3592428448

• JOUJV 0*Y lun, <V.    ltyv»u -V.' • MW. I IV» Ł>iH l>Vj04.Uj^ »^Y WW    W ^/l U»« V.J x»H V« fl IVI • »U \VUł. V »tu» IVWI »/    f*\S *VtłVJ «'!<«»« IIV • •*»«• • 'll|

a zero po prawej). Patrząc od lewej do prawej strony widma, rośnie ekranowanie jąder magnetycznych {im bardziej w prawo, tym jądra te są silniej „przesłaniane" przez elektrony). Dawn ej stosowano również inną skalę, tzw. skalę r, której wartości (również wyrażane w ppm) rosły od lewej do prawej strony widma, a protony TMS w tej starej skali absorbowały przy 10 ppm: r = 10 - 6.

Obecnie skala t praktycznie nie jest już stosowana, można ją jednak spotkać w większości prac z lat 60. XX weku.

Stałe sprzężeń I oc>-j 03/3.1 \ca;

O Osobny artykuł: Jądrowa stała sprzętowa spinowo-spmcwcgo.

Przesłanianie jąder magnetycznych przez elektrony nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na kształt widma NMR. Drugim bardzo istotnym czynnikiem są oddziaływania między sąsiadującymi jądrami, tzw. sprzężenia spinowo-spinowe. Charakteryzowane są one tzw. stałymi sprzężori J (wyrażano w Hz). Podając stałą sprzęzort, podajo się zwykło liczbę wiązań oddziolających sprzęgająco się jądra oraz rodzaj jądor. I tak na przykład zapis ³Jcc oznacza stałą sprzężenia przez trzy wiązania między dwoma jądrami węgla (izotop ^,3C). Stałe sprzężeń ²J^_H nazywa się stałymi geminalnymi (protony przy tym samym atomie węgla, od łac. gemini - bliźniacy), a ³Jhh stałymi wicynalnymi (łac. vidnus = sąsiad).

W wyniku oddziaływania spinowo-spinowcgo pojedynczo sygnały NMR odpowadającc jądrom równocennym chemicznie ulegają rozszczepieniu ra multiplety. W widmach protonowych, gdy różnice między przesunięciami chemicznymi sprzęgających się sygnałów są duże w porównaniu ze stałymi sprzężeń, wielkość stałej sprzężenia daje się łatwo odczytać z odległości między sygnałami w multiplecie. Dodatkowo liczba sygnałów multipletu umożliwia stwierdzenie z iloma jądrami sprzęga się dane jądro magnetyczne. Są to tzw. prosto układy spinowe.

Jeżeli jednak odległość między sygnałami jest porównywalna ze stałą sprzężeń problemem może okazać się wyznaczenie nie tylko stałych sprzężeń, ale również i samych orzesunięć chemicznych (tzw. widma silnie sprzężone). Do przypisywania sygnałów w takich widmach stosuje się wiele złożonych technik NMR, czasem w połączeniu z obliczeniami chemii kwantowej.

Stało sprzęzoń można korelować z budową przcstrzonną cząsteczki (np.: korelacja stałych sprzężeń między protonami przez trzy wiązania ³u^h ■ kątów dwuściennych - tzw. zależność Karplusa).

Ciekawym, a stosunkowo słabo poznanym zjawiskiem są tzw. sprzężonia przez przestrzeń. Zwykle sprzężenia spinowo-spinowe w NMR są przenoszono przoz układ wiązań między atomami, przy czym sprzężenia przoz cztory wiązania są często poniźoj poziomu dotokcji. W noktćrych jodnak cząsteczkach liczba wiązań między dwoma sprzęgającymi się jądrami magnetycznymi jest bardzo duża, a mimo to obserwuje się wyraźne sprzężenia. Zwykle dzieje się tek, jeśli odległość w przestrzeni między sprzęgającymi się jądrami jest niewielka. Takie sprzężenia muszą być więc przenoszone przez przestrzeń (zob. też NOE).