3813100793

Mateusz Radajewski

Przy okazji szczegółowego omawiania art. 233 ust. 1 i 3 Konstytucji nie można również pominąć kwestii adresata norm w nich zawartych. Przepisy te wyraźnie wskazują, że są one kierowane wyłącznie do ustawodawcy³⁶. To jego obowiązuje zakaz zamieszczania w ustawach o stanach nadzwyczajnych przepisów ograniczających prawa i wolności, które te przepisy uznają za nienaruszalne w ramach reżimu stanu nadzwyczajnego. Takie ujęcie tych przepisów ocenić należy krytycznie. Skierowanie norm w nich wyrażonych wyłącznie do ustawodawcy nie pozwala na uznanie za ich adresatów organów władzy publicznej, które w ramach stanów nadzwyczajnych decydować będą o ograniczaniu konstytucyjnych praw i wolności. Oznacza to, że w przypadku dokonania w ramach stanu nadzwyczajnego ograniczenia praw wskazanych w art. 233 ust. 1 Konstytucji wyłącznym podmiotem odpowiedzialnym za tę sytuację będzie ustawodawca, który przyjął niezgodną z Konstytucją ustawę, nigdy zaś organ decydujący bezpośrednio o takim naruszeniu³⁷. Taki stan rzeczy nie może zasługiwać na aprobatę, albowiem zwolnienie z odpowiedzialności za tego typu działania podmiotów faktycznie

0    nich decydujących sprzyjać może poważnym nadużyciom. Z tego względu wydaje się konieczna nowelizacja art. 233 ust. 1 i 3 Konstytucji, która uczyni adresatem norm w nich zawartych nie tylko ustawodawcę, ale wszelkie organy władzy publicznej, które w ramach stanów nadzwyczajnych decydują o ograniczaniu konstytucyjnych praw

1    wolności³⁸.

Z problematyką zakazu ograniczania podstawowych praw i wolności człowieka i obywatela w ramach stanów nadzwyczajnych wiąże się również konieczność odpowiedzi na pytanie, na ile zakaz ten rozciąga się także na sytuację normalnego funkcjonowania państwa. Innymi słowy, czy wskazanie w Konstytucji, że określone prawa nie podlegają ograniczeniu w ramach stanów nadzwyczajnych, oznacza, iż prawa te w każdej sytuacji mają charakter bezwzględny? Z pozoru odpowiedź na to pytanie wydaje się oczywista. Wnioskowanie a maiori ad minus każe bowiem przyjąć, że jeżeli w stanach nadzwyczajnych, które cechuje większa swoboda w ograniczaniu praw i wolności, dane prawo jest nienaruszalne, to tym bardziej pozostaje ono takie w wypadkach normalnego funkcjonowania państwa, kiedy nie są konieczne żadne radykalne ograniczenia praw

katalogu odesłań, to wówczas także posłużyłby się omawianą techniką legislacyjną. Pogląd taki jest jednak trudny do zweryfikowania.

³⁶    Zob. K. Działocha, uwagi do art. 233..., s. 1.

³⁷    Oczywiście pod warunkiem, że ograniczenia takie dokonane byłyby z zachowaniem zasad proporcjonalności i celowości.

³⁸    Do osiągnięcia tego celu w przypadku art. 233 ust. 1 Konstytucji wystarczające byłoby zastąpienie fragmentu: „Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i oby watela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać wolności i praw określonych w [...]” zwrotem: „W czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie można ograniczać wolności i praw określonych w [...]”. Analogiczne rozwiązanie można by łoby przyjąć w przypadku art. 233 ust. 3 Konstytucji.

346