4742460128

10 Anita Chodkowska

ruchu spółdzielczego. Doszło tam do wydzielenia się Tymczasowego Sekretariatu Spółdzielczości Robotniczej skupiającego spółdzielców

0    zdecydowanie lewicowych poglądach. Tymczasowy Sekretariat zalecił spółdzielniom robotniczym wstrzymanie się od samodzielnego przystępowania do Związku Stowarzyszeń Spożywców (ZSS). W maju 1919 r. zawiązany został Związek Robotniczych Stowarzyszeń Spółdzielczych (ZRSS) będący ogólnokrajową organizacją gospodarczą ideowo odrębną od ZSS. Stanisław Tołwiński zajmował się tam organizacją wewnętrzną i sprawami finansowo-budżetowymi. Po zjeździe ZRSS w 1921 r. Stanisław Tołwiński wraz z grupą komunizujących przyjaciół wystąpił ze Związku na znak protestu przeciwko żądaniu PPS całkowitego podporządkowania się partii. W tymże roku otrzymał posadę referenta Działu Statystyki Zawodowej w Głównym Urzędzie Statystycznym, jednocześnie został słuchaczem Wolnej Wszechnicy Polskiej na Wydziale Społeczno-Ekonomicznym. W kwietniu 1923 r. był aresztowany w związku z konfiskatą pisma ..Kultura Robotnicza", którego zagrożony nakład przechowywał w swoim biurku w GUS, oraz powiązaniami z ludźmi podejrzanymi o działalność komunistyczną i osadzony na kilka tygodni w więzieniu, następnie wypuszczony za poręczeniem. Rozprawa sądowa przeciwko memu, na której zapadł wyrok uniewinniający, odbyła się

1    lipca 1925 r„ w międzyczasie jednak utracił pracę w GUS i na krótko powrócił do ZRSS. gdzie powierzono mu redakcję dodatku spółdzielczego w ..Robotniczym Przeglądzie Gospodarczym". W latach 1925-1927 przygotował i ogłosił rozprawę o Domu Zarobkowym im. S. Staszica, która to rozprawa została mu zaliczona jako praca seminaryjna i dyplomowa na studiach w Wolnej Wszechnicy Polskiej.

Był jednym z twórców Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (WSM) założonej 11 grudnia 1921 r„ a od 1925 r. członkiem jej zarządu. Współpracował z kierowanym przez Teodora Toeplitza Polskim Towarzystwem Refonny Mieszkaniowej (PTRM), był współtwórcą Społecznego Przedsiębiorstwa Budowlanego (SPB). Wszystkie te instytucje miały na celu rozwój spółdzielczości budowlanej i budowę tanich mieszkań robotniczych.

Podczas 2. wojny światowej pracował w SPB i utworzonej przy' nim Pracowni Architektoniczno-Urbanistycznej. Współpracował z Zarządem Miejskim, zajmował się m.in. remontami i konserwacją budynków WSM. Podjął pracę dydaktyczną na Wyższych Kursach Zawodowych Spółdzielczych będących namiastką wyższej uczelni o charakterze ekonomicznym. Wykładał organizację i gospodarkę spółdzielczości tniesz-