4736387210

znajomy Lyry, oraz jej przyjaciel Roger. Ludzie szepczą, że dzieci porywają Grobale. Podczas przyjęcia w domu pani Coulter Lyra przypadkowo odkrywa, że jej opiekunka stoi na czele Generalnej Rady Oblacyjnej i to ona porywa dzieci. Jednocześnie złota małpa przeszukuje rzeczy dziewczynki i stara się odebrać jej aletheiometr, Lyra ucieka więc i rozpoczyna swoja wielką podróż. Wraz z Cyganami płynie na północ, w zasadzie wymusza na nich wzięcie ją na wyprawę w poszukiwaniu zaginionych dzieci, uczy się korzystać z aletheiometru, poznaje amerykańskiego aeronautę Lee Scoresby'ego i czarownice, pomaga niedźwiedziowi pancernemu (panserbjorne) Iorkowi Byrnisonowi najpierw odnaleźć zabrany mu przez ludzi pancerz, a następnie odzyskać władzę, przechytrzając jego konkurenta do tronu, w końcu przechodzi przez bramę do innego świata

Lyra jest przyzwyczajona do tego, że sama o sobie decyduje, jest bardzo niezależna, nie uznaje autorytetów, ale wyjątkowo łatwo znajduje lojalnych towarzyszy. Z łatwością przychodzi jej też okłamywanie dorosłych. Cechy Lyry stają się wyraźniejsze w zestawieniu z zachowaniem Willa Parry'ego, chłopca z naszego świata. Pozbawiony ojca, od wczesnego dzieciństwa musi opiekować się mającą stany lękowe i urojenia matką, a jednocześnie utrzymywać jej chorobę w tajemnicy, aby nie zostali rozdzieleni¹. Chłopiec jest więc nad wiek dojrzały, bardzo odpowiedzialny, przestrzegający zasad (nawet kiedy trafia do całkowicie wyludnionego świata, w którym domy i sklepy stoją puste, a ludzie zniknęli, zawsze płaci za jedzenie i sprząta po sobie). Ale podczas gdy Lyra w sytuacji zagrożenia zaczyna grać lub odważnie podejmuje działania, Will stara się zniknąć, wtopić w tlo, aby nikt nie zwrócił na niego uwagi. W otoczce fantastyki autor pokazuje więc czytelnikom rzeczywiste problemy młodych ludzi i wybierane przez nich strategie przetrwania w nieprzyjaznym świecie.

Pullman unika prostych podziałów, jego postaci nie są jednoznacznie dobre ani zle, czytelnik wraz z Lyrą stara się odkryć, komu dziewczynka może zaufać, a kto ma wobec niej zle zamiary, wielokrotnie zmieniając swoja ocenę poszczególnych bohaterów i zdarzeń². Dziewczynka zostaje wplątana w sytuacje, które zdecydow'anie ją przerastają, okazuje się być wybraną, której działania mogą wpłynąć na losy świata (czy raczej światów), musi więc szybko dorosnąć. Autor nie ukrywa przed swoimi czytelnikami trudnych tematów- - przemocy, śmierci, nadużyć władzy. Kiedy Lyra odnajduje zaginione dzieci, okazuje się, ze Rada Oblacyjna dokonuje na nich eksperymentów,

: eea grants

1

   „Nauczył się też specyficznego zachowania, dzięki któremu pozostawał niezauważony w szkole i nie przyciągał uwagi sąsiadów, nawet kiedy matka popadała w stan takiego strachu i szaleństwa, że ledwie mogła mówić. Chłopiec bowiem najbardziej ze wszystkiego obawiał się, ze władze dowiedzą się o stanie biednej kobiety, zabiorą ją i umieszczą w-jakimś zakładzie wśród obcych ludzi. Potrafił przezw yciężyć każdą trudność, byle tylko nie dopuścić do takiej sytuacji.” Philip Pullman, op. cit. s. 332.

2

   Dobrym przykładem jest lord Asriel, który - przynajmniej początkowo - wydaje się być całkowicie obojętny w stosunku do Lyry i jest do tego stopnia opętany swoją ideą, że doprowadza do śmierci Rogera. W kolejnych tomach zbiera wojska przeciwko Autorytetowi, uważanemu za boga, choć w rzeczywistości jest tylko pierwszym aniołem, i jego Regentowi Metatronowi. Z tego powodu Mroczne Materie były krytykowane przez przedstawicieli niektórych wyznań. Warto jednak wziąć pod uwagę opinię anglikańskiego arcybiskupa Canterbury, Rowana Williamsa, którego zdaniem trylogia Pullmana nie tylko nie jest anty religijna, ale wręcz może być wykorzystywana w edukacji religijnej jako opowieść o niebezpieczeństwach płynących z dogmatyzacji i traktowania religii jako środka opresji. Zob. np. „Archibishop wants Pullman in class”, „BBC News”, http://news.bbc.co.Uk/2/hi/uk news/education/3497702.stm. 10. 03. 2014.

Scenariusz powstał w ramach projektu Równia Literacka, realizowanego ze środków programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG