4742459390

Współczesna Kultura Wizualna

Uniwersytet

Kardynała Stefana Wyszyńsli

w Warszawie

I i II semestr 2012/2013 (studia stacjonarne, historia sztuki)

3

Kilka dni temu stałem się - nawiązując do słów jednej z popularnych reklam - bohaterem w swoim domu. Zrobiłem szafę. Może nie całkiem „zrobiłem" - skręciłem gotowy produkt zakupiony w sklepie IKEA. Prawdę powiedziawszy nie do końca jednak czułem się bohaterem. Całość była dziecinnie prosta - to zasługa instrukcji. Jak wszystkie inne przygotowanej bez tekstu, operującej jedynie obrazem, była moim nie tylko duchowym przewodnikiem. Wizualność staje się coraz bardziej istotna we współczesnej kulturze. Poznanie zmysłowe - ciemne jak chcieli XVIII wieczni estetycy, okazuje się często kluczowe. Nawet banalne treści ubrane w atrakcyjną dla odbiorcy szatę zdają się mienić nieodkrytym blaskiem. Niniejsze zajęcia będą poświęcone znaczeniu wizualności we współczesnej kulturze. Jest to jednak bardzo szerokie, interdyscyplinarne zagadnienie. Podczas zajęć skupimy się na ukazaniu wieloaspektowości relacji kultury wizualnej i obszaru sztuki. Przedmiotem zajęć jest funkcjonowanie współczesnej kultury wizualnej, a nie problem tożsamości kultury wizualnej. Ukazana będzie przede wszystkim w kontekście przemian w obszarze sztuki. Niemniej analiza poszczególnych artefaktów w mniejszym stopniu skupiona będzie wokół zagadnień tożsamości artystycznej (proweniencji, datacji, stylu) a bardziej wokół zagadnienia tożsamości kulturowej. Dzieło sztuki traktowane będzie raczej jako element kodu kulturowego niż wartość immanentna. Punktem odniesienia są przemiany zachodzące w sztuce drugiej połowy XX wieku i ich związek z wizualnym doświadczeniem człowieka. Wykraczające poza ograniczenie medium, ale też i eksplorując jego specyfikę, jak i obszar sztuki doświadczenie wizualne jest elementem obszaru kultury masowej. Modele wyrastające z doświadczeń modernizmu próbowały sytuować się poza masowością obszaru wizualności, próbując chronić autonomię działań artystycznych, także w sferze wizualności. Neoawangarda i jej późniejsze konsekwencje przyniosła skomplikowaną, wielopłaszczyznową grę pomiędzy doświadczeniem wizualnym a doświadczaniem sztuki. Ta ostatnia, przynajmniej od czasu konceptualizmu, koncentrując się na ideach znacznie bardziej radykalnie niż wcześniejsze próby podejmowane m.in. przez dadaistów odeszła od znaczenia wyglądu czy fizyczności sztuki. Artysta współczesny sytuując się w szerokim kontekście tradycji historii sztuki, polityki i teorii krytycznych, instytucji i strategii wystawienniczych oraz organizacji życia artystycznego nie zaniechał eksplorowania obszaru wizualności. Podejmując z nim różnego rodzaju gry, wykorzystując jego strategie do własnych, indywidualnych celów, wolnych od dyktatu jednoznaczności celowości masowej kultury wizualnej. Przedmiotem zajęć w pierwszej kolejności ma być pokazanie właśnie owej wieloaspektowej strategii artystycznej. Gry między obszarem wizualności a obszarem sztuki. Punktem wyjścia będą przemiany zachodzące w samej sztuce. W pierwszym semestrze wokół tradycji będących próbą wpisania sztuki w modele kultury wizualnej (jednak nie kultury masowej), w drugim semestrze podjęte zostaną problemy strategii relacji między obydwoma obszarami. Studia nad kulturą wizualną w ograniczonym zakresie formułują uprzywilejowanej rolę obszaru działań artystycznych w doświadczeniu współczesności. Skupienie się na obszarze sztuki, jako kontekście kultury wizualnej będzie próbą pokazania złożoności relacji między doświadczeniem wizualnym a doświadczeniem sztuki. Ważnym elementem zajęć jest poznanie wybranych zagadnień teoretycznych i historiozoficznych, towarzyszących kulturze wizualnej.

Wykorzystanie wiedzy o sztuce współczesnej i masowej kulturze wizualnej w działaniach mających na celu zrozumienie, krytyczne uczestnictwo i organizowanie życia artystycznego, upowszechnianie sztuki oraz wykształcenie podstawowych umiejętności analizy praktyk wizualnych.

1.    M. Kociuba, Antropologia poznania obrazowego, Lublin 2010.

2.    Badania wizualne w działaniu, praca zbiorowa, wyd. Bęz Zmiana.