plik


�� Jak kupi u|ywany samoch�d Aleksander Sowa kupi u|ywany samoch�d Wydawnictwa Komunikacji i Aczno[ci Warszawa Projekt okBadki: Dariusz Litwiniec Redaktor: mgr Barbara Ciuch Redakcja techniczna i korekta: Maria takomy 629.1-46.004:347.451 Praktyczny poradnik pomagajcy w zakupie u|ywanego samochodu. Opisano w nim zalecenia i rady dotyczce puBapek czyhajcych na kupujcych u|ywane auta, kryteri�w wyboru modelu, wymaganych dokument�w. Podano internetowe zr�dBa informacji, adresy gieBd samochodowych oraz wzory umowy kupna-sprzeda|y. Odbiorcy: wszyscy zamierzajcy kupi u|ywany samoch�d. ISBN 83-206-1584-4 � Copyright by Wydawnictwa Komunikacji i Aczno[ci Sp. z o.o. Warszawa 2005 Utw�r ani w caBo[ci, ani we fragmentach nie mo|e by powielany bdz rozpowszechniany za pomoc urzdzeD elektronicznych, mechanicznych, kopiujcych, nagrywajcych i innych bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. Wydawnictwa Komunikacji i Aczno[ci Sp. z o.o. ul. Kazimierzowska 52, 02-546 Warszawa tel. (0-22) 849-27-51, fax (0-22) 849-23-22 DziaB handlowy tel./fax (0-22) 849-23-45 tel. (0-22) 849-27-51 w. 555 Prowadzimy sprzeda| wysyBkow ksi|ek Ksigarnia firmowa w siedzibie wydawnictwa tel. (0-22) 849-20-32, czynna pon.-pt. 10.00-18.00 e-mail: wkl@wkl.com.pl PeBna oferta WKA w INTERNECIE: http://www.wkl.com.pl Wydanie 1. Warszawa 2005 SkBad i Bamanie: FotoskBad CRAFINI 05-840 Brwin�w, ul. Wsp�lna 3/22 Druk: A�dzka Drukarnia DzieBowa S.A. 90-215 A�dz, ul. Rewolucji 1905 r. nr 45 Spis tre[ci Wstp ....................................................................................................................... 6 PuBapki..................................................................................................................... 7 Koszty dodatkowe ............................................................................................... 8 Sprzedajcy - zawodowy handlarz..................................................................... 10 Handlarze przygotowuj samoch�d do sprzeda|y ......................................... 13 Kiedy sprzedajcy kBamie.................................................................................... 16 Samoch�d po remoncie kapitalnym ............................................................... 17 SkBadak ............................................................................................................ 17 Samoch�d po wypadku .................................................................................... 18 Samoch�d z zagranicy .................................................................................... 19 Samoch�d na gaz .............................................................................................. 20 Samoch�d za po|yczone pienidze ............................................................... 23 Przed zakupem ................................................................................................... 25 Przygotowanie do zakupu .............................................................................. 25 Znajomo[ historii modelu ............................................................................ 26 Typowe usterki wybranych modeli samochod�w ............................................. 28 Kt�ry samoch�d jest najlepszy? .......................................................................... 35 Przebieg rzeczywisty ..................................................................................... 40 Dokumenty .................................................................................................... 44 Zakup w kraju .................................................................................................. 49 Emocje .............................................................................................................. 49 Miejsce ........................................................................................................... 50 Doradcy .......................................................................................................... 51 Cena ................................................................................................................. 51 Rozmowa ze sprzedajcym .............................................................................. 52 Jazda pr�bna ................................................................................................... 53 Ogldziny samochodu ................................................................................... 56 Zakup za granic .................................................................................................. 65 Obowizki kupujcego ...................................................................................... 66 Wzory wybranych dokument�w.......................................................................... 68 ZakoDczenie........................................................................................................... 73 Polsko-niemiecki sBowniczek wybranych termin�w samochodowych ................................................................................................ 74 Adresy gieBd samochodowych .............................................................................. 78 Przydatne witryny internetowe ........................................................................ 80 Wstp Pozw�l Szanowny Czytelniku1, |e witajc Ci na samym wstpie bd |yczyB Ci dobrego, udanego zakupu u|ywanego samochodu. Wiedz, |e wedBug mnie po przeczytaniu tej publikacji prawdopodobieDstwo, |e zakup Twojego auta oka|e si udany, wzro[nie co najmniej kilkunastokrotnie. Tym serdeczniej wic zapraszam Ci do tej lektury. Skoro signBe[ po t pozycj, to najprawdopodobniej zamierzasz w bli|szej lub dalszej przyszBo[ci (cokolwiek to znaczy) kupi samoch�d. Mo|e masz tyle pienidzy, |e m�gBby[ kupi auto nowe, ale ni|szej klasy, albo u|ywane, ale wiksze i lepiej wyposa|one? I tu na pocztek pierwsza rada, je[li stoisz przed takim wyborem - kupuj samoch�d nowy i nie czytaj dalej! Mo|liwe te|, |e mo|esz sobie pozwoli wyBcznie na u|ywany w�z, kilku- lub kilkunastoletni. Tutaj ju| specjalnego wyboru nie masz- mo|esz kupi auto albo dobre, albo zBe. W ka|dym razie, je[li zdecydowaBe[ si na zakup u|ywanego samochodu, w tej ksi|ce znajdziesz - mam nadziej - wiele cennych informacji na temat tego, jak nie kupi zBomu i nie wyrzuci pienidzy w bBoto. Wiem, |e czytasz ten tekst prawdopodobnie zmuszony do zakupu u|ywanego samochodu - bo wBa[ciwie, jak pisaBem wcze[niej, zawsze lepiej jest kupi auto nowe - daje to (chocia|by teoretycznie) wiksz gwarancj bezawaryjno[ci i sprawnego dziaBania. Oczywi[cie, zdarzaj si wyjtki, tak jak marki lepsze i gorsze, ale zapamitaj wa|ne dla Ciebie sBowa: Kupujc u|ywany samoch�d stajesz si uczestnikiem gry o bezlitosnych, twardych reguBach. Po jednej stronie jeste[ Ty, Szanowny Czytelniku, chccy kupi za jak najmniejsze pienidze mo|liwie najmBodszy samoch�d, w mo|liwie najlepszym stanie. Po drugiej stronie bdzie sprzedajcy, kt�ry chciaBby za wszelk cen sprzeda samoch�d, przy czym  za wszelk cen" 1 Skrywany we mnie szowinizm pozwala mi zakBada, |e jeste[ m|czyzn, jednak gdybym si myliB - witam Ci tym serdeczniej i pozw�l, |e dla uproszczenia bd si zwracaB do Ciebie w tej formie. PuBapki 7 bdzie oznaczaBo dla sprzedajcego cen jak najwy|sz. Stan auta prawdopodobnie bdzie odbiegaB od ideaBu. Musisz zda sobie spraw z reguB tutaj rzdzcych i nauczy si ich na pami! Podstawow zasad przy sprzedawaniu i kupowaniu samochodu jest spopularyzowana przez kinematografi zasada, |e nie ma tu absolutnie |adnych zasad. Wiem, |e ka|dy czBowiek powinien mie sumienie bdz te| inn form samokontroli, ale... nie licz na to. Prawda jest okrutna. Niestety. CzBowiek, kt�ry bdzie Ci chciaB sprzeda samoch�d, mo|e mie nastpujc zasad moraln: Nie mam obowizku informowania kupujcego o wadach tego samochodu. Jak zapyta - powiem co[ innego. Najwa|niejsze, abym sprzedaB tego grata. Kupujcy po to ma oczy i rozum, aby ponosiB odpowiedzialno[ za swoje czyny w my[l powiedzenia:  widziaBy gaBy, co braBy". CzBowiek jest istot tak a nie inn i jest to temat na inn publikacj. Sprzedajcy mo|e by r�wnie| uczciwym czBowiekiem i zakupu od takiego czBowieka Ci |ycz, ale... nie mo|esz si da  nacign". Nie bd w tej publikacji warto[ciowaB ludzkich charakter�w, zalet czy wad. Czasem tylko mo|e je nieco przybli|, bo nie chc, Szanowny Czytelniku, aby[ kupowaB samoch�d  po omacku". Pomog Ci, przygotuj - choby w jakim[ stopniu - |eby Ci nie oszukano. Ja na to nie pozwol. PuBapki Jak wspomniaBem we wstpie, jedynie kupujc auto nowe i to z salonu masz gwarancj, |e nie bdzie ono zr�dBem kBopot�w - przynajmniej teoretycznie i na papierze. Przez kilka lat i okoBo 100 tys. kilometr�w nie powinno by problem�w, a jednak czsto s. Pamitamy przecie| zapalanie si paliwa podczas tankowania, wystrzaBy poduszek powietrznych w nagrzanych sBoDcem autach, odpadajcy lakier i przewracajcego si mercedesa. Wielu Czytelnik�w zna samochodowe przysBowie o rdzewiejcych w salonie fiatach, a tak|e wie, co jest wart ka|dy opel i ford. I gdzie[ zawsze jest ziarno prawdy, ale na pewno kupujc nowy samoch�d masz wiksz gwarancj zakupu auta  dobrego", ni| w przypadku zakupu  z drugiej rki". Kupujc auto u|ywane - Drogi Czytelniku - musisz liczy si z du|ym prawdopodobieDstwem, |e jest ono ofert, Jak kupi u|ywany samoch�d kt�ra mo|e okaza si puBapk. Zwykle na pocztku nie wiadomo, o co chodzi. Mo|liwo[ci jest wiele, ale kiedy niczego nie wiadomo -wiadomo, |e chodzi o pienidze... Koszty dodatkowe Przed podjciem decyzji o zakupie samochodu u|ywanego zastan�w si, czy Ci na to sta, mo|e si bowiem zdarzy tak, |e kupisz  bardzo dobre" auto za tak kwot, jak aktualnie dysponujesz, a po kilku dniach, tygodniach lub miesicach oka|e si, |e ten zakup nie byB tak dobry. Wykryjesz takie wady i usterki, kt�re bd wymaga znacznych nakBad�w finansowych. I to jest pierwsza puBapka czyhajca na Ciebie - Szanowny Czytelniku - jako kupujcego. Nie wierzysz? Przypu[my, |e dokonasz zakupu u|ywanego (nowego ju| kupi nie mo|na) Daewoo Espero 1,5 z roku 2000, wic zapBacisz okoBo 16-17 tysicy zBotych. Po kilku dniach oka|e si, |e nie zauwa|yBe[ podczas jazdy pr�bnej usterki, kt�r teraz ustaliBe[ - auto ma zu|yte przednie hamulce, tarcze s zwichrowane, a klocki hamulcowe starte. Niby nic, jednak musisz by [wiadomy, |e jest to koszt okoBo 500 zB za same cz[ci, bez tzw. robocizny. Bezwzgldnie powiniene[ po zakupie wymieni BaDcuch lub pasek rozrzdu (chyba, |e samoch�d ma tak maBy przebieg, |e jest to zbyteczne, ale raczej na to nie licz) i jest to wydatek okoBo 70-500 zBotych. Do tego dochodzi wymiana oleju, konieczna bowiem nie wiadomo, ile poprzedni wBa[ciciel przejezdziB na oleju, kt�ry byB w silniku zakupionego auta. Wtpliwe jest aby przed zakupem  wyrzucaB w bBoto" pienidze na wymian oleju. Licz si wic z kosztem okoBo 100-150 zB. I tak, nawet nie wymieniajc wszystkiego, co powiniene[ zrobi po zakupie auta - Twoje auto staje si dro|sze o 700-1200 zB, a je[li do tego nie wziBe[ pod uwag opon, kt�re maj zbyt pBytki bie|nik, to do 16-17 tysicy musisz doliczy co najmniej kolejne 800-1200 zB. Razem - ponad 2000 zB. Pamitaj te|, |e samoch�d musisz zarejestrowa na siebie i jest to tak|e dodatkowy koszt (ok. 160 zBotych). Przegld jest pBatny okoBo 90-160 zBotych. Musisz te| uda si do urzdu skarbowego i zapBaci podatek, zale|ny od tego, jaka kwota jest wpisana na umowie kupna--sprzeda|y. Je[li na umowie wpisana jest kwota powiedzmy - 1000 zB, to urzd skarbowy zwolni Ci z podatku. Je[li jednak  bBy[niesz intelektem" (lub ulegniesz namowom sprzedajcego, aby zani|y koszt na umowie) i wpiszesz za wspomniane espero nie wBa[ciw warto[ 16 000 zB, lecz 1600 zB, to urzdnicy wykonaj nastpujcy manewr: sprawdz w tabeli aktualn [redni cen gieBdow modelu i rocznika PuBapki 9 Twojego auta, a nastpnie na tej podstawie oblicz podatek, kt�ry bdziesz musiaB zapBaci. Licz si z tym, |e wedBug urzdu skarbowego [rednia cena tego modelu bdzie z pewno[ci wy|sza od tej, za jak w rzeczywisto[ci kupiBe[ swoje auto. Je[li kupujesz auto za granic, sprawa jest jeszcze gorsza, ale o tym p�zniej. Pierwsz puBapk przy zakupie u|ywanego samochodu mo|na wic opisa maksym: Do kosztu zakupu musisz doliczy dodatkowe koszty, czasem wysokie... I wierz mi - czasem mo|e to by skarbonka bez dna, naprawd tak jest i rcz, |e wielu z tych, kt�rzy kupili bardzo wyeksploatowany samoch�d potwierdzi moje sBowa. I jeszcze jedna sprawa: nie ma czego[ takiego, jak  okazja" - chyba |e  okazja oszukania kupujcego". Zastan�w si Czytelniku, czy sprzedaBby[ dobry samoch�d za poBow lub trzy czwarte jego rzeczywistej warto[ci rynkowej bez powodu? Powody zawsze si znajd - wojsko, dziecko itd. Okazja najcz[ciej procentuje albo powa|nymi kBopotami natury prawno- administracyjnej, albo problemami czysto mechanicznymi, skutkujcymi dotkliwiej jako finansowe. Kupujesz samoch�d - przygotuj si na wydatki. Aby mie samoch�d, musisz go utrzyma, a to niestety kosztuje i to czasem caBkiem sporo. Warto si wic zastanowi, jakiego auta szukasz. Tabela 1 Wysoko[ skBadki (w zt) obowizkowego ubezpieczenia komunikacyjnego OC dla Warszawy, bez zni|ek Pojemno[ skokowa w cm3 Wysoko[ rocznej skBadki PZU Wysoko[ rocznej skBadki Warta Do 900 847 1385 901-1250 1124 1358 1251-1300 1652 1385 1301-1500 1652 1740 1501-1600 1973 2015 1601-1700 2192 2015 1701-1800 2192 2110 1901-2500 2392 2135 Ponad 2500 2392 2290 10 Jak kupi u|ywany samoch�d Nawet prosta wydawaBoby si kwestia ubezpieczenia jest istotna, kiedy trzeba opBaci skBadk. PrzykBad podano w tablicy. Je[li jeste[ kierowc w wieku do 25 lub 26 lat, to ubezpieczyciel za|da skBadki o 30% wy|szej. Je[li samoch�d jest znacznej warto[ci, dochodzi ubezpieczenie Auto Casco (AC), kt�rego wysoko[ skBadki bdzie liczona w procentach od faktycznej warto[ci Twojego pojazdu. Nie pisz o tym, aby Ci Czytelniku przestraszy, ale po to, aby[ byB [wiadomy zagro|eD. Jednym z nich s na pewno koszty. Je[li si zastanowisz i wedBug Twojej oceny sta Ci na zakup oraz utrzymanie samochodu - mo|esz czyta dalej! Sprzedajcy - zawodowy handlarz Aby[my si dobrze zrozumieli - handlarz u|ywanymi samochodami to taki sam zaw�d, jak ka|dy inny i w |adnym wypadku nie deprecjonuj go ani nie potpiam. Tak samo jak nie czyni tego w przypadku zawodu policjanta, ksidza czy taks�wkarza. Nieuczciwy ksidz, policjant czy bankier i tak samo nieuczciwy handlarz samochodami s - wedBug mnie - godni potpienia. A |e ta ksi|eczka dotyczy akurat samochodu i tym samym handlarzy samochodami, musz Ci, Szanowny Czytelniku, przedstawi - mo|liwie obiektywnie -jak sytuacja wyglda. Jednocze[nie |ycz Ci, aby[ na swojej drodze spotykaB wyBcznie uczciwych nie tylko handlarzy samochod�w, ale og�lnie - uczciwych ludzi. Podczas zakupu sam musisz odpowiedzie sobie na pytanie podstawowe: czy czBowiek, od kt�rego kupujesz samoch�d, jest zawodowym handlarzem, czy te| nie? Istniej dwie kategorie zawodowych handlarzy samochodami i o nich przeczytasz za chwil. Je[li jeste[ zainteresowany autem jakiego[ czBowieka i chcesz si dowiedzie, czy jest handlarzem, zadaj mu bezpo[rednie pytanie: - Czy jest Pan wBa[cicielem samochodu? Licz si jednak z tym, |e niezupeBnie zgodnie z prawd handlarz mo|e Ci odpowiedzie: - Tak, oczywi[cie! I tutaj masz doskonaB okazj, aby to sprawdzi na pocztku, zanim auto Ci si spodoba. Popro[ sprzedajcego o dokumenty samochodu oraz jego wBasne. By mo|e  wyjdzie" przy okazji, czy sprzedajcy m�wi prawd. Je[li auto jest brata, matki, |ony lub syna - w porzdku, ale pamitaj, |e umow musisz podpisa z wBa[cicielem. Gorzej, gdy oka|e si, |e auto jest szwagra, kochanki lub kolegi. Je[li nazwisko si nie zgadza, prawdziwego wBa[ciciela nie ma przy aucie i sprzedajcy twierdzi, |e: - Auto sprzedaj w jego (jej) imieniu, ale nie ma go (jej) w Polsce... PuBapki 11 - PoszedB do wojska... - jest w szpitalu, bo zostaBa matk... to taka postawa mo|e [wiadczy o tym, |e sprzedajcy jest zawodowym handlarzem, a w ka|dym razie sugeruje Ci, |e sprawa nie jest czysta. Oczywi[cie, dobry samoch�d mo|esz kupi - czego Ci |ycz z caBego serca - r�wnie| od handlarza. Niemniej jednak powiniene[ by szczeg�lnie ostro|ny, a tak caBkiem szczerze to: je[li mo|esz - unikaj zakupu u zawodowego handlarza. Zakup u czBowieka, kt�ry zajmuje si zawodowo sprzeda| aut, jest niestety obarczony znacznie wy|szym ryzykiem. I mo|na si zastanowi nad samochodem z komisu, kt�ry powinien by wBa[ciwie  pewniejszy", stoi bowiem za nim wBa[ciciel autokomisu, ale r�wnie| w tym przypadku pewno[ci nie ma! Pamitaj, |e w autokomisie nie kupisz samochodu taniej. Przeciwnie - zapBacisz na pewno wicej, ni| gdyby[ kupowaB ten sam samoch�d od wBa[ciciela. Przecie| wBa[ciciel autokomisu musi zarobi. Wtym przypadku wy|sz cen rekompensuje zazwyczaj udokumentowane pochodzenie, lepszy stan, dogodne warunki zakupu (np. kredyt albo raty) itd. Je[li na gieBdzie masz podejrzenie, |e czBowiek, od kt�rego chcesz kupi samoch�d, jest zawodowym handlarzem, to kupno od niego jest wBa[ciwie 100- procentowym bBdem. Dlaczego? Handlarz sprzeda Ci samoch�d, kt�ry nie jest wart swojej ceny i albo bdzie to  grat", do kt�rego bdziesz dokBadaB, albo kupisz dobre auto, ale zapBacisz za nie za du|o. Jakkolwiek by na to patrze - to niedobry pomysB, lecz jest to wyBcznie moja osobista opinia, z kt�r mo|esz si zgodzi lub nie. Oczywi[cie nie powinienem dyskwalifikowa zawodowych sprzedawc�w, ale... moja rada jest taka, jak napisaBem wcze[niej i nie cofam jej. Handlarze doskonale orientuj si w cenach samochod�w i zwykle maj spor wiedz z zakresu budowy samochodu, wad i szczeg�lnie tego, jak je zamaskowa albo na jaki[ czas ukry. Ponadto musisz sobie - Drogi Czytelniku - zda spraw, |e handlarz potrafi rozmawia z Tob i mo|e  wypra Ci m�zg" na tyle, |e mu uwierzysz. Zastan�w si, czy potrzebowaBby[ tej ksi|eczki, gdyby[ kupiB w swoim |yciu 50 albo 100 aut? Tak samo handlarz doskonale wie, jak auto sprzedawa, bo - po prostu - robiB to ju| wielokrotnie. Na koniec tego podrozdziaBu, aby udowodni prawdziwo[ mojego stwierdzenia, opowiem prawdziw histori. To, o czym napisz, nadal jest praktykowane... GieBda w Niemczech przy granicy z Polsk. Na gieBd przyje|d|a Niemiec z samochodem, kt�ry zamierza sprzeda za 1000 euro, taka jak kupi u|ywany samoch�d 12 bowiem jest rzeczywista warto[ jego samochodu. Wystawia wic cen na samochodzie i czeka na klienta. Na terenie gieBdy od rana obecni s trzej Polacy, wsp�Bpracujcy ze sob - zawodowi handlarze, [wietnie znajcy jzyk niemiecki, Niemc�w (siB rzeczy r�wnie| Polak�w) oraz lokalny rynek i teren. Obserwuj przyje|d|ajcych Niemc�w i upatruj sobie ofiar. Do auta wystawionego za cen 1000 euro podchodzi jeden z trzech handlarzy i zaczyna je skrupulatnie oglda, po czym wyra|a ch zakupu i zaczyna negocjowa cen z niemieckim wBa[cicielem. Oferuje cen 500 euro, na co oczywi[cie znajcy warto[ swojego auta Niemiec nie chce przysta. W pewnym momencie do targujcych si zacicie Polaka z Niemcem podchodzi czBowiek (jest to drugi z handlarzy - nie zdradzajcy absolutnie znajomo[ci z negocjujcym cen) i zaczyna tak|e oglda samoch�d, po czym gBo[no wy[miewa cen wystawion przez Niemca jako zbyt wyg�rowan i odchodzi niby zdegustowany. W chwil p�zniej do nadal targujcych si podchodzi nastpny z handlarzy udajc oferenta i oglda samoch�d, po czym stwierdza, |e kupi to auto za najwy|ej 400 euro, bo... (i zaczyna wymienia Niemcowi wady, kt�re samoch�d niby ma). Sytuacja wyglda wic tak, |e przy samochodzie stoi niemiecki wBa[ciciel i 2  obcych" Polak�w, kt�rzy oferuj mu cen odpowiednio 500 i 400 euro. Kiedy Niemiec jest ju| odpowiednio  zmikczony", do samochodu powraca trzeci z handlarzy i rzuca uwagi w stylu: -  Nigdy Pan za tyle tego golfa nie sprzeda - zapomnij Pan!" lub inne podobne. Przez caBy czas wszyscy trzej handlarze s dla siebie na poz�r anonimowi. Je[li sprzedajcy auto wie, o co chodzi - numer nie przejdzie - je[li za[ nie, sprzedajcy w obawie o to, aby nie dosta jedynie 400 euro, sprzedaje samoch�d za cen 500 euro i odje|d|a z gieBdy zadowolony, |e wreszcie sprzedaB auto - cho, niestety, nie za cen, za kt�r zamierzaB sprzeda. Handlarze zbieraj si razem, wioz samoch�d do Polski i sprzedaj go za 1200 euro, na czym ka|dy z nich zarabia ponad 200 euro, albo wykonuj jeszcze bardziej perfidny manewr. Wyje|d|aj z gieBdy, po czym po chwili jeden z handlarzy wraca nowo kupionym samochodem, wystawia go na sprzeda| za 1200 euro i spokojnie czeka na jakiego[ Polaka, a pozostali dwaj z ukrycia obserwuj rozw�j wypadk�w. I kiedy jaki[ Polak podchodzi do auta, pozostali dwaj handlarze wsp�Bpracuj ze sprzedajcym koleg tak, aby znalez klienta, kt�ry kupi to auto za  dobr" cen: -  Oj, w superstanie Pan ma tego golfika... szkoda, |e mam tylko 600 euro na auto, bo nie wahaBbym si ani sekundy..." albo PuBapki 13 -  Poprzedni wBa[ciciel musiaB o niego bardzo dba, bo jak na ten rocznik to wyglda naprawd super...", a| wreszcie handlarz, kt�ry teraz wystpuje w roli sprzedajcego  ulega" i m�wi: -  O.K., niech bdzie moja strata, nie chce mi si ju| tu sta... daje pan 7000 i sprzedaj", a klient, kt�ry ogldaB samoch�d, lecz cena wydawaBa mu si za wysoka, ulega i kupuje... Handlarze zarabiaj tego dnia jedynie 500 euro na trzech, ale nie musz ju| jecha z autem do Polski i nie trac czasu. Szukaj nastpnej gieBdy albo za tydzieD powtarzaj proceder. Nie popeBniaj przestpstwa (?), ale zastan�w si, czy chciaBby[ kupi takie auto? Albo raczej za tak cen? My[l wic, |e teraz zgodzisz si z moj rad, |e lepiej unikn spotkaD z handlarzem. Sytuacja, kt�r Ci przedstawiBem, dotyczy handlarzy  obrotowc�w". Ich potoczne okre[lenie pochodzi od czasownika  obraca" - obraca samochodami. Drug kategori handlarzy stanowi  picerzy" - dowiedz si, dlaczego i oni s szczeg�lnie niebezpieczni. Handlarze przygotowuj samoch�d do sprzeda|y O ile  obrotowcy" zarabiaj - jak w opisanym przykBadzie - manipulujc cen, o tyle  picerzy" manipulujc autem. My[l, |e znaczna cz[ Czytelnik�w spotkaBa si w swoim |yciu midzy WisB a Odr z okre[leniem  picowa" albo te|  pic na wod". Aby nie byBo wtpliwo[ci powiem, |e jest to odpowiednik czasownika  retuszowa". Jednak  retuszerzy" to nie jest wedBug mnie szcz[liwe lingwistycznie okre[lenie i nie oddaje w peBni soczysto[ci tego zjawiska, dlatego te| pozostan przy okre[leniu  picerzy" - mniej wysmakowanym, acz jestem pewien, |e lepiej przemawiajcym do Czytelnika.  Picerzy" koncentruj si na mocno wyeksploatowanych autach, z reguBy bardzo skorodowanych, takich, kt�re mo|na tanio kupi i po odpowiednim  podrasowaniu" sprzeda o wiele dro|ej. Czasem bywa tak, |e s to  obrotowcy", kt�rzy na ostatniej gieBdzie nie sprzedali swojego auta i teraz szukaj nabywcy2. Szczeg�lnie w pewnych rejonach Polski jest wiele warsztat�w  picerskich" i bystry Czytelnik domy[la si zapewne, |e im bli|ej granicy, tym wicej ich mo|na spotka. Profesjonalny  picer" wyznaje zasad: To lakier sprzedaje samoch�d. 2 Nie wiadomo dlaczego zwanego np.  jeleniem". 14 Jak kupi u|ywany samoch�d Je[li lakier jest dobrze  poBo|ony", to auto wyglda z zewntrz jak nowe. Reszta w my[l powiedzenia - czego oczy nie widz, tego sercu nie |al. W cigu najwy|ej kilku dni w warsztacie samoch�d przeznaczony do sprzeda|y zostaje rozkrcony i przygotowany do malowania. Wszystkie ubytki w nadwoziu, tak|e te spowodowane po prostu rdz (dziury w progach!) s dokBadnie zalepiane kitem z dodatkiem wB�kna szklanego3, nastpnie nadwozie jest szlifowane. Kiedy ju| wszystkie ubytki s zaszpachlowane, nakBada si lakier, zwykle jak najmniejszym kosztem (piecowo). Po wyschniciu lakieru auto jest skBadane, wntrze starannie oczyszczane, silnik i przedziaB silnika s spryskiwane preparatem imitujcym konserwacj, a silnik czsto (szczeg�lnie kiedy ma wycieki) jest czyszczony lub myty. Na opony natryskuje si czernidBo, aby lepiej wygldaBy. Zwykle plastikowe elementy wntrza spryskuje si r�wnie| bByszczykiem, aby robiBy na potencjalnym kupujcym lepsze wra|enie. Je[li tapicerka foteli zdradza, |e auto ma sporo przejechanych kilometr�w, handlarze zakBadaj pokrowce. Na wytarte nakBadki pedaB�w mo|na tak|e zaBo|y nowe albo lepiej ozdobne nakBadki. To, jak dalece s posunite wizualizacje auta, zale|y oczywi[cie od tego, jak du|o mo|na zarobi sprzedajc efekt pracy handlarzy picer�w jako tzw.  auto zadbane" albo  okazyjne", co dla handlarza oznacza r�|nic pomidzy tym za ile sprzedaB, a tym za ile kupiB i ile wBo|yB w retusz auta. Koronnym zabiegiem jest oczywi[cie cofanie licznika kilometr�w np. o 50 tys. km. Wskazanie to jest jednym z najwa|niejszych wyznacznik�w tego, jak mocno wyeksploatowane jest auto. Z reguBy w ogBoszeniach prasowych czy internetowych podaje si przebieg samochodu, aby pom�c oceni jego stan. Dlatego te|: nigdy nie ufaj wskazaniom licznika kilometr�w. Najgorzej jest w wypadku auta o przebiegu okoBo 100 tys. km. Jest to pewna psychologiczna granica dla kupujcego na zasadzie: maBo - du|o (maBy - du|y przebieg). Wiadomo - ka|dy chce kupi auto o przebiegu mniejszym ni| 100 tys. km ni| wikszym. Przebieg powiniene[ ustali na postawie przegldu kilku element�w. Przeczytasz o nich dalej. Je[li kupisz samoch�d przygotowany do sprzeda|y przez  picera", kr�tko bdziesz si cieszyB jego zadbanym wygldem. 3  Glasfazy". PuBapki 15 Jest niestety naprawd bardzo du|o  usBugodawc�w" oferujcych korekcj licznika (http://firmasonar.republika.pl/) Miejsca, gdzie poBo|ono grub warstw szpachli, po kilku tygodniach zaczn pka. Faktyczny przebieg sukcesywnie bdzie dawaB co jaki[ czas zna konieczno[ci wymiany klock�w hamulcowych, tarcz, rozrzdu, Jak kupi u|ywany samoch�d 16 zwikszonym zu|yciem paliwa lub oleju, a| wreszcie konieczno[ci naprawy nadwozia lub silnika. Zapamitaj wic: Zwie|o polakierowany samoch�d prawie zawsze oznacza kBopoty. Lepiej unika takich aut, bo albo jest to auto po powa|nym wypadku, albo przygotowane do sprzeda|y przez zawodowego handlarza. Czsto jest tak, |e auto ulega powa|nemu wypadkowi. Czasem takiemu, |e powinno by zBomowane. Je[li jest w miar nowe lub drogie,  picerzy" kupuj taki wrak i w cigu kilku - kilkunastu dni dokonuj naprawy powypadkowej. Naprawiaj samoch�d nie tak, aby byB zdatny do u|ytku, lecz tak, aby byB zdatny do sprzedania jako bezwypadkowy. Kiedy sprzedajcy kBamie By mo|e to, co teraz napisz nie jest szczeg�lnie kulturalne, ale... niestety, kupujc samoch�d nie jeste[ - Szanowny Czytelniku - na  herbatce u babci", dlatego te| powiniene[ dowiedzie si, kim jest sprzedajcy samoch�d. Wiesz ju|, dlaczego musisz by szczeg�lnie ostro|ny wtedy, kiedy auto sprzedaje handlarz, ale... lepiej te| nie kupowa od taks�wkarza lub od kogo[, kto sprzedaje samoch�d wykorzystywany jako sBu|bowy np. przez przedstawiciela handlowego albo kogo[, kto ma niewielki sklep. W ka|dym razie, je[li samoch�d byB u|ywany do pracy, to - w najlepszym przypadku - byB intensywnie eksploatowany albo jest po prostu zu|yty. I tutaj bardzo czsto okazuje si, |e sprzedajcy kBamie. Zadaj pytanie sprzedajcemu na temat tego, co Ci si nie podoba i nie patrz na auto, lecz uwa|nie obserwuj jego reakcj - przy czym pamitaj, |e prawd bdzie m�wiBo jego ciaBo, a sBowa nie zawsze. Szczeg�lnie takie sygnaBy jak dotykanie (nie[wiadomie, przypadkiem) ust lub nosa, rozbiegany wzrok, unikanie spotkania z Twoim spojrzeniem, niespokojne ruchy lub odwrotnie - szczeg�lnie uwa|ne spogldanie w Twoj stron, powinny wzbudzi Twoj ostro|no[! Takie gesty prawdopodobnie s oznak, |e sprzedajcy kBamie. Kiedy odczujesz, |e sprzedajcy mija si z prawd - zrezygnuj z zakupu, gdy|: ogromnym bBdem jest kupowanie samochodu od kogo[, kto kBamie! Skoro kBamie, to nie warto od takiego czBowieka niczego kupowa - z pewno[ci oszukuje Ci na temat auta, jego stanu lub pochodzenia. A skoro ju| jeste[my przy pochodzeniu samochodu, zainteresuj si jego PuBapki 17 poprzednim wBa[cicielem - zapytaj o to. Najlepiej, aby sprzedajcy byB pierwszym wBa[cicielem. Je[li jest drugim, ju| jest troch gorzej, je[li niczego konkretnego si o wBa[cicielu (wBa[cicielach) nie dowiesz - Tw�j zakup bdzie obarczony wikszym ryzykiem. Zwykle samoch�d kupiony od pierwszego wBa[ciciela - nawet je[li ma spory przebieg - jest w lepszym stanie technicznym, ni| kupiony od kogo[, kto kupiB go wcze[niej, a tamten jeszcze wcze[niej itd. Pierwszemu wBa[cicielowi trudniej jest ukry fakt uczestniczenia pojazdu w stBuczce lub wypadku. Drugi wBa[ciciel zawsze mo|e powiedzie - nie wiedziaBem o tym. Zapytaj sprzedajcego, czy w umowie zgodzi si zawrze zapis, |e auto nie braBo udziaBu w wypadku lub skorzystaj z doBczonych do tego poradnika wzor�w um�w. Wiesz ju| jak sprawdzi, czy sprzedajcy kBamie. Je[li tak, nie wahaj si, nie daj si oszuka! Samoch�d po remoncie kapitalnym Widzisz samoch�d, kt�ry jest wyceniony na wicej ni| egzemplarze z jego rocznika, poniewa| - jak twierdzi sprzedajcy - ma wymienione filtry, tarcz sprzgBa, rozrzd, [wiece i inne elementy (zwBaszcza te, kt�re s tak umiejscowione w konstrukcji wozu, |e nie bardzo mo|na to sprawdzi) i dlatego wBa[nie sprzedajcy  chce wicej". Niestety, czsto r�wnie| jest tak, |e wymiana filtru oleju polega na przetarciu go czyst szmatk. O ile bardzo Batwo sprawdzi, czy klocki hamulcowe lub tarcze byBy wymienione, o tyle filtru oleju ju| odkrci nie mo|na. Dlatego nie ufaj takim zapewnieniom. Nie kupuj samochodu po remoncie, zwBaszcza t/w. kapitalnym. Czy wykonywaBby[ rzetelnie i fachowo, z wykorzystaniem nowych cz[ci, napraw po to, aby sprzeda auto? Nie, bo po prostu si to nie opBaca. Koszt rzetelnej naprawy jest niestety wysoki i ten, kto przeprowadziB dobrze tak operacj nie bdzie chciaB auta sprzeda. Natomiast remont  pod sprzeda|", polegajcy najcz[ciej na podobnych operacjach jak opisane wcze[niej, nie jest wart zapBacenia wy|szej ceny. Sprzedajcy, kt�ry wmawia Ci podobne  bajki", prawdopodobnie delikatnie m�wic mija si z prawd. SkBadak W naszym piknym, acz bardzo dziwnym kraju, gdzie 90% obywateli to podobno katolicy i co drugi to zBodziej, byBy kiedy[ przepisy, kt�re Jak kupi u|ywany samoch�d 18 wymuszaBy na prywatnych importerach aut sprowadzanie oddzielnie nadwozia, a oddzielnie zespoBu napdowego. Auto byBo w cz[ciach przewo|one przez granic i skBadane. O ile taki zabieg przeprowadzony starannie przez do[wiadczonego mechanika nie powoduje obni|enia warto[ci samochodu, o tyle niestety przeprowadzany w przygranicznych gara|ach przez handlarzy nastawionych wyBcznie na zysk czsto mo|e by brzemienny dla stanu auta. Jeszcze gorzej, kiedy nadwozie i zesp�B napdowy pochodz z dw�ch r�|nych aut - prawie na pewno oznacza to, |e cz[ci pochodz z auta po wypadku. Kiedy zabieg taki byB wykonywany przed rejestrowaniem, wBa[ciciel po przedBo|eniu odpowiedniej liczby rachunk�w uzyskiwaB wpis do dowodu z aktualnego rocznika, mimo |e np. karoseria (lub silnik) byBa o 5 lat starsza. Przy korzystnej dla wBa[ciciela polityce produkcji mo|e si okaza, |e kupujesz auto z rocznika - powiedzmy 98 - podczas gdy tak naprawd to auto jest rocznikiem 96, a to jest ogromna r�|nica. Przy czym, je[li wa|ne dla trwaBo[ci elementy (np. zawieszenie) pochodz z auta, kt�re ulegBo wypadkowi, to na pewno nie bdzie to dobry zakup. Unikaj za wszelk cen najr�|niejszych skBadak�w! DokBadnie przestudiuj dow�d rejestracyjny samochodu i porozmawiaj ze sprzedajcym. Dopiero potem przystp do ogldzin, a przy okazji sprawdzisz, czy sprzedajcy nie mija si z prawd. Samoch�d po wypadku Oczywi[cie, stuprocentow pewno[, |e samoch�d nie miaB wypadku w zasadzie mo|esz mie, Szanowny Czytelniku, niestety wtedy i tylko wtedy, kiedy kupujesz auto nowe w salonie. Ka|de auto u|ytkowane nawet przez kr�tki czas jest nara|one na wypadek lub stBuczk, przy czym o ile stBuczka nie jest szczeg�lnie grozna, mo|e nawet nie mie najmniejszego znaczenia w przypadku uszkodzenia zderzaka lub kloszy lamp, o tyle ka|de powa|niejsze uszkodzenie ma wpByw i na trwaBo[ auta, i na jego cen. Je[li wypadek byB powa|ny, mo|e mie te| wpByw na prowadzenie pojazdu i oczywi[cie na bezpieczeDstwo. Osobi[cie znam wiele warsztat�w samochodowych, kt�re skupuj wszystkie rozbite auta - zreszt z pewno[ci widziaBe[ ogBoszenia w prasie motoryzacyjnej typu: ,AAAA Skupujemy wszystkie auta rozbite natychmiast. PBacimy got�wk". Wiem o praktykowanym procederze polegajcym na Bczeniu dw�ch rozbitych aut w jedno, sprzedawane potem jako bezwypadkowe. Na PuBapki 19 przykBad kupuje si dwa rozbite prawie nowe auta - jedno po bardzo silnym zderzeniu czoBowym, a drugie po dachowaniu. Z wraku po dachowaniu wycina si dach i wstawia nieuszkodzony ze sBupkami od samochodu po  czoB�wce". Po lakierowaniu miejsca Bczenia mog by nie do odr�|nienia dla niefachowca. Wprawdzie je[li taka naprawa jest wykonana solidnie - a w zasadzie musi taka by - to auto nadaje si do dalszej eksploatacji, lecz jego cena nie powinna wynosi tyle, ile cena auta bezwypadkowego z tego samego rocznika. Przy wsp�Bczesnej technologii produkcji takie auto musi zacz szybciej korodowa i na pewno bdzie mniej bezpieczne. Ka|da naprawa powypadkowa wi|e si z ogromnymi kosztami, dlatego te| czsto wBa[ciciel decyduje si na napraw ju| z my[l nie o dalszej eksploatacji, ale o... sprzeda|y, a to oczywi[cie decyduje o jako[ci tej naprawy. Nie jest niczym szczeg�lnie niespotykanym, |e po  dzwonie" (czyli zderzeniu) tak silnym, |e odpalaj obie czoBowe poduszki powietrzne, auto jest  klepane", nacigane, szpachlowane, w miejsce poduszek powietrznych (wBa[ciwie - poduszek gazowych) s wstawiane pakuBy albo papier, pknite za[lepki oraz fragmenty tablicy rozdzielczej wymienia si na nieuszkodzone i... kupujcy nabywa samoch�d bezwypadkowy i dobrze wyposa|ony (2 x airbag). Oczywi[cie pas�w bezpieczeDstwa tak|e si nie wymienia, tym bardziej ich pirotechnicznych napinaczy. Std dobra rada: Je[li podejrzewasz, |e samoch�d uczestniczyB w wypadku -zrezygnuj z zakupu, bo mo|e si wkr�tce okaza, |e pod lakierem pojawi si pcherze, lakier bdzie si kruszyB, opony zaczn si nier�wnomiernie zu|ywa, podczas jazdy za[ (szczeg�lnie przy wikszych prdko[ciach) samoch�d nie bdzie prowadziB si pewnie lub po prostu bdzie  [cigaB". Je[li kupujesz auto za kilkana[cie lub kilkadziesit tysicy zBotych, porozmawiaj ze sprzedajcym tak, aby mo|liwa byBa kontrola geometrii zawieszenia w autoryzowanej stacji obsBugi - koszt takiej operacji (od 90 do kilkuset zBotych) z pewno[ci nie bdzie stanowiB pienidzy wyrzuconych w bBoto. Zreszt podejrzewam, i| sprzedajcy nie bdzie chciaB si na to zgodzi. Je[li si zgodzi i oka|e si po badaniu, |e miaBe[ racj, sprzedajcy i tak do koDca mo|e twierdzi, |e o niczym nie wiedziaB, zwBaszcza gdy nie jest pierwszym wBa[cicielem. Samoch�d z zagranicy Niekt�re modele samochod�w lub poszczeg�lne wersje nie byBy oferowane na polskim rynku, dlatego te| ich cena jest wy|sza (lub po prostu Jak kupi u|ywany samoch�d 20 inna) od ceny  r�wie[nik�w". Zwykle jest tak, |e samochody kupione na tzw.  zachodzie" maj lepsze wyposa|enie od sprzedawanych u nas. Dlatego te| takie auta czsto kusz nabywc�w, bo s po prostu atrakcyjniejszymi ofertami. I co tu du|o m�wi- nie mo|na por�wnywa poloneza np. z 1998 roku z golfem czy astr z tego samego rocznika. R�|nice w technice, wyposa|eniu lub nawet prowadzeniu s ogromne, jednak w cenach ju| nie tak widoczne. Przy podobnym przebiegu stan techniczny prawdopodobnie tak|e bdzie przemawiaB na korzy[ auta z  zachodu", nie tylko ze wzgldu na stan i rodzaj dr�g, lecz tak|e ze wzgldu na mentalno[ kierowc�w oraz (szczeg�lnie) sposoby dokonywania napraw. ChciaBbym jednak zwr�ci uwag, |e mimo wszystko zakup auta z zagranicy - zwBaszcza nie zarejestrowanego w Polsce - jest obarczony nieco wikszym ryzykiem. GB�wnie dlatego, |e nieznane jest pochodzenie tego samochodu oraz brak informacji o poprzednich wBa[cicielach. Je[li auto ma peBn dokumentacj - sprawa jest ja[niejsza, ale pamitaj o jednym: je[li usByszysz od sprzedajcego Polaka zdanie: Samochodem jezdziB dziadek w Niemczech, po dobrych drogach, wic jest w superstanie! powiniene[ wzm�c swoj czujno[. Taki tekst jest najczstsz bzdur wmawian kupujcym. Po prostu w to nie wierz! Musisz tak|e by szczeg�lnie ostro|ny w przypadku samochod�w sportowych - przewa|nie s mocno wyeksploatowane, oraz samochod�w pochodzcych spoza rynk�w europejskich. Dotyczy to m.in. aut amerykaDskich - mo|esz mie kBopoty z zarejestrowaniem takiego auta, ze wzgldu na odmienno[ przepis�w homologacyjnych i warunk�w technicznych dopuszczajcych pojazd do ruchu. Wicej informacji na temat kupna samochodu za granic znajdziesz w rozdziale  Zakup za granic". Samoch�d na gaz Bywa, |e chcesz kupi samoch�d z instalacj zasilania gazem pBynnym, tzw. LPG (ang. Liquefied Petroleum Gas)4 i jest to jak najbardziej zrozumiaBe. Mimo |e samoch�d  na gazie" pali od 10 do 20% wicej paliwa gazowego ni| benzyny, a koszt badania technicznego jest wy|szy o kilkadziesit zBotych, to i tak, przy obecnej cenie gazu i benzyny bezoBowiowej 95, samoch�d z instalacj LPG jest doskonaB propozycj dla tych, kt�rzy lubi oszczdza, i dla tych, kt�rych auta spalaj du|o paliwa. 4 PBynne paliwo gazowe. PuBapki 21 Ale i w przypadku samochodu na gaz jest kilka wa|nych spraw. Po pierwsze - dokumentacja instalacji gazowej. Jest ona niezbdna, aby auto uzyskaBo pozytywny wynik badania technicznego. Konieczny jest tak|e wpis do dowodu rejestracyjnego auta, |e instalacja jest zamontowana. Warto tak|e zwr�ci uwag na dat utraty homologacji na butl. Po drugie samochody z instalacj gazow w Polsce to w wikszo[ci konstrukcje bardzo proste, tzw. mieszalnikowe, zwykle polonezy, du|e fiaty i inne, zasilane gaznikiem. S auta o wtrysku mechanicznym (przede wszystkim Mercedes 123, 124, 126), kt�re raczej zle znosz zasilanie gazem. Samochody o wtrysku elektronicznym i z sond lambda maj elektronicznie regulowany dopByw gazu. Samochody wyposa|one w silniki o wtrysku wielopunktowym (multi-point injection) i plastikowy kolektor wymagaj zastosowania drogiej instalacji z sekwencyjnym wtryskiem gazu. Wyjtkiem jest Daweoo Matiz, do kt�rego mo|na zamontowa prostsz instalacj. Tak wic instalacja LPG niejedno ma imi. W wikszo[ci samochod�w da si zamontowa instalacj, kt�ra bdzie dobrze dziaBaBa. Jednak sprzedawcy czsto dokonuj  podrasowania" - szczeg�lnie kosztownych i paliwo|ernych aut - zakBadaj instalacj LPG, aby skusi kupujcego niskimi kosztami eksploatacji samochodu. Niestety, zakBadaj instalacje niestarannie; s to konstrukcje najprostsze, kt�re zle wsp�Bpracuj z silnikiem, w efekcie czego doprowadzaj do jego przedwczesnego zu|ycia. Dlatego kupujc auto na gaz musisz - Drogi Czytelniku - zwr�ci uwag na rodzaj zastosowanej instalacji. Przyda Ci si wiedza o modelu samochodu, kt�ry zamierzasz kupi. Zapamitaj: Samoch�d z instalacj gazow niedostosowan do parametr�w silnika to samoch�d gorszy ni| bez jakiejkolwiek instalacji. Instalacja gazowa jest mimo wszystko urzdzeniem wielce precyzyjnym (nawet wydajno[ parownika w stosunku do pojemno[ci skokowej ma znaczenie przy najprostszych instalacjach), dlatego te| jej wBa[ciwe dobranie ma decydujce znaczenie i dla samego jej dziaBania, i dla trwaBo[ci silnika. W samochodach z silnikiem zasilanym wtryskowo konieczny jest odpowiedni sterownik - ukBad elektroniczny symulujcy prac ukBadu wtrysku benzyny, wyBczanego na czas zasilania LPG. Urzdzenie takie to emulator. Je[li go nie bdzie lub nie bdzie dziaBaB prawidBowo, komputer auta bdzie wskazywaB usterk i elektronika bdzie pracowaBa w trybie awaryjnym. jak kupi u|ywany samoch�d 22 Ewentualnym objawem uszkodzenia bdzie tak|e brak mo|liwo[ci zasilania benzyn lub  strzaBy" w kolektorze, spowodowane cofniciem si pBomienia. Nie pomog  klapy" i  gwizdki" czy wymiana kolektora na metalowy. Instalacja jest zle dobrana albo wadliwie wyregulowana, co te| zdarza si bardzo czsto. Je[li si ma samoch�d na gaz, zwykle caBy czas jezdzi si na gazie, wo|c w zbiorniku paliwa kilka - kilkana[cie litr�w benzyny, kt�ra z czasem ulega zanieczyszczeniu. Wytrca si z niej woda, co powoduje korodowanie zbiornika. Czsto te| uszkodzona jest pompa paliwa i zapchane filtry paliwa. Je|eli jednak znajdzie si samoch�d w stosunkowo dobrym stanie z poprawnie dziaBajc instalacj gazow, to mo|e to by bardzo dobry zakup, chocia|by dlatego, |e samo zamontowanie instalacji to koszt od 1300 do kilku czy kilkunastu tysicy zBotych i nigdy nie odzyska si tej kwoty przy odsprzeda|y. Dla Ciebie Czytelniku jako kupujcego jest to wic korzystna sytuacja. Niestety, dobrych ofert nie jest du|o. Podczas jazdy pr�bnej nale|y jecha na LPG, ale r�wnie| na etylinie. Rozruch silnika powiniene[ Czytelniku r�wnie| wypr�bowa na obu systemach zasilania. W przypadku zasilania gazem rozruch mo|e by nieco trudniejszy, ale powinien by mo|liwy i na benzynie, i na gazie. DoskonaBym pomysBem jest udanie si ze sprzedajcym do profesjonalnego punktu monta|u instalacji LPG i dokonanie ogldzin auta bdcego przedmiotem handlu. Niewielkim kosztem (kilkudziesiciu zBotych) na pewno bdzie mo|na si zorientowa, czy instalacja bdzie dawaBa oszczdno[ci, czy te| bdzie zr�dBem kBopot�w. Przy okazji trzeba pamita, |e zBczka do tankowania gazu w aucie pochodzcym z zagranicy mo|e nie pasowa na polskich stacjach benzynowych. Warto te| szuka samochod�w z zaworem gazu umieszczonym obok wlewu paliwa - jest to rozwizanie na pewno bardziej estetyczne, ale niestety rzadko stosowane. W przypadku pewnej grupy aut nie musimy mie obaw co do tego, czy instalacja jest dobrze dobrana. S to samochody z seryjnie montowan instalacj LPG, np. Fiat Multipla oraz Fiat Punto. Co do instalacji montowanych przez autoryzowanych sprzedawc�w, trudno si wypowiada. Nigdy nie wiadomo, jak instalacja zostaBa zamontowana. Cenicym mo|liwo[ci przewozowe szczeg�lnie godne polecenia s auta ze zbiornikiem (butl) gazu w miejscu koBa zapasowego. Cho rozwizanie takie niczego nie zmienia - koBo zapasowe i tak zajmuje dodatkowe miejsce w baga|niku, to mo|na z  zapasu" zrezygnowa Budzc si, |e w razie  zBapania gumy" uratuje nas uszczelniacz PuBapki 23 w aerozolu. Auto  z gazem w kole zapasowym" jest praktyczniejsze, a w przypadku kombi czy auta kompaktowego - du|o praktyczniejsze. Samoch�d za po|yczone pienidze Zaczn tak, jak ma w zwyczaju mawia m�j znajomy:  Kredyt ma same wady - nie dosy, |e trzeba go spBaca, to najpierw trzeba go jeszcze dosta". To stwierdzenie daje do zrozumienia, |e samoch�d na kredyt nie jest najlepszym wyj[ciem, ale - niestety - czsto wyj[ciem jedynym. Warto w takim przypadku nieco na ten temat wiedzie. Przede wszystkim - wysoko[ oprocentowania. Ka|demu czBowiekowi wydawa si mo|e oczywiste, |e im oprocentowanie jest ni|sze, tym kredyt jest taDszy. Prawda jest wBa[ciwie zawsze inna. Ale to niestety dopiero pocztek. Co ze stop procentow? StaBa czy zmienna? A jakie raty - staBe czy malejce? Podobno kredyty walutowe s taDsze od tych w zBot�wkach? Co to jest RRSO? PytaD rodzi si wiele i udzielenie na nie peBnej odpowiedzi na kartach tej ksi|ki z oczywistych wzgld�w nie jest mo|liwe. Co zatem warto wiedzie? Po|yczajc pewn kwot musimy j odda z nawizk w postaci odsetek i innych koszt�w. Je[li oferta kusi niskim oprocentowaniem lub odsetkami 0%, to kredyt oddamy razem z innymi kosztami, kt�re rzeczywi[cie nie bd odsetkami, ale Ty - Szanowny Czytelniku - bdziesz te  inne koszty" musiaB zapBaci. Mo|na by zaryzykowa tutaj powiedzenie  jak nie kijem - to paBk" i my[l, |e w odniesieniu do kredyt�w 0% sporo jest prawdy w tym porzekadle. Bardzo czsto jest tak, |e kredyty wysoko oprocentowane prawie zupeBnie nie s obci|one innymi kosztami i dlatego, cho pozornie wygldaj na dro|sze, s taDsze. Dla Ciebie bdzie wa|na RRSO, czyli rzeczywista roczna stopa oprocentowania. Najpro[ciej m�wic jest ona kosztem, jaki poniesiemy z tytuBu zacignicia kredytu w postaci odsetek od zacignitej sumy, dodatkowych opBat, prowizji itp. Je[li bierzesz kredyt, to radz Ci jako form spBaty wybra raty malejce. Wprawdzie na pocztku bdziesz pBaciB du|o, ale im bli|ej chwili, w kt�rej uwolnisz si od banku, tym mniej bdziesz pBaciB. Ma to tak|e ogromne znaczenie z uwagi na fakt, |e Tw�j kredyt bdzie dro|szy tak|e o tyle, ile spBacane auto utraci na warto[ci. Pewnie sByszaBe[ od wielu ludzi, |e najtaDsze s kredyty walutowe. Z punktu widzenia oprocentowania rzeczywi[cie mo|na odnie[ takie Jak kupi u|ywany samoch�d 24 wra|enie, bo je[li kredyt zBot�wkowy jest oprocentowany na 13%, a kredyt w CHF (frankach szwajcarskich) 4,5%, to faktycznie mo|na by tak pomy[le. Niestety, prawda jest taka, |e nie mo|na oszacowa prawdziwego (rzeczywistego) kosztu kredytu walutowego. Dlaczego? Poniewa| nikt - nawet najlepszy analityk, nie jest Ci w stanie poda kosztu ryzyka, jakie niesie ze sob wahanie cen konkretnej waluty. Dla przykBadu - kurs euro zawieraB si w granicach 3,7 do prawie 4,8 zB. Zastan�w si, o ile dro|szy mo|e by kredyt w chwili, kiedy kurs waluty, w kt�rej po|yczyBe[ pienidze, zmieni si wzwy|? Oczywi[cie, jest r�wnie| prawdopodobieDstwo, |e oddasz mniej ni| po|yczyBe[, ale liczenie na to por�wnywaBbym do rosyjskiej ruletki. A skoro ju| napisaBem o analityku, to maBa uwaga na temat doradc�w kredytowych, analityk�w i ekonomist�w- pamitaj Szanowny Czytelniku, |e obdarzajc zaufaniem tych ludzi obdarzasz zaufaniem kogo[, kto ze stuprocentow pewno[ci odpowie Ci, dlaczego jego wczorajsza prognoza nie sprawdziBa si. Ustawa o kredycie konsumenckim narzuciBa na banki obowizek podawania kosztu kredytu w postaci rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), ale prawda jest taka, |e banki potrafi i to obostrzenie tak umiejtnie wymanewrowa, |e m�wi si o  oprocentowaniu realnym", co nie jest oczywi[cie tym samym co  oprocentowanie rzeczywiste". Dlatego pytaj doradc kredytowego o kwot, jak bdziesz musiaB zapBaci za zacignicie kredytu, ale zawsze wymagaj, aby podano Ci rzeczywisty caBkowity koszt, jaki bdziesz musiaB ponie[. Pamitaj te|, |e rzeczywisty to nie to samo co realny. Banki i inne instytucje trudnice si lichw (bo tak powinno si wedBug mnie okre[la dziaBalno[ tych, kt�rzy po|yczaj pienidze po to, aby na tym zarobi) bd stosowaBy najr�|niejsze metody, aby[ prawd poznaB dopiero w chwili, kiedy kredyt bdziesz musiaB spBaca. Wiem, |e by mo|e nara| si tymi sBowami bankowcom, ale wolaBbym, aby[ wiedziaB, co robisz. Nigdy - pod |adnym pozorem - nie wpBacaj |adnych pienidzy komu[, kto obiecuje Ci, |e  zaBatwi" kredyt albo |da jakiej[ opBaty za zBo|enie wniosku kredytowego. Zawsze dokBadnie czytaj umow - nawet je[li ma kilkana[cie stron. Co wicej - im dBu|sza jest umowa, tym czytaj wnikliwiej. Pytaj pracownika banku, je[li czego[ nie rozumiesz - nie wstydz si tego, nikt nie wie wszystkiego! I |daj jasnej, zrozumiaBej i wyczerpujcej odpowiedzi. Zwr� te| uwag na to, co stanowi umowa w przypadku nieterminowych wpBat (jak s oprocentowane odsetki karne). Przed zakupem 25 Podsumowujc ten temat powiem jeszcze raz, |e najlepiej zaciga kredyty kr�tkoterminowe - lepiej z wy|szymi ratami, ale kr�tszym okresem spBaty. Taniej jest wzi kredyt wy|ej oprocentowany i bez dodatkowych koszt�w ni| oprocentowany ni|ej, ale z opBatami dodatkowymi. Lepiej bra kredyt w zBot�wkach ni| w walucie obcej. A najlepiej... nie bra kredytu w og�le. Ale o tym wie ka|dy... Przed zakupem Przygotowanie do zakupu Znasz ju| Szanowny Czytelniku wa|niejsze zagro|enia, kt�re na Ciebie czyhaj, wic w tym rozdziale dowiesz si, jak si do zakupu przygotowa. Cz[ odpowiedniej wiedzy ju| posiadasz, cz[ciowo jeste[ do zakupu przygotowany, jednak... to jeszcze nie wszystko. Do zakupu musisz si po prostu przygotowa jak do sprawdzianu z geografii w podstaw�wce i bynajmniej nie oznacza to zebrania odpowiedniej kwoty pienidzy, niezbdnej do zakupu, zarejestrowania i opBacenia samochodu. Je[li przygotujesz si solidnie - nie tak Batwo dasz si wywie[ w pole, nie tak Batwo dasz si oszuka. Zapamitaj: O cenie samochodu, zwBaszcza starszego, decyduje nie rocznik, ale przede wszystkim jego stan techniczny. Na pocztek proponuj, aby[ dokBadnie zapoznaB si z obowizujcymi cenami. Nie wystarczy przy tym prze[ledzi ceny w ogBoszeniach gieBdowych czy w prasie, cho przyznaj, |e jest to dobra droga (pod warunkiem, |e nie zapomnisz o tym, i| zawsze powiniene[ traktowa te ceny orientacyjnie). O cenie samochodu nie decyduj tylko marka i model, lecz tak|e (a w przypadku samochod�w starszych przede wszystkim) stan samochodu i wszystko, co jest z nim zwizane, czyli przebieg, liczba poprzednich wBa[cicieli, bezwypadkowo[, a nawet to, czy wBa[ciciel byB palaczem, czy unikaB papierosowego dymu. Pamitaj o tym, |e elementami, kt�re mog decydowa o nieznacznie wy|szej cenie s: - oryginalny lakier (bezwypadkowo[), - niewielki przebieg (na podstawie innych wskaz�wek ni| licznik kilometr�w), - bogate wyposa|enie dodatkowe, - dodatki (np. komplet opon zimowych z felgami), Jak kupi u|ywany samoch�d 26 - tuning samochodu, cho raczej odradzaBbym Ci zakup tunin-gowanego auta, chyba |e wBa[nie takiego szukasz, ale licz si ze znacznym zu|yciem silnika. Przed podjciem decyzji o zakupie przestudiuj dokBadnie oferty w komisach, prasie i Internecie. Na trzeciej stronie okBadki podano linki do odpowiednich stron internetowych - znajdziesz tam oferty, kt�re pozwol Ci zorientowa si w cenach. Dodatkowym atutem jest mo|liwo[ obejrzenia zdj oferowanego samochodu, czsto w du|ej rozdzielczo[ci - czego nie uzyskasz w prasie. My[l, |e przegldanie stron internetowych z ogBoszeniami wprawdzie pozwoli Ci - Drogi Czytelniku - na zorientowanie si w obowizujcych cenach, lecz niestety pozbawi rzeczywistego kontaktu z samochodem i sprzedajcym. Dlatego te| (chocia| uwa|am, |e gieBda nie jest najlepszym miejscem na zakup samochodu) w tre[ci ksi|ki zamie[ciBem adresy najwa|niejszych gieBd samochodowych w Polsce - bo jest to (tym razem) - najlepsze miejsce na zorientowanie si w cenach i rzeczywistym stanie samochod�w z r�|nych rocznik�w. Ponadto gieBda daje Ci mo|liwo[ obcowania ze sprzedajcym - zawsze mo|esz targowa si tylko na pr�b oraz w celu obserwowania zachowaD sprzedajcych i dokBadnych ogldzin auta. Adresy gieBd znajduj si na koDcu ksi|ki. Znajomo[ historii modelu Z pewno[ci jest tak, |e masz przygotowan sum, za kt�r chcesz kupi samoch�d. Bardzo dobrze jest, kiedy chcesz kupi wyBcznie okre[lony model, np. Poloneza Caro 1,9D lub Nissana Sunny 1,4 sedan albo te| Fiata 126p. Dlaczego? Kupujc samoch�d, powiniene[ zna histori modelu. I to nie dlatego, abym namawiaB Ci do emocjonalnego zwizku z samochodem, kt�ry powinien peBni zasadniczo utylitarne funkcje, ale dlatego, |e pozwoli Ci to - Szanowny Czytelniku - unikn wielu nieprzewidzianych sytuacji, uBatwi zakup i na pewno ochroni (choby cz[ciowo) przed oszukaniem przez sprzedajcego. Podejrzewam, |e wolaBby[ unikn zakupu skBadaka po retuszu, a s modele samochod�w, kt�re bez wikszych zmian byBy produkowane bardzo dBugo - m.in. nale| do tej grupy Fiat 126p, czy wBa[nie FSO Polonez, jak r�wnie| inne auta, tzw. zachodnie - szczeg�lnie marek niemieckich wy|szych klas. Gdzie tkwi zagro|enie? Przed zakupem 2 7 Producenci wBa[ciwie nieustannie modyfikuj i ulepszaj produkowane samochody pomidzy powa|nymi modernizacjami modelu, przeprowadzajc tzw. face liftingi5. Na przykBad model A jest wprowadzany do sprzeda|y w roku 1990, a zastpiony caBkiem nowym modelem 7 lat p�zniej. W tym czasie s przeprowadzane drobne zmiany konstrukcji -wprowadzanie nowych jednostek napdowych i usuwanie wadliwych podzespoB�w na rzecz trwalszych. Okre[lone wersje silnik�w i wyposa|enia trafiaj zwykle p�zniej do naszego kraju ni| np. do Niemiec. Znajomo[ tych wszystkich niuans�w na pewno ochroni Ci przed pewnymi wybiegami nieuczciwych sprzedawc�w. Mo|e si bowiem zdarzy tak, |e chcesz kupi Forda Fiest 1,1 z lat 1991 - 1993, kt�ra nie byBa w Polsce sprzedawana z 2 poduszkami powietrznymi. Widzisz na gieBdzie taki samoch�d i sByszysz, jak sprzedajcy twierdzi, |e byB on kupiony w Polsce, w salonie. Powinno to wzm�c Twoj czujno[ co do uczciwo[ci sprzedajcego - po co kBama, je[li wszystko jest w porzdku? Wybrane modele aut szczeg�lnie s wra|liwe na tego typu zmiany - dobrze zapewne Czytelnikowi znany VW Golf II generacji byB produkowany od roku 1983 do roku 1992, a wic prawie 10 lat, a podczas tego okresu przechodziB kilka razy powa|ne modyfikacje. 1983: rozpoczcie produkcji Golfa II w wersjach C, CL, GL i Diesel 1984: Golf II GTI 1986: wprowadzenie silnika 1,8 /90 KM, wersja GT i wersje z ABS 1987: nowe silniki 1,3/55 KM oraz 1,6/ 70 KM; znikaj tr�jktne szybki w drzwiach 1988: silnik 1,6 TD/80 KM oraz Golf Rally. 1990: Golf Country. 1992: zakoDczenie produkcji. Warto zna histori modelu choby po to, aby rozpozna, |e auto jest skBadakiem - ogldasz samoch�d i widzisz, |e zamontowany w nim silnik byB oferowany przez producenta tylko do roku 1998, a sprzedajcy uparcie twierdzi, |e auto jest z rocznika 2000. Wystarczy wykona remont i przedstawi odpowiednie rachunki przy rejestrowaniu, aby w dowodzie wpisa rocznik, z kt�rego pochodziBy istotne cz[ci. A jak  remont" prawdopodobnie wygldaB? Silnik z rozbitego auta - np. po dachowaniu albo uderzeniu w bok lub tyB, a nadwozie naprawione po mocnym zderzeniu czoBowym, w kt�rym oryginalny silnik ulegB zniszczeniu. Projektowana zmiana przepis�w, w my[l kt�rej 5 Face lifting (czyt. feis lifting, ang.) - gruntowne odmBodzenie, zmiana wizerunku. 28 Jak kupi u|ywany samoch�d nie bdzie si wymagaBo w dowodzie rejestracyjnym numer�w silnika, umo|liwi sytuacj jeszcze grozniejsz - mo|e si zdarzy, |e kupisz auto z silnikiem, kt�ry pochodzi ze skradzionego samochodu!!! Koncern Honda produkuje samochody w Japonii i w Anglii i mo|esz si ze mn spiera, ale ka|dy u|ytkownik samochod�w Honda potwierdzi to, co teraz napisz (pod jednym wszak|e warunkiem - |e jezdziB zar�wno samochodami wyprodukowanymi w Japonii, jak i w Anglii). Samochody wyprodukowane w Japonii wykazuj o wiele wiksz bezawaryjno[, ale byB okres, |e ich import byB obci|ony cBem a| 35-procentowym i dlatego nawet w salonach byBy one du|o dro|sze. Odpowiedz sprzedajcego na Twoje pytanie o pochodzenie auta pozwoli Ci si zorientowa co do poziomu moralnego tego czBowieka i mo|e uBatwi decyzj o zakupie. Je[li sprzedajcy bdzie Ci wmawiaB, |e nie ma r�|nicy midzy Hond japoDsk a brytyjsk, to albo jest kBamc, albo ... nie ma pojcia, o czym m�wi. Wyobraz sobie tak sytuacj! Aby nie da sobie wm�wi bzdur, musisz mie podstawow wiedz o modelu, kt�ry zamierzasz kupi. Nie mo|esz kupi kota w worku - musisz wiedzie jak ten kot wyglda - w przeciwnym razie sprzedajcy sprzeda ci  psa" i wm�wi, |e to  kot". Pocieszajce jest to, |e o roczniku auta i jego pochodzeniu [wiadczy wiele element�w, wic identyfikacja nie powinna by trudna - czasem wystarczy obejrze tabliczk znamionow na nadwoziu i wszystko jest jasne. Zapamitaj: Lepiej nie by laikiem, ale ... laika udawa. Pozw�l, aby sprzedajcy pomy[laB, |e ma do czynienia z kim[, kto niewiele wie o samochodzie, kt�ry zamierza kupi i o samochodach og�lnie - je[li jest uczciwy, nie bdzie Ci oszukiwaB, bo i po co, ale je[li jest kBamc albo co[ ukrywa - u[pisz jego czujno[. Sprzedajcy pomy[li, |e ma przed sob  jelenia", kt�rego Batwo oszuka. Tobie bdzie Batwiej odkry jego prawdziwe oblicze. Kupno u|ywanego auta to twarda gra - lepiej mie asa w rkawie. Typowe usterki wybranych modeli samochod�w PisaBem, |e znajomo[ modelu auta, kt�re zamierzasz - Szanowny Czytelniku - naby, jest du|ym uBatwieniem, ze wzgldu na zmiany w konstrukcji, kt�re umo|liwiaj identyfikacj rocznika lub pochodzenia. I tak jest rzeczywi[cie. Aby Ci nieco pom�c poni|ej postaram si Przed zakupem 29 przedstawi charakterystyk pewnych modeli aut. Nie bdz rozczarowany, je[li nie znajdziesz tutaj modelu auta, kt�re chciaBby[ kupi. Niestety, nie jest mo|liwe przedstawienie wszystkich usterek wszystkich aut - trzeba by napisa inn publikacj na ten temat, np. pt:  Usterki samochod�w" czy  Typowe usterki samochod�w" w formie encyklopedycznej. Dobierajc modele aut do poni|szej listy kierowaBem si r�|nymi kryteriami, przede wszystkim chciaBem zwr�ci Ci uwag, |e o ile usterki zawieszenia w polskich warunkach s wBa[ciwie typowe dla ka|dego samochodu, o tyle pewne modele maj po prostu swoje sBabe strony - je[li bdziesz je znaB, to Batwiej Ci bdzie unikn wpadki podczas zakupu i wBa[ciwie oceni stan techniczny wybranego pojazdu. StaraBem si dobra auta mo|liwie z najszerszego wachlarza modeli wystpujcych na naszym rynku, uwzgldniajc najpopularniejsze, ale r�|nych klas i z r�|nych okres�w produkcji oraz r�|nych producent�w. Poni|sz list wskaz�wek traktuj w ten spos�b, |e opr�cz typowych ogldzin auta, podczas kt�rych musisz sprawdzi najwa|niejsze podzespoBy, uczulam Ci na tzw. typowe usterki modelu - a wic musisz danemu elementowi przyjrze si dokBadniej, bo zu|ywa si on cz[ciej w tym modelu ni| w innych. Je[li na li[cie nie znajdziesz modelu, kt�ry zamierzasz kupi - musisz poszuka we wBasnym zakresie. Polecam internet jako doskonaBe zr�dBo wiadomo[ci, czsto bowiem miBo[nicy pewnych modeli wymieniaj si uwagami na temat u|ytkowania swoich pojazd�w na r�|nego rodzaju stronach tematycznych lub forach dyskusyjnych. Du|o na temat usterek wiedz tak|e mechanicy, z tym |e zazwyczaj trudno z nimi rozmawia, bo objawiaj typowe wypaczenie zawodowe, ale na pewno wiedz bardzo du|o. Byleby tylko chcieli si t wiedz z Tob, Czytelniku podzieli. W poni|szym zestawieniu staraBem si dobiera te usterki, kt�re wystpuj w danym modelu niezale|nie od wersji silnikowej, aby unikn pewnej specjalizacji. Podkre[lam, |e lista typowych usterek jest orientacyjna. Audi 80 (1982-1986) - zu|ycie wntrza (tapicerki), awarie instalacji elektrycznej wra|liwej na wilgo, korozja nadwozia i wyeksploatowanie, zu|ycie element�w zawieszenia. Audi 80 (1991-1996) - wybicie Bcznik�w stabilizatora i zu|ycie Bo|ysk kolumn resorujcych, awarie wBcznika (termicznego) wentylatora chBodnicy, nieszczelno[ci pompy cieczy chBodzcej, wycieki oleju z odpowietrznika skrzyni korbowej, zu|ycie turbospr|arki (1,9 tdi), zerwanie paska napdu rozrzdu, niesprawno[ci alternatora i zamka centralnego. Jak kupi u|ywany samoch�d 30 Citroen AX (1991-1997) - korozja nadwozia, korozja ukBadu wylotowego, wycieki oleju ze skrzynki przekBadniowej i silnika, zu|ycie p�Bosi napdowych, usterki wyposa|enia elektrycznego, luzy w ukBadzie kierow- niczym oraz w zawieszeniu. Daewoo Espero - pknicia spr|yn przedniego zawieszenia, luzy w mechanizmie zmiany bieg�w (zewntrznym), usterki sterowania elektrycznym podnoszeniem i opuszczaniem szyb, usterki zamka centralnego (siBowniki), wybicie koDc�wek dr|k�w kierowniczych, skorodowanie tBumika tylnego, popkanie plastikowych element�w w kabinie auta. Daewoo Tico - zu|ycie Bo|ysk tylnych k�B, niedziaBanie hamulca rcznego, zu|ycie amortyzator�w, rozszczelnienie przewodu wspomagania ukBadu hamulcowego (twardniejcy hamulec), uszkodzenie wizek elektrycznych (pknicie przewod�w - zwBaszcza o[wietlenia tablicy rozdzielczej oraz tylnej tablicy rejestracyjnej), korozja - zwykle na progach i na drzwiach, uszkodzenie lusterek i problemy z podnoszeniem i opuszczaniem szyb, drobne uszkodzenia nietrwaBych element�w wntrza wykonanych z plastiku. Fiat 126p - przedwcze[nie nie zu|ywaj si chyba tylko szyby i to tylko te z przodu, z tyBu oraz tylne boczne, bo te w drzwiach maj ju| czsto porysowane szkBo, a linki s pozrywane. Korozja (dotyczy caBego auta, a zwBaszcza: podszybia, drzwi, prog�w, bBotnik�w, a nawet dachu, r�wnie| miejsc mocowania resoru w podwoziu i np. wahaczy tylnych), drobne usterki silnika (gaznika, zawor�w i rozdzielacza zapBonu), spadek ci[nienia oleju, wypadanie za[lepki waBu korbowego, zu|ycie uBo|ys-kowania waBu korbowego. Fiat Bravo i Brava (1995-1999) - uszkodzenia ukBadu smarowania silnika i w efekcie zu|ycie waBu rozrzdu, uszkodzenie popychaczy i dzwigni zawor�w, awarie wtrysku paliwa (nier�wna praca silnika na biegu jaBowym), zu|ycie sprzgBa, wybicie sworzni wahaczy przednich i gumowych element�w zawieszenia przedniego, zu|ycie Bo|ysk sto|kowych tylnych wahaczy, zatarcie mechanizmu tylnej wycieraczki, korozja klamek wewntrznych, korozja linki hamulca rcznego. Fiat Punto II - awarie sprzgBa (nietrwaBy zesp�B dociskowy), przepalanie si |ar�wek H7, zaparowanie reflektor�w i zapieczenie kr�ca osadczego ramion wycierak�w, niesprawno[ sondy lambda, wycieki oleju ze skrzynki przekBadniowej, awarie belki skrtnej, zu|ycie amortyzator�w, usterki pompy cieczy chBodzcej i sterownika silnika, pknicie obudowy alternatora, podatno[ lakieru na zarysowania i odpryski, awarie sprys-kiwaczy tylnej szyby i luzy w przekBadni kierowniczej. Przed zakupem 31 Fiat Siena i Palio Weekend (1997-2002) - zu|ycie wahaczy przednich, wybicie tulei gumowych dr|ka stabilizatora, gBo[no[ hamulc�w tylnych k�B, zu|ycie amortyzator�w (zwBaszcza tylnych w Palio), problemy z instalacj elektryczn (kierunkowskazy), awarie ukBadu grzewczo--wentylacyjnego (uszkodzenie ukBadu sterowania wentylatorem i rozdziaBem nadmuchu powietrza), zu|ycie uszczelniaczy p�Bosi napdowych, niesprawno[ alternatora i wentylatora chBodnicy. Fiat Uno (1989-1993) - zu|ycie element�w zawieszenia (amortyzator�w, element�w gumowo-metalowych, wahaczy), wycieki oleju - zwBaszcza w silniku 0,9 dm3, korozja nadwozia, usterki instalacji elektrycznej. Ford Fiesta (1989-1995) - awarie mechanizmu automatycznego ssania i w zwizku z tym trudno[ci z uruchomieniem zimnego silnika, w silnikach 1,4 oraz 1,6 awarie hydrauliki zawor�w, korozja podwozia i nadwozia, wycieki oleju z silnika, a w silnikach Diesla podatno[ na zerwanie paska napdu rozrzdu. Mercedes-Benz 190 (1986-1989) - wycieki oleju z silnika i tylnego mostu, uszkodzenie pompy cieczy chBodzcej, wybicie przegub�w waBu napdowego, korozja (krawdzie drzwi), zu|ycie waBk�w rozrzdu, zu|ycie uszczelniacza p�Bosi napdowej. Mitsubishi Galant (1990-1993) - zu|ycie tylnych tulei gumowych przednich wahaczy, Bcznik�w stabilizatora, zu|ycie amortyzator�w, zwichrowanie (od przegrzania) tarcz hamulcowych, zapieczenie hamulc�w tylnych, korozja nadwozia (dachu przy szybach, dolnych krawdzi drzwi, pokrywy przedziaBu silnika). Nissan Micra (do 1993) - uszkodzenie zespoBu dociskowego sprzgBa, przepalenie uszczelki gBowicy, korozja nadwozia (zwBaszcza krawdzi drzwi i pokrywy przedziaBu silnika), zu|ycie element�w zawieszenia. Nissan Micra (od 1993) - podatno[ powBok lakierniczych na zarysowania, zbyt szybkie zu|ywanie si BaDcucha napdu rozrzdu (sBycha go - czsto jako efekt jazdy na wysokich biegach z maB prdko[ci obrotow silnika), korozja tBumika koDcowego. Nissan Primera (1990-1993) - zu|ycie przegubowego Bcznika przedniego zawieszenia, wybicie Bcznik�w stabilizatora tylnego,  wyskakiwanie" 5. biegu, w starszych egzemplarzach ukrcenie p�Bosi (z powodu korozji pod gum tBumika drgaD), zu|ycie poduszek gumowych zawieszenia silnika, wyciekanie oleju z przekBadni kierowniczej, uszkodzenie elastycznych przewod�w hamulcowych. jak kupi u|ywany samoch�d 32 Opel Ascona - wycieki oleju z silnika spod pokrywy zawor�w oraz na uszczelnieniach miski olejowej i waBu korbowego. Opel Astra I - awarie napinacza paska napdu rozrzdu (do 1997 r.), nadmiernie szybkie zu|ywanie si pompy cieczy chBodzcej (nieszczelno[ci), problemy z rozdzielaczem zapBonu i aparatur wtryskow, korozja nadwozia - zwBaszcza samochod�w w biaBym kolorze (pod uszczelkami szyb z tyBu i na drzwiach). Opel Astra II - w pierwszych egzemplarzach awarie zBczy elektrycznych w ukBadach sterowania centralnym zamkiem oraz elektrycznymi szybami; szybka korozja ukBadu wylotowego. Opel Corsa A - wycieki oleju spod pokrywy zawor�w, zaawansowana korozja nadwozia (w modelach sprzed 1989 roku), odgBosy element�w wyposa|enia wntrza, korozja przewod�w hamulcowych, defekty ogumienia, uszkodzenia ukBadu zapBonowego (zawilgoconego), wycieki oleju, zu|ycie gum stabilizatora, uszkodzenie przeBcznika kierunkowskaz�w. Opel Omega B - awarie rozrzdu (do 1995), luzy (stuki) w ukBadzie kierowniczym, wycieki z ukBadu chBodzenia (do 1995), szybkie zu|ycie wntrza (przyciski na tablicy rozdzielczej), korozja nadwozia, nieszczelno[ci w ukBadzie klimatyzacji (do 1995), niedziaBanie pilota centralnego zamka (do 1996). Wikszo[ usterek nie wystpuje w modelach po 1997 roku. Opel Tigra - szybkie zu|ycie klock�w hamulcowych, szybkie zu|ycie silnik�w, najcz[ciej wskutek ostrej jazdy. Opel Vectra A - wybicie sworzni wahaczy oraz element�w metalowo-- gumowych w zawieszeniu przednim, luzy na koDc�wkach dr|k�w kierowniczych, awarie pompy cieczy chBodzcej, niesprawno[ci w ukBadzie zapBonowym (uszkodzony aparat zapBonowy), wypalenie uszczelki gBowicy, korozja ukBadu wylotowego, awarie ukBadu wtryskowego, skorodowanie przewod�w hamulcowych, nier�wnomierne dziaBanie hamulc�w. Peugeot 106 (1991-1996) -zu|ycie gumowych element�w zawieszenia (silentblock�w) oraz osBon gumowych (przeguby), zu|ycie uBo|yskowania w belce tylnego zawieszenia, zapieczenie tBoczk�w tylnych hamulc�w, nieprecyzyjne dziaBanie skrzynki przekBadniowej (wersja 1,0) spowodowane zu|yciem plastikowych i gumowych element�w wewntrznego mechanizmu zmiany bieg�w, awarie alternatora oraz pompy cieczy chBodzcej, awarie wyposa|enia elektrycznego, korozja nadwozia i ukBadu wylotowego. Przed zakupem 33 Peugeot 205 (1987-1998) - zu|ycie tarcz hamulcowych, zu|ycie przegub�w napdowych, awarie rozrusznika oraz alternatora, nietrwaBa linka hamulca awaryjnego (postojowego), zu|ycie element�w zawieszenia, korozja. Peugeot 309 (1989-1993) - zu|ycie element�w zawieszenia (tulei gumowo- metalowych, koDc�wek wahaczy, zu|ycie zespoB�w dr|k�w skrtnych), zu|ycie przekBadni kierowniczej, usterki rozrusznika i pompy cieczy chBodzcej. Polonez: Caro, Caro Plus, Atu, Atu Plus - korozja (progi, krawdzie drzwi, podwozie - w starszych modelach r�wnie| przedni pas i klapa baga|nika), wybicie koDc�wek dr|k�w kierowniczych, zu|ycie sworzni przedniego zawieszenia, luzy przekBadni kierowniczej i zu|ycie hamulc�w (okBadziny i tarcze), niedziaBanie hamulca rcznego (problemy z hamulcami nie dotycz samochod�w z ukBadem Lucas, m.in. 1,4 mpi), haBa[liwo[ tylnego mostu, klekotanie krzy|ak�w mostu, wycieki oleju z tylnego mostu, silnika i skrzynki bieg�w, nietrwaBo[ tulei gumowo-metalowych i amortyzator�w. Renault 5 (1989-1996) - korozja nadwozia i podwozia, niesprawno[ci gaznika oraz zapBonu, nadmierne luzy w zawieszeniu, wycieki ze skrzynki przekBadniowej i silnika. Renault Clio (1990-1996) - niesprawno[ci alternatora, usterki rozrusznika, usterki sterownika silnika, korozja nadwozia i podwozia, korozja ukBadu wylotowego, usterki instalacji elektrycznej (przeBczniki). Renault Clio (od 2001 r.) - pkanie spr|yn tylnego zawieszenia, awarie centralnego zamka, haBa[liwo[ osBon katalizator�w, niepoprawno[ zamontowania stopki anteny radiowej, awarie wyposa|enia elektrycznego (cewki zapBonowe, sterownik silnika), wybicie element�w zawieszenia (koDc�wki dr|k�w kierowniczych i gumowe tuleje stabilizatora), zu|ycie Bo|ysk k�B przednich, awarie rozrusznika. Renault Scenie (2000-2003) - wycieki oleju z turbospr|arki (1,9 dci), wycieki oleju ze skrzynki przekBadniowej, zu|ycie sworzni wahaczy przednich, wybicie dr|k�w kierowniczych, zu|ycie tylnych amortyzator�w, awarie instalacji elektrycznej, korozja ukBadu wylotowego - szczeg�lnie tBumika tylnego. Seat Toledo (1991-1999) - znaczne zu|ycie element�w wykoDczenia wntrza, zu|ycie element�w zawieszenia, korozja nadwozia - zwBaszcza w samochodach sprzed modernizacji (sprzed 1995 r.) Skoda Fabia - awarie ukBadu kierowniczego (wspomagania i przekBadni kierowniczej), nadmierne luzy dr|k�w kierowniczych, w silnikach 34 iak kupi u|ywany samoch�d 1,4 dm3 (60 i 68 KM) przepalenie uszczelki gBowicy, niesprawno[ci czujnika temperatury cieczy chBodzcej, usterki pompy cieczy chBodzcej, awarie ukBadu hydraulicznego kasowania luz�w zawor�w, awarie sterownika silnika, uszkodzenia wtryskiwaczy, zu|ycie stabilizatora i jego Bcznik�w, zu|ycie amortyzator�w, awarie wspomagania sprzgBa, usterki instalacji elektrycznej (alarm, centralny zamek, podno[niki szyb i poduszki powietrzne). Skoda Octavia (od 1996 r.) - niestabilno[ biegu jaBowego (do 2000 r.), pknicia obudowy skrzynki przekBadniowej, awarie przepBywomierza powietrza (td), uszkodzenia przekaznik�w sterownika silnika, uszkodzenia przekaznika [wiec |arowych (td), uszkodzenia dolnych plastikowych osBon silnika (td), zu|ycie gumowych tulei stabilizatora, wycieki w ukBadzie przeniesienia napdu (przeguby p�Bosi napdowych). Suzuki Swift (1988-1996) - awarie elektrycznie podnoszonych i opuszczanych szyb, niesprawno[ci stacyjki, nietrwaBo[ zespoBu dociskowego sprzgBa, usterki ukBadu zapBonowego, zu|ycie element�w zawieszenia. Toyota RAV4 (od 2000 r.) - czste [wiecenie si kontrolki  check engine" (zBe paliwo, bBdy elektroniki), przyspieszone zu|ycie opon, tarcz i klock�w hamulcowych. Toyota Starlet (1989-1996) - nier�wnomierne dziaBanie hamulca rcznego, przepalenie uszczelki gBowicy, nadmierne zu|ycie oleju silnikowego. Volkswagen Golf III (1993-1999) -zazwyczaj og�lne wyeksploatowanie, awarie elektrycznej pompy paliwa, wycieki oleju spod pokrywy zawor�w oraz uszczelniaczy waBu rozrzdu i waBu korbowego silnika, nier�w-nomierno[ pracy silnika na biegu jaBowym, wskazujca na rozszczelnienie gumowej podkBadki midzy ukBadem wtryskowym a kolektorem dolotowym ( faBszywe" powietrze), zerwanie linki sprzgBa spowodowane uszkodzeniem mechanizmu, zu|ycie gumowych element�w wahaczy przednich, wybicie sworzni przedniego zawieszenia, twardnienie hamulca spowodowane rozszczelnieniem tzw. maBego kolanka (gumowego przewodu w ukBadzie wspomagania hamulc�w), awarie wyposa|enia elektrycznego (wypalenie obrotowego wyBcznika dmuchawy, awarie zamka i szyb sterowanych elektrycznie oraz elektrycznie sterowanych lusterek), chybotliwo[ foteli (zu|ycie plastykowych prowadnic). Volkswagen Polo II (1990-1993) - popkanie przewod�w ukBadu chBodzenia, awarie ukBadu zapBonowego, uszkodzenie pomp paliwa i cieczy chBodzcej, korozja nadwozia, korozja ukBadu wylotowego, zu|ycie zawieszenia. Przed zakupem 35 Mam nadziej - Szanowny Czytelniku -|e zdajesz sobie teraz spraw z faktu, i| cz[ usterek w samochodach jest po prostu typowa i trzeba na pewne elementy podczas ogldzin lub podczas jazdy pr�bnej zwr�ci szczeg�ln uwag, bo - jak mawiaj mechanicy -  ten typ tak ma". Nie zdziw si, |e w nowszych autach widz wicej usterek ni| w starszych - jest to normalne, gdy| w aucie starym ma prawo zepsu si ju| wszystko, ale w nowym bdz prawie nowym cz[ciej mo|na m�wi o tzw. typowej usterce. Kt�ry samoch�d jest najlepszy? To naprawd doskonaBe pytanie - z rodzaju tych, kt�re uwielbiaj politycy. Dlaczego? Poniewa| odpowiedzi na tak postawiony problem jest bardzo du|o i nie bd nawet usiBowaB tutaj podejmowa pr�by ich sklasyfikowania, ale - i cho niekt�rzy pomy[l, |e jestem niekompetentny (lub szalony) spr�buj jednak na to pytanie odpowiedzie. Samoch�d wybiera si wedBug mo|liwo[ci finansowych i - na drugim miejscu - wedBug potrzeb. Je[li hierarchia kryteri�w jest odwrotna, to sytuacja jest zwykle bardzo komfortowa. Wyboru dokonujemy r�wnie| powodowani swego rodzaju przywizaniem do danej marki. Tym kryterium kieruje si ponad 70% nabywc�w nowych aut. Jest to zrozumiaBe - je[li bdc pann lub kawalerem jezdzili[my Volkswagenem Polo, to kiedy mamy ju| rodzin, zwykle bdziemy szuka Vento lub Passata. Chyba |e nie mieli[my pozytywnych do[wiadczeD je|d|c Polo. No wBa[nie - dotarBem wic do sedna sprawy: do awaryjno[ci. Dla mnie spraw niezmiernie wa|n jest to, czy auto psuje si czsto czy rzadko, bo psu si musi - jest to przecie| tylko ukBad okre[lonej liczby cz[ci mechanicznych i elektronicznych. Je[li kt�ry[ element tego ukBadu jest zu|yty bdz wadliwy - auto bdzie si psuBo. Dlatego te| awaryjno[ jest kryterium decydujcym o tym, czy samoch�d jest lepszy, czy gorszy - szczeg�lnie w przypadku samochod�w u|ywanych. Owszem, kolor, wygoda, ekonomiczno[ czy osigi s r�wnie| bardzo wa|ne, ale tylko w poBczeniu z tym, czy dany model psuje si cz[ciej, czy rzadziej. Na tej postawie mo|na przyj tez, |e auto A jest lepsze (lub gorsze) od auta B. Jasne, |e zawsze jest to sprawa indywidualna, ale... no wBa[nie, jak to oceni? Niemcy s tym narodem, kt�ry jest z pewno[ci technicznie dalej zaawansowany ni| my. To wBa[nie oni stworzyli TUV6 i dziki ich badaniom mamy jasno[ co do poszczeg�lnych modeli. W reklamach mo|na m�wi wszystko, ale 6 Niemieckie Stowarzyszenie Nadzoru Technicznego. Jak kupi u|ywany samoch�d 36 dopiero coroczny raport TUV obna|a nag prawd. Ranking powstaje na podstawie wynik�w badaD milion�w samochod�w zgBaszajcych si na obowizkowe badanie techniczne, nie za[ jak mo|na by sdzi - na podstawie awarii  na trasie". Samochody s klasyfikowane w 5 kategoriach na podstawie wieku: - od 2 do 3 lat, - od 4 do 5 lat, - od 6 do 7 lat, - od 8 do 9 lat, - od 10 do 11 lat. Ka|de badanie dotyczy gB�wnych grup podzespoB�w auta, takich jak: podwozie, o[wietlenie, ukBad hamulcowy i ukBad wylotowy. Luz w zawieszeniu lub wyciek oleju ze skrzynki bieg�w zaklasyfikowane zostan do kategorii podwozie. Stowarzyszenie zbiera dane na temat stosunku liczby samochod�w zgBaszajcych si do obowizkowego badania technicznego do liczby samochod�w, kt�re s kierowane na ponowne badanie techniczne. Innymi sBowy, w rankingu bierze si pod uwag procent samochod�w, w kt�rych wykryto usterki dyskwalifikujce do dalszego poruszania si po drogach. Im ten procent jest mniejszy, tym dany model jest mniej awaryjny. Poni|ej przedstawiam list pierwszych 15 najmniej awaryjnych modeli samochod�w w Niemczech wg TUV w 2005 roku w poszczeg�lnych kategoriach wiekowych. Oczywi[cie peBna lista jest dBu|sza (zawiera 110 modeli), jednak skupiBem si na pierwszych 15. Liczba obok modelu oznacza procent samochod�w, w kt�rych wykryto usterki dyskwalifikujce do dalszej jazdy. Znasz ju| - Szanowny Czytelniku - list najmniej awaryjnych aut i wida, |e w zasadzie pewne modele i marki powtarzaj si we wszystkich kategoriach, a ich awaryjno[ jest mniejsza od [redniej w ich kategorii. A co z koDcem listy? Poni|ej znajdziesz tabele, w kt�rych przedstawiBem auta, zajmujce ostatnie 15 miejsc w swojej kategorii. Samoch�d zajmujcy ostatnie miejsce jest samochodem najbardziej Tabela 2 Modele najmniej awaryjne w 2005 r. w kategorii samochod�w od 2 do 3 lat ([rednia awaryjno[ w tej kategorii to 6,5%) 1. Porsche Boxter 2,8 6. Toyota Yaris 3,4 10. Porsche 911 3,8 2. Mazda Demio 3,2 7. Audi A2 3,5 10. Toyota RAV4 3,8 2. Audi A4 3,2 7. Nissan Primera 3,5 13. Opel Corsa 3,9 4. Subaru Forester 3,3 9. Mercedes SLK 3,6 14. Toyota Corolla 4,0 5. Subaru Legacy 3,3 10. Mazda MX-5 3,8 15. Toyota Avensis 4,2 Przed zakupem 3 7 Tabela 3 Modele najmniej awaryjne w 2005 r. w kategorii samochod�w od 4 do 5 lat ([rednia awaryjno[ w tej kategorii to 11,3%) 1. Toyota Yaris 4,3 5. Porsche Boxter 4,6 11. Toyota Corolla 5,3 2. Mazda Demio 4,4 7. Mercedes SLK 4,7 12. Nissan Almera 6,2 2. Toyota RAV4 4,4 8. Porsche 911 4,9 13. Honda Accord 6,5 4. Toyota Avensis 4,5 8. Subaru Forester 4,9 14. Suzuki Baleno 6,8 5. Mazda MX-5 4,6 10. Subaru Legacy 5,0 15. Mercedes S 6,1 Tabela 4 Modele najmniej awaryjne w 2005 r. w kategorii samochod�w od 6 do 7 lat ([rednia awaryjno[ w tej kategorii to 17%) 1. Toyota Starlet 6,0 6. Toyota Carina 7,5 11. Mazda 323 9,4 2. Porsche Boxter 6,2 7. Subaru Legacy 8,2 12. Mazda MX-5 10,5 3. Toyota RAV4 6,6 8. Toyota Corolla 8,9 13. Mitsubischi Colt 10,9 4. Porsche 911 7,0 9. Nissan Almera 9,0 14. Honda Civic 11,0 5. Mercedes SLK 7,1 10. Mazda 626 9,1 14. Saab 900 11,0 Tabela 5 Modele najmniej awaryjne w 2005 r. w kategorii samochod�w od 8 do 9 lat ([rednia awaryjno[ w tej kategorii to 22,4%) 1. Porsche 911 7,0 6. Suzuki Baleno 13,2 11. Honda Civic 16,6 2. Toyota Starlet 10,8 7. Mazda MX-5 13,8 11. Suzuki Vitara 16,6 3. Toyota Corolla 10,9 8. Mercedes S 14,1 13. Mitsubischi Colt 16,8 4. Subaru Legacy 11,3 9. Mercedes C 14,7 13. Volvo 940/960 16,8 5. Toyota Carina 12,1 10. Mercedes E 15,6 15. Daihatsu Cuore 17,2 Tabela 6 Modele najmniej awaryjne w 2005 r. w kategorii samochod�w od 10 do 11 lat ([rednia awaryjno[ w tej kategorii to 27,7%) 1. Porsche 911 8,0 6. Subaru Legacy 16,0 11. Honda Accord 21,1 2. Mazda MX-5 13,8 7. Toyota Starlet 17,0 11. Volvo 940/960 21,1 3. Mercedes S 15,0 8. Mercedes 190 17,2 13. Mitsubischi Colt 21,2 4. Toyota Carina 15,1 9. Mercedes E 17,4 14. Volvo850 21,8 5. Toyota Corolla 15,3 10. Suzuki Vitara 18,2 15. Mazda 323 22,0 Jak kupi u|ywany samoch�d 38 Tabela 7 Modele najbardziej awaryjne i wybrane inne w 2005 r. w kategorii samochod�w od 2 do 3 lat 110. VWSharan 16,6 103. Nissan Serena 11,5 97. Peugeot 406 10,0 109. Seat Alhambra 15,0 102. Fiat Palio Weekend 11,3 76. Fiat Punto 7,6 108. Chrysler Voyager 14,5 101. Peugeot 106 11,1 73. Opel Astra 7,5 107. Ford Calaxy 13,6 100. Renault Kangoo 10,9 69. Fiat Seicento 7,1 106. Opel Zafira 12,8 99. BMW 3 10,8 45. Skoda Octavia 6,1 105. Opel Frontera 12,1 98. Renault Laguna 10,2 39. VW Polo 5,6 104. Chrysler PT Cruiser 11,6 97. Daewoo Nubira 10,0 34. Skoda Fabia 5,2 Tabela 8 Modele najbardziej awaryjne i wybrane inne w 2005 r. w kategorii samochod�w od 4 do 5 lat 105. Chrysler Voyager 26,0 98. Ford Calaxy 17,9 91. Citroen Saxo 15,7 104. Fiat Palio Weekend 25,4 98. Alfa Romeo 145/146 17,9 88. Fiat Punto 15,3 103. Daewoo Nubira 21,2 96. Nissan Serena 17,5 69. Renault Megane 12,8 102. Seat Alhambra 19,5 95. Renault Twingo 17,3 54. Opel Astra 11,1 101. Skoda Felicia 18,8 94. Opel Omega 17,0 37. Skoda Octavia 9,4 100. VWSharan 18,6 93. Ford Ka 16,3 26. VW Polo 8,4 100. Suzuki Wagon R+ 18,6 92. KiaSephia 16,0 17. YWColf 7,5 Tabela 9 Modele najbardziej awaryjne i wybrane inne w 2005 r. w kategorii samochod�w od 6 do 7 lat 87. Renault Twingo 33,9 80. Citroen Berlingo 23,7 73. VW Passat 21,9 86. Chrysler Voyager 31,3 79. Seat Toledo 23,6 63. Fiat Punto 20,3 85. Renault Clio 27,7 78. Citroen ZX 23,5 45. Opel Astra 16,8 84. Daewoo Nubira 26,4 77. Opel Omega 23,4 38. Skoda Octavia 14,9 83. Fiat Cinquecento 24,8 76. Mazda 121 22,8 37. VWColf 14,6 82. Alfa Romeo 145/146 24,3 75. BMW 3 22,6 26. VWPolo 12,7 81. Skoda Felicia 23,8 74. Reanault Megane 22,2 21. Opel Corsa 11,9 awaryjnym w swojej klasie. W tabelach postanowiBem zamie[ci tak|e wybrane modele (najpopularniejsze w Polsce), kt�re znajduj si pomidzy pierwsz i ostatni pitnastk (modele pod grub lini) - wychodzc Przed zakupem 39 Tabela 10 Modele najbardziej awaryjne i wybrane inne w 2005 r. w kategorii samochod�w od 8 do 9 lat 70. Alfa Romeo 145/146 36,4 63. Renault Clio 30,9 56. Hyundai Accent 27,4 69. Renault Twingo 36,3 62. Renault 19 30,8 53. Fiat Cinquecento 26,6 68. Seat Toledo 35,5 62. Citroen AX 30,8 38. Ford Fiesta 22,7 67. Renault Espace 34,4 60. Fiat Punto 29,4 34. Opel Astra 20,7 66. Chrysler Voyager 32,5 59. BMW 3 28,7 32. VW Golf 20,5 65. Citroen ZX 32,1 58. Renault Laguna 27,6 28. VW Polo 19,6 64. Volvo 440/460 31,9 57. Skoda Felicia 27,5 20. Opel Corsa 18,3 Tabela 11 Modele najbardziej awaryjne i wybrane inne w 2005 r. w kategorii samochod�w od 10 do 11 lat 59. Seat Toledo 40,9 52. Renault 19 34,5 45. Citroen AX 31,1 58. Renault Twingo 38,6 51. Peugeot 205 33,7 39. Opel Astra 29,0 57. Renault Clio 36,9 51. Opel Omega 33,7 38. Ford Fiesta 28,6 56. Citroen ZX 36,2 49. Fiat Uno 33,5 34. Audi 80 27,9 55. Ford Escort 36,0 48. BMW 3 32,8 33. Fiat Cinquecento 27,6 54. Renault Espace 35,9 47. Peugeot 405 31,7 30. VWColf 26,5 53. Volvo 440/460 35,7 46. Ford Scorpio 31,4 25. Opel Corsa 24,8 z zaBo|enia, |e pozycja samochod�w najpopularniejszych bdzie tak samo wa|na dla Czytelnika, jak najmniej i najbardziej awaryjnych. Niestety, ograniczona objto[ ksi|ki uniemo|liwia przedstawienie peBnych list. Raport sporzdzono po przebadaniu 7,5 miliona samo- chod�w, ale nie uwzgldniono wszystkich [wiatowych marek i modeli, bo jest to bardzo trudne, nie uwzgldniono te| wielu modeli je|d|cych po naszych drogach - chocia|by malucha, poloneza, Bady, tico, matiza i innych aut popularnych w naszym kraju. Nie uwzgldnia si ich, samochody te bowiem na niemieckim rynku (a raport jest sporzdzany na jego podstawie) wystpuj sporadycznie albo maj wicej ni| 11 lat, a w takim aucie ma prawo zepsu si wszystko. Zreszt co tu du|o kry - w naszym kraju auto 5- czy 6-letnie jest wBa[ciwie autem prawie nowym, a w krajach o wy|szej stopie |yciowej - ju| starym. To, niestety, nasza szara rzeczywisto[. Nadal nie powiedziaBem Ci - Szanowny Czytelniku - kt�re auto jest najlepsze, ale na podstawie zaprezentowanego raportu wiesz ju|, kt�re 40 Jak kupi u|ywany samoch�d auta s mniej, a kt�re bardziej awaryjne i w zestawieniu z wBasnymi preferencjami oraz potrzebami mo|esz sobie na tak postawione pytanie odpowiedzie samodzielnie. Pamitaj jednak, czego ten raport dotyczy. Mo|e si zdarzy, |e kupisz auto, kt�re zajmuje 1. miejsce jako najmniej awaryjne, a Tw�j ssiad kupi samoch�d z koDca tej listy, ale to Ty pierwszy pojedziesz do warsztatu, bo zdarzy Ci si wypadek. Niemniej jednak wiedza na temat usterek poszukiwanego modelu, a tak|e jego pozycja w rankingu bezawaryjno[ci z pewno[ci bdzie uBatwieniem podczas zakupu - inaczej te| bdziesz m�gB spojrze na to, jak si ksztaBtuj ceny poszukiwanego przez Ciebie modelu i dlaczego. Na koniec wa|na uwaga - to, kt�re u|ywane auto jest najlepsze, zale|y te| od jego stanu (zawsze lepsze jest to, kt�re jest w lepszym stanie technicznym). Przebieg rzeczywisty Celowo u|yBem sformuBowania rzeczywisty, nader bowiem czst technik  remontu" samochodu jest operacja za pomoc wiertarki. I cho ka|demu czBowiekowi wiertarka powinna si kojarzy z czasownikiem wierci, to tym razem jest zupeBnie inaczej. Aamie si plomb (je[li jest), po podBczeniu linki napdu prdko[ciomierza do wiertarki wBcza si wsteczny bieg w wiertarce i auto zaczyna si  odmBadza". Potem Ty - Szanowny Czytelniku, widzisz na gieBdzie zadbane autko, np. poloneza, z Badnymi pokrowcami na siedzeniach, z efektownie wygldajcymi nakBadkami na progi, z czystym silnikiem i og�lnie robice dobre wra|enie. Spogldasz na licznik kilometr�w i okazuje si, |e przebieg jest niewielki, a wic samoch�d jest wart obejrzenia, a mo|e nawet zakupu. Jednak po zdjciu pokrowc�w okazuje si, |e siedzenia s zniszczone i wysiedziane, na siedzeniu kierowcy po lewej stronie wystaje gbka, pod plastikowymi nakBadkami na progach jest rdza, a silnik jest owszem - bByszczcy, umyty i nie wida wyciek�w oleju, ale dlatego, |e razem z olejem wlano preparat uszczelniajcy (na jaki[ czas), a po odkrceniu korka wlewu oleju w pokrywie gBowicy wydobywa si czarny dym. Samoch�d ma wic ju| pewnie przejechanych ze 150 tys. kilometr�w, tymczasem sprzedajcy twierdzi, |e tylko 70 tys. km. Raczej maBo prawdopodobne. Tak jak maBo prawdopodobne jest to, |e przejechanych jest 70 tys. km, a gumowe nakBadki na pedaBach zupeBnie nie s wytarte. W eksploatowanym samochodzie akurat nakBadki na pedaBy musz si [ciera i kiedy przejechanych jest ju| ponad 150 tys. km na pewno s wytarte Przed zakupem 41 tak, |e przynajmniej jedna z nich (zwykle na hamulcu) odsBania ju| blach. Z drugiej strony nikt przed sprzeda| auta nie wymienia takich element�w po to, aby inwestowa w pojazd, kt�ry ma by sprzedany po uczciwej cenie, chyba |e oszukuje i chce sprzeda du|o dro|ej. I tutaj nasuwa mi si uwaga, o kt�rej ju| pisaBem, ale napisz raz jeszcze. Z du| ostro|no[ci ogldaBbym samoch�d, kt�ry ma przyzwoity wygld, ale przebieg mniejszy ni| inne auta z jego rocznika, a sprzedajcy twierdzi, |e: - Samoch�d staB w gara|u, bo nie miaB nim kto jezdzi... - KupiBem go od dziadka, kt�ry jezdziB nim tylko w niedziel do ko[cioBa... itp. Zapamitaj, Szanowny Czytelniku: Licznik kilometr�w jest ostatnim wskaznikiem, na kt�ry powiniene[ patrze, ustalajc przebieg samochodu. ChciaBbym m�c poda tutaj jednoznaczne wskaz�wki, [wiadczce o przebiegu samochodu, ale jest to niezwykle trudne. Zmieniaj si one w zale|no[ci od przebiegu auta, s zale|ne tak|e od stylu jazdy kierowcy i innych czynnik�w (wicej na ten temat przeczytasz w punkcie  Ogldziny samochodu"). ChciaBbym Ci natomiast uczuli na podstawow spraw - mianowicie wedBug mnie w u|ywanym samochodzie nie liczy si przebieg - liczy si stan techniczny. I albo stan techniczny jest dobry, albo zBy. To, jaki przebieg wskazuje licznik kilometr�w, jest uzale|nione od tego, jak bardzo pomysBowy i uczciwy jest sprzedajcy. PisaBem o tym, |e sprzedajcy nader czsto twierdz, jakoby auto zostaBo kupione od dziadka, kt�ry akurat (przypadkiem) maBo jezdziB. Moim zdaniem auto kupuje si po to, aby nim jezdzi, nie aby staBo. Owszem, taka sytuacja jest mo|liwa - s ludzie, tzw. autofile, kt�rzy bardzo dbaj o samochody. Spotyka si ich najcz[ciej w[r�d ludzi starszych wiekiem, tyle |e wedBug statystyk stanowi oni nie wicej ni| 2,5% wszystkich wBa[cicieli samochod�w i najmniej chtnie rozstaj si ze swoimi pojazdami, co w gruncie rzeczy nie powinno dziwi. Powinno natomiast dziwi, |e tak czsto spotyka si na gieBdach samochody od takich wBa[cicieli. Na 100 sprzedajcych o wiele wicej ni| 3 twierdzi, |e autem jezdziB  dziadek, kt�ry bardzo o w�z dbaB". W mojej ocenie auto [rednio przeje|d|a rocznie ok. 15-20 ty[. km. W przypadku samochodu typowo miejskiego mo|e to by nieco mniej, 42 Jak kupi u|ywany samoch�d a je[li samoch�d zalicza si do klasy wy|szej, mo|e to by nieznacznie wicej. Je[li wic kto[ stara si sprzeda 10-letniego poloneza z przebiegiem na liczniku 93 tys. km, to wBa[ciwie wicej ni| pewne, |e przebieg jest nieprawdziwy. Oczywi[cie, mo|e si zdarzy taka sytuacja, ale jak wcze[niej opisaBem, szanse trafienia na taki samoch�d wynosz mniej wicej 1:50. O tym, |e liczniki si  cofa" ju| wiesz - wiesz te|, |e oszukuje si kupujcego za pomoc silnika elektrycznego. Na domiar zBego takiego  odmBodzenia" nie mo|na sprzedajcemu udowodni, bo z reguBy nie pozostawia ono [lad�w. Ale to tylko jedna z metod. Stosuje si te| w tym samym celu o wiele prostsz metod - odBczenie linki. Samoch�d jezdzi, ale przebieg nie jest wskazywany. Jedynym utrudnieniem dla oszusta jest to, |e bdzie jezdziB bez wskazaD prdko[ciomierza. Metoda ta - najbardziej prymitywna - jest dosy czsto stosowana przez amatorskich oszust�w.  Korekcj przebiegu" wykonuje si te| inaczej. Wyjmuje si licznik i dokonuje zmian przy u|yciu ostrego narzdzia, np. wkrtaka ([rubokrta). Licznik kilometr�w to kilka (zwykle 5 do 7) waBeczk�w z cyframi od 0 do 9. Wystarczy zmieni (obr�ci) pierwszy waBeczek i z przebiegu 193 666 km bdziemy mieli przebieg 93 666 km lub te| obr�ci drugi waBeczek i z przebiegu 193 666 km bdziemy mie np. 153 666 km. Proste, prawda? Mo|na te| rozebra caBy zestaw wskaznik�w i waBeczki uBo|y w odpowiedniej kolejno[ci, ale jest to metoda bardziej pracochBonna, wymagajca wikszej precyzji i du|o Batwiej w tym wypadku uszkodzi licznik. A je[li licznik jest elektroniczny?-zapytasz mnie Czytelniku. W koDcu wikszo[ nowoczesnych aut ma liczniki kilometr�w w postaci ciekBo- krystalicznego wy[wietlacza. Pewna grupa samochod�w nie dysponuje |adnym wskaznikiem analogowym, jak np. Toyota Yaris. Producenci samochod�w wprowadzili takie rozwizania po to, aby ukr�ci proceder oszustw, ale je[li my[lisz, Szanowny Czytelniku, |e obecno[ cyfrowego wskaznika kilometr�w gwarantuje, |e wskazanie jest rzeczywiste, to po prostu jeste[ naiwny i to najlepszy dow�d, |e niniejsza publikacja byBa Ci niezbdna! Ot�| w przypadku licznik�w cyfrowych cofnicie licznika wymaga mniej zachodu, mniej czasu i mniej pracy, za to wikszej wiedzy i troch sprztu. Ale i wiedz, i sprzt mo|na zastpi pienidzmi. Koszt cofnicia licznika cyfrowego zamyka si zwykle w kwocie 100-250 zB. Czasem 350 zB. I tyle. PodBcza si odpowiednie urzdzenie, nieco przypominajce komputer przeno[ny tzw. laptop lub jeszcze bardziej palmtop, do odpowied- Przed zakupem 43 niego wtyku w tablicy rozdzielczej lub bezpo[rednio do gniazda diagnostycznego i przeprogramowuje si wskazanie licznika kilometr�w. Czysto, szybko i bez najmniejszych [lad�w. Taka operacja nazywa si najcz[ciej Badnie  korekt przebiegu", a wykonuj j wyspecjalizowani w tej dziedzinie fachowcy, ogBaszajcy si w prasie motoryzacyjnej lub w Internecie, oraz niekt�re warsztaty samochodowe. Czy mo|na si tego ustrzec? Tak - mo|na! Po pierwsze i najwa|niejsze: najpierw Drogi Czytelniku oceD stan auta, a potem popatrz na wskazanie licznika kilometr�w, por�wnaj i pamitaj, o czym pisaBem wcze[niej (15-20 ty[. km rocznie). Po drugie, je[li jest to licznik analogowy, dokBadnie przypatrz si jego szybce oraz jemu samemu - najlepiej w sBoDcu i pod r�|nymi ktami padania [wiatBa. Odciski palc�w na wewntrznej stronie szybki, zabrudzenia, nier�wne uBo|enie wskaz�wki prdko[ciomierza, zarysowania, [lady lutowania [wiadcz o prawdopodobnym podrasowaniu przebiegu, a na pewno o ingerencji w zestaw wskaznik�w, kt�ry w zasadzie nie psuje si i nie powinien podlega |adnym naprawom. Je[li liczniki s cyfrowe, oszustwo wykry jest o wiele trudniej i wpatrywanie si w licznik niczego nie da. Warto wiedzie, |e wskazania licznika kilometr�w s zapisywane w aucie dwojako - w samych licznikach oraz w sterowniku samochodu, tyle |e wskazania sterownika s widoczne dopiero po podBczeniu auta (BMW, Chrysler) do zBcza diagnostycznego, np. w serwisie naprawczym i to tylko wtedy, kiedy  korekta" byBa wykonana nie do koDca fachowo. PrawidBowo wykonana korekta zmienia zapis i w liczniku, i w sterowniku, nie pozostawiajc absolutnie |adnych [lad�w i uniemo|liwiajc udowodnienie oszustwa. Ale nie ma  zbrodni doskonaBej" i masz szans na wykrycie pr�by oszustwa. Bardzo czsto samochody po wizytach w stacjach obsBugi, czy ewentualnie w lepszych warsztatach otrzymuj r�|nego rodzaju karteczki (np. z nazw zastosowanego oleju) czy naklejki - np. na sBupku lub drzwiach od strony sBupka z wpisanym przebiegiem. Je[li przebieg wpisany jest inny ni| wskazuje licznik, sprawa jest jasna. Je[li w mercedesach, skodach lub saabach liczba wskazujca do nastpnego przegldu (konieczno[ci wizyty w ASO) nie pokrywa si z drugim wskaznikiem (przebiegu kilometr�w wBa[nie), sprawa r�wnie| jest niepewna. Podobnie jest je[li wskaz�wka prdko[ciomierza jest uszkodzona, zabrudzona albo nie le|y r�wno - niekt�re samochody wymagaj demonta|u wskaz�wki, aby podBczy si do mikroprocesora. Je[li [wieci si kontrolka  check engine", to i tak nie masz co kupowa tego auta - albo jest co[ nie tak z silnikiem, albo z elektronik samochodu, albo kto[ nieumiejtnie zmieniB wskazanie licznika. My[l wic, |e po tym kuble zimnej wody wiesz ju|, dlaczego wskazanie licznika kilometr�w nie jest wyznacznikiem stanu samochodu. Jak kupi u|ywany samoch�d 44 Dokumenty Ka|de auto ma jakie[ dokumenty. Je[li ich nie ma, s nieczytelne, jest to kserokopia albo to, co jest w dokumentach nie pokrywa si np. z numerami samochodu - nawet nie zastanawiaj si nad kupnem takiego auta (we WBoszech jest wBa[nie ksero, ale to wyjtek). Odradzam r�wnie| kupowanie takiego auta na tzw. cz[ci, je[li bowiem oka|e si, |e kupiBe[ auto kradzione, popeBnisz przestpstwo nieumy[lnego paserstwa, kt�re jest [cigane z urzdu (art. 293 kodeksu karnego RP). Dlaczego dokumenty s a| tak wa|ne, niech wyja[ni Ci przykBad i to przykBad najlepszy, bo autentyczny. Pan StanisBaw kupowaB na gieBdzie samoch�d - wziB 10 tys. zBotych kredytu konsumpcyjnego z banku i postanowiB je przeznaczy na zakup dobrego auta. SprzedaB swojego kilkunastoletniego wysBu|onego Fiata 126p i przemy[laB caB spraw. M�gB wybra kilkunastoletniego Golfa II generacji albo Poloneza Caro Plus lub Atu Plus. ZdecydowaB, |e kupi Golfa, bo cho auto jest starsze, to ze wzgldu na jego walory u|ytkowe i mniejszy silnik (postanowiB szuka silnika 1,3) bdzie dla niego bardziej odpowiednie. Auto zamierzaB u|ywa do dojazd�w do pracy i jako auto rodzinne dla jego trzyosobowej rodziny. Na gieBdzie znalazB idealny egzemplarz, piciodrzwiowy w bardzo dobrym stanie technicznym i za atrakcyjn cen. Wyja[nienia sprzedajcego, kt�ry sprawiaB wra|enie uczciwego czBowieka, go przekonaBy - sprzedajcy chciaB si pozby auta, bo zamierzaB wyjecha na rok do pracy w Holandii. TwierdziB, |e jak zarobi, to kupi sobie o wiele lepsze, a przez rok nieu|ywany samoch�d straci na warto[ci i nie bdzie miaB go kto pilnowa. To przekonaBo pana StanisBawa. Po kr�tkich ogldzinach i jezdzie pr�bnej okazaBo si, |e samoch�d jest wart swojej ceny. Pan StanisBaw nie zadawaB wicej pytaD i zdecydowaB si. Kontrahenci si wzajemnie wylegitymowali, podpisali umow i transakcja zostaBa sfinalizowana. Pan StanisBaw staB si dumnym posiadaczem Golfa. W kilka dni p�zniej, zanim jeszcze zd|yB auto przerejestrowa na siebie - przekroczyB prdko[ w terenie zabudowanym. Jakie| byBo zdziwienie pana StanisBawa, kiedy zamiast kwoty mandatu usByszaB od policjanta:  Czy wie Pan o tym, |e kupiB Pan kradzione auto?". ByB jeszcze bardziej zdziwiony, kiedy okazaBo si, |e sprzedajcy posBu|yB si nie tylko kradzionym samochodem, ale te| faBszywymi dokumentami i auta, i swoimi. Pienidze przepadBy, a kredyt w banku trzeba byBo spBaci... Ta historia - Szanowny Czytelniku - niech przestrze|e Ci i u[wiadomi, |e najwa|niejsz czynno[ci podejmowan przez kupujcego powinno by sprawdzenie, czy dane auto nie jest kradzione. I nie Przed zakupem 45 wystarczy zadzwoni na Policj oraz poda numery rejestracyjne auta lub sprawdzi je w rejestrze pojazd�w skradzionych. Owszem tak, ale dopiero po tym, jak sprawdzisz, czy zapisy w dokumentach zgadzaj si ze stanem rzeczywistym w samochodzie. Szczeg�ln uwag musisz zwr�ci przy tym tak|e na to, czy przypadkiem numery indentyfikacyjne nadwozia nie byBy  modyfikowane" do dokument�w, czyli po prostu przebijane. Ich identyfikacja nie mo|e budzi najmniejszych wtpliwo[ci i musz by czytelne w stu procentach. Je[li masz jakiekolwiek podejrzenia, uciekaj od takiego auta, najgorsz bowiem rzecz, jak m�gBby[ uczyni, jest kupno auta, kt�re ma  gorce klamki", czyli jest kradzione. Ju| lepiej kupi auto wyeksploatowane albo po wypadku ni| kradzione. Nie dosy, |e stracisz swoje pienidze, to narazisz si na sankcje karne z oskar|eniem o paserstwo wBcznie, kt�re jest tak samo surowo karane, jak kradzie|. Warto wic przypomnie o najwa|niejszym dokumencie samochodu w Polsce - dowodzie rejestracyjnym (patrz wklejka barwna). W zasadzie wszystkie zapisy dla Czytelnika powinny by jasne - w tym przypadku jest to leciwy, bo a| 15-letni FSO 1500, bardziej znany jako  du|y fiat",  kant" albo  kanciak", a rozpoznawany r�wnie| jako Fiat 125p. Celowo wybraBem dow�d rejestracyjny swojego samochodu, s bowiem w nim adnotacje, kt�rych brak mo|e przysporzy przyszBemu wBa[cicielowi wielu kBopot�w. Chodzi o zapis P.3. Je[li przyjrzysz si Szanowny Czytelniku zdjciu, z pewno[ci zauwa|ysz, |e w tej wBa[nie rubryce znajduje si zapis, i| moje auto ma instalacj LPC oraz hak holowniczy. Gdyby si zdarzyBo, |e auto, kt�re kupujesz, ma jeden lub oba te elementy, a w dowodzie nie ma odpowiednich adnotacji, w�wczas aktualny wBa[ciciel (czyli sprzedajcy) powinien zgBosi si do organu wydajcego7 i uzupeBni odpowiedni adnotacj w dowodzie rejestracyjnym samochodu. Jednym zdaniem - je[li auto ma LPC, a wpisu nie ma - instalacja taka jest nielegalna. W dowodzie rejestracyjnym znajdziesz wiele informacji na temat kupowanego samochodu, dlatego sprawdzanie dokument�w powinno podlega tak samo szczeg�Bowemu badaniu, jak sprawdzanie pojazdu. Znajdziesz na przykBad informacje na temat innego wa|nego dokumentu samochodu - karty pojazdu. Warto wiedzie, czy musisz |da od sprzedajcego przedstawienia karty pojazdu - wydawana byBa dopiero od poBowy 1999 roku, wic starsze pojazdy jej nie maj. 7 Mo|e to by np. WydziaB Komunikacji Urzdu Miasta i Gminy, Powiatowy Urzd Komunikacji. 46 Jak kupi u|ywany samoch�d Dokumenty nale|y oglda bardzo wnikliwie Wz�r karty pojazdu (patrz wklejka barwna) zostaB okre[lony w roz- porzdzeniu ministra transportu i gospodarki morskiej z 21 czerwca 1999 r. w sprawie warunk�w i trybu wydawania kart pojazd�w, wzoru karty pojazdu i jej opisu. Lektura tej karty dostarczy amatorowi u|ywanych aut wielu cennych informacji o historii samochodu. Warto dokBadnie przyjrze si dokumentom pojazdu, aby unikn kBopot�w i straty czasu. Je|eli w dokumentach figuruje wsp�BwBa[ciciel, musisz wiedzie, |e bez jego zgody nie mo|na sprzeda pojazdu. Warto tak|e por�wna, czy to, co kryje dow�d rejestracyjny i pozostaBe dokumenty odpowiada temu, co w rzeczywisto[ci oferuje sprzedajcy. Ju| sama niezgodno[ pojemno[ci silnika (w samochodzie jest 1,6 I, a w dowodzie 1,4 I) z pewno[ci sugeruje dwie mo|liwo[ci: albo auto ma faBszywe dokumenty, albo dokumenty s autentyczne, ale samoch�d inny. Nowe dowody rejestracyjne, pozbawione wielu cennych dla kupujcego informacji, maj by trudniejsze do podrobienia. Przed zakupem 47 Kupowanie w komisie jest dobrym wyj[ciem o tyle, |e mo|esz dokona zakupu na raty, a czsto w rozliczeniu odda sw�j  stary" samoch�d. Kiedy kupujesz auto z komisu otrzymasz nastpujce dokumenty: - umow wstawienia w komis, zawart pomidzy poprzednim wBa[cicielem a komisem, - faktur komisow lub umow kupna-sprzeda|y, kart pojazdu (je[li j wydano) oraz dow�d rejestracyjny i tablice rejestracyjne. Przy okazji mo|esz spotka si z tzw. pojciem mikkiego dowodu rejestracyjnego. Dokument ten jest tymczasowym dowodem rejestracyjnym, wydawanym na okres do 30 dni, w celu umo|liwienia korzystania z samochodu w czasie od zgBoszenia do rejestracji przez nowego nabywc do wystawienia wBa[ciwego dowodu rejestracyjnego przez organ wydajcy. Samoch�d kupiony za granic musi mie odpowiednie dokumenty, wBa[ciwe dla danego kraju, wcze[niej wic dowiedz si, jakie dokumenty obowizuj w poszczeg�lnych krajach. Je[li s to np. Niemcy, najwa|niejszym dokumentem jest odpowiednik naszej karty pojazdu - Fah-rzeugbrief (patrz wklejka barwna), znany potocznie jako  brief". Je[li dokument ten jest przecity, to znaczy, |e pojazd zostaB wyrejestrowany. Je[li sprzedajcy ma rachunki na naprawy, ksi|k napraw lub inne dokumenty dodatkowe do samochodu, to bardzo dobrze dla Ciebie jako kupujcego, wiesz bowiem wicej i o samochodzie, i o samym sprzedajcym. Przy zakupie musisz za|da od sprzedajcego dokument�w dotyczcych instalacji LPG, je[li jest zamontowana - je[li ich nie ma, auto nie  przejdzie" przegldu. Generalnie im wicej dokument�w otrzymasz wraz z autem od sprzedajcego, tym auto jest  pewniejsze", bo na podstawie wBa[nie tych wszystkich  papierk�w" mo|na okre[li jego dokBadn histori, nawet z przybli|onym oryginalnym przebiegiem. Sprzedajcy nie powinien mie najmniejszych opor�w przed przekazaniem Tobie - Czytelniku, jako kupujcemu, wszystkich dokument�w. Je[li nie ma nic do ukrycia, to wBa[nie jemu powinno zale|e na udokumentowaniu swojej wiarygodno[ci i przez to uBatwieniu sobie sprzeda|y auta. Kiedy ja bd sprzedawaB swoje auto - kupujcemu przeka| nawet rachunki za wymian sprzgBa. Bd miaB dow�d na to, |e rzeczywi[cie zostaBo wymienione i nie bdzie to tym samym, co ustne zapewnienie. Je[li sprzedajcy twierdzi, |e auto jest bezwypadkowe, popro[, aby stosowny zapis umie[ciB w umowie kupna-sprzeda|y. Je[li auto miaBo stBuczk lub kolizj, niech sprzedajcy wpisze, co byBo naprawiane. Je[li byBo  bite", sprzedajcy powinien Ci przekaza dokumentacj ubez- 48 Jak kupi u|ywany samoch�d pieczeniow wykonanych napraw. Nie bd mu ju| potrzebne, a Tobie mog du|o powiedzie. Przy okazji dokument�w warto poruszy spraw umowy kupna-sprzeda|y. Do ksi|ki doBczyBem umowy, kt�re mo|esz wykorzysta jako wzory, ale chciaBbym Ci przestrzec. Musisz przeczyta umow bardzo dokBadnie - zwBaszcza gdy korzystasz z formularza przedstawionego przez sprzedajcego - i musisz by [wiadomy, |e pewne zapisy umowy s dla Ciebie - jako kupujcego - bardzo niekorzystne. Od tre[ci tego, co podpiszesz bdzie zale|aBo to, czego bdziesz m�gB |da w przypadku, gdyby zakup okazaB si z jakich[ przyczyn wadliwy. Je[li zgodzisz si na zapis typu  Stan techniczny przedmiotu umowy jest kupujcemu znany i o[wiadcza on, |e nie bdzie ro[ciB z tego tytuBu zastrze|eD", to zamkniesz sobie wBa[ciwie drog do jakichkolwiek mo|liwo[ci zado[uczynienia, je[li auto bdzie miaBo wady ukryte i [wiadomie przemilczane przez sprzedajcego. W dobrze skonstruowanej umowie powinno by zawarte wszystko, co decyduje o tym, |e j zawarBe[ (np. bezwypadkowo[ auta, naprawy). Wa|ne jest tak|e, aby zawrze klauzul, |e  w sprawach nieuregulowanych niniejsz umow bd miaBy zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego", bo w ten spos�b bdziesz miaB podstaw prawn do reklamacji8. Podpisanie umowy nie jest formalno[ci. Je[li tak uwa|asz, to bardzo lekkomy[lnie traktujesz swoje pienidze, Drogi Czytelniku. Przed zakupieniem auta - zwBaszcza je[li jest to auto z obszaru Unii Europejskiej - warto sprawdzi, czy nie figuruje ono jako utracone w Europejskim Rejestrze Pojazd�w (erp@erp.pl, tel/fax: 061/8685017). Warto sprawdzi tak|e w rejestrze zastaw�w Departamentu CORS i Informatyzacji Resortu Ministerstwa Sprawiedliwo[ci, czy pojazd nie stanowi zastawu (http://www.cors.gov.pl/). Art. 558 � 2 oraz art. 564 kc. Zakup w kraju 49 Zakup w kraju Emocje PrzeczytaBe[ ju| spory kawaBek tekstu, ufam wic, |e wiesz, jak kupowa - pozostaje jeszcze tylko kilka drobnych uwag. Drobnych, niemniej jednak bardzo wa|nych - bez zastosowania si do nich caBa dotychczas nabyta wiedza mo|e si okaza bezu|yteczna. Oto jedna z takich rad: Nigdy nie pozw�l doj[ do gBosu emocjom. Czsto bowiem auto kupuje si dlatego, |e zdaje si ono by niebywaB okazj, kt�r kto[ mo|e nam sprztn sprzed nosa. Jest to powa|ne niebezpieczeDstwo zakupu samochodu w my[l zwizku frazeologicznego - kot w worku. Zwykle tam, gdzie do gBosu dochodz emocje - niewa|ne jakie - koDczy si racjonalne my[lenie. Mo|esz si ze mn nie zgadza, ale doskonale wiesz o tym, |e np. w chwili wzburzenia ludzie dokonuj czyn�w, kt�rych w tzw. normalnych warunkach nigdy by nie dokonali - i zwykle p�zniej tego |aBuj. Tak samo jest, kiedy kupuje si samoch�d, bo np. - MiaB taki Badny kolor. - Na gieBdzie si do mnie u[miechaB. - Tak piknie pachniaB i bByszczaB si w sBoDcu. - To byB okazyjny zakup. S to autentyczne wypowiedzi os�b, kt�re kupiBy samoch�d pod wpBywem emocji. Niestety, wkr�tce po zakupie okazaBo si, |e owszem, samoch�d jest Badny, ale co z tego, skoro stoi caBy czas, bo np. miaB wypalon uszczelk gBowicy albo licznik cofnity o 50 tys. km. Zapamitaj, |e nie mo|esz te| okazywa emocji! Naturalne jest, |e kiedy szukasz auta i znajdujesz je, po wstpnych ogldzinach czy te| ju| po caBkiem powa|nych (Bcznie z jazd pr�bn) zaczynasz odczuwa podniecenie, mo|liwe bowiem, |e za kilka chwil bdziesz mie swoje  nowe", upragnione auto. jest to zupeBnie normalne i nie unikniesz tego, jednak jest to sytuacja niebezpieczna. Sprzedajcy, je[li jest bystry, dokBadnie Ci obserwuje. Je[li dostrze|e Twoje podniecenie, na pewno nie bdzie skBonny do negocjacji ceny. Je[li jest nieuczciwy i dziaBa wsp�lnie z kim[, mo|e da znak  obcym" doradcom, kt�rzy sprawi, |e szybciej podejmiesz decyzj o zakupie. Jak kupi u|ywany samoch�d 50 Znacznie lepiej jest ukry emocje za twarz pokerzysty i krzywi si na byle jak - choby niedu| i nieistotn - usterk. Aatwiej Ci bdzie targowa si, a i sprzedajcy bdzie bardziej skBonny p�j[ na kompromis, kiedy bdziesz udawaB niezdecydowanego. Podsumowujc, pamitaj - emocje s najgorszym doradc. Musisz sobie z tego zdawa spraw, chyba |e ... sta Ci na wyrzucanie pienidzy w bBoto. Miejsce Z pewno[ci zdecydowanie najgorszym miejscem na zakup samochodu jest gieBda, o czym ju| powiniene[ wiedzie, jak r�wnie| zna tego przyczyny. Nie znaczy to jednak, |e na gieBdzie nie nale|y kupowa - niemniej jest to takie miejsce, gdzie ryzyko zakupu teoretycznie jest najwy|sze. O wiele lepiej jest kupowa samoch�d w komisie - czsto bowiem komis oferuje zakupy na raty albo gwarancj, ale trzeba by [wiadomym, |e odbywa si to kosztem ceny, kt�ra prawdopodobnie bdzie wy|sza, nie bdzie podlega jakimkolwiek negocjacjom i po prostu bdzie maksymalna w stosunku do stanu samochodu. W koDcu wBa[ciciel komisu to zawodowy handlarz - troch inny ni| ten na gieBdzie, ale jednak handlarz. Dobrym rozwizaniem wedBug mnie jest dokonywanie zakupu z ogBoszenia. Nie masz pewno[ci, Szanowny Czytelniku, |e ogBoszenia nie daB zawodowy handlarz, ale mo|esz to sprawdzi (wiesz ju| jak), a masz o wiele wiksz szans trafi na samoch�d od pierwszego wBa[ciciela. Kiedy kupujesz u sprzedajcego w domu, masz mo|liwo[ sprawdzenia, czy przypadkiem nie ma on w gara|u warsztatu naprawczego albo gorzej -  picerskiego". Mo|na tak|e kupowa auto, kt�re ma ogBoszenie naklejone na szybie z ofert sprzeda|y - skoro bowiem auto jezdzi, jest prawdopodobnie w niezBym stanie. Gorzej je[li kartka wisi na szybie, a auto dBugo stoi na ulicy w tym samym miejscu. A teraz o troch innym ujciu tytuBu tego podrozdziaBu - miejsce. Najgorszym miejscem na zakup jest gara| albo hala bez [wiatBa dziennego. Kupujc auto - nawet je[li jest du|y mr�z - powiniene[ je oglda zawsze w [wietle dziennym na otwartej przestrzeni, zwBaszcza gdy patrzysz na lakier, nie masz bowiem najmniejszych szans dostrzec w sztucznym o[wietleniu subtelnej r�|nicy odcieni lakieru na pomalowanych elementach. Zakup w kraju 51 Doradcy Najgorsze, co mo|esz zrobi, to pr�bowa kupi auto sam, zwBaszcza je[li zakupu zamierzasz dokona na gieBdzie. Dlatego bdziesz potrzebowaB pomocy osoby lub os�b towarzyszcych - innymi sBowy potrzebujesz doradcy. Najlepiej kompetentnego. Pamitaj: Nie kupuj samochodu sam! 0 doradcach, kt�rzy dziaBaj wsp�lnie z zawodowym handlarzem, ju| pisaBem, teraz kilka sB�w na temat Twojego doradcy. Nie wstydz si - nawet kr�lowie i gBowy paDstw korzystaj z pomocy doradc�w. Je[li odpowiednio dobierzesz doradc, prawdopodobnie kupicie samoch�d dobrze. Jak dobra dobrego doradc? Najlepiej je[li bdzie to brat, szwagier czy zaufany kolega albo przyjaciel, ale tylko wtedy, kiedy zna si na samochodach. Ameryki nie odkryj piszc, |e najlepszym doradc jest mechanik albo jeszcze lepiej -zawodowy sprzedawca mechanik. Je[li jest ich dw�ch - jeszcze lepiej. On lub oni na pewno nie nam�wi Ci na zakup samochodu niepewnego i nie ponios ich emocje - nie kupuj auta dla siebie, lecz dla Ciebie - nie bd si wic  napala" jak Ty. Lepiej nawet zapBaci doradcy pewn kwot, ni| samotnie kupi zBom. Czsto na gieBdach znajduj si ludzie, kt�rzy oferuj swoje usBugi doradcze, ale wybacz, nie ufam im - nigdy nie masz pewno[ci, |e znaj si na rzeczy, a mog by jedynie zwykBymi oszustami, nacigaczami. Je[li taki czBowiek legitymuje si np. dyplomem rzeczoznawcy PZM, jest ju| znacznie lepiej i usBugi takiego czBowieka mo|na spokojnie przyj. Tylko jest jeszcze jedna sprawa - dyplom a praktyka. Dlatego moim zdaniem nim zdecydujesz si na kupno auta, znajdz znajomego, zaufanego mechanika z praktyk, kt�ry bdzie Twoj polis ubezpieczeniow - sBuchaj go, na pewno wie wicej o samochodach ni| Ty. Je[li korzystasz z usBug doradcy - miej do niego stuprocentowe zaufanie, lecz ostateczn decyzj podejmuj Ty - bo to Ty pBacisz. Tw�j doradca nie mo|e zna si ze sprzedajcym, bo obaj Ci oszukaj. Doradc nie mo|e te| by czBowiek, kt�ry  zna si na samochodach, bo miaB ich ju| kilka" - to nie [wiadczy o niczym! Cena A propos ceny nie bd pisaB wiele. Pamitaj, |e maBo jest czynnik�w, kt�re usprawiedliwiaj cen wy|sz ni| [rednia cena rocznikowa modelu, 52 Jak kupi u|ywany samoch�d natomiast jest wiele element�w, kt�re powinny by argumentami do negocjacji ceny. Nawet fakt, |e zbli|a si przegld lub |e opony s do wymiany. W celach por�wnawczych mo|na wykorzysta tabele warto[ci rynkowych samochod�w u|ywanych, podawane w prasie i specjalistycznych informatorach, np. INFO-EKSPERT lub EUROTAX. Kupujc samoch�d musisz my[le ju| o jego odsprzeda|y. Nie my[l nigdy, |e kupujesz samoch�d na lata - kupujesz, aby go u|ywa i sprzeda. Kupno auta, kt�re bdzie trzeba odsprzeda z trudno[ci i po wielu pr�bach, to po prostu bBd. Je[li kupujesz mocno zu|yty samoch�d poni|ej ceny gieBdowej, to albo kupujesz auto, kt�re ma by dawc cz[ci, albo s to  zwBoki", do kt�rych bdziesz dokBadaB jak do skarbonki. Skarbonk jednak rozbijesz i bdziesz miaB pienidze, a dokBadanie do auta to wrzucanie pienidzy do studni bez dna. Rozmowa ze sprzedajcym Jest to niezwykle wa|ny element przy zakupie samochodu. Rozmowa ze sprzedajcym powinna Ci pom�c w ustaleniu kilku rzeczy: po pierwsze i najwa|niejsze - czy sprzedajcy jest handlarzem, czy nie, po drugie - czy m�wi prawd i po trzecie - czy potrafi w czasie tej rozmowy spokojnie i bez jakiegokolwiek namysBu odpowiedzie na wszystkie Twoje pytania. Zwracaj uwag na gesty sprzedajcego i jego oczy. Powinna Ci zaniepokoi nadmierna gadatliwo[ sprzedajcego, ale tak|e jego dziwna maBom�wno[, przy czym pamitaj, |e natury ludzkie s bardzo r�|ne - jedni m�wi du|o, bo tacy po prostu s, a inni bo maj co[ na sumieniu. Zapewne przeczytaBe[ ju| moje zalecenia na temat emocji, a wic mo|esz przej[ do negocjacji ceny. Nie powiniene[ tego zlekcewa|y, bo bardzo czsto jest tak, |e sprzedajcy chce uzyska okre[lon kwot, np. 15 tysicy, wic na pocztek |da kwoty nieco wy|szej, np. 16 500 zB. Zawsze powiniene[ si targowa. Sprzedajcy wie, |e generalnie wszyscy klienci si targuj, dlatego |da wy|szej kwoty, aby mie z czego  zej[". Wtedy wyglda na to, |e on ustpuje, cho w rzeczywisto[ci jest to jego strategia, obliczona na konkretn cen. Kupujcy ma natomiast wra|enie, |e  zbiB" nieco cen Zakup w kraju 53 i jest zadowolony. Musisz si targowa, a| wyczujesz w gBosie sprzeda| jcego t subteln nut, kt�ra powie Ci, |e jest to prawdziwa cena tego samochodu u tego sprzedajcego. Wiem, |e nie jest to Batwe, dlatego te| polecam na pocztek kilka wypad�w na gieBd i targowanie si dla samego tylko zdobycia do[wiadczenia, przy okazji za[ zorientujesz si w ofercie i cenniku. Je[li nie bdziesz si targowaB- najprawdopodobniej kupisz samoch�d za cen wy|sz od tej, kt�r spodziewaB si uzyska sprzedajcy. Jednym sBowem - stracisz co najmniej kilkaset zBotych. W trakcie targowania si pod |adnym pozorem nie okazuj, |e jeste[ zdecydowany kupi ten samoch�d. Je[li poka|esz sprzedajcemu, |e zale|y Ci na tym samochodzie, to tak jakby[ podczas gry w pokera odsBoniB przeciwnikom wszystkie Twoje karty, a potem pr�bowaB si licytowa. Je[li to zrobisz - Twoje negocjacje cenowe s skazane na pora|k od razu - sprzedajcy nie zejdzie z ceny i sprzeda  jeleniowi" (Tobie) samoch�d po cenie wy|szej ni| zamierzaB. Najlepsz strategi, jak mog Ci zaproponowa i poleci, jest caBy czas, do samego koDca udawanie mocno niezadowolonego ze stanu auta oraz jeszcze bardziej niezdecydowanego. Nie mo|esz przy tym oferowa cen absurdalnie niskich, bo sprzedajcy przestanie Ci traktowa powa|nie - prawdopodobnie jest czsto nagabywany przez ludzi oferujcych mu dziwne kwoty. I jeszcze jedna uwaga dotyczca zakupu tylko na gieBdzie: pamitaj, |e im bli|ej koDca gieBdy, tym negocjacje cenowe s Batwiejsze, a i sprzedajcy jest o wiele bardziej elastyczny. Najlepiej jest negocjowa cen (co nie znaczy kupowa) u os�b, kt�re chc koniecznie wBa[nie tego dnia samoch�d sprzeda albo kt�re znaczco zawy|yBy cen, taka ju| bowiem jest natura ludzka, |e kiedy sprzedajcy usByszy kilka niepochlebnych opinii na temat ceny, kt�r wystawiB-wcze[niej czy p�zniej  pknie". Nie mo|esz zrezygnowa z targowania si - kupno samochodu to nie koniec wydatk�w, bd nastpne. Lepiej wic zaoszczdzi te kilkaset zBotych, kt�re potem i tak wydasz na rejestracj, przegld, napraw drobnych usterek itd. Jazda pr�bna Jednym z wa|niejszych element�w skBadowych procesu zakupu samochodu jest jazda pr�bna. Wykonanie takiej jazdy jest konieczne w przypadku zakupu ka|dego u|ywanego samochodu. Nie powiniene[, Szanowny Czytelniku, odbywa jazdy pr�bnej jako pasa|er, poniewa| sprzedajcy najprawdopodobniej doskonale zna 54 Jak kupi u|ywany samoch�d niedomagania lub wady swojego auta, wic bdzie jechaB tak, aby za wszelk cen je ukry. Je[li sprzedajcy nie chce si zgodzi na jazd pr�bn (obojtnie dlaczego) - po prostu radz Ci zrezygnowa z zakupu. Sprzedajcy nie majcy nic do ukrycia nie powinien mie nic przeciwko sprawdzeniu samochodu w rzeczywisto[ci, czyli w drodze. Jazda pr�bna nie musi by dBuga, w zupeBno[ci wystarczy kilka kilometr�w, aby stwierdzi wikszo[ usterek. Na jazd pr�bn wybierz taki odcinek drogi, aby ruch byB mo|liwie najmniejszy - bdziesz si m�gB skupi na obserwacji samochodu, ale jednocze[nie na tyle urozmaicony, aby mo|na byBo rozpdzi auto do prdko[ci 70 - 90 km/h. Dobrze by byBo, gdyby na drodze wystpowaBy zakrty i Buki oraz zr�|nicowana nawierzchnia, np. kostka brukowa lub kocie Bby. Prawda jest jednak taka, |e przy prdko[ci 130 km/h9 najprawdopodobniej wszystkie usterki zawieszenia i ukBadu hamulcowego dadz o sobie zna. Je[li auto jest w dobrym stanie, powinno utrzymywa kierunek jazdy na prostej i r�wnej nawierzchni nawet po puszczeniu kierownicy (na chwil), a tak|e przy hamowaniu. Je[li auto jest wyposa|one w ABS (elektroniczny ukBad zapobiegajcy blokowaniu k�B przy gwaBtownym hamowaniu), musisz sprawdzi jego dziaBanie. Naci[nij hamulec do koDca - powiniene[ czu, jak  puszcza" przy blokowaniu si koBa. Samo uruchomienie silnika powinno by poprzedzone ocen wskazaD urzdzeD kontrolnych na tablicy rozdzielczej, ze szczeg�ln obserwacj kontrolek prawidBowo[ci smarowania silnika,  check engine" i pozostaBych. Warto sprawdzi, czy kontrolki poduszek powietrznych (tzw. airbag�w) za[wiec si, by po kilku sekundach zgasn. Je[li tak nie jest, to mog by uszkodzone. Podczas rozruchu silnika nale|y zwr�ci uwag na dziaBanie rozrusznika i akumulatora oraz na odgBosy pBynce z silnika. Ucho powinno by wyczulone na wszelkiego rodzaju stuki - szczeg�lnie o metalicznym pogBosie. Rozrusznik nie powinien by  leniwy", bo bdzie to [wiadczyBo albo o konieczno[ci wymiany zu|ytego akumulatora, albo - co gorzej -samego rozrusznika. Silnik powinien  zaskoczy" od razu, ewentualnie po kilku obrotach waBu korbowego. Je[li umawiasz si na wizyt u sprzedajcego w domu - przyjdz za wcze[nie z peBn premedytacj (a najlepiej rano), czstym bowiem zabiegiem nieuczciwych sprzedawc�w jest wcze[niejsze uruchomienie silnika, aby nie byBo kBopot�w, kt�re potem mogByby wzbudzi Twoj czujno[. Na szcz[cie oszustwo nie jest trudne do wykrycia, wystarczy przekrci kluczyk i obserwowa wskaznik temperatury cieczy chBodzcej - je[li si podnosi, to dow�d, |e silnik nie byB zimny, zreszt po podniesieniu pokrywy ocenisz to jeszcze pro[ciej. 9 Przypominam o obowizujcych kierowc�w ograniczeniach prdko[ci. Zakup w kraju 55 Warto wyBczy i uruchomi rozgrzany silnik. Je[li jest zu|yty - znacznie trudniej go uruchomi ni| jednostk w dobrym stanie. Test jazdy powinno rozpocz rozpdzenie samochodu do prdko[ci ok. 45-60 km/h. Po wBczeniu biegu bezpo[redniego silnik powinien si  dusi", ale je[li jest w dobrym stanie, samoch�d powinien powoli si rozpdza. Je[li natomiast przez dBu|szy czas sBycha w silniku metaliczne stuki, to albo ma miejsce spalanie stukowe, kt�re niszczy silnik, albo wystpuje powa|ny problem innego typu. Podczas tego testu powiniene[ sprawdzi, jak pracuje sprzgBo i jak wchodz biegi - nawet kiedy nie bardzo bdziesz miaB takie mo|liwo[ci, powiniene[ sprawdzi wszystkie biegi Bcznie z bezpo[rednim (4., 5. lub 6.) oraz wsteczny. Samoch�d ze skrzynk automatyczn powiniene[ tak rozpdzi, aby wBczyB si bieg bezpo[redni. SprzgBo powinno pracowa lekko i same biegi r�wnie| powinny wchodzi bez u|ycia siBy. Mog wchodzi nieco trudniej kiedy jest zimno, ale je[li musisz si mocno skoncentrowa, aby je wrzuci - zwBaszcza  jedynk" - daj sobie spok�j z takim autem. Podczas jazdy obejmij rk gaBk dzwigni zmiany bieg�w i potrzymaj j chwil - je[li dr|y Bo|ysko skrzynki bieg�w, mo|e wystpowa jaka[ usterka. Ponadto musisz sprawdzi hamulce i ukBad kierowniczy, co najBatwiej zrobi wybierajc wyboisty odcinek drogi (czyli wBa[ciwie ka|d typow, polsk szos) pod ktem nadmiernych luz�w. Podczas testu trzeba uwa|nie obserwowa wskazania przyrzd�w - a zwBaszcza kontrolk ci[nienia oleju. Podczas jazdy nie powinna si [wieci, w przeciwnym razie konieczna jest naprawa silnika. Niestety, aby Ci oszuka sprzedajcy mo|e j odBczy. Pamitaj jednak, |e prawie we wszystkich samochodach kontrolka ta powinna si [wieci w chwili uruchamiania silnika. Je[li cigle [wieci lampka Badowania akumulatora, to uszkodzona jest prdnica (alternator). Powiniene[ te| rozpdzi samoch�d i obserwowa wskaznik temperatury cieczy chBodzcej - je[li silnik nadmiernie si grzeje, mo|e by uszkodzony ukBad chBodzenia, gBowica albo jej uszczelka. Niepokojce powinny by wszelkie stuki o metalicznym pogBosie, dochodzce z jednostki napdowej, trudno[ci w uruchomieniu silnika, stuki z zawieszenia, [ciganie podczas hamowania itd. Na koniec jazdy pr�bnej proponowaBbym jeszcze zacign hamulec rczny (przy okazji sprawdzisz, czy dziaBa - wa|ne zwBaszcza w polonezach), wBczy pierwszy bieg i stopniowo wyBcza sprzgBo - je[li silnik nie zga[nie, sprzgBo jest nadmiernie zu|yte. WBa[ciwie wedBug mnie powiniene[ odby jazd pr�bn jako pierwszy element ogldzin samochodu, a dopiero po jej zakoDczeniu spokojnie, krok po kroku oglda samoch�d. Jak kupi u|ywany samoch�d 56 Nie mo|na  dobrze" kupi samochodu bez jazdy pr�bnej. Taka jest nieubBagana prawda i koniec. Je[li podejmujesz si jazdy pr�bnej, dobrze byBoby |eby[ ju| kiedy[ jezdziB - choby niewiele - kupowanym modelem samochodu. Bdzie Ci Batwiej oceni jego stan, bo bdziesz mie, Szanowny Czytelniku, punkt odniesienia. Ogldziny samochodu Najdro|szym elementem samochodu jest nadwozie, zwane czasami karoseri. Naprawa wBa[nie tego elementu jest zdecydowanie najkosztowniejsza, a czasem si po prostu nie opBaca. Korozja w naszym kraju jest naturalnym zjawiskiem - zwa|ywszy na klimat. Najcz[ciej wystpuje (i najszybciej) na tych elementach nadwozia i podwozia, kt�re najcz[ciej maj kontakt z wod. Bardzo niebezpieczna dla trwaBo[ci (szczeg�lnie podwozia) jest tak|e s�l, powszechnie stosowana przez corocznie zaskakiwanych zim drogowc�w. Nie licz na to, |e niemieckie auta, nawet w caBo[ci ocynkowane, nie rdzewiej - to nieprawda, nie rdzewiej jedynie auta aluminiowe i to tylko je[li s bezwypadkowe... Dlatego te| musisz, Szanowny Czytelniku, uwa|nie obejrze stan blach nadwozia, co w praktyce oznacza ogldziny lakieru. Pamitaj, aby czynno[ t wykonywa nie w gara|u, ale na otwartej przestrzeni - i na Boga - w dzieD! Na samoch�d patrz z r�|nych odlegBo[ci. Popro[ te|, by sprzedajcy ustawiB go, je[li to mo|liwe, na poziomej powierzchni. BBdem s ogldziny na czstych w Polsce zjazdach do gara|u. W ten spos�b dobrze ocenisz tylko stan hamulca rcznego i to nie ze stuprocentow pewno[ci. Patrzc musisz zwr�ci uwag na sylwetk auta pod wzgldem jakichkolwiek asymetryczno[ci. Lakier (poza niekt�rymi lakierami metalizowanymi) nie powinien mie r�|nych odcieni, nawet je[li patrzysz pod sBoDce. Je[li np. na masce ma inny odcieD, gdy spojrzysz - Szanowny Czytelniku - pod sBoDce, najprawdopodobniej ta cz[ byBa lakierowana oddzielnie. Na pocztek obejrzyj pokryw przedziaBu silnika, drzwi - zwBaszcza zawiasy i ich dolne krawdzie. Sprawdz r�wnie| pokryw baga|nika, wlew paliwa i miejsca poBczenia uszczelek szyb z nadwoziem. Dobrym wskaznikiem stanu lakieru s krople wody i ich zachowanie na powBoce lakierowej. Je[li woda ukBada si w jednakowe (mniej wicej) krople, to znaczy |e lakier jest w dobrym stanie. Lakier nie powinien by szorstki, ale gdy jest zanadto gBadki to znaczy, |e auto byBo polerowane. Zakup w kraju 5 7 Ogldajc samoch�d nigdy si nie spiesz, bo przyspieszy mo|esz jedynie... chwil podjcia bBdnej decyzji. Warto obejrze wszystkie zakamarki. Je[li kupisz auto, a potem w domu dokonasz ogldzin dokBadniejszych ni| podczas zakupu, to jest (albo raczej bdzie) dow�d na to, |e ogldziny podczas zakupu byBy po prostu niedokBadne. Przyda Ci si tutaj podana wcze[niej wiedza o typowych usterkach, s bowiem samochody, kt�re koroduj zawsze w okre[lonej kolejno[ci. Na przykBad ka|dy kto wie, o co chodzi i chce obejrze stan blach Poloneza Atu Plus, popatrzy najpierw na tylne bBotniki od strony drzwi. Dlatego te| musisz sprawdzi te charakterystyczne dla Twojego modelu miejsca. Odpowiedz bardzo szybko mo|e by oczywista. Zalecam r�wnie| obejrzenie tych element�w, kt�re nie powinny by zardzewiaBe nawet w wypadku postpujcej korozji, tj. np. g�rnych pBaszczyzn prog�w lub miejsc na nadkolu po otwarciu tylnych drzwi (je[li auto je ma). Warto byBoby, aby[ sprawdzajc karoseri kandydata na Twoje auto przyjrzaB si tym miejscom, w kt�rych lakier jest zawsze kBadziony mniej starannie, np. podszybiu i osBonitym miejscom przedziaBu silnika. Musisz sprawdzi, co jest pod wykBadzinami - zwBaszcza w baga|niku; przy okazji niejako od razu bd widoczne [lady niedokBadnej naprawy blacharskiej w przypadku odbytej kolizji. Je[li obejrzysz ju| nadwozie dokBadnie, to popatrz na samoch�d od doBu. Je[li nie jeste[ fachowcem - a prawdopodobnie nie jeste[ - zobaczysz niedu|o, niemniej jednak zobaczysz na pewno, czy silnik i skrzynka bieg�w oraz pozostaBe ukBady s szczelne. Wyciek niekoniecznie zawsze dyskwalifikuje, ale lepiej, |eby go nie byBo. Je[li ju| ogldasz sp�d auta, to powiniene[ r�wnie| obejrze zawieszenie. Uszkodzonego zawieszenia tak naprawd nie daje si do koDca naprawi, a wymiana element�w jest niestety kosztowna. Rdza na podBu|nicy mo|e [wiadczy o powypadkowej przeszBo[ci oraz skorodowanym nadwoziu. Warto przyjrze si przedniemu zawieszeniu - elementy nie powinny nosi znamion zaawansowanej korozji ani nie powinny mie mechanicznych uszkodzeD. Szczeg�lnie istotny jest stan wahaczy, dr|k�w kierowniczych, reakcyjnych i sworzni (lub przegub�w). Je[li elementy gumowe zdradzaj objawy starzenia si gumy lub pkni, r�wnie| one kwalifikuj si do wymiany. Patrzc od doBu warto oceni stan opon. Pamitaj Szanowny Czytelniku, |e opona o bie|niku pBytszym ni| 2-3 mm to opona zu|yta. Opona nie powinna mie |adnych uszkodzeD mechanicznych gumy, Jak kupi u|ywany samoch�d 58 a bie|nik powinien by zu|yty r�wnomiernie - je[li tak nie jest, mo|e to [wiadczy o wadliwej zbie|no[ci k�B lub caBej geometrii podwozia. Mo|e to by sygnaB o wypadkowej przeszBo[ci auta. Opony na jednej osi musz by tego samego rozmiaru i musz by identyczne. Zbkowane krawdzie zewntrzne bie|nika opon mog [wiadczy o intensywnej jezdzie na zakrtach. Wcze[niej pisaBem, |e lepiej unika samochodu, kt�ry braB udziaB w powa|nym wypadku. Jak to rozpozna? Patrz na lakier pod r�|nymi ktami, je[li wydaje Ci si, |e lakier np. na bBotniku albo masce ma troszk (niewiele) inny odcieD - to jest to element polakierowany osobno. Mo|e to [wiadczy o kolizji, ale r�wnie dobrze o tym, |e poprzedni wBa[ciciel pomalowaB drzwi, bo je obiB na parkingu albo kto[ mu je zarysowaB. Szorstki lakier na wybranym elemencie nadwozia, a gBadszy gdzie indziej - to kolejny dow�d lakierowania. Nie mo|e by tak|e mowy o aucie bezwypadkowym, je[li znajdziesz w powBoce lakierowej [lady zanieczyszczeD (kurzu) - szczeg�lnie w miejscach czym[ przykrytych, np. pod wykBadzin podBogi. Gorzej, je[li bdziesz, Szanowny Czytelniku, widziaB, |e szczeliny midzy r�|nymi elementami (np. mask a [wiatBami czy pasem przednim) nie s jednakowe albo wyczujesz niedopasowanie np. drzwi lub pokrywy baga|nika. To ju| jest dow�d na to, |e najprawdopodobniej element byB wymieniany albo - co gorsze - naprawiany. W przedziale silnika wszystkie wskazania dotyczce lakieru s identyczne - szczeg�lnie z uwzgldnieniem miejsc poBczenia zespoBu napdowego z nadwoziem. To samo z podBu|nicami. Nie  maj prawa" mie [lad�w rdzy, pkni, deformacji i rys. Je[li pod dywanikami podBogi albo w baga|niku blacha jest nier�wna - sprawa jest oczywista. Pokrywy baga|nika i przedziaBu silnika powinny zamyka si mikko i bez opor�w. Przy okazji warto te| podda ogldzinom gumowe uszczelki pod ktem pkni i zestarzenia si. Pod uszczelkami nie mo|e by [lad�w po innych lakierach ni| fabryczny lakier lub konserwacja. Mo|na te| zobaczy prawdziwe oblicze korozji w ogldanym aucie. Popatrz tak|e na r�|ne poBczenia gwintowe z wykorzystaniem [rub. Powinny by bez [lad�w odkrcania, r�wnomiernie pokryte lakierem. Lepiej te| nie trafi na [lady na sBupkach po tzw. odciciu - [lad zostaje, kiedy po zakoDczeniu malowania oderwie si ta[m przykrywajc element. Zladem zdradzajcym wysoce niefachowe,  fuszerskie", malowanie s wszelkie [lady lakieru na gumowych uszczelkach. Prawie na pewno bdzie je miaBo auto przygotowane przez  picera" do sprzeda|y po wypadku. Pewn wskaz�wk s tak|e szyby i nie chodzi tutaj o uszkodzenia mechaniczne, ale o to, jakie maj oznaczenia. Je[li nie Zakup w kraju 59 byty wymieniane, oznaczenia powinny by identyczne, a same szyby powinny pochodzi od tego samego producenta. Najcz[ciej s wy-produkowane przez t sam wytw�rni, kt�ra wyprodukowaBa ten konkretny egzemplarz samochodu. Daty produkcji powinny by zbli|one do siebie lub identyczne. Je[li auto jest z pocztku roku, a oznaczenia na szybach wskazuj, |e wyprodukowano je rok wcze[niej - nie ma powod�w do niepokoju. Je[li reflektory s innych producent�w albo s nier�wnomiernie osadzone - auto miaBo kraks. Zgrubienia na zderzakach s r�wnie| dowodem naprawy powypadkowej - dowodem klejenia. Prawda jest jednak taka, |e prawie stuprocentow pewno[ na temat tego, czy auto byBo naprawiane po wypadku czy nie uzyskasz dopiero po wizycie w wyspecjalizowanym warsztacie, w kt�rym wykonasz pomiar rzw. bazowych punkt�w nadwozia, czyli odlegBo[ci [ci[le okre[lonych punkt�w nadwozia wzgldem fabrycznych punkt�w odniesienia przewidzianych przez producenta. Pewien obraz uzyskasz te| badajc za pomoc tester�w elektronicznych grubo[ powBoki lakierowej na r�|nych elementach samochodu. Na og�B grubo[ powBoki lakierowej nakBadanej przez producenta wynosi Elektroniczny stetoskop (http://www.dte.com.pl/polish/tester.htm) Jak kupi u|ywany samoch�d 60 80 do 150 um. Stwierdzenie du|o grubszych powBok lakierowych sugeruje wykonywanie dodatkowych prac lakierniczych. Koszt takich urzdzeD to kwota najcz[ciej kilkuset zBotych i odpowiednie warsztaty samochodowe s w takie urzdzenia wyposa|one - nie bdziesz musiaB ich kupowa, a przy okazji samoch�d sprawdzisz dokBadniej, r�wnie| pod ktem innych element�w. A skoro ju| pisz o elektronice, to chc aby[ sobie zdawaB spraw - Drogi Czytelniku - |e istniej takie urzdzenia, jak np. stetoskop elektroniczny, za pomoc kt�rego mo|na bada stan techniczny pojazdu metod akustyczn bez konieczno[ci demonta|u cz[ci. Je[li nie dys ponujesz takim urzdzeniem, mo|esz sprawdzi stopieD spr|ania (tzw. kompresj) w tradycyjnym silniku ze [wiec, ale... przy u|yciu symulatora pracy wtryskiwaczy zbada tak|e silnik nowocze[niejszy. Poka| mi kabin Twojego samochodu, a powiem Ci, jakim jeste[ czBowiekiem. Powiem Ci r�wnie|, czy du|o kilometr�w przejechaBe[ samochodem i jak dbasz o auto. Zapamitaj, |e musisz popatrze do wntrza. Stan wntrza samochodu dosy wyraznie [wiadczy o jego przebiegu. Warto wic popatrze na fotel kierowcy, na jego stan. Zapadnity lub wysiedziany fotel jest najcz[ciej dowodem na to, |e kierowca przesiedziaB w nim wiele godzin, a im dBu|ej siedziaB, tym wicej przejechaB kilometr�w. Je[li r�wnie| fotel pasa|era lub kanapa s zniszczone, mo|e by to sygnaB, |e takie auto jezdziBo jako taks�wka. O przebiegu we wntrzu auta [wiadcz r�wnie| wytarte nakBadki pedaB�w, wytarta kierownica, stan dzwigni zmiany bieg�w, podsufitki oraz wielu innych element�w. Wa|ne jest og�lne wra|enie, ale im lepsze, tym powiniene[ by bardziej czujny. Nie wolno Ci - Szanowny Czytelniku - patrze wybi�rczo, poniewa| zu|yte elementy mo|na wymieni, caBego wntrza - nie. Wa|ne jest r�wnie|, co znajduje si w popielniczkach i pod dywanikami. Niebagateln spraw jest tak|e zapach wntrza samochodu - dziwne zapachy (np. zgnilizny albo inny trudny do zidentyfikowania) powinny by niepokojce. Pamitaj tak|e, |e zbyt wyperfumowane wntrze jest podejrzane. Je[li auto ma spory przebieg, to wykBadzina na siedzeniu bdzie wytarta i wypBowiaBa, mo|liwe te|, |e bdzie przetarta z lewej strony oparcia siedzenia - szczeg�lnie, je[li auto byBo eksploatowane na kr�tkich trasach i czsto. Podczas u|ytkowania fotel  nabiera" coraz wikszych luz�w, spr|yny osiadaj i fotel si zapada. Zakup w kraju 61 Je[li auto, kt�re zamierzasz kupi, jest wewntrz brudne, nie wysprztane i og�lnie zanieczyszczone - to znaczy, |e sprzedajcy nie traktuje Ci powa|nie, a ponadto wiesz ju|, jakim jest czBowiekiem. Wtpliwe jest w takim przypadku, |e jego samoch�d byB szanowany, lepiej wic omin taki w�z z daleka i to im wcze[niej, tym lepiej - p�ki emocje nie dadz o sobie zna. Musisz dokBadnie sprawdzi numery nadwozia w samochodzie z numerami zapisanymi w dowodzie rejestracyjnym. Numery nadwozia s zwykle wybite na tabliczce znamionowej w przedziale silnika, w widocznym miejscu. Spotkasz si zapewne z systemem oznaczeD VIN. Jest to cyfrowo-lite rowy kod skBadajcy si z 17 znak�w odpowiednio pogrupowanych. Na przykBad: TMB PH2 6Y 52 X 025555 Trzy pierwsze znaki oznaczaj stref geograficzn, paDstwo i producenta samochodu; w tym wypadku TMB oznacza Skoda Mlada Boleslav. Nastpne znaki okre[laj typ samochodu (ci|arowy, autobus, osobowy itp.), rodzaj nadwozia, typ silnika itd. W tym wypadku PH2 oznacza: P - wersja wyposa|eniowa, H - silnik 1,4/60 KM, 2 - dwie poduszki powietrzne. 6Y oznacza, |e jest to Fabia. Dziewity znak z kolei (czyli 5) jest oznaczeniem wewntrznym fabryki. Tabela 12 Rok produkcji samochodu wedBug systemu oznaczeD VIN Rok Kod Rok Kod Rok Kod 1980 A 1981 B 1991 M 2001 1 1982 C 1992 N 2002 2 1983 D 1993 P 2003 3 1984 E 1994 R 2004 4 1985 F 1995 S 2005 5 1986 C 1996 T 2006 6 1987 H 1997 V 2007 7 1988 1998 2008 8 J w 1989 K 1999 X 2009 9 1990 L 2000 Y 2010 A 62 Jak kupi u|ywany samoch�d Ostatnie znaki to indywidualny numer danego pojazdu. Pierwszy z tych o[miu znak�w, czyli w kolejno[ci dziesity (2) wskazuje rok produkcji samochodu (tutaj 2002) na nastpujcych zasadach: Ogldajc tabliczk znamionow masz szans oceni stan zewntrzny jednostki napdowej. Jak patrze? Du|e wycieki oleju i og�lnie zaolejony silnik [wiadcz o koniecznej w niedalekiej przyszBo[ci wymianie uszczelek lub uszczelki. Ale przesadnie czysty silnik mo|e by  dzieBem" picera, chccego zapewne ukry konieczno[ wymiany uszczelek. Silnik mo|e by brudny i nawet nie jest to niczym niepokojcym, jednak wycieki oleju lub innych pByn�w s niedopuszczalne. Je[li wida pasek klinowy, mo|esz sprawdzi jego ugicie - powinien si ugina pod naciskiem kciuka na ok. 10 mm. Aby oceni stan amortyzator�w, powiniene[ mocno nacisn jeden z bok�w samochodu nad koBem i w najni|szym dolnym poBo|eniu (w maksymalnym ugiciu) zwolni raptownie nacisk. Nadwozie powinno wr�ci do normalnego poBo|enia bez wahni. Je[li wahnicia wystpuj - amortyzator kwalifikuje si do wymiany. Je[li po ruszeniu auta (o przednim napdzie) i maksymalnym skrcie kierownicy sBycha stuki z przednich k�B - przeguby s do wymiany. Po  ujciu gazu" nie mo|e do Twoich uszu dochodzi basowy pomruk. Je[li tak jest, to co[ niedobrego dzieje si w ukBadzie wylotowym i najprawdopodobniej co[ (tBumik) jest przepalone. Pewne informacje na temat stanu technicznego silnika mo|na uzyska przygldajc si koDc�wce rury wylotowej i ewentualnie tylnemu zderzakowi w jej okolicy. Je[li te elementy s pokryte czarnym i do tego tBustym osadem, a na samym zderzaku mo|na dostrzec kropelki (lub kropki) - masz do czynienia z autem, kt�rego silnik jest wyeksploatowany na tyle, |e spala olej. Spalanie oleju przez silnik jest zupeBnie normalnym zjawiskiem pod warunkiem, |e nie jest to wicej ni| 0,5 I na 1000 km. Je[li na kupowanym egzemplarzu dostrze|esz opisane objawy, mo|esz by niemal pewien, |e to auto  bierze olej" i to znacznie wicej ni| 0,5 I na 1000 km. O tym samym [wiadczy niebieskawe (lub siwe, jak kto woli) zabarwienie spalin, szczeg�lnie podczas rozruchu zimnego silnika. Spalanie nadmiernych ilo[ci oleju, czyli jak si popularnie m�wi  branie oleju" jest spowodowane zu|yciem element�w silnika, takich jak uszczelniacze zawor�w i pier[cienie tBokowe, oraz [wiadczy o tym, |e w najbli|szym czasie silnik bdzie wymagaB naprawy gB�wnej. Przy okazji nie daj si zwie[ sprzedajcemu, kt�ry bdzie zapewniaB, |e silnik oleju nie bierze, je[li przebieg bdzie wynosiB ponad 200 tys. km. Pier[cienie i uszczelniacze musz si zu|ywa - nawet je[li olej byB najlepszy, a samoch�d byB eksploatowany delikatnie. Je[li stwierdzisz, |e auto spala Zakup w kraju 63 olej, a przebieg jest wzgldnie niedu|y, to albo przebieg nie jest prawdziwy, albo auto byBo eksploatowane bardzo intensywnie lub czsto na kr�tkich trasach. Skoro wcze[niej zwr�ciBem Twoj uwag na kolor spalin wydobywajcych si z rury wylotowej, to warto aby[ wiedziaB, |e powie Ci on wiele o kondycji auta. Je[li spaliny bd czarne - najprawdopodobniej mieszanka paliwowo- powietrzna jest zbyt bogata i konieczna jest regulacja gaznika lub ukBadu wtrysku paliwa. W przypadku samochod�w z silnikiem o zapBonie samoczynnym spaliny maj prawo by ciemniejsze ni| w przypadku silnika o zapBonie iskrowym - to oczywi[cie naturalne, biorc pod uwag rodzaj zastosowanego paliwa, ale... nie mo|e by mowy o wydobywaniu si sadzy z rury wylotowej. Je[li kolor spalin jest biaBy, jest jeszcze gorzej, bo to oznacza przedostawanie si wody (cieczy chBodzcej) do kom�r spalania w wyniku uszkodzenia uszczelki gBowicy albo samej gBowicy lub te| w najgorszym wypadku pknicia bloku silnika. O tym samym [wiadczy bdzie zapach spalin wydobywajcy si z chBodnicy lub zbiornika wyr�wnawczego cieczy chBodzcej po odkrceniu korka wlewu, a tak|e pcherze powietrza w zbiorniku wyr�wnawczym cieczy chBodzcej przy pracujcym silniku. Przy okazji nale|y pamita, |e nie wolno odkrca korka wlewu chBodnicy, gdy silnik jest rozgrzany lub pracuje - grozi to poparzeniem. Je[li nie chcesz kupi samochodu z uszkodzon gBowic, uszczelk gBowicy lub kadBubem, wyjmij prtowy wskaznik poziomu oleju i szukaj kropelek cieczy chBodzcej (wody), je[li je znajdziesz - wymienione elementy s uszkodzone. W oleju na wskazniku nie powinno by |adnych opiBk�w metalu, a je[li s - zle rokuj dla silnika. Je[li w zbiorniku wyr�wnawczym albo w chBodnicy po powierzchni cieczy pBywaj  tBuste oka" jak w rosole - [wiadczy to o tym samym. Ciecz chBodzca nie powinna tak|e by brunatna lub rdzawa. Warto tak|e odkrci korek wlewu oleju w pokrywie gBowicy. Niekt�re silniki, np. V6 (6 cylindr�w w ukBadzie widlastym, np. w mazdach) mog  gasn" po tej czynno[ci, ale jest to objaw normalny. Nienormalny natomiast jest szlam na wspomnianym korku, konsystencj przypominajcy nieco majonez. Objaw ten [wiadczy o przedostawaniu si cieczy chBodzcej do ukBadu smarowania silnika, co na pewno bdzie wizaBo si z powa|n napraw albo gBowicy, albo ukBadu smarowania. Je[li korek ma taki wygld w zimie, a samoch�d jest u|ywany na bardzo kr�tkich odcinkach - nie bierz tego wskazania szczeg�lnie do serca, ale pamitaj, |e mo|e to by jedynie wytBumaczenie sprzedajcego, kt�re nie ma nic wsp�lnego z prawd. Je[li po odkrceniu korka olej jest rozbryzgiwany, a pracy silnika towarzyszy wydobywanie si czarnego Jak kupi u|ywany samoch�d 64 dymu (to samo dotyczy dymu po wyjciu wskaznika poziomu oleju), to auto jest mocno wyeksploatowane. Ka|dy do[wiadczony mechanik powie Ci, |e aby sprawdzi stan silnika, dobrze jest obejrze [wiece zapBonowe. I jest to stuprocentowa prawda, chyba, |e... kupujesz auto z silnikiem o zapBonie samoczynnym. Szukaj auta ze [wiecami w kolorze jasnoszarym przechodzcym w kolor brzowy. Je[li [wieca jest czarna - auto nie jest warte Twojej uwagi. To samo, je[li [wieca jest nadpalona albo ma inne zabarwienie ni| to, kt�re opisaBem. Wprawdzie jej kolor i wygld mo|e [wiadczy np. o nieprawidBowym ustawieniu zapBonu, co jest usterk wzgldnie Batw do usunicia, ale te| mo|e oznacza wadliwe dziaBanie ukBadu zasilania, co jest ju| problemem powa|niejszym - zwBaszcza gdy samoch�d jest naszpikowany elektronik. Je[li ogldasz  automat", czyli samoch�d z automatyczn skrzynk przekBadniow, (z przekBadni hydrokinetyczn) pamitaj, |e musisz mie pewno[ co do stanu tego podzespoBu, naprawa bowiem zawsze jest trudna i przede wszystkim - kosztowna. Oczywi[cie najlepiej, aby stan skrzynki oceniB fachowiec, ale je[li samoch�d z zimnym silnikiem przy zmianach poBo|enia dzwigni wyboru bieg�w z neutralnego (N) na postojowe (P) nie wykazuje szarpni i po zdjciu stopy z pedaBu hamulca rusza pBynnie i toczy si swobodnie - mo|esz by spokojny. Zakup za granic 65 Zakup za granic Zasady dotyczce zakupu samochodu za granic s identyczne, jak w przypadku zakupu w Polsce ale jest wicej kBopot�w z wjazdem auta do Polski i jego zarejestrowaniem, sprowadzajc bowiem auta z UE masz do czynienia z r�|nymi obostrzeniami. Zdecydowanie najcz[ciej za granic Polacy kupuj auta w Niemczech, wic ogranicz si wBa[nie do tego kraju. KBopotem s koszty i formalno[ci. Na auta sprowadzane z UE nie ma cBa, zgodnie z polityk UE, kt�rej od 1 maja 2004 r. Polska jest czBonkiem. Po pierwsze trzeba kupi auto i spisa umow. Mo|na wykorzysta wzory, kt�re proponuj kupi w Niemczech, na gieBdzie lub w sklepie z artykuBami papierniczymi, albo wykorzysta zawarte w niniejszej ksi|ce. W Niemczech najwa|niejszym dokumentem auta jest Farzeugbrief - odpowiednik naszej karty pojazdu. Je[li auto kupujesz Szanowny Czytelniku w komisie, na rachunku musi by adnotacja, |e cena zawiera podatek VAT, w przypadku niedopilnowania tego zapBacisz VAT w Polsce. Mo|e si zdarzy, |e auto bdzie mie adnotacj  tylko na export" i w takim przypadku VAT jest wycofany. ADAC zaleca Niemcom wyrejestrowanie samochodu przed przekazaniem go cudzoziemcowi - podobnie rzecz ma si w komisach. Aby przyjecha do kraju nowo kupionym samochodem, trzeba zaopatrzy si w tymczasowe lub celne tablice rejestracyjne. W tym celu nale|y si uda do wydziaBu komunikacji Kfz-Zulassungstelle z paszportem, dokumentami auta, umow kupna i ubezpieczeniem wywozowym (mo|na je r�wnie| wykupi na miejscu w tym urzdzie). Urzdy te s czynne od godziny 7 do 12. Stracisz tam okoBo 2 godzin. Mo|na te| przewiez samoch�d na lawecie i wtedy nie trzeba wykupywa tablic wyjazdowych, ale takim autem nie mo|na jezdzi bez wa|nego przegldu i ubezpieczenia. I na koniec-w takiej wyprawie  po zBote runo" przyda si znajomo[ jzyka, kt�rym m�wi Schmitt. Mo|na postara si o przegld zjazdowy, du|o taDszy od normalnego w Niemczech i nie tak drobiazgowy. W Polsce najpierw trzeba uda si do stacji diagnostycznej, by sprawdzono stan techniczny samochodu. Potrzebne te| bdzie tBumaczenie przysigBe dowodu zakupu (faktury lub umowy kupna- sprzeda|y). Z tymi dokumentami udajemy si do urzdu celnego (mamy na to 5 dni). Tam opBacamy akcyz - podatek akcyzowy dla aut rocznika 97 i starszych wynosi 65% warto[ci auta (na podstawie umowy kupna), bdcy tak na dobr spraw kolejnym dowodem na uBomno[ naszych prawodawc�w albo na wyjtkow pazerno[ Skarbu Jak kupi u|ywany samoch�d 66 PaDstwa. W imi zasady  o swobodnym przepBywie towar�w i usBug" w obrbie UE podatek akcyzowy jest bezprawny - godzi bowiem w t wBa[nie zasad i jestem przekonany, |e jego dni s policzone. W urzdzie skarbowym dostaniemy, po uiszczeniu odpowiedniej opBaty, zwolnienie z podatku VAT. Do tego koszty przegldu i zarejestrowania. Musimy te| ui[ci pewn kwot za wydanie karty pojazdu. Decydujc si na zakup za granic, skazujesz si na bieganie od urzdu do urzdu i stanie w kolejkach. Samoch�d, za kt�ry w Niemczech zapBacisz 5-6 tys. zB, w Polsce kosztuje ponad 10 tys. W poradniku znajdziesz wz�r umowy kupna-sprzeda|y (kaufvertrag), kt�ry mo|esz wykorzysta przy zakupie auta w Niemczech, ale wizyta u tBumacza przysigBego bdzie konieczna. KoDczc temat auta zza granicy chciaBbym rozwia kilka mit�w kr|cych w naszym kraju. Po pierwsze - nie wierz, |e mo|na w przyzwoitym stanie kupi samoch�d za kilkadziesit euro. - Nikt o zdrowych zmysBach nie sprzeda samochodu poni|ej jego warto[ci - nawet je[li jest bogatszym od Kowalskiego Schmittem. - Prosz pamita, |e usBugi mechanik�w w Niemczech s 4-5--krotnie dro|sze ni| w Polsce i to dlatego Schmittowi pro[ciej i czsto taniej jest sprzeda wyeksploatowany i potrzebujcy pracy mechanika samoch�d Kowalskiemu i pozby si kBopotu i wydatk�w. -  Auta na Zachodzie s w lepszym stanie, bo je|d| po gBadkich jak st�B asfaltach". A potem przychodzi im jezdzi po polskim poligonie i po kilku (najp�zniej) tysicach kilometr�w wszystkie zu|ywalne cz[ci zawieszenia (przeguby, sworznie, tulejki itp.) s do wymiany. Nie pisz tutaj, |e kupienie auta w dobrym stanie za granic jest niemo|liwe, zwracam tylko Twoj uwag, Drogi Czytelniku, |e sprawa nie jest oczywista i Batwa. Niekoniecznie tak|e musi by taDsza. Obowizki kupujcego Kiedy ju| dokonasz zakupu swojego wymarzonego samochodu, czeka Ci - Szanowny Czytelniku - kilka obowizk�w. Po pierwsze, jeszcze w czasie samego kupowania musisz ze sprzedajcym ustali kwesti ubezpieczenia samochodu. Ka|dy samoch�d musi mie wykupion polis OC10, obecny stan prawny11 m�wi, |e w tej kwestii s dwa wyj[cia: 10 Obowizkowe ubezpieczenie od odpowiedzialno[ci cywilnej. 1 1 1 1 Stan na 1.01.2005. Obowizki kupujcego 67 - Sprzedajcy przenosi swoje ubezpieczenie wraz z samochodem na kupujcego, czyli na Ciebie. Dopilnuj, aby przekazaB Ci wraz z dowodem rejestracyjnym dow�d ubezpieczenia (polis) oraz aby w umowie znalazB si stosowny zapis o tym fakcie. Nastpnie sprzedajcy powiadomi towarzystwo ubezpieczeniowe o fakcie zbycia pojazdu i zwykle w cigu 7 dni od daty zakupu otrzymasz wezwanie do ubezpieczyciela, w celu rekalkulacji ubezpieczenia i ewentualnej dopBaty. Nie daj si zwie[ temu, |e np. poprzedni wBa[ciciel (sprzedajcy) miaB 50% zni|ki - zni|ka nie przechodzi na Ciebie. - Obaj ze sprzedajcym zgBaszacie si do ubezpieczyciela i zawiadamiacie o fakcie zbycia oraz kupna pojazdu. Bdziesz m�gB zmieni ubezpieczyciela. Je[li chcesz zmieni ubezpieczyciela, masz na to tylko 30 dni od daty zakupu (je[li tego nie zrobisz, bdziesz zobowizany do zapBaty kolejnych rat). Mo|esz to zrobi, skBadajc na pi[mie wypowiedzenie ubezpieczenia. Je[li si zdecydujesz na wypowiedzenie umowy OC, musisz ubezpieczy samoch�d u innego ubezpieczyciela. Nie mo|esz mie auta bez OC. Kupno auta jest zwizane z podpisaniem umowy cywilno-prawnej, a to wedBug polskich przepis�w prawa podatkowego rodzi obowizek podatkowy. Masz 14 dni na to, aby zgBosi si do wBa[ciwego sobie urzdu skarbowego w celu zapBacenia 2% podatku od warto[ci samochodu. Wez ze sob dow�d osobisty oraz umow kupna-sprzeda|y. Bdziesz musiaB zBo|y deklaracj w sprawie podatku od czynno[ci cywilno-prawnych okre[lonego w rozporzdzeniu ministra finans�w z 11 grudnia 2002 r. Pozostaje Ci jeszcze tylko uda si do organu wydajcego dow�d rejestracyjny i zgBosi fakt kupna pojazdu. Masz na to 30 dni. Otrzymasz tymczasowy dow�d rejestracyjny i po kilkudziesiciu dniach - okoBo miesica - ponownie musisz zgBosi si do tego samego urzdu w celu wydania tablic rejestracyjnych. I to w zasadzie wszystko, je[li chodzi o obowizki kupujcego, je[li auto kupiono w Polsce. Pamitaj jeszcze o tym, |e po zakupie auta powiniene[ bezwzgldnie wymieni: pByn hamulcowy i ciecz chBodzc (chyba, |e kupiBe[ malucha czy garbusa) oraz BaDcuch lub pasek napdu rozrzdu. Nie warto r�wnie| oszczdza na oleju, wic dochodzi wymiana oleju z filtrem (filtrami). O reszcie ju| - Szanowny Czytelniku - przeczytaBe[ wcze[niej. 68 Jak kupi u|ywany samoch�d Wzory wybranych dokument�w Przedstawiam Ci, Szanowny Czytelniku, wzory um�w, kt�re bd dla Ciebie - jako kupujcego niezbdnym narzdziem transakcji. Proponuj dokona zakupu korzystajc z wBasnego wzoru - jest to o tyle lepsze, |e bdziesz zawsze wiedziaB, co podpisujesz, a w przypadku wykorzystania umowy zaproponowanej przez sprzedajcego takiej pewno[ci mie nie mo|esz. Pamitaj jednak, |e te, kt�re przedstawiam Ci poni|ej s sprawdzone i prawnie wi|ce. Wzory wybranych dokument�w 69 70 Jak kupi u|ywany samoch�d Wzory wybranych dokument�w 7\ 72 Jak kupi u|ywany samoch�d ZakoDczenie I to ju| chyba wszystkie zalecenia na temat kupowania u|ywanego samochodu. Czuj, |e nie wyczerpaBem tematu - zreszt jest on niezwykle obszerny i co tu du|o kry - trudny. Nasz system podatkowy stale rzuca kupujcemu u|ywany samoch�d kBody pod nogi w pozytywnym prze[wiadczeniu, |e utrudniajc zakup samochodu u|ywanego (mam tu na my[li import) zachci si nabywc do zakupu nowego samochodu w kraju. Jestem przekonany, |e ogromna rzesza kupujcych u|ywane auto - w tym r�wnie| ja, wolaBaby p�j[ do salonu wybranej marki i wybra z oferty nowy samoch�d. Prawda jest jednak w Polsce taka, |e niewielu z nas mo|e sobie pozwoli na tego typu gest i wBa[nie dlatego kupujemy auta inne ni| nowe. Do czasu, kiedy og�lny poziom zamo|no[ci spoBeczeDstwa nie wzro[nie znaczco, auta u|ywane bd si cieszy powodzeniem, tak jak jest teraz. Nadal bdziemy mie wBa[nie tak sytuacj i sdz, |e wszystkie zawarte w tej ksi|ce informacje wci| bd aktualne i pomocne w zakupie samochodu z drugiej rki, do chwili kiedy wikszo[ przecitnych Kowalskich bdzie mogBa i[ do salonu wybranego sprzedawcy samochodowego i kupi nowe auto. Ka|dy zakup u|ywanego samochodu jest ryzykiem i nic tego nie zmieni. To ryzyko mo|e by mniejsze lub wiksze, ale nie mo|na go unikn. Mam nadziej, |e ta skromna ksi|eczka, kt�r oddaBem w Twoje, Drogi Czytelniku, rce, spotka si z przychylnym przyjciem oraz |e pozwoli Ci unikn nieudanego zakupu i zaoszczdzi kilkaset lub nawet kilka tysicy zBotych. {ycz Ci, aby[ nie musiaB kupowa u|ywanych samochod�w, lecz tylko te najnowsze i te wymarzone, a je[li ju| bdziesz kupowaB u|ywane - kupuj w jak najlepszym stanie za najni|sz cen. Je[li masz jakie[ uwagi, propozycje czy co[ Ci si w tej publikacji nie podobaBo, bardzo prosz pisz - chtnie wysBucham Twoich uwag - szczeg�lnie krytycznych, a ka|de nowe wydanie bdzie dziki temu lepsze, peBniejsze i stale aktualne. Aleksander Sowa aleksander_sowa@o2.pl Polsko-niemiecki sBowniczek wybranych termin�w samochodowych akumulator Batterie, Akkumulator alternator / prdnica Generator amortyzator Dampfer antena; ~ samochodowa Antenne; Fahrzeugantenne awaria; ~ silnika Pann; Motorpanne badanie techniczne technische Priifung baga|nik Kofferraum bak Tank benzyna; ~ bezoBowiowa Benzin; bleifereis Benzin bezpiecznik Sicherung bieg; ~ wsteczny; ~ jaBowy / luzem Gang; Riickwartsgang; Leerlauf bie|nik Laufflache; Protektor blok / korpus silnika Motorblock blokada drzwi Turriegelung bBotnik Kotflugel cewka zapBonowa Zundspule chBodnica; ~ oleju Kuhler; �lkuhler ci|ar caBkowity Gesamtgewicht ci[nienie; ~ oleju; ~ powietrza Druck; �ldruck; Luftdruck cylinder Zylinder cylinderek hamulcowy Bremszylinder cz[; ~ zamienna Teil; Ersatzteil dane; ~ techniczne Daten; technische Daten dtka Schlauch dr|ek; ~ holowniczy; ~ kierowniczy Stange; Abschleppstange; Lenkstange droga Weg, Strasse dzwignia; ~ hamulca; ~ zaworu Hebel; Bremshebel; Ventilhebel filtr; ~ oleju; ~ powietrza; ~ paliwa Filter; �lfilter; Luftfilter; Kraftstoffilter gaz; ~ spalinowy / spaliny Gas; Abgas gBowica silnika Zylinderkopf hak; ~ holowniczy Haken; Abschlepphaken hamulec; ~ bbnowy; Bremse; Trommelbremse; ~ tarczowy instalacja; ~ Scheibenbremse Anlage; elektryczna; elektrische Anlage; ~ o[wietleniowa Lichtanlage instrukcja obsBugi jazda Betriebsanleitung pr�bna katalizator Fahrversuch kierowca kierownica Katalysator Fahrer kierunkowskaz Lenkrad klucz / kluczyk; ~ zapBonowy kod usterki Fahrrichtungsanzeiger Schlussel; kolektor kolumna; ~ kierownicy; ~ Zundschlussel Fehlercode Kol lektor zwrotnicowa Saule; Lenksaule; Achsschenkelsaule Polsko-niemiecki sBowniczek termin�w samochodowych 75 wybranych Rad; Zahnrad koBo (jezdne); ~ zbate Radkappe koBpak (koBa) Kompression kompresja Kontrolle / prufen kontrola / kontrolowa Korrosion korozja Kosten koszty Lackierung lakier Lampe; Leuchte lampa Zahler licznik Zugseil; Bremsseil; Abschlepseil linka;  hamulca; ~ holownicza Liter litr Spiegel; Ruckspiegel lusterko; ~ wsteczne Spiel luz Lager; Radlager; Pleuellger Bo|ysko; ~ koBa; ~ korbowe Motorhaube maska silnika Cetriebe; Bremsanlage; mechanizm; ~ hamulcowy; Lenkgetriebe; Ventilsteuerung; ~ kierowniczy; ~ rozrzdu; Differentialgetriebe; Schaithebelwerk ~ r�|nicowy; ~ zmiany bieg�w �lstandmesser miarka poziomu oleju �lwanne miska oleju Leistung moc Modeli; Serienmodell model;~seryjny Montage monta| bauen montowa Aufbau, Karosserie nadwozie Lufthitzer nagrzewnica Mutter nakrtka Antrieb; Allantrieb; Vorderradantrieb napd; ~ na wszystkie koBa;~przedni Spannung; Ladespannung napicie; ~ Badowania Reparatur naprawa Undiechtheit nieszczelno[ Unwucht; Radunwucht; niewyr�wnowa|enie; ~ k�B; Kurbelwellenunwucht ~ waBu korbowego Nummer; Zulassungnummer; numer;~rejestracyjn Motornummer ~ silnika Belastung; zulassige Last obci|enie; dopuszczalne Bereifung; abgenutze Bereifung ogumienie; ~ zu|yte Reifen; Winterreifen opona; ~ zimowa Achse; Vorderachse o[; ~ przednia Beleuchtung o[wietlenie Parkplatz parking Siecherheitsgiirtel pasbezpieczeDst KeilDemen pasek klinowy Zahnriemen pasek zbaty Hebel, PedaB pedaB Ring; Seegerring; Kolbenring pier[cieD; ~ osadczy; ~tBokowy Flussigkeit; Kuhlenflussigkeit; pByn; ~ chBodzcy; Bremsflussigkeit ~hamulcow Heber; Fensterheber podno[nik; szyby Fahrwerk, Chassis podwozie Jak kupi u|ywany samoch�d 76 Pojazd Fahrzeug Kapazitat pojemno[ Hubraum pojemno[ silnika Strassenhilfdienst, Pannenhilfe pomoc drogowa Pumpe; Kraftstoffpumpe; pompa; ~ paliwa; Hauptbremszylinder; ~ hamulcowa; Kraftstoffeinspritzpumpe ~ wtryskowa Schicht; Lakierenschicht powBoka; ~ lakierowa Stand; Elektrolytstand; �lstand; poziom (stan); ~ elektrolitu; ~ oleju; Kraftstand ~ paliwa Geschwindigkeit; Geschwindigkeitmesser prdko[; prdko[ciomierz Ubersicht, Inspektion przegld Gelenk przegub Getriebe; Achsantrieb; Lenkgetriebe przekBadnia; ~ gB�wna; ~ kierownicza Schalter; Blinkschalter; przeBcznik; ~ kierunkowskaz�w; Hauptlichtschalter ~ [wiateB Luftmassenmeter przepBywomierz powietrza Drosselklappe przepustnica Unterbrecher przerywacz Leitung; Bremsleitung; Zundkabel przew�d; ~ hamulcowy; ~ zapBonowy Beschleunigung przyspieszenie Radio, Empfanger radio Rost rdza Scheinwerfer; Ruckfahrleuchte reflektor; ~ [wiatBa wstecznego biegu Regulierung, Reglung regulacja Regler regulator Registrierung rejestracja Feder resor Entladung; Batterieentladung rozBadowanie; ~ akumulatora Anlassen, Anlauf rozruch Anlasser, Starter rozrusznik Abstand; Radstand; Achsstand rozstaw; ~ k�B; ~ osi Rohr; Abgasrohr rura; ~ wylotowa Motor; Dieselmotor; silnik; ~ wysokopr|ny; Scheibenwischermotor ~ wycieraczki Hub skok Getriebe, Wechselgetriebe, Schaltgetriebe skrzynka bieg�w Automatikgetriebe skrzynka automatyczna Schmiermittel smar Lambdasonde sonda lambda Abgas, Verbrenungsgase spaliny Kompressor spr|arka Feder; Spiralfeder; Ventilfeder spr|yna; ~ spiralna; ~ zaworu Spruhgerat spryskiwacz Kupplung; Servokupplung sprzgBo; ~ ze wspomaganiem Stelle; Tankstelle; Autoservice stacja; ~ benzynowa; ~ obsBugi Schaltkasten stacyjka Steuerer; Motorsteuerer; sterownik; ~ silnika; Elektronisches Steuergerat ~ elektroniczny Hub, Takt suw Pokko-niemiecki sBowniczek wybranych termin�w samochodowych 77 sworzeD Bolzen, Dorn szczelno[ Dichtheit szczka hamulcowa Bremsbacke szczotka Burste szyba; ~ przednia Scheibe; Frontscheibe [wiatBo; ~ awaryjne; -hamowania; Licht; Warnlicht; Bremsleuchte; ~ mijania Abblendlicht [wieca; ~ |arowa Zundkerze; Gluhkerze tablica;~przyrzd�w Brett; Instrumentenbrett; ~ rejestracyjna Nummernschield tarcza; ~ sprzgBa; Scheibe; Kupplungsscheibe;  hamulca Bremsscheibe tarcza dociskowa / docisk Druckplatte termostat Thermostat tBok Kolben tBumik Dampfer ukBad; ~ chBodzenia;~hamulc Anlage; KGhlsystem; Bremsanlage; ~ jezdny; ~ kierowniczy; Fahrwerk; Lenkung; ~smarowania Schmierung usterka Fehler, Mangel uszczelka; ~ cylindra; Dichtung; Zylinderdichtung; ~ pokrywy Deckeldichtung uszkodzenie Defekt, Pann wahacz; ~ poprzeczny Schwinge; Querlenker waB; ~ korbowy; ~ napdowy Welle; Kurbelwelle; Gelenkwelle warsztat; ~ naprawy samochoc Werstatt; Autoservice wgniecenie Beule wizka; ~ przewod�w Biindel;leitungsbundel wBcznik; ~ rozrusznika Schalter; Startschalter wskaznik; ~ poziomu paliwa Anzeiger; Kraftstoffanzeiger wtrysk paliwa Kraftstoffeinspritzung wtryskiwacz benzyny Einspritzventil wtryskiwacz oleju napdowego Einspritzduse zacisk Klemme zamek; ~ drzwi zapBon; Schloss; Turschloss ~samoczynny Zundung; Eigenzundung zawiasa; ~ drzwi Scharnier; Turscharnier zaw�r Ventil zbie|no[ k�B przednich Vorspur zbiornik; ~ paliwa Tank; Kraftstofftank zesp�B Bausatz; Aggregat zesp�B napdowy Triebwerk zBcze Verbindung zu|ycie; ~ ogumienia Abnutzung; Abnutzung der Bereifung zu|ycie oleju; ~ paliwa �lverbrauch; Kraftstoffverbrauch |ar�wka; dwuwB�kowa Gluhlampe; Zweifadengluhlampe Adresy gieBd samochodowych BiaBystok, Lotnisko Krywlany, niedziela 5.00-13.00; http://www.aeroklub.bialystok.biz/ Bielsko-BiaBa, Wapiennica, niedziela 6.00-13.00 Bydgoszcz, Kartodom, ul. FordoDska, niedziela 6.00-13.00; http://www.pzm.bydgoszcz.pl/ Chojnice, ul. GdaDska 110, niedziela 6.00-13.00 Ciechan�w, ul. SoDska, sobota 6.00-12.00 Czstochowa, ul. Poselska, niedziela 6.00-13.00 Dbica-Latoszyn, Autozbyt, sobota 6.00-12.00 GdaDsk-Chwaszczyno, ul. Wglowa, niedziela 6.00-13.00; http://www.gs-zukowo.pl/ Gliwice BBonie, ul. Kujawska 112, niedziela 6.00-13.00; http://www.gielda.gliwice.pl/ Gniezno, ul. Kolejowa 2 (Baza PKS), sobota 8.00-13.00 Gorz�w Wielkopolski, ul. SzczeciDska, niedziela 6.00-13.00 Grudzidz, Swierkocin, sobota 6.00-13.00 IBawa, ul. Sienkiewicza, sobota 6.00-12.00 jelenia G�ra, ul. LubaDska 12, niedziela 8.00-14.00 Kalisz, ul. Czstochowska, niedziela 6.00-13.00, tel. (0-62) 766-78-02 Kielce, Tor Miedziana G�ra, niedziela 6.00-13.00; http://www.automobilklub.kielce.pl/ Konin, Trasa Warszawska - Stadion, niedziela 6.00-13.00 Koszalin, ul. Krasickiego, niedziela 6.00-13.00 Krak�w-Balice, lotnisko, GieBda Centrum Motoryzacji, niedziela 6.00-13.00 Krak�w-Branice, ul. Rzepakowa, niedziela 6.00-12.00 Krak�w, ul. Centralna 53, niedziela 6.00-12.00; http://www.mckrakow.com.pl/ KBodzko, ul. Dusznicka, sobota 6.00-12.00 Krotoszyn, targowisko miejskie, niedziela 8.00-13.00 Kutno, ul. Narutowicza, targowisko, sobota 7.00-12.00 Leszno, ul. 17 stycznia, niedziela 6.00-13.00 Lubin, ul. M. SkBodowskiej-Curie, stadion, sobota, niedziela 6.00-13.00 Lublin, ul. Zemborzycka, niedziela 6.00-13.00 Lublin, ul. Eliz�wka, niedziela 6.00-13.00 Aom|a, ul. PiBsudskiego, sobota 6.00-13.00 A�dz, ul. Puszkina, niedziela 6.00-13.00 MysBowice, ul. Obrze|na, sobota, niedziela 6.00-13.00 Nowy Scz, ul. Wgierska, niedziela 6.00-13.00 Olsztyn, ul. Sielska 5 (PZMot), niedziela 6.00-13.00 Opole, ul. ObroDc�w Stalingradu, sobota, niedziela 6.00-13.00 Pabianice, ul. Orla/PoBudniowa, sobota 6.00-12.00 Wzory wybranych dokument�w 79 Piotrk�w Trybunalski, ul. Dmowskiego 37, sobota 6.00-12.00 PBock, ul. Bielska 56, niedziela 6.00-13.00; http://www.rynex.com.pl/ PoznaD-Przezmierowo, Tor PoznaD, ul. Wy[cigowa 3, czwartek, niedziela 6.00-13.00; http://www.aw.poznan.pl/gospod/gielda/index.htm Pruszcz GdaDski, ul. PowstaDc�w Warszawy - lotnisko, niedziela 6.00-13.00 PiBa, ul. Bohater�w Stalingradu, niedziela 6.00-13.00 Radom, ul. Warszawska, Automobilklub, sobota 6.00-12.00; http://www.aw.poznan.pl/gospod/gielda/index.htm Rybnik, ul. MByDska, niedziela 6.00-13.00 Rzesz�w-ZaB|e, ul. Zaleska, niedziela 6.00-13.00 Rzesz�w Krasne E-4, Multimoto, sobota 6.00-12.00 Sandomierz, ul. PrzemysBowa, sobota 6.00-12.00 Siedlce, ul. Targowa 32, sobota 6.00-13.00 SBomczyn k. Gr�jca, niedziela 6.00-13.00 SBupsk, ul. Sobieskiego, niedziela 6.00-13.00 Szczecin, ul. PrzecBaw 120, niedziela 6.00-13.00; http://rolhurt.pl/ Szczecin-BBonia, ul. Szosa Stargardzka 20/22, niedziela 7.00-15.00; http://www.euauto.pl/ Tarn�w, ul. Lwowska, niedziela 6.00-13.00 ToruD, ul. Grudzidzka, niedziela 6.00-13.00 WaBbrzych, ul. Topolowa, niedziela 6.00-13.00 Warszawa-ZeraD, ul. PBochociDska, sobota, niedziela 6.00-13.00; http://www.trader.pl/www-vcards/radiogielda WBocBawek, ul. ToruDska 108, niedziela 6.00-13.00 WrocBaw, ul. GnieznieDska 4, niedziela 6.00-13.00 Zamo[, ul. Lotnisko Mokre, niedziela 6.00-13.00 ZduDska Wola, ul. Mickiewicza 13, niedziela 6.00-12.00 Zielona G�ra, ul. PoznaDska 13A, niedziela 6.00-13.00 Przydatne witryny internetowe http://moto.allegro.pl - najwikszy serwis aukcyjny w Polsce, pozwalajcy przeglda oferty i po zarejestrowaniu si dokonywa zakup�w, http://www.aukcje24.pl - w dziale auto moto znajdziesz oferty motoryzacyjne, http://zamachopole.swistak.pl/kategorie/144.html - rozwijajcy si serwis aukcyjny, r�wnie| w kategorii samochody, http://www.borsa.pl/ - bardzo bogata baza ogBoszeniowa, http://www.autogielda.kom.pl/ - bezpBatne ogBoszenia motoryzacyjne, http://kupsamochod.pl/ - bezpBatna gieBda pojazd�w u|ywanych, http://www.motoryzacja.org/ - ogBoszenia motoryzacyjne, r�wnie| inne kategorie, http://carrus.pl/ - ogromna baza ogBoszeD - kilkana[cie tysicy! http://www.ps.waw.pl/ - gB�wnie ogBoszenia z Warszawy, http://www.adcentral.pl/moto/index.shtml - ogBoszenia, r�wnie| niemotoryzacyjne, http://www.auto.pl/gielda/index.php - 15 tys. ogBoszeD motoryzacyjnych, http://autogielda.low.pl/ - portal motoryzacyjny, http://www.samochody.pl/ - polsko-niemiecki portal ogBoszeD motoryzacyjnych, http://www.gieldasamochodowa.com/- ogBoszenia motoryzacyjne i serwisy informacyjne, http://autokomisy.pl/ - ogBoszenia motoryzacyjne autokomis�w, http://www.autosales.pl/ - ogBoszenia motoryzacyjne ze zdjciami, okoBo 2 tys. ofert, http://www.auto.pl/gielda/index.php - ponad 15 tys. ogBoszeD, http://www.supergielda.pl/ - prawie 5 tys. ogBoszeD, http://www.motonet.pl/ - internetowa gieBda ogBoszeniowa, http://www.gielda.szczecin.pl/ - gieBda ogBoszeniowa, oferty ze Szczecina i okolic, http://www.automix.pl/ - bezpBatna gieBda ogBoszeniowa, http://www.parkmaszyn.pl/ - prawie 7 tys. ogBoszeD, http://www.tel.debica.pl/gielda/ - ogBoszenia motoryzacyjne, http://carrus.pl/ - 15 tys. ogBoszeD, http://www.moto-oferty.pl/ - autogieBda; ogBoszenia motoryzacyjne, http://auto.x100.pl/ - gieBda ogBoszeniowa, r�wnie| motoryzacyjne, http://kupsamochod.pl/ - bezpBatna gieBda ogBoszeD pojazd�w u|ywanych, http://autotydzien.pl/ - ogBoszenia motoryzacyjne, http://autopuls.pl/ - serwis internetowy ogBoszeD motoryzacyjnych, http://www.gratka.pl/- ogBoszenia, r�wnie| motoryzacyjne, ponad 100 tys. ogBoszeD. Strony obcojzyczne: http://www.vehix.com/ - auta amerykaDskie, http://www.azw.ch/ - dobrze jest zna niemiecki, bo wyb�r jest ogromny, http://www.mobile.de, http://www.autoscout24.de/, http://automobile.de - niemiecki mile widziany, ale wyszukiwarki s zrozumiaBe i bez znajomo[ci tego jzyka, www.webmobil24.de - nie musisz zna niemieckiego, ale przygotuj si na  kupowa i sprzedawa w 23 jzykach".

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
jak dobrze kupic uzywany samochod
jak dobrze kupic uzywany samochod
jak kupic uzywane auto
jak kupic uzywane auto
jak kupic uzywane auto
Jak działają magnetyzery i jak je wykonać Aleksander Sowa
Jak kupić dom mądrze i nie przepłacić (USA)(1)
rynek uzywanych samochodow w polsce
Aleksander Sowa Czarodziejski kamien
jak kupic dom

więcej podobnych podstron