klasyfikowane w 5 kategoriach na podstawie wieku: - od 2 do 3 lat, - od 4 do 5 lat, - od 6 do 7 lat, - od 8 do 9 lat, - od 10 do 11 lat. Ka|de badanie dotyczy gBównych grup podzespoBów auta, takich jak: podwozie, o[wietlenie, ukBad hamulcowy i ukBad wylotowy. Luz w zawieszeniu lub wyciek oleju ze skrzynki biegów zaklasyfikowane zostan do kategorii podwozie. Stowarzyszenie zbiera dane na temat stosunku liczby samochodów zgBaszajcych si do obowizkowego badania technicznego do liczby samochodów, które s kierowane na ponowne badanie techniczne. Innymi sBowy, w rankingu bierze si pod uwag procent samochodów, w których wykryto usterki dyskwalifikujce do dalszego poruszania si po drogach. Im ten procent jest mniejszy, tym dany model jest mniej awaryjny. Poni|ej przedstawiam list pierwszych 15 najmniej awaryjnych modeli samochodów w Niemczech wg TUV w 2005 roku w poszczególnych kategoriach wiekowych. Oczywi[cie peBna lista jest dBu|sza (zawiera 110 modeli), jednak skupiBem si na pierwszych 15. Liczba obok modelu oznacza procent samochodów, w których wykryto usterki dyskwalifikujce do dalszej jazdy. Znasz ju| - Szanowny Czytelniku - list najmniej awaryjnych aut i wida, |e w zasadzie pewne modele i marki powtarzaj si we wszystkich kategoriach, a ich awaryjno[ jest mniejsza od [redniej w ich kategorii. A co z koDcem listy? Poni|ej znajdziesz tabele, w których przedstawiBem auta, zajmujce ostatnie 15 miejsc w swojej kategorii. Samochód zajmujcy ostatnie miejsce jest samochodem najbardziej Tabela 2 Modele najmniej awaryjne w 2005 r. w kategorii samochodów od 2 do 3 lat ([rednia awaryjno[ w tej kategorii to 6,5%) 1. Porsche Boxter 2,8 6. Toyota Yaris 3,4 10. Porsche 911 3,8 2. Mazda Demio 3,2 7. Audi A2 3,5 10. Toyota RAV4 3,8 2. Audi A4 3,2 7. Nissan Primera 3,5 13. Opel Corsa 3,9 4. Subaru Forester 3,3 9. Mercedes SLK 3,6 14. Toyota Corolla 4,0 5. Subaru Legacy 3,3 10. Mazda MX-5 3,8 15. Toyota Avensis 4,2 Przed zakupem 3 7 Tabela 3 Modele najmniej awaryjne w 2005 r. w kategorii samochodów od 4 do 5 lat ([rednia awaryjno[ w tej kategorii to 11,3%) 1. Toyota Yaris 4,3 5. Porsche Boxter 4,6 11. Toyota Corolla 5,3 2. Mazda Demio 4,4 7. Mercedes SLK 4,7 12. Nissan Almera 6,2 2. Toyota RAV4 4,4 8. Porsche 911 4,9 13. Honda Accord 6,5 4. Toyota Avensis 4,5 8. Subaru Forester 4,9 14. Suzuki Baleno 6,8 5. Mazda MX-5 4,6 10. Subaru Legacy 5,0 15. Mercedes S 6,1 Tabela 4 Modele najmniej awaryjne w 2005 r. w kategorii samochodów od 6 do 7 lat ([rednia awaryjno[ w tej kategorii to 17%) 1. Toyota Starlet 6,0 6. Toyota Carina 7,5 11. Mazda 323 9,4 2. Porsche Boxter 6,2 7. Subaru Legacy 8,2 12. Mazda MX-5 10,5 3. Toyota RAV4 6,6 8. Toyota Corolla 8,9 13. Mitsubischi Colt 10,9 4. Porsche 911 7,0 9. Nissan Almera 9,0 14. Honda Civic 11,0 5. Mercedes SLK 7,1 10. Mazda 626 9,1 14. Saab 900 11,0 Tabela 5 Modele najmniej awaryjne w 2005 r. w kategorii samochodów od 8 do 9 lat ([rednia awaryjno[ w tej kategorii to 22,4%) 1. Porsche 911 7,0 6. Suzuki Baleno 13,2 11. Honda Civic 16,6 2. Toyota Starlet 10,8 7. Mazda MX-5 13,8 11. Suzuki Vitara 16,6 3. Toyota Corolla 10,9 8. Mercedes S 14,1 13. Mitsubischi Colt 16,8 4. Subaru Legacy 11,3 9. Mercedes C 14,7 13. Volvo 940/960 16,8 5. Toyota Carina 12,1 10. Mercedes E 15,6 15. Daihatsu Cuore 17,2 Tabela 6 Modele najmniej awaryjne w 2005 r. w kategorii samochodów od 10 do 11 lat ([rednia awaryjno[ w tej kategorii to 27,7%) 1. Porsche 911 8,0 6. Subaru Legacy 16,0 11. Honda Accord 21,1 2. Mazda MX-5 13,8 7. Toyota Starlet 17,0 11. Volvo 940/960 21,1 3. Mercedes S 15,0 8. Mercedes 190 17,2 13. Mitsubischi Colt 21,2 4. Toyota Carina 15,1 9. Mercedes E 17,4 14. Volvo850 21,8 5. Toyota Corolla 15,3 10. Suzuki Vitara 18,2 15. Mazda 323 22,0 Jak kupi u|ywany samochód 38 Tabela 7 Modele najbardziej awaryjne i wybrane inne w 2005 r. w kategorii samochodów od 2 do 3 lat 110. VWSharan 16,6 103. Nissan Serena 11,5 97. Peugeot 406 10,0 109. Seat Alhambra 15,0 102. Fiat Palio Weekend 11,3 76. Fiat Punto 7,6 108. Chrysler Voyager 14,5 101. Peugeot 106 11,1 73. Opel Astra 7,5 107. Ford Calaxy 13,6 100. Renault Kangoo 10,9 69. Fiat Seicento 7,1 106. Opel Zafira 12,8 99. BMW 3 10,8 45. Skoda Octavia 6,1 105. Opel Frontera 12,1 98. Renault Laguna 10,2 39. VW Polo 5,6 104. Chrysler PT Cruiser 11,6 97. Daewoo Nubira 10,0 34. Skoda Fabia 5,2 Tabela 8 Modele najbardziej awaryjne i wybrane inne w 2005 r. w kategorii samochodów od 4 do 5 lat 105. Chrysler Voyager 26,0 98. Ford Calaxy 17,9 91. Citroen Saxo 15,7 104. Fiat Palio Weekend 25,4 98. Alfa Romeo 145/146 17,9 88. Fiat Punto 15,3 103. Daewoo Nubira 21,2 96. Nissan Serena 17,5 69. Renault Megane 12,8 102. Seat Alhambra 19,5 95. Renault Twingo 17,3 54. Opel Astra 11,1 101. Skoda Felicia 18,8 94. Opel Omega 17,0 37. Skoda Octavia 9,4 100. VWSharan 18,6 93. Ford Ka 16,3 26. VW Polo 8,4 100. Suzuki Wagon R+ 18,6 92. KiaSephia 16,0 17. YWColf 7,5 Tabela 9 Modele najbardziej awaryjne i wybrane inne w 2005 r. w kategorii samochodów od 6 do 7 lat 87. Renault Twingo 33,9 80. Citroen Berlingo 23,7 73. VW Passat 21,9 86. Chrysler Voyager 31,3 79. Seat Toledo 23,6 63. Fiat Punto 20,3 85. Renault Clio 27,7 78. Citroen ZX 23,5 45. Opel Astra 16,8 84. Daewoo Nubira 26,4 77. Opel Omega 23,4 38. Skoda Octavia 14,9 83. Fiat Cinquecento 24,8 76. Mazda 121 22,8 37. VWColf 14,6 82. Alfa Romeo 145/146 24,3 75. BMW 3 22,6 26. VWPolo 12,7 81. Skoda Felicia 23,8 74. Reanault Megane 22,2 21. Opel Corsa 11,9 awaryjnym w swojej klasie. W tabelach postanowiBem zamie[ci tak|e wybrane modele (najpopularniejsze w Polsce), które znajduj si pomidzy pierwsz i ostatni pitnastk (modele pod grub lini) - wychodzc Przed zakupem 39 Tabela 10 Modele najbardziej awaryjne i wybrane inne w 2005 r. w kategorii samochodów od 8 do 9 lat 70. Alfa Romeo 145/146 36,4 63. Renault Clio 30,9 56. Hyundai Accent 27,4 69. Renault Twingo 36,3 62. Renault 19 30,8 53. Fiat Cinquecento 26,6 68. Seat Toledo 35,5 62. Citroen AX 30,8 38. Ford Fiesta 22,7 67. Renault Espace 34,4 60. Fiat Punto 29,4 34. Opel Astra 20,7 66. Chrysler Voyager 32,5 59. BMW 3 28,7 32. VW Golf 20,5 65. Citroen ZX 32,1 58. Renault Laguna 27,6 28. VW Polo 19,6 64. Volvo 440/460 31,9 57. Skoda Felicia 27,5 20. Opel Corsa 18,3 Tabela 11 Modele najbardziej awaryjne i wybrane inne w 2005 r. w kategorii samochodów od 10 do 11 lat 59. Seat Toledo 40,9 52. Renault 19 34,5 45. Citroen AX 31,1 58. Renault Twingo 38,6 51. Peugeot 205 33,7 39. Opel Astra 29,0 57. Renault Clio 36,9 51. Opel Omega 33,7 38. Ford Fiesta 28,6 56. Citroen ZX 36,2 49. Fiat Uno 33,5 34. Audi 80 27,9 55. Ford Escort 36,0 48. BMW 3 32,8 33. Fiat Cinquecento 27,6 54. Renault Espace 35,9 47. Peugeot 405 31,7 30. VWColf 26,5 53. Volvo 440/460 35,7 46. Ford Scorpio 31,4 25. Opel Corsa 24,8 z zaBo|enia, |e pozycja samochodów najpopularniejszych bdzie tak samo wa|na dla Czytelnika, jak najmniej i najbardziej awaryjnych. Niestety, ograniczona objto[ ksi|ki uniemo|liwia przedstawienie peBnych list. Raport sporzdzono po przebadaniu 7,5 miliona samo- chodów, ale nie uwzgldniono wszystkich [wiatowych marek i modeli, bo jest to bardzo trudne, nie uwzgldniono te| wielu modeli je|d|cych po naszych drogach - chocia|by malucha, poloneza, Bady, tico, matiza i innych aut popularnych w naszym kraju. Nie uwzgldnia si ich, samochody te bowiem na niemieckim rynku (a raport jest sporzdzany na jego podstawie) wystpuj sporadycznie albo maj wicej ni| 11 lat, a w takim aucie ma prawo zepsu si wszystko. Zreszt co tu du|o kry - w naszym kraju auto 5- czy 6-letnie jest wBa[ciwie autem prawie nowym, a w krajach o wy|szej stopie |yciowej - ju| starym. To, niestety, nasza szara rzeczywisto[. Nadal nie powiedziaBem Ci - Szanowny Czytelniku - które auto jest najlepsze, ale na podstawie zaprezentowanego raportu wiesz ju|, które 40 Jak kupi u|ywany samochód auta s mniej, a które bardziej awaryjne i w zestawieniu z wBasnymi preferencjami oraz potrzebami mo|esz sobie na tak postawione pytanie odpowiedzie samodzielnie. Pamitaj jednak, czego ten raport dotyczy. Mo|e si zdarzy, |e kupisz auto, które zajmuje 1. miejsce jako najmniej awaryjne, a Twój ssiad kupi samochód z koDca tej listy, ale to Ty pierwszy pojedziesz do warsztatu, bo zdarzy Ci si wypadek. Niemniej jednak wiedza na temat usterek poszukiwanego modelu, a tak|e jego pozycja w rankingu bezawaryjno[ci z pewno[ci bdzie uBatwieniem podczas zakupu - inaczej te| bdziesz mógB spojrze na to, jak si ksztaBtuj ceny poszukiwanego przez Ciebie modelu i dlaczego. Na koniec wa|na uwaga - to, które u|ywane auto jest najlepsze, zale|y te| od jego stanu (zawsze lepsze jest to, które jest w lepszym stanie technicznym). Przebieg rzeczywisty Celowo u|yBem sformuBowania rzeczywisty, nader bowiem czst technik  remontu" samochodu jest operacja za pomoc wiertarki. I cho ka|demu czBowiekowi wiertarka powinna si kojarzy z czasownikiem wierci, to tym razem jest zupeBnie inaczej. Aamie si plomb (je[li jest), po podBczeniu linki napdu prdko[ciomierza do wiertarki wBcza si wsteczny bieg w wiertarce i auto zaczyna si  odmBadza". Potem Ty - Szanowny Czytelniku, widzisz na gieBdzie zadbane autko, np. poloneza, z Badnymi pokrowcami na siedzeniach, z efektownie wygldajcymi nakBadkami na progi, z czystym silnikiem i ogólnie robice dobre wra|enie. Spogldasz na licznik kilometrów i okazuje si, |e przebieg jest niewielki, a wic samochód jest wart obejrzenia, a mo|e nawet zakupu. Jednak po zdjciu pokrowców okazuje si, |e siedzenia s zniszczone i wysiedziane, na siedzeniu kierowcy po lewej stronie wystaje gbka, pod plastikowymi nakBadkami na progach jest rdza, a silnik jest owszem - bByszczcy, umyty i nie wida wycieków oleju, ale dlatego, |e razem z olejem wlano preparat uszczelniajcy (na jaki[ czas), a po odkrceniu korka wlewu oleju w pokrywie gBowicy wydobywa si czarny dym. Samochód ma wic ju| pewnie przejechanych ze 150 tys. kilometrów, tymczasem sprzedajcy twierdzi, |e tylko 70 tys. km. Raczej maBo prawdopodobne. Tak jak maBo prawdopodobne jest to, |e przejechanych jest 70 tys. km, a gumowe nakBadki na pedaBach zupeBnie nie s wytarte. W eksploatowanym samochodzie akurat nakBadki na pedaBy musz si [ciera i kiedy przejechanych jest ju| ponad 150 tys. km na pewno s wytarte Przed zakupem 41 tak, |e przynajmniej jedna z nich (zwykle na hamulcu) odsBania ju| blach. Z drugiej strony nikt przed sprzeda| auta nie wymienia takich elementów po to, aby inwestowa w pojazd, który ma by sprzedany po uczciwej cenie, chyba |e oszukuje i chce sprzeda du|o dro|ej. I tutaj nasuwa mi si uwaga, o której ju| pisaBem, ale napisz raz jeszcze. Z du| ostro|no[ci ogldaBbym samochód, który ma przyzwoity wygld, ale przebieg mniejszy ni| inne auta z jego rocznika, a sprzedajcy twierdzi, |e: - Samochód staB w gara|u, bo nie miaB nim kto jezdzi... - KupiBem go od dziadka, który jezdziB nim tylko w niedziel do ko[cioBa... itp. Zapamitaj, Szanowny Czytelniku: Licznik kilometrów jest ostatnim wskaznikiem, na który powiniene[ patrze, ustalajc przebieg samochodu. ChciaBbym móc poda tutaj jednoznaczne wskazówki, [wiadczce o przebiegu samochodu, ale jest to niezwykle trudne. Zmieniaj si one w zale|no[ci od przebiegu auta, s zale|ne tak|e od stylu jazdy kierowcy i innych czynników (wicej na ten temat przeczytasz w punkcie  Ogldziny samochodu"). ChciaBbym Ci natomiast uczuli na podstawow spraw - mianowicie wedBug mnie w u|ywanym samochodzie nie liczy si przebieg - liczy si stan techniczny. I albo stan techniczny jest dobry, albo zBy. To, jaki przebieg wskazuje licznik kilometrów, jest uzale|nione od tego, jak bardzo pomysBowy i uczciwy jest sprzedajcy. PisaBem o tym, |e sprzedajcy nader czsto twierdz, jakoby auto zostaBo kupione od dziadka, który akurat (przypadkiem) maBo jezdziB. Moim zdaniem auto kupuje si po to, aby nim jezdzi, nie aby staBo. Owszem, taka sytuacja jest mo|liwa - s ludzie, tzw. autofile, którzy bardzo dbaj o samochody. Spotyka si ich najcz[ciej w[ród ludzi starszych wiekiem, tyle |e wedBug statystyk stanowi oni nie wicej ni| 2,5% wszystkich wBa[cicieli samochodów i najmniej chtnie rozstaj si ze swoimi pojazdami, co w gruncie rzeczy nie powinno dziwi. Powinno natomiast dziwi, |e tak czsto spotyka si na gieBdach samochody od takich wBa[cicieli. Na 100 sprzedajcych o wiele wicej ni| 3 twierdzi, |e autem jezdziB  dziadek, który bardzo o wóz dbaB". W mojej ocenie auto [rednio przeje|d|a rocznie ok. 15-20 ty[. km. W przypadku samochodu typowo miejskiego mo|e to by nieco mniej, 42 Jak kupi u|ywany samochód a je[li samochód zalicza si do klasy wy|szej, mo|e to by nieznacznie wicej. Je[li wic kto[ stara si sprzeda 10-letniego poloneza z przebiegiem na liczniku 93 tys. km, to wBa[ciwie wicej ni| pewne, |e przebieg jest nieprawdziwy. Oczywi[cie, mo|e si zdarzy taka sytuacja, ale jak wcze[niej opisaBem, szanse trafienia na taki samochód wynosz mniej wicej 1:50. O tym, |e liczniki si  cofa" ju| wiesz - wiesz te|, |e oszukuje si kupujcego za pomoc silnika elektrycznego. Na domiar zBego takiego  odmBodzenia" nie mo|na sprzedajcemu udowodni, bo z reguBy nie pozostawia ono [ladów. Ale to tylko jedna z metod. Stosuje si te| w tym samym celu o wiele prostsz metod - odBczenie linki. Samochód jezdzi, ale przebieg nie jest wskazywany. Jedynym utrudnieniem dla oszusta jest to, |e bdzie jezdziB bez wskazaD prdko[ciomierza. Metoda ta - najbardziej prymitywna - jest dosy czsto stosowana przez amatorskich oszustów.  Korekcj przebiegu" wykonuje si te| inaczej. Wyjmuje si licznik i dokonuje zmian przy u|yciu ostrego narzdzia, np. wkrtaka ([rubokrta). Licznik kilometrów to kilka (zwykle 5 do 7) waBeczków z cyframi od 0 do 9. Wystarczy zmieni (obróci) pierwszy waBeczek i z przebiegu 193 666 km bdziemy mieli przebieg 93 666 km lub te| obróci drugi waBeczek i z przebiegu 193 666 km bdziemy mie np. 153 666 km. Proste, prawda? Mo|na te| rozebra caBy zestaw wskazników i waBeczki uBo|y w odpowiedniej kolejno[ci, ale jest to metoda bardziej pracochBonna, wymagajca wikszej precyzji i du|o Batwiej w tym wypadku uszkodzi licznik. A je[li licznik jest elektroniczny?-zapytasz mnie Czytelniku. W koDcu wikszo[ nowoczesnych aut ma liczniki kilometrów w postaci ciekBo- krystalicznego wy[wietlacza. Pewna grupa samochodów nie dysponuje |adnym wskaznikiem analogowym, jak np. Toyota Yaris. Producenci samochodów wprowadzili takie rozwizania po to, aby ukróci proceder oszustw, ale je[li my[lisz, Szanowny Czytelniku, |e obecno[ cyfrowego wskaznika kilometrów gwarantuje, |e wskazanie jest rzeczywiste, to po prostu jeste[ naiwny i to najlepszy dowód, |e niniejsza publikacja byBa Ci niezbdna! Otó| w przypadku liczników cyfrowych cofnicie licznika wymaga mniej zachodu, mniej czasu i mniej pracy, za to wikszej wiedzy i troch sprztu. Ale i wiedz, i sprzt mo|na zastpi pienidzmi. Koszt cofnicia licznika cyfrowego zamyka si zwykle w kwocie 100-250 zB. Czasem 350 zB. I tyle. PodBcza si odpowiednie urzdzenie, nieco przypominajce komputer przeno[ny tzw. laptop lub jeszcze bardziej palmtop, do odpowied- Przed zakupem 43 niego wtyku w tablicy rozdzielczej lub bezpo[rednio do gniazda diagnostycznego i przeprogramowuje si wskazanie licznika kilometrów. Czysto, szybko i bez najmniejszych [ladów. Taka operacja nazywa si najcz[ciej Badnie  korekt przebiegu", a wykonuj j wyspecjalizowani w tej dziedzinie fachowcy, ogBaszajcy si w prasie motoryzacyjnej lub w Internecie, oraz niektóre warsztaty samochodowe. Czy mo|na si tego ustrzec? Tak - mo|na! Po pierwsze i najwa|niejsze: najpierw Drogi Czytelniku oceD stan auta, a potem popatrz na wskazanie licznika kilometrów, porównaj i pamitaj, o czym pisaBem wcze[niej (15-20 ty[. km rocznie). Po drugie, je[li jest to licznik analogowy, dokBadnie przypatrz si jego szybce oraz jemu samemu - najlepiej w sBoDcu i pod ró|nymi ktami padania [wiatBa. Odciski palców na wewntrznej stronie szybki, zabrudzenia, nierówne uBo|enie wskazówki prdko[ciomierza, zarysowania, [lady lutowania [wiadcz o prawdopodobnym podrasowaniu przebiegu, a na pewno o ingerencji w zestaw wskazników, który w zasadzie nie psuje si i nie powinien podlega |adnym naprawom. Je[li liczniki s cyfrowe, oszustwo wykry jest o wiele trudniej i wpatrywanie si w licznik niczego nie da. Warto wiedzie, |e wskazania licznika kilometrów s zapisywane w aucie dwojako - w samych licznikach oraz w sterowniku samochodu, tyle |e wskazania sterownika s widoczne dopiero po podBczeniu auta (BMW, Chrysler) do zBcza diagnostycznego, np. w serwisie naprawczym i to tylko wtedy, kiedy  korekta" byBa wykonana nie do koDca fachowo. PrawidBowo wykonana korekta zmienia zapis i w liczniku, i w sterowniku, nie pozostawiajc absolutnie |adnych [ladów i uniemo|liwiajc udowodnienie oszustwa. Ale nie ma  zbrodni doskonaBej" i masz szans na wykrycie próby oszustwa. Bardzo czsto samochody po wizytach w stacjach obsBugi, czy ewentualnie w lepszych warsztatach otrzymuj ró|nego rodzaju karteczki (np. z nazw zastosowanego oleju) czy naklejki - np. na sBupku lub drzwiach od strony sBupka z wpisanym przebiegiem. Je[li przebieg wpisany jest inny ni| wskazuje licznik, sprawa jest jasna. Je[li w mercedesach, skodach lub saabach liczba wskazujca do nastpnego przegldu (konieczno[ci wizyty w ASO) nie pokrywa si z drugim wskaznikiem (przebiegu kilometrów wBa[nie), sprawa równie| jest niepewna. Podobnie jest je[li wskazówka prdko[ciomierza jest uszkodzona, zabrudzona albo nie le|y równo - niektóre samochody wymagaj demonta|u wskazówki, aby podBczy si do mikroprocesora. Je[li [wieci si kontrolka  check engine", to i tak nie masz co kupowa tego auta - albo jest co[ nie tak z silnikiem, albo z elektronik samochodu, albo kto[ nieumiejtnie zmieniB wskazanie licznika. My[l wic, |e po tym kuble zimnej wody wiesz ju|, dlaczego wskazanie licznika kilometrów nie jest wyznacznikiem stanu samochodu. Jak kupi u|ywany samochód 44 Dokumenty Ka|de auto ma jakie[ dokumenty. Je[li ich nie ma, s nieczytelne, jest to kserokopia albo to, co jest w dokumentach nie pokrywa si np. z numerami samochodu - nawet nie zastanawiaj si nad kupnem takiego auta (we WBoszech jest wBa[nie ksero, ale to wyjtek). Odradzam równie| kupowanie takiego auta na tzw. cz[ci, je[li bowiem oka|e si, |e kupiBe[ auto kradzione, popeBnisz przestpstwo nieumy[lnego paserstwa, które jest [cigane z urzdu (art. 293 kodeksu karnego RP). Dlaczego dokumenty s a| tak wa|ne, niech wyja[ni Ci przykBad i to przykBad najlepszy, bo autentyczny. Pan StanisBaw kupowaB na gieBdzie samochód - wziB 10 tys. zBotych kredytu konsumpcyjnego z banku i postanowiB je przeznaczy na zakup dobrego auta. SprzedaB swojego kilkunastoletniego wysBu|onego Fiata 126p i przemy[laB caB spraw. MógB wybra kilkunastoletniego Golfa II generacji albo Poloneza Caro Plus lub Atu Plus. ZdecydowaB, |e kupi Golfa, bo cho auto jest starsze, to ze wzgldu na jego walory u|ytkowe i mniejszy silnik (postanowiB szuka silnika 1,3) bdzie dla niego bardziej odpowiednie. Auto zamierzaB u|ywa do dojazdów do pracy i jako auto rodzinne dla jego trzyosobowej rodziny. Na gieBdzie znalazB idealny egzemplarz, piciodrzwiowy w bardzo dobrym stanie technicznym i za atrakcyjn cen. Wyja[nienia sprzedajcego, który sprawiaB wra|enie uczciwego czBowieka, go przekonaBy - sprzedajcy chciaB si pozby auta, bo zamierzaB wyjecha na rok do pracy w Holandii. TwierdziB, |e jak zarobi, to kupi sobie o wiele lepsze, a przez rok nieu|ywany samochód straci na warto[ci i nie bdzie miaB go kto pilnowa. To przekonaBo pana StanisBawa. Po krótkich ogldzinach i jezdzie próbnej okazaBo si, |e samochód jest wart swojej ceny. Pan StanisBaw nie zadawaB wicej pytaD i zdecydowaB si. Kontrahenci si wzajemnie wylegitymowali, podpisali umow i transakcja zostaBa sfinalizowana. Pan StanisBaw staB si dumnym posiadaczem Golfa. W kilka dni pózniej, zanim jeszcze zd|yB auto przerejestrowa na siebie - przekroczyB prdko[ w terenie zabudowanym. Jakie| byBo zdziwienie pana StanisBawa, kiedy zamiast kwoty mandatu usByszaB od policjanta:  Czy wie Pan o tym, |e kupiB Pan kradzione auto?". ByB jeszcze bardziej zdziwiony, kiedy okazaBo si, |e sprzedajcy posBu|yB si nie tylko kradzionym samochodem, ale te| faBszywymi dokumentami i auta, i swoimi. Pienidze przepadBy, a kredyt w banku trzeba byBo spBaci... Ta historia - Szanowny Czytelniku - niech przestrze|e Ci i u[wiadomi, |e najwa|niejsz czynno[ci podejmowan przez kupujcego powinno by sprawdzenie, czy dane auto nie jest kradzione. I nie Przed zakupem 45 wystarczy zadzwoni na Policj oraz poda numery rejestracyjne auta lub sprawdzi je w rejestrze pojazdów skradzionych. Owszem tak, ale dopiero po tym, jak sprawdzisz, czy zapisy w dokumentach zgadzaj si ze stanem rzeczywistym w samochodzie. Szczególn uwag musisz zwróci przy tym tak|e na to, czy przypadkiem numery indentyfikacyjne nadwozia nie byBy  modyfikowane" do dokumentów, czyli po prostu przebijane. Ich identyfikacja nie mo|e budzi najmniejszych wtpliwo[ci i musz by czytelne w stu procentach. Je[li masz jakiekolwiek podejrzenia, uciekaj od takiego auta, najgorsz bowiem rzecz, jak mógBby[ uczyni, jest kupno auta, które ma  gorce klamki", czyli jest kradzione. Ju| lepiej kupi auto wyeksploatowane albo po wypadku ni| kradzione. Nie dosy, |e stracisz swoje pienidze, to narazisz si na sankcje karne z oskar|eniem o paserstwo wBcznie, które jest tak samo surowo karane, jak kradzie|. Warto wic przypomnie o najwa|niejszym dokumencie samochodu w Polsce - dowodzie rejestracyjnym (patrz wklejka barwna). W zasadzie wszystkie zapisy dla Czytelnika powinny by jasne - w tym przypadku jest to leciwy, bo a| 15-letni FSO 1500, bardziej znany jako  du|y fiat",  kant" albo  kanciak", a rozpoznawany równie| jako Fiat 125p. Celowo wybraBem dowód rejestracyjny swojego samochodu, s bowiem w nim adnotacje, których brak mo|e przysporzy przyszBemu wBa[cicielowi wielu kBopotów. Chodzi o zapis P.3. Je[li przyjrzysz si Szanowny Czytelniku zdjciu, z pewno[ci zauwa|ysz, |e w tej wBa[nie rubryce znajduje si zapis, i| moje auto ma instalacj LPC oraz hak holowniczy. Gdyby si zdarzyBo, |e auto, które kupujesz, ma jeden lub oba te elementy, a w dowodzie nie ma odpowiednich adnotacji, wówczas aktualny wBa[ciciel (czyli sprzedajcy) powinien zgBosi si do organu wydajcego7 i uzupeBni odpowiedni adnotacj w dowodzie rejestracyjnym samochodu. Jednym zdaniem - je[li auto ma LPC, a wpisu nie ma - instalacja taka jest nielegalna. W dowodzie rejestracyjnym znajdziesz wiele informacji na temat kupowanego samochodu, dlatego sprawdzanie dokumentów powinno podlega tak samo szczegóBowemu badaniu, jak sprawdzanie pojazdu. Znajdziesz na przykBad informacje na temat innego wa|nego dokumentu samochodu - karty pojazdu. Warto wiedzie, czy musisz |da od sprzedajcego przedstawienia karty pojazdu - wydawana byBa dopiero od poBowy 1999 roku, wic starsze pojazdy jej nie maj. 7 Mo|e to by np. WydziaB Komunikacji Urzdu Miasta i Gminy, Powiatowy Urzd Komunikacji. 46 Jak kupi u|ywany samochód Dokumenty nale|y oglda bardzo wnikliwie Wzór karty pojazdu (patrz wklejka barwna) zostaB okre[lony w roz- porzdzeniu ministra transportu i gospodarki morskiej z 21 czerwca 1999 r. w sprawie warunków i trybu wydawania kart pojazdów, wzoru karty pojazdu i jej opisu. Lektura tej karty dostarczy amatorowi u|ywanych aut wielu cennych informacji o historii samochodu. Warto dokBadnie przyjrze si dokumentom pojazdu, aby unikn kBopotów i straty czasu. Je|eli w dokumentach figuruje wspóBwBa[ciciel, musisz wiedzie, |e bez jego zgody nie mo|na sprzeda pojazdu. Warto tak|e porówna, czy to, co kryje dowód rejestracyjny i pozostaBe dokumenty odpowiada temu, co w rzeczywisto[ci oferuje sprzedajcy. Ju| sama niezgodno[ pojemno[ci silnika (w samochodzie jest 1,6 I, a w dowodzie 1,4 I) z pewno[ci sugeruje dwie mo|liwo[ci: albo auto ma faBszywe dokumenty, albo dokumenty s autentyczne, ale samochód inny. Nowe dowody rejestracyjne, pozbawione wielu cennych dla kupujcego informacji, maj by trudniejsze do podrobienia. Przed zakupem 47 Kupowanie w komisie jest dobrym wyj[ciem o tyle, |e mo|esz dokona zakupu na raty, a czsto w rozliczeniu odda swój  stary" samochód. Kiedy kupujesz auto z komisu otrzymasz nastpujce dokumenty: - umow wstawienia w komis, zawart pomidzy poprzednim wBa[cicielem a komisem, - faktur komisow lub umow kupna-sprzeda|y, kart pojazdu (je[li j wydano) oraz dowód rejestracyjny i tablice rejestracyjne. Przy okazji mo|esz spotka si z tzw. pojciem mikkiego dowodu rejestracyjnego. Dokument ten jest tymczasowym dowodem rejestracyjnym, wydawanym na okres do 30 dni, w celu umo|liwienia korzystania z samochodu w czasie od zgBoszenia do rejestracji przez nowego nabywc do wystawienia wBa[ciwego dowodu rejestracyjnego przez organ wydajcy. Samochód kupiony za granic musi mie odpowiednie dokumenty, wBa[ciwe dla danego kraju, wcze[niej wic dowiedz si, jakie dokumenty obowizuj w poszczególnych krajach. Je[li s to np. Niemcy, najwa|niejszym dokumentem jest odpowiednik naszej karty pojazdu - Fah-rzeugbrief (patrz wklejka barwna), znany potocznie jako  brief". Je[li dokument ten jest przecity, to znaczy, |e pojazd zostaB wyrejestrowany. Je[li sprzedajcy ma rachunki na naprawy, ksi|k napraw lub inne dokumenty dodatkowe do samochodu, to bardzo dobrze dla Ciebie jako kupujcego, wiesz bowiem wicej i o samochodzie, i o samym sprzedajcym. Przy zakupie musisz za|da od sprzedajcego dokumentów dotyczcych instalacji LPG, je[li jest zamontowana - je[li ich nie ma, auto nie  przejdzie" przegldu. Generalnie im wicej dokumentów otrzymasz wraz z autem od sprzedajcego, tym auto jest  pewniejsze", bo na podstawie wBa[nie tych wszystkich  papierków" mo|na okre[li jego dokBadn histori, nawet z przybli|onym oryginalnym przebiegiem. Sprzedajcy nie powinien mie najmniejszych oporów przed przekazaniem Tobie - Czytelniku, jako kupujcemu, wszystkich dokumentów. Je[li nie ma nic do ukrycia, to wBa[nie jemu powinno zale|e na udokumentowaniu swojej wiarygodno[ci i przez to uBatwieniu sobie sprzeda|y auta. Kiedy ja bd sprzedawaB swoje auto - kupujcemu przeka| nawet rachunki za wymian sprzgBa. Bd miaB dowód na to, |e rzeczywi[cie zostaBo wymienione i nie bdzie to tym samym, co ustne zapewnienie. Je[li sprzedajcy twierdzi, |e auto jest bezwypadkowe, popro[, aby stosowny zapis umie[ciB w umowie kupna-sprzeda|y. Je[li auto miaBo stBuczk lub kolizj, niech sprzedajcy wpisze, co byBo naprawiane. Je[li byBo  bite", sprzedajcy powinien Ci przekaza dokumentacj ubez- 48 Jak kupi u|ywany samochód pieczeniow wykonanych napraw. Nie bd mu ju| potrzebne, a Tobie mog du|o powiedzie. Przy okazji dokumentów warto poruszy spraw umowy kupna-sprzeda|y. Do ksi|ki doBczyBem umowy, które mo|esz wykorzysta jako wzory, ale chciaBbym Ci przestrzec. Musisz przeczyta umow bardzo dokBadnie - zwBaszcza gdy korzystasz z formularza przedstawionego przez sprzedajcego - i musisz by [wiadomy, |e pewne zapisy umowy s dla Ciebie - jako kupujcego - bardzo niekorzystne. Od tre[ci tego, co podpiszesz bdzie zale|aBo to, czego bdziesz mógB |da w przypadku, gdyby zakup okazaB si z jakich[ przyczyn wadliwy. Je[li zgodzisz si na zapis typu  Stan techniczny przedmiotu umowy jest kupujcemu znany i o[wiadcza on, |e nie bdzie ro[ciB z tego tytuBu zastrze|eD", to zamkniesz sobie wBa[ciwie drog do jakichkolwiek mo|liwo[ci zado[uczynienia, je[li auto bdzie miaBo wady ukryte i [wiadomie przemilczane przez sprzedajcego. W dobrze skonstruowanej umowie powinno by zawarte wszystko, co decyduje o tym, |e j zawarBe[ (np. bezwypadkowo[ auta, naprawy). Wa|ne jest tak|e, aby zawrze klauzul, |e  w sprawach nieuregulowanych niniejsz umow bd miaBy zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego", bo w ten sposób bdziesz miaB podstaw prawn do reklamacji8. Podpisanie umowy nie jest formalno[ci. Je[li tak uwa|asz, to bardzo lekkomy[lnie traktujesz swoje pienidze, Drogi Czytelniku. Przed zakupieniem auta - zwBaszcza je[li jest to auto z obszaru Unii Europejskiej - warto sprawdzi, czy nie figuruje ono jako utracone w Europejskim Rejestrze Pojazdów (erp@erp.pl, tel/fax: 061/8685017). Warto sprawdzi tak|e w rejestrze zastawów Departamentu CORS i Informatyzacji Resortu Ministerstwa Sprawiedliwo[ci, czy pojazd nie stanowi zastawu (http://www.cors.gov.pl/). Art. 558 § 2 oraz art. 564 kc. Zakup w kraju 49 Zakup w kraju Emocje PrzeczytaBe[ ju| spory kawaBek tekstu, ufam wic, |e wiesz, jak kupowa - pozostaje jeszcze tylko kilka drobnych uwag. Drobnych, niemniej jednak bardzo wa|nych - bez zastosowania si do nich caBa dotychczas nabyta wiedza mo|e si okaza bezu|yteczna. Oto jedna z takich rad: Nigdy nie pozwól doj[ do gBosu emocjom. Czsto bowiem auto kupuje si dlatego, |e zdaje si ono by niebywaB okazj, któr kto[ mo|e nam sprztn sprzed nosa. Jest to powa|ne niebezpieczeDstwo zakupu samochodu w my[l zwizku frazeologicznego - kot w worku. Zwykle tam, gdzie do gBosu dochodz emocje - niewa|ne jakie - koDczy si racjonalne my[lenie. Mo|esz si ze mn nie zgadza, ale doskonale wiesz o tym, |e np. w chwili wzburzenia ludzie dokonuj czynów, których w tzw. normalnych warunkach nigdy by nie dokonali - i zwykle pózniej tego |aBuj. Tak samo jest, kiedy kupuje si samochód, bo np. - MiaB taki Badny kolor. - Na gieBdzie si do mnie u[miechaB. - Tak piknie pachniaB i bByszczaB si w sBoDcu. - To byB okazyjny zakup. S to autentyczne wypowiedzi osób, które kupiBy samochód pod wpBywem emocji. Niestety, wkrótce po zakupie okazaBo si, |e owszem, samochód jest Badny, ale co z tego, skoro stoi caBy czas, bo np. miaB wypalon uszczelk gBowicy albo licznik cofnity o 50 tys. km. Zapamitaj, |e nie mo|esz te| okazywa emocji! Naturalne jest, |e kiedy szukasz auta i znajdujesz je, po wstpnych ogldzinach czy te| ju| po caBkiem powa|nych (Bcznie z jazd próbn) zaczynasz odczuwa podniecenie, mo|liwe bowiem, |e za kilka chwil bdziesz mie swoje  nowe", upragnione auto. jest to zupeBnie normalne i nie unikniesz tego, jednak jest to sytuacja niebezpieczna. Sprzedajcy, je[li jest bystry, dokBadnie Ci obserwuje. Je[li dostrze|e Twoje podniecenie, na pewno nie bdzie skBonny do negocjacji ceny. Je[li jest nieuczciwy i dziaBa wspólnie z kim[, mo|e da znak  obcym" doradcom, którzy sprawi, |e szybciej podejmiesz decyzj o zakupie. Jak kupi u|ywany samochód 50 Znacznie lepiej jest ukry emocje za twarz pokerzysty i krzywi si na byle jak - choby niedu| i nieistotn - usterk. Aatwiej Ci bdzie targowa si, a i sprzedajcy bdzie bardziej skBonny pój[ na kompromis, kiedy bdziesz udawaB niezdecydowanego. Podsumowujc, pamitaj - emocje s najgorszym doradc. Musisz sobie z tego zdawa spraw, chyba |e ... sta Ci na wyrzucanie pienidzy w bBoto. Miejsce Z pewno[ci zdecydowanie najgorszym miejscem na zakup samochodu jest gieBda, o czym ju| powiniene[ wiedzie, jak równie| zna tego przyczyny. Nie znaczy to jednak, |e na gieBdzie nie nale|y kupowa - niemniej jest to takie miejsce, gdzie ryzyko zakupu teoretycznie jest najwy|sze. O wiele lepiej jest kupowa samochód w komisie - czsto bowiem komis oferuje zakupy na raty albo gwarancj, ale trzeba by [wiadomym, |e odbywa si to kosztem ceny, która prawdopodobnie bdzie wy|sza, nie bdzie podlega jakimkolwiek negocjacjom i po prostu bdzie maksymalna w stosunku do stanu samochodu. W koDcu wBa[ciciel komisu to zawodowy handlarz - troch inny ni| ten na gieBdzie, ale jednak handlarz. Dobrym rozwizaniem wedBug mnie jest dokonywanie zakupu z ogBoszenia. Nie masz pewno[ci, Szanowny Czytelniku, |e ogBoszenia nie daB zawodowy handlarz, ale mo|esz to sprawdzi (wiesz ju| jak), a masz o wiele wiksz szans trafi na samochód od pierwszego wBa[ciciela. Kiedy kupujesz u sprzedajcego w domu, masz mo|liwo[ sprawdzenia, czy przypadkiem nie ma on w gara|u warsztatu naprawczego albo gorzej -  picerskiego". Mo|na tak|e kupowa auto, które ma ogBoszenie naklejone na szybie z ofert sprzeda|y - skoro bowiem auto jezdzi, jest prawdopodobnie w niezBym stanie. Gorzej je[li kartka wisi na szybie, a auto dBugo stoi na ulicy w tym samym miejscu. A teraz o troch innym ujciu tytuBu tego podrozdziaBu - miejsce. Najgorszym miejscem na zakup jest gara| albo hala bez [wiatBa dziennego. Kupujc auto - nawet je[li jest du|y mróz - powiniene[ je oglda zawsze w [wietle dziennym na otwartej przestrzeni, zwBaszcza gdy patrzysz na lakier, nie masz bowiem najmniejszych szans dostrzec w sztucznym o[wietleniu subtelnej ró|nicy odcieni lakieru na pomalowanych elementach. Zakup w kraju 51 Doradcy Najgorsze, co mo|esz zrobi, to próbowa kupi auto sam, zwBaszcza je[li zakupu zamierzasz dokona na gieBdzie. Dlatego bdziesz potrzebowaB pomocy osoby lub osób towarzyszcych - innymi sBowy potrzebujesz doradcy. Najlepiej kompetentnego. Pamitaj: Nie kupuj samochodu sam! 0 doradcach, którzy dziaBaj wspólnie z zawodowym handlarzem, ju| pisaBem, teraz kilka sBów na temat Twojego doradcy. Nie wstydz si - nawet królowie i gBowy paDstw korzystaj z pomocy doradców. Je[li odpowiednio dobierzesz doradc, prawdopodobnie kupicie samochód dobrze. Jak dobra dobrego doradc? Najlepiej je[li bdzie to brat, szwagier czy zaufany kolega albo przyjaciel, ale tylko wtedy, kiedy zna si na samochodach. Ameryki nie odkryj piszc, |e najlepszym doradc jest mechanik albo jeszcze lepiej -zawodowy sprzedawca mechanik. Je[li jest ich dwóch - jeszcze lepiej. On lub oni na pewno nie namówi Ci na zakup samochodu niepewnego i nie ponios ich emocje - nie kupuj auta dla siebie, lecz dla Ciebie - nie bd si wic  napala" jak Ty. Lepiej nawet zapBaci doradcy pewn kwot, ni| samotnie kupi zBom. Czsto na gieBdach znajduj si ludzie, którzy oferuj swoje usBugi doradcze, ale wybacz, nie ufam im - nigdy nie masz pewno[ci, |e znaj si na rzeczy, a mog by jedynie zwykBymi oszustami, nacigaczami. Je[li taki czBowiek legitymuje si np. dyplomem rzeczoznawcy PZM, jest ju| znacznie lepiej i usBugi takiego czBowieka mo|na spokojnie przyj. Tylko jest jeszcze jedna sprawa - dyplom a praktyka. Dlatego moim zdaniem nim zdecydujesz si na kupno auta, znajdz znajomego, zaufanego mechanika z praktyk, który bdzie Twoj polis ubezpieczeniow - sBuchaj go, na pewno wie wicej o samochodach ni| Ty. Je[li korzystasz z usBug doradcy - miej do niego stuprocentowe zaufanie, lecz ostateczn decyzj podejmuj Ty - bo to Ty pBacisz. Twój doradca nie mo|e zna si ze sprzedajcym, bo obaj Ci oszukaj. Doradc nie mo|e te| by czBowiek, który  zna si na samochodach, bo miaB ich ju| kilka" - to nie [wiadczy o niczym! Cena A propos ceny nie bd pisaB wiele. Pamitaj, |e maBo jest czynników, które usprawiedliwiaj cen wy|sz ni| [rednia cena rocznikowa modelu, 52 Jak kupi u|ywany samochód natomiast jest wiele elementów, które powinny by argumentami do negocjacji ceny. Nawet fakt, |e zbli|a si przegld lub |e opony s do wymiany. W celach porównawczych mo|na wykorzysta tabele warto[ci rynkowych samochodów u|ywanych, podawane w prasie i specjalistycznych informatorach, np. INFO-EKSPERT lub EUROTAX. Kupujc samochód musisz my[le ju| o jego odsprzeda|y. Nie my[l nigdy, |e kupujesz samochód na lata - kupujesz, aby go u|ywa i sprzeda. Kupno auta, które bdzie trzeba odsprzeda z trudno[ci i po wielu próbach, to po prostu bBd. Je[li kupujesz mocno zu|yty samochód poni|ej ceny gieBdowej, to albo kupujesz auto, które ma by dawc cz[ci, albo s to  zwBoki", do których bdziesz dokBadaB jak do skarbonki. Skarbonk jednak rozbijesz i bdziesz miaB pienidze, a dokBadanie do auta to wrzucanie pienidzy do studni bez dna. Rozmowa ze sprzedajcym Jest to niezwykle wa|ny element przy zakupie samochodu. Rozmowa ze sprzedajcym powinna Ci pomóc w ustaleniu kilku rzeczy: po pierwsze i najwa|niejsze - czy sprzedajcy jest handlarzem, czy nie, po drugie - czy mówi prawd i po trzecie - czy potrafi w czasie tej rozmowy spokojnie i bez jakiegokolwiek namysBu odpowiedzie na wszystkie Twoje pytania. Zwracaj uwag na gesty sprzedajcego i jego oczy. Powinna Ci zaniepokoi nadmierna gadatliwo[ sprzedajcego, ale tak|e jego dziwna maBomówno[, przy czym pamitaj, |e natury ludzkie s bardzo ró|ne - jedni mówi du|o, bo tacy po prostu s, a inni bo maj co[ na sumieniu. Zapewne przeczytaBe[ ju| moje zalecenia na temat emocji, a wic mo|esz przej[ do negocjacji ceny. Nie powiniene[ tego zlekcewa|y, bo bardzo czsto jest tak, |e sprzedajcy chce uzyska okre[lon kwot, np. 15 tysicy, wic na pocztek |da kwoty nieco wy|szej, np. 16 500 zB. Zawsze powiniene[ si targowa. Sprzedajcy wie, |e generalnie wszyscy klienci si targuj, dlatego |da wy|szej kwoty, aby mie z czego  zej[". Wtedy wyglda na to, |e on ustpuje, cho w rzeczywisto[ci jest to jego strategia, obliczona na konkretn cen. Kupujcy ma natomiast wra|enie, |e  zbiB" nieco cen Zakup w kraju 53 i jest zadowolony. Musisz si targowa, a| wyczujesz w gBosie sprzeda| jcego t subteln nut, która powie Ci, |e jest to prawdziwa cena tego samochodu u tego sprzedajcego. Wiem, |e nie jest to Batwe, dlatego te| polecam na pocztek kilka wypadów na gieBd i targowanie si dla samego tylko zdobycia do[wiadczenia, przy okazji za[ zorientujesz si w ofercie i cenniku. Je[li nie bdziesz si targowaB- najprawdopodobniej kupisz samochód za cen wy|sz od tej, któr spodziewaB si uzyska sprzedajcy. Jednym sBowem - stracisz co najmniej kilkaset zBotych. W trakcie targowania si pod |adnym pozorem nie okazuj, |e jeste[ zdecydowany kupi ten samochód. Je[li poka|esz sprzedajcemu, |e zale|y Ci na tym samochodzie, to tak jakby[ podczas gry w pokera odsBoniB przeciwnikom wszystkie Twoje karty, a potem próbowaB si licytowa. Je[li to zrobisz - Twoje negocjacje cenowe s skazane na pora|k od razu - sprzedajcy nie zejdzie z ceny i sprzeda  jeleniowi" (Tobie) samochód po cenie wy|szej ni| zamierzaB. Najlepsz strategi, jak mog Ci zaproponowa i poleci, jest caBy czas, do samego koDca udawanie mocno niezadowolonego ze stanu auta oraz jeszcze bardziej niezdecydowanego. Nie mo|esz przy tym oferowa cen absurdalnie niskich, bo sprzedajcy przestanie Ci traktowa powa|nie - prawdopodobnie jest czsto nagabywany przez ludzi oferujcych mu dziwne kwoty. I jeszcze jedna uwaga dotyczca zakupu tylko na gieBdzie: pamitaj, |e im bli|ej koDca gieBdy, tym negocjacje cenowe s Batwiejsze, a i sprzedajcy jest o wiele bardziej elastyczny. Najlepiej jest negocjowa cen (co nie znaczy kupowa) u osób, które chc koniecznie wBa[nie tego dnia samochód sprzeda albo które znaczco zawy|yBy cen, taka ju| bowiem jest natura ludzka, |e kiedy sprzedajcy usByszy kilka niepochlebnych opinii na temat ceny, któr wystawiB-wcze[niej czy pózniej  pknie". Nie mo|esz zrezygnowa z targowania si - kupno samochodu to nie koniec wydatków, bd nastpne. Lepiej wic zaoszczdzi te kilkaset zBotych, które potem i tak wydasz na rejestracj, przegld, napraw drobnych usterek itd. Jazda próbna Jednym z wa|niejszych elementów skBadowych procesu zakupu samochodu jest jazda próbna. Wykonanie takiej jazdy jest konieczne w przypadku zakupu ka|dego u|ywanego samochodu. Nie powiniene[, Szanowny Czytelniku, odbywa jazdy próbnej jako pasa|er, poniewa| sprzedajcy najprawdopodobniej doskonale zna 54 Jak kupi u|ywany samochód niedomagania lub wady swojego auta, wic bdzie jechaB tak, aby za wszelk cen je ukry. Je[li sprzedajcy nie chce si zgodzi na jazd próbn (obojtnie dlaczego) - po prostu radz Ci zrezygnowa z zakupu. Sprzedajcy nie majcy nic do ukrycia nie powinien mie nic przeciwko sprawdzeniu samochodu w rzeczywisto[ci, czyli w drodze. Jazda próbna nie musi by dBuga, w zupeBno[ci wystarczy kilka kilometrów, aby stwierdzi wikszo[ usterek. Na jazd próbn wybierz taki odcinek drogi, aby ruch byB mo|liwie najmniejszy - bdziesz si mógB skupi na obserwacji samochodu, ale jednocze[nie na tyle urozmaicony, aby mo|na byBo rozpdzi auto do prdko[ci 70 - 90 km/h. Dobrze by byBo, gdyby na drodze wystpowaBy zakrty i Buki oraz zró|nicowana nawierzchnia, np. kostka brukowa lub kocie Bby. Prawda jest jednak taka, |e przy prdko[ci 130 km/h9 najprawdopodobniej wszystkie usterki zawieszenia i ukBadu hamulcowego dadz o sobie zna. Je[li auto jest w dobrym stanie, powinno utrzymywa kierunek jazdy na prostej i równej nawierzchni nawet po puszczeniu kierownicy (na chwil), a tak|e przy hamowaniu. Je[li auto jest wyposa|one w ABS (elektroniczny ukBad zapobiegajcy blokowaniu kóB przy gwaBtownym hamowaniu), musisz sprawdzi jego dziaBanie. Naci[nij hamulec do koDca - powiniene[ czu, jak  puszcza" przy blokowaniu si koBa. Samo uruchomienie silnika powinno by poprzedzone ocen wskazaD urzdzeD kontrolnych na tablicy rozdzielczej, ze szczególn obserwacj kontrolek prawidBowo[ci smarowania silnika,  check engine" i pozostaBych. Warto sprawdzi, czy kontrolki poduszek powietrznych (tzw. airbagów) za[wiec si, by po kilku sekundach zgasn. Je[li tak nie jest, to mog by uszkodzone. Podczas rozruchu silnika nale|y zwróci uwag na dziaBanie rozrusznika i akumulatora oraz na odgBosy pBynce z silnika. Ucho powinno by wyczulone na wszelkiego rodzaju stuki - szczególnie o metalicznym pogBosie. Rozrusznik nie powinien by  leniwy", bo bdzie to [wiadczyBo albo o konieczno[ci wymiany zu|ytego akumulatora, albo - co gorzej -samego rozrusznika. Silnik powinien  zaskoczy" od razu, ewentualnie po kilku obrotach waBu korbowego. Je[li umawiasz si na wizyt u sprzedajcego w domu - przyjdz za wcze[nie z peBn premedytacj (a najlepiej rano), czstym bowiem zabiegiem nieuczciwych sprzedawców jest wcze[niejsze uruchomienie silnika, aby nie byBo kBopotów, które potem mogByby wzbudzi Twoj czujno[. Na szcz[cie oszustwo nie jest trudne do wykrycia, wystarczy przekrci kluczyk i obserwowa wskaznik temperatury cieczy chBodzcej - je[li si podnosi, to dowód, |e silnik nie byB zimny, zreszt po podniesieniu pokrywy ocenisz to jeszcze pro[ciej. 9 Przypominam o obowizujcych kierowców ograniczeniach prdko[ci. Zakup w kraju 55 Warto wyBczy i uruchomi rozgrzany silnik. Je[li jest zu|yty - znacznie trudniej go uruchomi ni| jednostk w dobrym stanie. Test jazdy powinno rozpocz rozpdzenie samochodu do prdko[ci ok. 45-60 km/h. Po wBczeniu biegu bezpo[redniego silnik powinien si  dusi", ale je[li jest w dobrym stanie, samochód powinien powoli si rozpdza. Je[li natomiast przez dBu|szy czas sBycha w silniku metaliczne stuki, to albo ma miejsce spalanie stukowe, które niszczy silnik, albo wystpuje powa|ny problem innego typu. Podczas tego testu powiniene[ sprawdzi, jak pracuje sprzgBo i jak wchodz biegi - nawet kiedy nie bardzo bdziesz miaB takie mo|liwo[ci, powiniene[ sprawdzi wszystkie biegi Bcznie z bezpo[rednim (4., 5. lub 6.) oraz wsteczny. Samochód ze skrzynk automatyczn powiniene[ tak rozpdzi, aby wBczyB si bieg bezpo[redni. SprzgBo powinno pracowa lekko i same biegi równie| powinny wchodzi bez u|ycia siBy. Mog wchodzi nieco trudniej kiedy jest zimno, ale je[li musisz si mocno skoncentrowa, aby je wrzuci - zwBaszcza  jedynk" - daj sobie spokój z takim autem. Podczas jazdy obejmij rk gaBk dzwigni zmiany biegów i potrzymaj j chwil - je[li dr|y Bo|ysko skrzynki biegów, mo|e wystpowa jaka[ usterka. Ponadto musisz sprawdzi hamulce i ukBad kierowniczy, co najBatwiej zrobi wybierajc wyboisty odcinek drogi (czyli wBa[ciwie ka|d typow, polsk szos) pod ktem nadmiernych luzów. Podczas testu trzeba uwa|nie obserwowa wskazania przyrzdów - a zwBaszcza kontrolk ci[nienia oleju. Podczas jazdy nie powinna si [wieci, w przeciwnym razie konieczna jest naprawa silnika. Niestety, aby Ci oszuka sprzedajcy mo|e j odBczy. Pamitaj jednak, |e prawie we wszystkich samochodach kontrolka ta powinna si [wieci w chwili uruchamiania silnika. Je[li cigle [wieci lampka Badowania akumulatora, to uszkodzona jest prdnica (alternator). Powiniene[ te| rozpdzi samochód i obserwowa wskaznik temperatury cieczy chBodzcej - je[li silnik nadmiernie si grzeje, mo|e by uszkodzony ukBad chBodzenia, gBowica albo jej uszczelka. Niepokojce powinny by wszelkie stuki o metalicznym pogBosie, dochodzce z jednostki napdowej, trudno[ci w uruchomieniu silnika, stuki z zawieszenia, [ciganie podczas hamowania itd. Na koniec jazdy próbnej proponowaBbym jeszcze zacign hamulec rczny (przy okazji sprawdzisz, czy dziaBa - wa|ne zwBaszcza w polonezach), wBczy pierwszy bieg i stopniowo wyBcza sprzgBo - je[li silnik nie zga[nie, sprzgBo jest nadmiernie zu|yte. WBa[ciwie wedBug mnie powiniene[ odby jazd próbn jako pierwszy element ogldzin samochodu, a dopiero po jej zakoDczeniu spokojnie, krok po kroku oglda samochód. Jak kupi u|ywany samochód 56 Nie mo|na  dobrze" kupi samochodu bez jazdy próbnej. Taka jest nieubBagana prawda i koniec. Je[li podejmujesz si jazdy próbnej, dobrze byBoby |eby[ ju| kiedy[ jezdziB - choby niewiele - kupowanym modelem samochodu. Bdzie Ci Batwiej oceni jego stan, bo bdziesz mie, Szanowny Czytelniku, punkt odniesienia. Ogldziny samochodu Najdro|szym elementem samochodu jest nadwozie, zwane czasami karoseri. Naprawa wBa[nie tego elementu jest zdecydowanie najkosztowniejsza, a czasem si po prostu nie opBaca. Korozja w naszym kraju jest naturalnym zjawiskiem - zwa|ywszy na klimat. Najcz[ciej wystpuje (i najszybciej) na tych elementach nadwozia i podwozia, które najcz[ciej maj kontakt z wod. Bardzo niebezpieczna dla trwaBo[ci (szczególnie podwozia) jest tak|e sól, powszechnie stosowana przez corocznie zaskakiwanych zim drogowców. Nie licz na to, |e niemieckie auta, nawet w caBo[ci ocynkowane, nie rdzewiej - to nieprawda, nie rdzewiej jedynie auta aluminiowe i to tylko je[li s bezwypadkowe... Dlatego te| musisz, Szanowny Czytelniku, uwa|nie obejrze stan blach nadwozia, co w praktyce oznacza ogldziny lakieru. Pamitaj, aby czynno[ t wykonywa nie w gara|u, ale na otwartej przestrzeni - i na Boga - w dzieD! Na samochód patrz z ró|nych odlegBo[ci. Popro[ te|, by sprzedajcy ustawiB go, je[li to mo|liwe, na poziomej powierzchni. BBdem s ogldziny na czstych w Polsce zjazdach do gara|u. W ten sposób dobrze ocenisz tylko stan hamulca rcznego i to nie ze stuprocentow pewno[ci. Patrzc musisz zwróci uwag na sylwetk auta pod wzgldem jakichkolwiek asymetryczno[ci. Lakier (poza niektórymi lakierami metalizowanymi) nie powinien mie ró|nych odcieni, nawet je[li patrzysz pod sBoDce. Je[li np. na masce ma inny odcieD, gdy spojrzysz - Szanowny Czytelniku - pod sBoDce, najprawdopodobniej ta cz[ byBa lakierowana oddzielnie. Na pocztek obejrzyj pokryw przedziaBu silnika, drzwi - zwBaszcza zawiasy i ich dolne krawdzie. Sprawdz równie| pokryw baga|nika, wlew paliwa i miejsca poBczenia uszczelek szyb z nadwoziem. Dobrym wskaznikiem stanu lakieru s krople wody i ich zachowanie na powBoce lakierowej. Je[li woda ukBada si w jednakowe (mniej wicej) krople, to znaczy |e lakier jest w dobrym stanie. Lakier nie powinien by szorstki, ale gdy jest zanadto gBadki to znaczy, |e auto byBo polerowane. Zakup w kraju 5 7 Ogldajc samochód nigdy si nie spiesz, bo przyspieszy mo|esz jedynie... chwil podjcia bBdnej decyzji. Warto obejrze wszystkie zakamarki. Je[li kupisz auto, a potem w domu dokonasz ogldzin dokBadniejszych ni| podczas zakupu, to jest (albo raczej bdzie) dowód na to, |e ogldziny podczas zakupu byBy po prostu niedokBadne. Przyda Ci si tutaj podana wcze[niej wiedza o typowych usterkach, s bowiem samochody, które koroduj zawsze w okre[lonej kolejno[ci. Na przykBad ka|dy kto wie, o co chodzi i chce obejrze stan blach Poloneza Atu Plus, popatrzy najpierw na tylne bBotniki od strony drzwi. Dlatego te| musisz sprawdzi te charakterystyczne dla Twojego modelu miejsca. Odpowiedz bardzo szybko mo|e by oczywista. Zalecam równie| obejrzenie tych elementów, które nie powinny by zardzewiaBe nawet w wypadku postpujcej korozji, tj. np. górnych pBaszczyzn progów lub miejsc na nadkolu po otwarciu tylnych drzwi (je[li auto je ma). Warto byBoby, aby[ sprawdzajc karoseri kandydata na Twoje auto przyjrzaB si tym miejscom, w których lakier jest zawsze kBadziony mniej starannie, np. podszybiu i osBonitym miejscom przedziaBu silnika. Musisz sprawdzi, co jest pod wykBadzinami - zwBaszcza w baga|niku; przy okazji niejako od razu bd widoczne [lady niedokBadnej naprawy blacharskiej w przypadku odbytej kolizji. Je[li obejrzysz ju| nadwozie dokBadnie, to popatrz na samochód od doBu. Je[li nie jeste[ fachowcem - a prawdopodobnie nie jeste[ - zobaczysz niedu|o, niemniej jednak zobaczysz na pewno, czy silnik i skrzynka biegów oraz pozostaBe ukBady s szczelne. Wyciek niekoniecznie zawsze dyskwalifikuje, ale lepiej, |eby go nie byBo. Je[li ju| ogldasz spód auta, to powiniene[ równie| obejrze zawieszenie. Uszkodzonego zawieszenia tak naprawd nie daje si do koDca naprawi, a wymiana elementów jest niestety kosztowna. Rdza na podBu|nicy mo|e [wiadczy o powypadkowej przeszBo[ci oraz skorodowanym nadwoziu. Warto przyjrze si przedniemu zawieszeniu - elementy nie powinny nosi znamion zaawansowanej korozji ani nie powinny mie mechanicznych uszkodzeD. Szczególnie istotny jest stan wahaczy, dr|ków kierowniczych, reakcyjnych i sworzni (lub przegubów). Je[li elementy gumowe zdradzaj objawy starzenia si gumy lub pkni, równie| one kwalifikuj si do wymiany. Patrzc od doBu warto oceni stan opon. Pamitaj Szanowny Czytelniku, |e opona o bie|niku pBytszym ni| 2-3 mm to opona zu|yta. Opona nie powinna mie |adnych uszkodzeD mechanicznych gumy, Jak kupi u|ywany samochód 58 a bie|nik powinien by zu|yty równomiernie - je[li tak nie jest, mo|e to [wiadczy o wadliwej zbie|no[ci kóB lub caBej geometrii podwozia. Mo|e to by sygnaB o wypadkowej przeszBo[ci auta. Opony na jednej osi musz by tego samego rozmiaru i musz by identyczne. Zbkowane krawdzie zewntrzne bie|nika opon mog [wiadczy o intensywnej jezdzie na zakrtach. Wcze[niej pisaBem, |e lepiej unika samochodu, który braB udziaB w powa|nym wypadku. Jak to rozpozna? Patrz na lakier pod ró|nymi ktami, je[li wydaje Ci si, |e lakier np. na bBotniku albo masce ma troszk (niewiele) inny odcieD - to jest to element polakierowany osobno. Mo|e to [wiadczy o kolizji, ale równie dobrze o tym, |e poprzedni wBa[ciciel pomalowaB drzwi, bo je obiB na parkingu albo kto[ mu je zarysowaB. Szorstki lakier na wybranym elemencie nadwozia, a gBadszy gdzie indziej - to kolejny dowód lakierowania. Nie mo|e by tak|e mowy o aucie bezwypadkowym, je[li znajdziesz w powBoce lakierowej [lady zanieczyszczeD (kurzu) - szczególnie w miejscach czym[ przykrytych, np. pod wykBadzin podBogi. Gorzej, je[li bdziesz, Szanowny Czytelniku, widziaB, |e szczeliny midzy ró|nymi elementami (np. mask a [wiatBami czy pasem przednim) nie s jednakowe albo wyczujesz niedopasowanie np. drzwi lub pokrywy baga|nika. To ju| jest dowód na to, |e najprawdopodobniej element byB wymieniany albo - co gorsze - naprawiany. W przedziale silnika wszystkie wskazania dotyczce lakieru s identyczne - szczególnie z uwzgldnieniem miejsc poBczenia zespoBu napdowego z nadwoziem. To samo z podBu|nicami. Nie  maj prawa" mie [ladów rdzy, pkni, deformacji i rys. Je[li pod dywanikami podBogi albo w baga|niku blacha jest nierówna - sprawa jest oczywista. Pokrywy baga|nika i przedziaBu silnika powinny zamyka si mikko i bez oporów. Przy okazji warto te| podda ogldzinom gumowe uszczelki pod ktem pkni i zestarzenia si. Pod uszczelkami nie mo|e by [ladów po innych lakierach ni| fabryczny lakier lub konserwacja. Mo|na te| zobaczy prawdziwe oblicze korozji w ogldanym aucie. Popatrz tak|e na ró|ne poBczenia gwintowe z wykorzystaniem [rub. Powinny by bez [ladów odkrcania, równomiernie pokryte lakierem. Lepiej te| nie trafi na [lady na sBupkach po tzw. odciciu - [lad zostaje, kiedy po zakoDczeniu malowania oderwie si ta[m przykrywajc element. Zladem zdradzajcym wysoce niefachowe,  fuszerskie", malowanie s wszelkie [lady lakieru na gumowych uszczelkach. Prawie na pewno bdzie je miaBo auto przygotowane przez  picera" do sprzeda|y po wypadku. Pewn wskazówk s tak|e szyby i nie chodzi tutaj o uszkodzenia mechaniczne, ale o to, jakie maj oznaczenia. Je[li nie Zakup w kraju 59 byty wymieniane, oznaczenia powinny by identyczne, a same szyby powinny pochodzi od tego samego producenta. Najcz[ciej s wy-produkowane przez t sam wytwórni, która wyprodukowaBa ten konkretny egzemplarz samochodu. Daty produkcji powinny by zbli|one do siebie lub identyczne. Je[li auto jest z pocztku roku, a oznaczenia na szybach wskazuj, |e wyprodukowano je rok wcze[niej - nie ma powodów do niepokoju. Je[li reflektory s innych producentów albo s nierównomiernie osadzone - auto miaBo kraks. Zgrubienia na zderzakach s równie| dowodem naprawy powypadkowej - dowodem klejenia. Prawda jest jednak taka, |e prawie stuprocentow pewno[ na temat tego, czy auto byBo naprawiane po wypadku czy nie uzyskasz dopiero po wizycie w wyspecjalizowanym warsztacie, w którym wykonasz pomiar rzw. bazowych punktów nadwozia, czyli odlegBo[ci [ci[le okre[lonych punktów nadwozia wzgldem fabrycznych punktów odniesienia przewidzianych przez producenta. Pewien obraz uzyskasz te| badajc za pomoc testerów elektronicznych grubo[ powBoki lakierowej na ró|nych elementach samochodu. Na ogóB grubo[ powBoki lakierowej nakBadanej przez producenta wynosi Elektroniczny stetoskop (http://www.dte.com.pl/polish/tester.htm) Jak kupi u|ywany samochód 60 80 do 150 um. Stwierdzenie du|o grubszych powBok lakierowych sugeruje wykonywanie dodatkowych prac lakierniczych. Koszt takich urzdzeD to kwota najcz[ciej kilkuset zBotych i odpowiednie warsztaty samochodowe s w takie urzdzenia wyposa|one - nie bdziesz musiaB ich kupowa, a przy okazji samochód sprawdzisz dokBadniej, równie| pod ktem innych elementów. A skoro ju| pisz o elektronice, to chc aby[ sobie zdawaB spraw - Drogi Czytelniku - |e istniej takie urzdzenia, jak np. stetoskop elektroniczny, za pomoc którego mo|na bada stan techniczny pojazdu metod akustyczn bez konieczno[ci demonta|u cz[ci. Je[li nie dys ponujesz takim urzdzeniem, mo|esz sprawdzi stopieD spr|ania (tzw. kompresj) w tradycyjnym silniku ze [wiec, ale... przy u|yciu symulatora pracy wtryskiwaczy zbada tak|e silnik nowocze[niejszy. Poka| mi kabin Twojego samochodu, a powiem Ci, jakim jeste[ czBowiekiem. Powiem Ci równie|, czy du|o kilometrów przejechaBe[ samochodem i jak dbasz o auto. Zapamitaj, |e musisz popatrze do wntrza. Stan wntrza samochodu dosy wyraznie [wiadczy o jego przebiegu. Warto wic popatrze na fotel kierowcy, na jego stan. Zapadnity lub wysiedziany fotel jest najcz[ciej dowodem na to, |e kierowca przesiedziaB w nim wiele godzin, a im dBu|ej siedziaB, tym wicej przejechaB kilometrów. Je[li równie| fotel pasa|era lub kanapa s zniszczone, mo|e by to sygnaB, |e takie auto jezdziBo jako taksówka. O przebiegu we wntrzu auta [wiadcz równie| wytarte nakBadki pedaBów, wytarta kierownica, stan dzwigni zmiany biegów, podsufitki oraz wielu innych elementów. Wa|ne jest ogólne wra|enie, ale im lepsze, tym powiniene[ by bardziej czujny. Nie wolno Ci - Szanowny Czytelniku - patrze wybiórczo, poniewa| zu|yte elementy mo|na wymieni, caBego wntrza - nie. Wa|ne jest równie|, co znajduje si w popielniczkach i pod dywanikami. Niebagateln spraw jest tak|e zapach wntrza samochodu - dziwne zapachy (np. zgnilizny albo inny trudny do zidentyfikowania) powinny by niepokojce. Pamitaj tak|e, |e zbyt wyperfumowane wntrze jest podejrzane. Je[li auto ma spory przebieg, to wykBadzina na siedzeniu bdzie wytarta i wypBowiaBa, mo|liwe te|, |e bdzie przetarta z lewej strony oparcia siedzenia - szczególnie, je[li auto byBo eksploatowane na krótkich trasach i czsto. Podczas u|ytkowania fotel  nabiera" coraz wikszych luzów, spr|yny osiadaj i fotel si zapada. Zakup w kraju 61 Je[li auto, które zamierzasz kupi, jest wewntrz brudne, nie wysprztane i ogólnie zanieczyszczone - to znaczy, |e sprzedajcy nie traktuje Ci powa|nie, a ponadto wiesz ju|, jakim jest czBowiekiem. Wtpliwe jest w takim przypadku, |e jego samochód byB szanowany, lepiej wic omin taki wóz z daleka i to im wcze[niej, tym lepiej - póki emocje nie dadz o sobie zna. Musisz dokBadnie sprawdzi numery nadwozia w samochodzie z numerami zapisanymi w dowodzie rejestracyjnym. Numery nadwozia s zwykle wybite na tabliczce znamionowej w przedziale silnika, w widocznym miejscu. Spotkasz si zapewne z systemem oznaczeD VIN. Jest to cyfrowo-lite rowy kod skBadajcy si z 17 znaków odpowiednio pogrupowanych. Na przykBad: TMB PH2 6Y 52 X 025555 Trzy pierwsze znaki oznaczaj stref geograficzn, paDstwo i producenta samochodu; w tym wypadku TMB oznacza Skoda Mlada Boleslav. Nastpne znaki okre[laj typ samochodu (ci|arowy, autobus, osobowy itp.), rodzaj nadwozia, typ silnika itd. W tym wypadku PH2 oznacza: P - wersja wyposa|eniowa, H - silnik 1,4/60 KM, 2 - dwie poduszki powietrzne. 6Y oznacza, |e jest to Fabia. Dziewity znak z kolei (czyli 5) jest oznaczeniem wewntrznym fabryki. Tabela 12 Rok produkcji samochodu wedBug systemu oznaczeD VIN Rok Kod Rok Kod Rok Kod 1980 A 1981 B 1991 M 2001 1 1982 C 1992 N 2002 2 1983 D 1993 P 2003 3 1984 E 1994 R 2004 4 1985 F 1995 S 2005 5 1986 C 1996 T 2006 6 1987 H 1997 V 2007 7 1988 1998 2008 8 J w 1989 K 1999 X 2009 9 1990 L 2000 Y 2010 A 62 Jak kupi u|ywany samochód Ostatnie znaki to indywidualny numer danego pojazdu. Pierwszy z tych o[miu znaków, czyli w kolejno[ci dziesity (2) wskazuje rok produkcji samochodu (tutaj 2002) na nastpujcych zasadach: Ogldajc tabliczk znamionow masz szans oceni stan zewntrzny jednostki napdowej. Jak patrze? Du|e wycieki oleju i ogólnie zaolejony silnik [wiadcz o koniecznej w niedalekiej przyszBo[ci wymianie uszczelek lub uszczelki. Ale przesadnie czysty silnik mo|e by  dzieBem" picera, chccego zapewne ukry konieczno[ wymiany uszczelek. Silnik mo|e by brudny i nawet nie jest to niczym niepokojcym, jednak wycieki oleju lub innych pBynów s niedopuszczalne. Je[li wida pasek klinowy, mo|esz sprawdzi jego ugicie - powinien si ugina pod naciskiem kciuka na ok. 10 mm. Aby oceni stan amortyzatorów, powiniene[ mocno nacisn jeden z boków samochodu nad koBem i w najni|szym dolnym poBo|eniu (w maksymalnym ugiciu) zwolni raptownie nacisk. Nadwozie powinno wróci do normalnego poBo|enia bez wahni. Je[li wahnicia wystpuj - amortyzator kwalifikuje si do wymiany. Je[li po ruszeniu auta (o przednim napdzie) i maksymalnym skrcie kierownicy sBycha stuki z przednich kóB - przeguby s do wymiany. Po  ujciu gazu" nie mo|e do Twoich uszu dochodzi basowy pomruk. Je[li tak jest, to co[ niedobrego dzieje si w ukBadzie wylotowym i najprawdopodobniej co[ (tBumik) jest przepalone. Pewne informacje na temat stanu technicznego silnika mo|na uzyska przygldajc si koDcówce rury wylotowej i ewentualnie tylnemu zderzakowi w jej okolicy. Je[li te elementy s pokryte czarnym i do tego tBustym osadem, a na samym zderzaku mo|na dostrzec kropelki (lub kropki) - masz do czynienia z autem, którego silnik jest wyeksploatowany na tyle, |e spala olej. Spalanie oleju przez silnik jest zupeBnie normalnym zjawiskiem pod warunkiem, |e nie jest to wicej ni| 0,5 I na 1000 km. Je[li na kupowanym egzemplarzu dostrze|esz opisane objawy, mo|esz by niemal pewien, |e to auto  bierze olej" i to znacznie wicej ni| 0,5 I na 1000 km. O tym samym [wiadczy niebieskawe (lub siwe, jak kto woli) zabarwienie spalin, szczególnie podczas rozruchu zimnego silnika. Spalanie nadmiernych ilo[ci oleju, czyli jak si popularnie mówi  branie oleju" jest spowodowane zu|yciem elementów silnika, takich jak uszczelniacze zaworów i pier[cienie tBokowe, oraz [wiadczy o tym, |e w najbli|szym czasie silnik bdzie wymagaB naprawy gBównej. Przy okazji nie daj si zwie[ sprzedajcemu, który bdzie zapewniaB, |e silnik oleju nie bierze, je[li przebieg bdzie wynosiB ponad 200 tys. km. Pier[cienie i uszczelniacze musz si zu|ywa - nawet je[li olej byB najlepszy, a samochód byB eksploatowany delikatnie. Je[li stwierdzisz, |e auto spala Zakup w kraju 63 olej, a przebieg jest wzgldnie niedu|y, to albo przebieg nie jest prawdziwy, albo auto byBo eksploatowane bardzo intensywnie lub czsto na krótkich trasach. Skoro wcze[niej zwróciBem Twoj uwag na kolor spalin wydobywajcych si z rury wylotowej, to warto aby[ wiedziaB, |e powie Ci on wiele o kondycji auta. Je[li spaliny bd czarne - najprawdopodobniej mieszanka paliwowo- powietrzna jest zbyt bogata i konieczna jest regulacja gaznika lub ukBadu wtrysku paliwa. W przypadku samochodów z silnikiem o zapBonie samoczynnym spaliny maj prawo by ciemniejsze ni| w przypadku silnika o zapBonie iskrowym - to oczywi[cie naturalne, biorc pod uwag rodzaj zastosowanego paliwa, ale... nie mo|e by mowy o wydobywaniu si sadzy z rury wylotowej. Je[li kolor spalin jest biaBy, jest jeszcze gorzej, bo to oznacza przedostawanie si wody (cieczy chBodzcej) do komór spalania w wyniku uszkodzenia uszczelki gBowicy albo samej gBowicy lub te| w najgorszym wypadku pknicia bloku silnika. O tym samym [wiadczy bdzie zapach spalin wydobywajcy si z chBodnicy lub zbiornika wyrównawczego cieczy chBodzcej po odkrceniu korka wlewu, a tak|e pcherze powietrza w zbiorniku wyrównawczym cieczy chBodzcej przy pracujcym silniku. Przy okazji nale|y pamita, |e nie wolno odkrca korka wlewu chBodnicy, gdy silnik jest rozgrzany lub pracuje - grozi to poparzeniem. Je[li nie chcesz kupi samochodu z uszkodzon gBowic, uszczelk gBowicy lub kadBubem, wyjmij prtowy wskaznik poziomu oleju i szukaj kropelek cieczy chBodzcej (wody), je[li je znajdziesz - wymienione elementy s uszkodzone. W oleju na wskazniku nie powinno by |adnych opiBków metalu, a je[li s - zle rokuj dla silnika. Je[li w zbiorniku wyrównawczym albo w chBodnicy po powierzchni cieczy pBywaj  tBuste oka" jak w rosole - [wiadczy to o tym samym. Ciecz chBodzca nie powinna tak|e by brunatna lub rdzawa. Warto tak|e odkrci korek wlewu oleju w pokrywie gBowicy. Niektóre silniki, np. V6 (6 cylindrów w ukBadzie widlastym, np. w mazdach) mog  gasn" po tej czynno[ci, ale jest to objaw normalny. Nienormalny natomiast jest szlam na wspomnianym korku, konsystencj przypominajcy nieco majonez. Objaw ten [wiadczy o przedostawaniu si cieczy chBodzcej do ukBadu smarowania silnika, co na pewno bdzie wizaBo si z powa|n napraw albo gBowicy, albo ukBadu smarowania. Je[li korek ma taki wygld w zimie, a samochód jest u|ywany na bardzo krótkich odcinkach - nie bierz tego wskazania szczególnie do serca, ale pamitaj, |e mo|e to by jedynie wytBumaczenie sprzedajcego, które nie ma nic wspólnego z prawd. Je[li po odkrceniu korka olej jest rozbryzgiwany, a pracy silnika towarzyszy wydobywanie si czarnego Jak kupi u|ywany samochód 64 dymu (to samo dotyczy dymu po wyjciu wskaznika poziomu oleju), to auto jest mocno wyeksploatowane. Ka|dy do[wiadczony mechanik powie Ci, |e aby sprawdzi stan silnika, dobrze jest obejrze [wiece zapBonowe. I jest to stuprocentowa prawda, chyba, |e... kupujesz auto z silnikiem o zapBonie samoczynnym. Szukaj auta ze [wiecami w kolorze jasnoszarym przechodzcym w kolor brzowy. Je[li [wieca jest czarna - auto nie jest warte Twojej uwagi. To samo, je[li [wieca jest nadpalona albo ma inne zabarwienie ni| to, które opisaBem. Wprawdzie jej kolor i wygld mo|e [wiadczy np. o nieprawidBowym ustawieniu zapBonu, co jest usterk wzgldnie Batw do usunicia, ale te| mo|e oznacza wadliwe dziaBanie ukBadu zasilania, co jest ju| problemem powa|niejszym - zwBaszcza gdy samochód jest naszpikowany elektronik. Je[li ogldasz  automat", czyli samochód z automatyczn skrzynk przekBadniow, (z przekBadni hydrokinetyczn) pamitaj, |e musisz mie pewno[ co do stanu tego podzespoBu, naprawa bowiem zawsze jest trudna i przede wszystkim - kosztowna. Oczywi[cie najlepiej, aby stan skrzynki oceniB fachowiec, ale je[li samochód z zimnym silnikiem przy zmianach poBo|enia dzwigni wyboru biegów z neutralnego (N) na postojowe (P) nie wykazuje szarpni i po zdjciu stopy z pedaBu hamulca rusza pBynnie i toczy si swobodnie - mo|esz by spokojny. Zakup za granic 65 Zakup za granic Zasady dotyczce zakupu samochodu za granic s identyczne, jak w przypadku zakupu w Polsce ale jest wicej kBopotów z wjazdem auta do Polski i jego zarejestrowaniem, sprowadzajc bowiem auta z UE masz do czynienia z ró|nymi obostrzeniami. Zdecydowanie najcz[ciej za granic Polacy kupuj auta w Niemczech, wic ogranicz si wBa[nie do tego kraju. KBopotem s koszty i formalno[ci. Na auta sprowadzane z UE nie ma cBa, zgodnie z polityk UE, której od 1 maja 2004 r. Polska jest czBonkiem. Po pierwsze trzeba kupi auto i spisa umow. Mo|na wykorzysta wzory, które proponuj kupi w Niemczech, na gieBdzie lub w sklepie z artykuBami papierniczymi, albo wykorzysta zawarte w niniejszej ksi|ce. W Niemczech najwa|niejszym dokumentem auta jest Farzeugbrief - odpowiednik naszej karty pojazdu. Je[li auto kupujesz Szanowny Czytelniku w komisie, na rachunku musi by adnotacja, |e cena zawiera podatek VAT, w przypadku niedopilnowania tego zapBacisz VAT w Polsce. Mo|e si zdarzy, |e auto bdzie mie adnotacj  tylko na export" i w takim przypadku VAT jest wycofany. ADAC zaleca Niemcom wyrejestrowanie samochodu przed przekazaniem go cudzoziemcowi - podobnie rzecz ma si w komisach. Aby przyjecha do kraju nowo kupionym samochodem, trzeba zaopatrzy si w tymczasowe lub celne tablice rejestracyjne. W tym celu nale|y si uda do wydziaBu komunikacji Kfz-Zulassungstelle z paszportem, dokumentami auta, umow kupna i ubezpieczeniem wywozowym (mo|na je równie| wykupi na miejscu w tym urzdzie). Urzdy te s czynne od godziny 7 do 12. Stracisz tam okoBo 2 godzin. Mo|na te| przewiez samochód na lawecie i wtedy nie trzeba wykupywa tablic wyjazdowych, ale takim autem nie mo|na jezdzi bez wa|nego przegldu i ubezpieczenia. I na koniec-w takiej wyprawie  po zBote runo" przyda si znajomo[ jzyka, którym mówi Schmitt. Mo|na postara si o przegld zjazdowy, du|o taDszy od normalnego w Niemczech i nie tak drobiazgowy. W Polsce najpierw trzeba uda si do stacji diagnostycznej, by sprawdzono stan techniczny samochodu. Potrzebne te| bdzie tBumaczenie przysigBe dowodu zakupu (faktury lub umowy kupna- sprzeda|y). Z tymi dokumentami udajemy si do urzdu celnego (mamy na to 5 dni). Tam opBacamy akcyz - podatek akcyzowy dla aut rocznika 97 i starszych wynosi 65% warto[ci auta (na podstawie umowy kupna), bdcy tak na dobr spraw kolejnym dowodem na uBomno[ naszych prawodawców albo na wyjtkow pazerno[ Skarbu Jak kupi u|ywany samochód 66 PaDstwa. W imi zasady  o swobodnym przepBywie towarów i usBug" w obrbie UE podatek akcyzowy jest bezprawny - godzi bowiem w t wBa[nie zasad i jestem przekonany, |e jego dni s policzone. W urzdzie skarbowym dostaniemy, po uiszczeniu odpowiedniej opBaty, zwolnienie z podatku VAT. Do tego koszty przegldu i zarejestrowania. Musimy te| ui[ci pewn kwot za wydanie karty pojazdu. Decydujc si na zakup za granic, skazujesz si na bieganie od urzdu do urzdu i stanie w kolejkach. Samochód, za który w Niemczech zapBacisz 5-6 tys. zB, w Polsce kosztuje ponad 10 tys. W poradniku znajdziesz wzór umowy kupna-sprzeda|y (kaufvertrag), który mo|esz wykorzysta przy zakupie auta w Niemczech, ale wizyta u tBumacza przysigBego bdzie konieczna. KoDczc temat auta zza granicy chciaBbym rozwia kilka mitów kr|cych w naszym kraju. Po pierwsze - nie wierz, |e mo|na w przyzwoitym stanie kupi samochód za kilkadziesit euro. - Nikt o zdrowych zmysBach nie sprzeda samochodu poni|ej jego warto[ci - nawet je[li jest bogatszym od Kowalskiego Schmittem. - Prosz pamita, |e usBugi mechaników w Niemczech s 4-5--krotnie dro|sze ni| w Polsce i to dlatego Schmittowi pro[ciej i czsto taniej jest sprzeda wyeksploatowany i potrzebujcy pracy mechanika samochód Kowalskiemu i pozby si kBopotu i wydatków. -  Auta na Zachodzie s w lepszym stanie, bo je|d| po gBadkich jak stóB asfaltach". A potem przychodzi im jezdzi po polskim poligonie i po kilku (najpózniej) tysicach kilometrów wszystkie zu|ywalne cz[ci zawieszenia (przeguby, sworznie, tulejki itp.) s do wymiany. Nie pisz tutaj, |e kupienie auta w dobrym stanie za granic jest niemo|liwe, zwracam tylko Twoj uwag, Drogi Czytelniku, |e sprawa nie jest oczywista i Batwa. Niekoniecznie tak|e musi by taDsza. Obowizki kupujcego Kiedy ju| dokonasz zakupu swojego wymarzonego samochodu, czeka Ci - Szanowny Czytelniku - kilka obowizków. Po pierwsze, jeszcze w czasie samego kupowania musisz ze sprzedajcym ustali kwesti ubezpieczenia samochodu. Ka|dy samochód musi mie wykupion polis OC10, obecny stan prawny11 mówi, |e w tej kwestii s dwa wyj[cia: 10 Obowizkowe ubezpieczenie od odpowiedzialno[ci cywilnej. 1 1 1 1 Stan na 1.01.2005. Obowizki kupujcego 67 - Sprzedajcy przenosi swoje ubezpieczenie wraz z samochodem na kupujcego, czyli na Ciebie. Dopilnuj, aby przekazaB Ci wraz z dowodem rejestracyjnym dowód ubezpieczenia (polis) oraz aby w umowie znalazB si stosowny zapis o tym fakcie. Nastpnie sprzedajcy powiadomi towarzystwo ubezpieczeniowe o fakcie zbycia pojazdu i zwykle w cigu 7 dni od daty zakupu otrzymasz wezwanie do ubezpieczyciela, w celu rekalkulacji ubezpieczenia i ewentualnej dopBaty. Nie daj si zwie[ temu, |e np. poprzedni wBa[ciciel (sprzedajcy) miaB 50% zni|ki - zni|ka nie przechodzi na Ciebie. - Obaj ze sprzedajcym zgBaszacie si do ubezpieczyciela i zawiadamiacie o fakcie zbycia oraz kupna pojazdu. Bdziesz mógB zmieni ubezpieczyciela. Je[li chcesz zmieni ubezpieczyciela, masz na to tylko 30 dni od daty zakupu (je[li tego nie zrobisz, bdziesz zobowizany do zapBaty kolejnych rat). Mo|esz to zrobi, skBadajc na pi[mie wypowiedzenie ubezpieczenia. Je[li si zdecydujesz na wypowiedzenie umowy OC, musisz ubezpieczy samochód u innego ubezpieczyciela. Nie mo|esz mie auta bez OC. Kupno auta jest zwizane z podpisaniem umowy cywilno-prawnej, a to wedBug polskich przepisów prawa podatkowego rodzi obowizek podatkowy. Masz 14 dni na to, aby zgBosi si do wBa[ciwego sobie urzdu skarbowego w celu zapBacenia 2% podatku od warto[ci samochodu. Wez ze sob dowód osobisty oraz umow kupna-sprzeda|y. Bdziesz musiaB zBo|y deklaracj w sprawie podatku od czynno[ci cywilno-prawnych okre[lonego w rozporzdzeniu ministra finansów z 11 grudnia 2002 r. Pozostaje Ci jeszcze tylko uda si do organu wydajcego dowód rejestracyjny i zgBosi fakt kupna pojazdu. Masz na to 30 dni. Otrzymasz tymczasowy dowód rejestracyjny i po kilkudziesiciu dniach - okoBo miesica - ponownie musisz zgBosi si do tego samego urzdu w celu wydania tablic rejestracyjnych. I to w zasadzie wszystko, je[li chodzi o obowizki kupujcego, je[li auto kupiono w Polsce. Pamitaj jeszcze o tym, |e po zakupie auta powiniene[ bezwzgldnie wymieni: pByn hamulcowy i ciecz chBodzc (chyba, |e kupiBe[ malucha czy garbusa) oraz BaDcuch lub pasek napdu rozrzdu. Nie warto równie| oszczdza na oleju, wic dochodzi wymiana oleju z filtrem (filtrami). O reszcie ju| - Szanowny Czytelniku - przeczytaBe[ wcze[niej. 68 Jak kupi u|ywany samochód Wzory wybranych dokumentów Przedstawiam Ci, Szanowny Czytelniku, wzory umów, które bd dla Ciebie - jako kupujcego niezbdnym narzdziem transakcji. Proponuj dokona zakupu korzystajc z wBasnego wzoru - jest to o tyle lepsze, |e bdziesz zawsze wiedziaB, co podpisujesz, a w przypadku wykorzystania umowy zaproponowanej przez sprzedajcego takiej pewno[ci mie nie mo|esz. Pamitaj jednak, |e te, które przedstawiam Ci poni|ej s sprawdzone i prawnie wi|ce. Wzory wybranych dokumentów 69 70 Jak kupi u|ywany samochód Wzory wybranych dokumentów 7\ 72 Jak kupi u|ywany samochód ZakoDczenie I to ju| chyba wszystkie zalecenia na temat kupowania u|ywanego samochodu. Czuj, |e nie wyczerpaBem tematu - zreszt jest on niezwykle obszerny i co tu du|o kry - trudny. Nasz system podatkowy stale rzuca kupujcemu u|ywany samochód kBody pod nogi w pozytywnym prze[wiadczeniu, |e utrudniajc zakup samochodu u|ywanego (mam tu na my[li import) zachci si nabywc do zakupu nowego samochodu w kraju. Jestem przekonany, |e ogromna rzesza kupujcych u|ywane auto - w tym równie| ja, wolaBaby pój[ do salonu wybranej marki i wybra z oferty nowy samochód. Prawda jest jednak w Polsce taka, |e niewielu z nas mo|e sobie pozwoli na tego typu gest i wBa[nie dlatego kupujemy auta inne ni| nowe. Do czasu, kiedy ogólny poziom zamo|no[ci spoBeczeDstwa nie wzro[nie znaczco, auta u|ywane bd si cieszy powodzeniem, tak jak jest teraz. Nadal bdziemy mie wBa[nie tak sytuacj i sdz, |e wszystkie zawarte w tej ksi|ce informacje wci| bd aktualne i pomocne w zakupie samochodu z drugiej rki, do chwili kiedy wikszo[ przecitnych Kowalskich bdzie mogBa i[ do salonu wybranego sprzedawcy samochodowego i kupi nowe auto. Ka|dy zakup u|ywanego samochodu jest ryzykiem i nic tego nie zmieni. To ryzyko mo|e by mniejsze lub wiksze, ale nie mo|na go unikn. Mam nadziej, |e ta skromna ksi|eczka, któr oddaBem w Twoje, Drogi Czytelniku, rce, spotka si z przychylnym przyjciem oraz |e pozwoli Ci unikn nieudanego zakupu i zaoszczdzi kilkaset lub nawet kilka tysicy zBotych. {ycz Ci, aby[ nie musiaB kupowa u|ywanych samochodów, lecz tylko te najnowsze i te wymarzone, a je[li ju| bdziesz kupowaB u|ywane - kupuj w jak najlepszym stanie za najni|sz cen. Je[li masz jakie[ uwagi, propozycje czy co[ Ci si w tej publikacji nie podobaBo, bardzo prosz pisz - chtnie wysBucham Twoich uwag - szczególnie krytycznych, a ka|de nowe wydanie bdzie dziki temu lepsze, peBniejsze i stale aktualne. Aleksander Sowa aleksander_sowa@o2.pl Polsko-niemiecki sBowniczek wybranych terminów samochodowych akumulator Batterie, Akkumulator alternator / prdnica Generator amortyzator Dampfer antena; ~ samochodowa Antenne; Fahrzeugantenne awaria; ~ silnika Pann; Motorpanne badanie techniczne technische Priifung baga|nik Kofferraum bak Tank benzyna; ~ bezoBowiowa Benzin; bleifereis Benzin bezpiecznik Sicherung bieg; ~ wsteczny; ~ jaBowy / luzem Gang; Riickwartsgang; Leerlauf bie|nik Laufflache; Protektor blok / korpus silnika Motorblock blokada drzwi Turriegelung bBotnik Kotflugel cewka zapBonowa Zundspule chBodnica; ~ oleju Kuhler; Ólkuhler ci|ar caBkowity Gesamtgewicht ci[nienie; ~ oleju; ~ powietrza Druck; Óldruck; Luftdruck cylinder Zylinder cylinderek hamulcowy Bremszylinder cz[; ~ zamienna Teil; Ersatzteil dane; ~ techniczne Daten; technische Daten dtka Schlauch dr|ek; ~ holowniczy; ~ kierowniczy Stange; Abschleppstange; Lenkstange droga Weg, Strasse dzwignia; ~ hamulca; ~ zaworu Hebel; Bremshebel; Ventilhebel filtr; ~ oleju; ~ powietrza; ~ paliwa Filter; Ólfilter; Luftfilter; Kraftstoffilter gaz; ~ spalinowy / spaliny Gas; Abgas gBowica silnika Zylinderkopf hak; ~ holowniczy Haken; Abschlepphaken hamulec; ~ bbnowy; Bremse; Trommelbremse; ~ tarczowy instalacja; ~ Scheibenbremse Anlage; elektryczna; elektrische Anlage; ~ o[wietleniowa Lichtanlage instrukcja obsBugi jazda Betriebsanleitung próbna katalizator Fahrversuch kierowca kierownica Katalysator Fahrer kierunkowskaz Lenkrad klucz / kluczyk; ~ zapBonowy kod usterki Fahrrichtungsanzeiger Schlussel; kolektor kolumna; ~ kierownicy; ~ Zundschlussel Fehlercode Kol lektor zwrotnicowa Saule; Lenksaule; Achsschenkelsaule Polsko-niemiecki sBowniczek terminów samochodowych 75 wybranych Rad; Zahnrad koBo (jezdne); ~ zbate Radkappe koBpak (koBa) Kompression kompresja Kontrolle / prufen kontrola / kontrolowa Korrosion korozja Kosten koszty Lackierung lakier Lampe; Leuchte lampa Zahler licznik Zugseil; Bremsseil; Abschlepseil linka;  hamulca; ~ holownicza Liter litr Spiegel; Ruckspiegel lusterko; ~ wsteczne Spiel luz Lager; Radlager; Pleuellger Bo|ysko; ~ koBa; ~ korbowe Motorhaube maska silnika Cetriebe; Bremsanlage; mechanizm; ~ hamulcowy; Lenkgetriebe; Ventilsteuerung; ~ kierowniczy; ~ rozrzdu; Differentialgetriebe; Schaithebelwerk ~ ró|nicowy; ~ zmiany biegów Ólstandmesser miarka poziomu oleju Ólwanne miska oleju Leistung moc Modeli; Serienmodell model;~seryjny Montage monta| bauen montowa Aufbau, Karosserie nadwozie Lufthitzer nagrzewnica Mutter nakrtka Antrieb; Allantrieb; Vorderradantrieb napd; ~ na wszystkie koBa;~przedni Spannung; Ladespannung napicie; ~ Badowania Reparatur naprawa Undiechtheit nieszczelno[ Unwucht; Radunwucht; niewyrównowa|enie; ~ kóB; Kurbelwellenunwucht ~ waBu korbowego Nummer; Zulassungnummer; numer;~rejestracyjn Motornummer ~ silnika Belastung; zulassige Last obci|enie; dopuszczalne Bereifung; abgenutze Bereifung ogumienie; ~ zu|yte Reifen; Winterreifen opona; ~ zimowa Achse; Vorderachse o[; ~ przednia Beleuchtung o[wietlenie Parkplatz parking Siecherheitsgiirtel pasbezpieczeDst KeilDemen pasek klinowy Zahnriemen pasek zbaty Hebel, PedaB pedaB Ring; Seegerring; Kolbenring pier[cieD; ~ osadczy; ~tBokowy Flussigkeit; Kuhlenflussigkeit; pByn; ~ chBodzcy; Bremsflussigkeit ~hamulcow Heber; Fensterheber podno[nik; szyby Fahrwerk, Chassis podwozie Jak kupi u|ywany samochód 76 Pojazd Fahrzeug Kapazitat pojemno[ Hubraum pojemno[ silnika Strassenhilfdienst, Pannenhilfe pomoc drogowa Pumpe; Kraftstoffpumpe; pompa; ~ paliwa; Hauptbremszylinder; ~ hamulcowa; Kraftstoffeinspritzpumpe ~ wtryskowa Schicht; Lakierenschicht powBoka; ~ lakierowa Stand; Elektrolytstand; Ólstand; poziom (stan); ~ elektrolitu; ~ oleju; Kraftstand ~ paliwa Geschwindigkeit; Geschwindigkeitmesser prdko[; prdko[ciomierz Ubersicht, Inspektion przegld Gelenk przegub Getriebe; Achsantrieb; Lenkgetriebe przekBadnia; ~ gBówna; ~ kierownicza Schalter; Blinkschalter; przeBcznik; ~ kierunkowskazów; Hauptlichtschalter ~ [wiateB Luftmassenmeter przepBywomierz powietrza Drosselklappe przepustnica Unterbrecher przerywacz Leitung; Bremsleitung; Zundkabel przewód; ~ hamulcowy; ~ zapBonowy Beschleunigung przyspieszenie Radio, Empfanger radio Rost rdza Scheinwerfer; Ruckfahrleuchte reflektor; ~ [wiatBa wstecznego biegu Regulierung, Reglung regulacja Regler regulator Registrierung rejestracja Feder resor Entladung; Batterieentladung rozBadowanie; ~ akumulatora Anlassen, Anlauf rozruch Anlasser, Starter rozrusznik Abstand; Radstand; Achsstand rozstaw; ~ kóB; ~ osi Rohr; Abgasrohr rura; ~ wylotowa Motor; Dieselmotor; silnik; ~ wysokopr|ny; Scheibenwischermotor ~ wycieraczki Hub skok Getriebe, Wechselgetriebe, Schaltgetriebe skrzynka biegów Automatikgetriebe skrzynka automatyczna Schmiermittel smar Lambdasonde sonda lambda Abgas, Verbrenungsgase spaliny Kompressor spr|arka Feder; Spiralfeder; Ventilfeder spr|yna; ~ spiralna; ~ zaworu Spruhgerat spryskiwacz Kupplung; Servokupplung sprzgBo; ~ ze wspomaganiem Stelle; Tankstelle; Autoservice stacja; ~ benzynowa; ~ obsBugi Schaltkasten stacyjka Steuerer; Motorsteuerer; sterownik; ~ silnika; Elektronisches Steuergerat ~ elektroniczny Hub, Takt suw Pokko-niemiecki sBowniczek wybranych terminów samochodowych 77 sworzeD Bolzen, Dorn szczelno[ Dichtheit szczka hamulcowa Bremsbacke szczotka Burste szyba; ~ przednia Scheibe; Frontscheibe [wiatBo; ~ awaryjne; -hamowania; Licht; Warnlicht; Bremsleuchte; ~ mijania Abblendlicht [wieca; ~ |arowa Zundkerze; Gluhkerze tablica;~przyrzdów Brett; Instrumentenbrett; ~ rejestracyjna Nummernschield tarcza; ~ sprzgBa; Scheibe; Kupplungsscheibe;  hamulca Bremsscheibe tarcza dociskowa / docisk Druckplatte termostat Thermostat tBok Kolben tBumik Dampfer ukBad; ~ chBodzenia;~hamulc Anlage; KGhlsystem; Bremsanlage; ~ jezdny; ~ kierowniczy; Fahrwerk; Lenkung; ~smarowania Schmierung usterka Fehler, Mangel uszczelka; ~ cylindra; Dichtung; Zylinderdichtung; ~ pokrywy Deckeldichtung uszkodzenie Defekt, Pann wahacz; ~ poprzeczny Schwinge; Querlenker waB; ~ korbowy; ~ napdowy Welle; Kurbelwelle; Gelenkwelle warsztat; ~ naprawy samochoc Werstatt; Autoservice wgniecenie Beule wizka; ~ przewodów Biindel;leitungsbundel wBcznik; ~ rozrusznika Schalter; Startschalter wskaznik; ~ poziomu paliwa Anzeiger; Kraftstoffanzeiger wtrysk paliwa Kraftstoffeinspritzung wtryskiwacz benzyny Einspritzventil wtryskiwacz oleju napdowego Einspritzduse zacisk Klemme zamek; ~ drzwi zapBon; Schloss; Turschloss ~samoczynny Zundung; Eigenzundung zawiasa; ~ drzwi Scharnier; Turscharnier zawór Ventil zbie|no[ kóB przednich Vorspur zbiornik; ~ paliwa Tank; Kraftstofftank zespóB Bausatz; Aggregat zespóB napdowy Triebwerk zBcze Verbindung zu|ycie; ~ ogumienia Abnutzung; Abnutzung der Bereifung zu|ycie oleju; ~ paliwa Ólverbrauch; Kraftstoffverbrauch |arówka; dwuwBókowa Gluhlampe; Zweifadengluhlampe Adresy gieBd samochodowych BiaBystok, Lotnisko Krywlany, niedziela 5.00-13.00; http://www.aeroklub.bialystok.biz/ Bielsko-BiaBa, Wapiennica, niedziela 6.00-13.00 Bydgoszcz, Kartodom, ul. FordoDska, niedziela 6.00-13.00; http://www.pzm.bydgoszcz.pl/ Chojnice, ul. GdaDska 110, niedziela 6.00-13.00 Ciechanów, ul. SoDska, sobota 6.00-12.00 Czstochowa, ul. Poselska, niedziela 6.00-13.00 Dbica-Latoszyn, Autozbyt, sobota 6.00-12.00 GdaDsk-Chwaszczyno, ul. Wglowa, niedziela 6.00-13.00; http://www.gs-zukowo.pl/ Gliwice BBonie, ul. Kujawska 112, niedziela 6.00-13.00; http://www.gielda.gliwice.pl/ Gniezno, ul. Kolejowa 2 (Baza PKS), sobota 8.00-13.00 Gorzów Wielkopolski, ul. SzczeciDska, niedziela 6.00-13.00 Grudzidz, Swierkocin, sobota 6.00-13.00 IBawa, ul. Sienkiewicza, sobota 6.00-12.00 jelenia Góra, ul. LubaDska 12, niedziela 8.00-14.00 Kalisz, ul. Czstochowska, niedziela 6.00-13.00, tel. (0-62) 766-78-02 Kielce, Tor Miedziana Góra, niedziela 6.00-13.00; http://www.automobilklub.kielce.pl/ Konin, Trasa Warszawska - Stadion, niedziela 6.00-13.00 Koszalin, ul. Krasickiego, niedziela 6.00-13.00 Kraków-Balice, lotnisko, GieBda Centrum Motoryzacji, niedziela 6.00-13.00 Kraków-Branice, ul. Rzepakowa, niedziela 6.00-12.00 Kraków, ul. Centralna 53, niedziela 6.00-12.00; http://www.mckrakow.com.pl/ KBodzko, ul. Dusznicka, sobota 6.00-12.00 Krotoszyn, targowisko miejskie, niedziela 8.00-13.00 Kutno, ul. Narutowicza, targowisko, sobota 7.00-12.00 Leszno, ul. 17 stycznia, niedziela 6.00-13.00 Lubin, ul. M. SkBodowskiej-Curie, stadion, sobota, niedziela 6.00-13.00 Lublin, ul. Zemborzycka, niedziela 6.00-13.00 Lublin, ul. Elizówka, niedziela 6.00-13.00 Aom|a, ul. PiBsudskiego, sobota 6.00-13.00 Aódz, ul. Puszkina, niedziela 6.00-13.00 MysBowice, ul. Obrze|na, sobota, niedziela 6.00-13.00 Nowy Scz, ul. Wgierska, niedziela 6.00-13.00 Olsztyn, ul. Sielska 5 (PZMot), niedziela 6.00-13.00 Opole, ul. ObroDców Stalingradu, sobota, niedziela 6.00-13.00 Pabianice, ul. Orla/PoBudniowa, sobota 6.00-12.00 Wzory wybranych dokumentów 79 Piotrków Trybunalski, ul. Dmowskiego 37, sobota 6.00-12.00 PBock, ul. Bielska 56, niedziela 6.00-13.00; http://www.rynex.com.pl/ PoznaD-Przezmierowo, Tor PoznaD, ul. Wy[cigowa 3, czwartek, niedziela 6.00-13.00; http://www.aw.poznan.pl/gospod/gielda/index.htm Pruszcz GdaDski, ul. PowstaDców Warszawy - lotnisko, niedziela 6.00-13.00 PiBa, ul. Bohaterów Stalingradu, niedziela 6.00-13.00 Radom, ul. Warszawska, Automobilklub, sobota 6.00-12.00; http://www.aw.poznan.pl/gospod/gielda/index.htm Rybnik, ul. MByDska, niedziela 6.00-13.00 Rzeszów-ZaB|e, ul. Zaleska, niedziela 6.00-13.00 Rzeszów Krasne E-4, Multimoto, sobota 6.00-12.00 Sandomierz, ul. PrzemysBowa, sobota 6.00-12.00 Siedlce, ul. Targowa 32, sobota 6.00-13.00 SBomczyn k. Grójca, niedziela 6.00-13.00 SBupsk, ul. Sobieskiego, niedziela 6.00-13.00 Szczecin, ul. PrzecBaw 120, niedziela 6.00-13.00; http://rolhurt.pl/ Szczecin-BBonia, ul. Szosa Stargardzka 20/22, niedziela 7.00-15.00; http://www.euauto.pl/ Tarnów, ul. Lwowska, niedziela 6.00-13.00 ToruD, ul. Grudzidzka, niedziela 6.00-13.00 WaBbrzych, ul. Topolowa, niedziela 6.00-13.00 Warszawa-ZeraD, ul. PBochociDska, sobota, niedziela 6.00-13.00; http://www.trader.pl/www-vcards/radiogielda WBocBawek, ul. ToruDska 108, niedziela 6.00-13.00 WrocBaw, ul. GnieznieDska 4, niedziela 6.00-13.00 Zamo[, ul. Lotnisko Mokre, niedziela 6.00-13.00 ZduDska Wola, ul. Mickiewicza 13, niedziela 6.00-12.00 Zielona Góra, ul. PoznaDska 13A, niedziela 6.00-13.00 Przydatne witryny internetowe http://moto.allegro.pl - najwikszy serwis aukcyjny w Polsce, pozwalajcy przeglda oferty i po zarejestrowaniu si dokonywa zakupów, http://www.aukcje24.pl - w dziale auto moto znajdziesz oferty motoryzacyjne, http://zamachopole.swistak.pl/kategorie/144.html - rozwijajcy si serwis aukcyjny, równie| w kategorii samochody, http://www.borsa.pl/ - bardzo bogata baza ogBoszeniowa, http://www.autogielda.kom.pl/ - bezpBatne ogBoszenia motoryzacyjne, http://kupsamochod.pl/ - bezpBatna gieBda pojazdów u|ywanych, http://www.motoryzacja.org/ - ogBoszenia motoryzacyjne, równie| inne kategorie, http://carrus.pl/ - ogromna baza ogBoszeD - kilkana[cie tysicy! http://www.ps.waw.pl/ - gBównie ogBoszenia z Warszawy, http://www.adcentral.pl/moto/index.shtml - ogBoszenia, równie| niemotoryzacyjne, http://www.auto.pl/gielda/index.php - 15 tys. ogBoszeD motoryzacyjnych, http://autogielda.low.pl/ - portal motoryzacyjny, http://www.samochody.pl/ - polsko-niemiecki portal ogBoszeD motoryzacyjnych, http://www.gieldasamochodowa.com/- ogBoszenia motoryzacyjne i serwisy informacyjne, http://autokomisy.pl/ - ogBoszenia motoryzacyjne autokomisów, http://www.autosales.pl/ - ogBoszenia motoryzacyjne ze zdjciami, okoBo 2 tys. ofert, http://www.auto.pl/gielda/index.php - ponad 15 tys. ogBoszeD, http://www.supergielda.pl/ - prawie 5 tys. ogBoszeD, http://www.motonet.pl/ - internetowa gieBda ogBoszeniowa, http://www.gielda.szczecin.pl/ - gieBda ogBoszeniowa, oferty ze Szczecina i okolic, http://www.automix.pl/ - bezpBatna gieBda ogBoszeniowa, http://www.parkmaszyn.pl/ - prawie 7 tys. ogBoszeD, http://www.tel.debica.pl/gielda/ - ogBoszenia motoryzacyjne, http://carrus.pl/ - 15 tys. ogBoszeD, http://www.moto-oferty.pl/ - autogieBda; ogBoszenia motoryzacyjne, http://auto.x100.pl/ - gieBda ogBoszeniowa, równie| motoryzacyjne, http://kupsamochod.pl/ - bezpBatna gieBda ogBoszeD pojazdów u|ywanych, http://autotydzien.pl/ - ogBoszenia motoryzacyjne, http://autopuls.pl/ - serwis internetowy ogBoszeD motoryzacyjnych, http://www.gratka.pl/- ogBoszenia, równie| motoryzacyjne, ponad 100 tys. ogBoszeD. Strony obcojzyczne: http://www.vehix.com/ - auta amerykaDskie, http://www.azw.ch/ - dobrze jest zna niemiecki, bo wybór jest ogromny, http://www.mobile.de, http://www.autoscout24.de/, http://automobile.de - niemiecki mile widziany, ale wyszukiwarki s zrozumiaBe i bez znajomo[ci tego jzyka, www.webmobil24.de - nie musisz zna niemieckiego, ale przygotuj si na  kupowa i sprzedawa w 23 jzykach".

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
jak dobrze kupic uzywany samochod
jak dobrze kupic uzywany samochod
jak kupic uzywane auto
jak kupic uzywane auto
jak kupic uzywane auto
Jak działają magnetyzery i jak je wykonać Aleksander Sowa
Jak kupić dom mądrze i nie przepłacić (USA)(1)
rynek uzywanych samochodow w polsce
Aleksander Sowa Czarodziejski kamien
jak kupic dom

więcej podobnych podstron