4855312851

czuciem umiaru i zasadami sprawiedliwości.

2.4 Eudajmonia a bezpieczeństwo w myśli Arystotelesa

Arystoteles, często jest uznawany za najwszechstronniejszego myśliciela i uczonego starożytności. Wiele uwagi poświęcił on również problemom bezpieczeństwa, wojny i pokoju w aspekcie antologicznym i etycznym, a także koncepcji państwa, które powinno zapewnić obywatelom bezpieczeństwo, pokój i szczęście.Warunkiem szczęścia jest posiadanie dóbr duchowych, cielesnych i zewnętrznych, dlatego państwo według Arystotelesa powinno być tak urządzone, aby zapewnić niezbędne warunki dla ich realizacji.

Arystoteles wychodzi tu z założenia, że wszystkim ludziom właściwy jest z natury pęd do życia we wspólnocie, a ten, kto ją pierwszy zestroił, jest twórcą największych dóbr.⁸ Uczestnictwo we wspólnocie jest ważne także ze względu na kwestie bezpieczeństwa, wojny i pokoju.

Arystoteles, ponadto wielkąrolę przywiązuje szczególnie do państwa, rozstrzygającego o tym, czym jest najwyższe dobro, co jest sprawiedliwe a co niesprawiedliwe, co cnotliwe i godne, a co nikczemne i złe. Za naukę naczelną i najbardziej kierowniczą uznaje politykę, czyli naukę o państwie.⁹

Wychodzi z założenia, iż celem wojny jest osiągnięcie pokoju, a celem pracy odpoczynek. Wojownicze państwa utrzymują się tak długo, jak długo prowadzą wojny, a giną, gdy panowanie zdobędą. W okresie pokoju bowiem pracodawca nie wykształcił w tym społeczeństwie zdolności do życia w pokoju.

Kończąc rozważania na temat Arystotelesowskiej koncepcji jako-„środka dopokoju” zgodzić się należy z opinią, że on nie traktuje wojny jako najważniejszego ogniwa życia zbiorowego, choć nie wyklucza, a wręcz zakłada konieczność jej prowadzenia w określonych warunkach, na przykład dla obrony niepodległości państwa i szczęścia jego obywateli.

W dziejach Arystotelesa nie wykrywamy tak wyraźnego podziału, jak u Platona wojen na zewnętrzne i wewnętrzne (domowe). Ale można zauważyć zaistnienie, w jego twórczości, jednych i drugich. Geneza tych pierwszych wiąże się z istnieniem państw wojowniczych, w tym usiłujących zniewolić wolnych Greków. Przyczyny takich konfliktów ze strony przeciwnika Grecji uważa za niesprawiedliwe. Wojny zaś w obronie niepodległości Grecji uznaje za konieczne i usprawiedliwione.

8    Arystoteles, Polityka, Warszawa 1964, s. 3.

9    Eudajmonia - (filoz.) podstawowe pojęcie etyki greckiej (Arystoteles).

20 | WSGE