4855313185

Rysunek 11-1.3. Żłobek wirnika turbogeneratora, gdzie: 1 - klin

zabezpieczający uzwojenie, 2 - izolacja, 3 - przewód uzwojenia wzbudzenia, 4 - kanał przepływu wody,

5 - izolacja zwojowa, 6 - izolacja żłobkowa

9. Uzwojenie wirnika może być wykonane na wiele sposobów, w zależności od producenta generatora i mocy znamionowej maszyny.

Cewki biegunów maszyn jawnobiegunowych nawijane są drutem izolowanym lub taśmą.

W turbogeneratorach wykonanie uzwojenia wzbudzenia zależy od tego, czy uzwojenie jest chłodzone pośrednio, czy też bezpośrednio.

Przy chłodzeniu bezpośrednim, czynnik chłodzący przepływa kanałami znajdującymi się wewnątrz przewodów. Również uzwojenie stojana może być chłodzone pośrednio, za pomocą kanałów wodnych lub wodorowych, lub bezpośrednio, gdy w skład cewek wchodzą pręty, wewnątrz których kanałami przepływa czynnik chłodzący.

Najstarszym sposobem chłodzenia maszyn jest wymuszony obieg powietrza w obiegu otwartym. Powietrze chłodzące, zasysane z zewnątrz poprzez filtry, jest wentylatorem kierowane do wnętrza maszyny, a następnie wyrzucane na zewnątrz.

W obiegu zamkniętym powietrze chłodzące jest kierowane do chłodnic, przez które przepływa zimna woda.

Stosuje się także chłodzenie powietrzem turbogeneratorów o mocy do 250 MVA.

Chłodzenie pośrednie powietrzem jest stosowane w maszynach jawnobiegunowych.

Duże turbogeneratory są chłodzone wodorem w obiegu zamkniętym.

Dla uzyskania odpowiedniego efektu chłodzenia stosuje się nadciśnienie wodoru w maszynie, wynoszące zwykle 1 -^3 MPa.

Część maszyny, w której występuje wodór, jest oddzielona od przestrzeni powietrznej za pomocą uszczelnienia olejowego pod ciśnieniem.

Chłodzenie wodorowe stosuje się w maszynach o mocy rzędu 400 MVA.

Dla bardzo dużych jednostek stosowane jest chłodzenie wodne. Destylat wodny przepuszczany jest przez kanały i otwory wewnątrz uzwojenia.

Odprowadzanie ciepła jest tu znacznie intensywniejsze niż przy chłodzeniu wodorem. Duże ciśnienia występujące w obiegu destylatu wymagają stosowania odpowiednio skonstruowanych uszczelnień.

Chłodzenie wodno-wodorowe ma obecnie największy zainstalowany na świecie turbogenerator o mocy znamionowej 1700 MVA.

1.1. Sposoby zabezpieczenia generatorów

Generatory synchroniczne powinny być wyposażone w następujące zabezpieczenia:

1)    zabezpieczenie nadmiarowo-prądowe stojana przed przetężeniami i skutkami zwarć zewnętrznych, działające początkowo na sygnał, a po określonym czasie - na wyłączenie generatora z sieci i odwzbudzenie,

2)    zabezpieczenie różnicowoprądowe przed zwarciami wewnątrz stojana, działające bezzwłocznie na wyłączenie generatora i odwzbudzenie,

17